Spanning tussen RK kerk
en orthodoxen loopt op
Kritiek KGB verbaast
Mient-Jan Faber niet
Leger des Heils Nederland
wachtop reactie uit Londen
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
Stille wake
voor Tökes
Bisschop Ter Schure
betreurt gang van
zaken bij misviering
li
Opperrabbijn Just dreigt KLM met kort geding
COMMENTAAR
Hervormde
gemeente
A'dam moet
bezuinigen
£eidóc(ScHi4a/tii
CeidócSouocmt
DONDERDAG 6 FEBRUARI 1992
Er zijn mensen die
hun dankbaarheid
uitsluitend bewijzen
door naar uw
begrafenis te komen
Karei Jonckheere
Gebedsfront ontbindt zich
DOORN - Het Nederlands Gebedsfront is ontbonden. De evan
gelische organisatie Agapè heeft sinds 1985 geprobeerd 144 men
sen dagelijks tien minuten te laten bidden voor de Nederlandse
samenleving, maar heeft haar pogingen nu gestaakt. De 144 'bid
ders' moesten in estafette gezamenlijk een 24-uursgebed verzor
gen. „Maar het is nooit gelukt om de klok helemaal rond te krij
gen", zegt coördinator W. van den Berg. Het was vooral moeilijk
om vaste deelnemers te vinden voor de nachtelijke uren en de
„spitsuren in het gezin". Het is volgens Van den Berg een „te
zware opgave" om iedere dag op dezelfde tijd te bidden. Agapè
laat de opdracht om te bidden voor overheid en samenleving nu
graag over aan de organisatie Op de bres, die daarin „gespeciali
seerd" is, en richt zichzelf meer op het gebed voor de evangelisa
tie van Nederland.
Het idee van een 24-uursgebed inspireert sinds september 1991
ook de Broederschap van Pinkstergemeenten, die daarvoor in
Lunteren een speciaal gebedscentrum inrichtte. Omdat is geble
ken dat Lunteren voor veel gemeenteleden moeilijk bereikbaar
is, is het centrum verhuisd naar Amersfoort.
AMSTERDAM - Het Le
ger des Heils in Neder
land wacht voor een
standpuntbepaling over
homoseksualiteit op een
officiële reactie uit Lon
den.
De brief van twee homoseksu
ele heilssoldaten uit respectie
velijk Kampen en Emmen
waarin aangedrongen wordt op
meer ruimte voor hun geaard
heid is voor de legerleiding
geen aanleiding om tussen
tijds de visie bij te stellen.
Volgens kolonel J. van Boven,
chef-secretaris van het Leger
des Heils, neemt de Neder
landse afdeling ook zonder die
brief al een afwijkend stand
punt in. De commissie voor
ethische en maatschappelijke
vragen in Nederland heeft na
melijk in 1990 een brief naar
het internationale hoofdkwar
tier in Londen gestuurd, waar
in gepleit wordt voor meer
ruimte voor homoseksuelen
binnen het Leger.
De commissie stelde dat de
persoonlijke verantwoorde
lijkheid van elk mens tegen-
1 over zijn Schepper en de liefde
tot de naaste centraal dienen te
staan. "Het Leger des Heils in
Nederland pleit voor relaties
waarbinnen de wederzijdse
trouw een belangrijk element
vormt", aldus Van Boven. "Het
internationale Leger des Heils
koppelt echter alle relaties aan
het huwelijk". Kolonel Van Bo
ven wenst verder niet vooruit
te grijpen op het antwoord uit
Londen.
VATICAANSTAD - De
spanning tussen de katho
lieken en de orthodoxe
kerk lijkt voorlopig nog
niet af te nemen.
Het hoogste orgaan van de
Grieks-Orthodoxe kerk, de
Heilige Synode heeft dinsdag
de regering verzocht om de di
plomatieke betrekkingen met
het Vaticaan te verbreken. De
Griekse orthodoxen die in hun
l^nd de overgrote meerderheid
vormen, beschuldigen de paus
ervan dat hij „op bedriegelijke
en oneerlijke wijze" gebruik
maakt van de val van de com
munistische regimes om de
katholieke invloed in Oost-Eu
ropa en op de Balkan te vergro
ten. De Griekse regering heeft
echter laten weten dat zij aan
dit verzoek geen gehoor zal ge
ven.
Van Vaticaanse zijde is giste
ren een scherpe reactie geko
men. De officiële woordvoer
der Joaquin Navarr-Valls deed
de Griekse beschuldigingen af
als 'ongefundeerd'. „Zij hou
den in het gehele geen reke
ning met de daden en docu
menten van de Heilige Stoel
en met de gedachten van de
Heilige Vader zoals die zijn
neergelegd in de encycliek
'Slavorum Apostoli'. In dit do
cument roept Johannes Paulus
II inderdaad op tot een 'oecu
menisch streven van de ker
ken van Oost en West", tenein
de een 'eenheid te vinden die
geen volledige samensmelting
behoeft te zijn'.
Maar de encycliek is alweer
van 1985 en sedertdien heeft
de opening van Oost-Europa
aanleiding gegeven tot nieuwe
wrijvingen. Het voornaamste
twistpunt betreft de geünieer
de katholieke kerk in de Oek-
raiene die van 1946 tot 1988
verboden was. Nu zijn de geü-
nieerden bezig om hun door
Stalin aan de orthodoxen toe
gewezen Godshuizen weer in
bezit te nemen en dat gaat vol
gens de Griekse synode met
grof geweld gepaard. Navarro
spreekt in zijn repliek over
'verrassende aantijgingen aan
het adres van een geloofsge
meenschap die in het verleden
zwaar heeft geleden.
Het Griekse initiatief maakt
deel uit van een tegenoffensief
dat de orthodoxe kerken na de
Europese bisschoppensynode
ingezet lijken te hebben. De
primaten van Griekenland en
Servië, Seraphim en Pavle,
hebben in januari een open
brief gericht aan de ortho
doxen in de wereld waarin zij
het Vaticaan ervan beschuldi
gen dat het „de in meerder
heid door orthoxen bewoonde
Balkan als missiegebied be
schouwt." Tegelijk komt uit Is
tanbul het bericht dat Bartho-
lomeus I. de oecumenische pa
triarch van Constantinopel,
een soort anti-synode bijeen
heeft geroepen, van de patriar
chen die geweigerd hebben om
als 'broederlijke afgevaardig
den' de Vaticaanse synode bij
te wonen. „De discipelen des
Heren zijn helaas nog steeds
verdeeld en kunnen niet van
overeenstemming blijk ge
ven", constateerde de paus
daarom twee weken geleden
terecht in een töespraak tot
zijn in het Vaticaan bijeenge
komen diplomatieke vertegen
woordigers.
DEN HAAG - Uit solida
riteit met bisschop Laszlo
Tökes wordt er zaterdag
een stille wake bij de Roe
meense ambassade te Den
Haag gehouden. Een ano
niem volkstribunaal in
Roemenië heeft Tökes
kortgeleden ter dood ver
oordeeld. Op zijn hoofd
staat een prijs van onge
veer 300.000 gulden.
De demonstratie wordt georga
niseerd door de Stichting
Transsylvanië en het comité
Friesland-Transsylvanië.
Tökes, wiens overplaatsing de
aanzet gaf tot de omverwer
ping van de dictatuur van Ni-
kolae Ceausescu in 1989, is bis
schop van de Hongaarsspre-
kende Hervormde Kerk in
Roemenië. In Nederland werd
hij voor zijn moedig optreden
geëerd met de Roosevelt Free
dom Award en de Geuzenpen
ning.
Er is volgens beide organisa
ties sprake van een blinde
haatcampagne tegen de 2,5
miljoen Hongaren in Transsyl
vanië. De Roemeense regering
heeft tot dusver niets gedaan
om deze campagne te stoppen.
De Transsylvanië-comité's
roepen de regering in Buka-
rest op openlijk afstand te ne
men van extreem-nationalisti
sche organisaties als Vafra Ro-
maneasca (de haard van Roe-,
menië) en verder racistische
publikaties als Romania Mare
(Groöt-Roemenië) ogenblikke
lijk te verbieden.
Het Roemeense parlement
heeft kortgeleden Roemenië
tot nationale eenheidsstaat uit
geroepen. Artikel 1 van de
grondwet degradeert degenen
die niet van Roemeense af
komst zijn of geen lid van de
Roemeens-Orthodoxe Kerk
zijn, tot tweederangsburgers.
io'n driehonderd Grieks-orthodoxe priesters luisterden gisteren naar een preek van s
het Vaticaan aanklaagde dat deze uit is op zieltjeswinnerij in Oost-Europa.
DEN BOSCH - Bisschop
J.G. ter Schure van Den
Bosch betreurt de gang
van een zaken tijdens een
eucharistieviering die de
KRO-tv afgelopen «zondag
vanuit de kapel van het
Canisius-Wilhelminazie-
kenhuis te Nijmegen
heeft uitgezonden.
Het katholieke belijden rond
de eucharistie is „ernstig in
het geding gekomen," aldus
Ter Schure in een communi
qué van zijn persdienst. Een
predikant ontving de heilige
communie en reikte deze aan
de gelovigen uit. Dit is in strijd
met de oecumenische richtlij
nen en met de afspraken tus
sen de RK Kerk en de prote
stantse kerken in Nederland.
Dat er ondanks een verzoek
niet naar hem is geluisterd,
heeft volgens de perschef „een
hoop teleurstelling" bij de bis
schop veroorzaakt.
Volgens de geldende procedu
res overlegt de KRO met de
bisschop in wiens bisdom een
tv-kerkdienst wordt gehou
den. De bisschop is verant
woordelijk voor de liturgie.
„Wij gaan ervan uit dat die vol
doet aan de voorschriften. De
KRO staat daarbuiten," aldus
de perschef van de KRO.
{Vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG Dat de aan
dacht voor zijn organisatie
Van de kant van KGB en
Stasi in de tweede helft
Van de jaren tachtig zo
hoog opliep verbaast IKV-
Vecretaris IKV Mient-Jan
Faber niet echt.
i,Wij hadden in tegenstelling
Itot veel andere vredesorgani
saties altijd al veel aandacht
iyoor de positie van dissidenten
|en voor mensenrechten in het
'algemeen. Dat zat hen natuur-
IJijk niet lekker omdat dat als
ondermijnend werd be
schouwd. Naderhand ging ie
dereen dat zo zien. Maar dat
neemt niet weg dat ik niet erg
Verbaasd ben over hun opstel
ling".
■Volgens Faber toont de kritiek
de continue lijn in het optre
den van het IKV in de jaren
tachtig. „Dat rapport van KGB
en Stasi is natuurlijk al veel
eerder opgesteld". De gege
vens die afgelopen maand bo
ven water zijn gekomen uit de
KGB-rapportage over de Rus-
sisch-orthodoxe kerk tonen
volgens hem dezelfde huiver
tegen zijn organisatie. Daarin
wordt onder meer metropoliet
Pitirim als een KGB-agent
aangewezen. Mient-Jan Faber:
„Ik herinner mij het bezoek
van Pitirim aan ons nog goed.
Dat was meen ik halverwege
1982. Dat was een heel macabe
re sessie. Wij vertelden heel
expliciet waar wij voor ston
den. Van hun kant kwam daar
geen enkel antwoord op". In
de rapportage die nu in Mos
kou is bekend geworden con
cludeert Pitirim dat Nederland
met het IKV beschikte over
een werkelijk brede anti-oor-
logsbeweging, maar ook dat zij
„hun onjuiste idee over vre-
desstrijd aan anderen" (willen)
„opleggen".
Door contacten te onderhou
den met de Russisch-ortho-
doxe kerk liep het IKV het ver
wijt op stroman te zijn van de
Sovjet-propaganda. Faber: Wij
hebben on^e opstelling steeds
expliciet gemaakt zowel naar
hun als naar buiten toe en voor
het overige heb ik een zuiver
geweten". De kritiek die nu op
zijn organisatie in de KGB-ar-
chieven opklinkt wenst hij dan
ook evenmin te zien als een re
habilitatie. Faber: „We wilden
nooit op een lijn geplaatst wor
den met de vredesraden" In de
KGB-rapportage wordt gepleit
voor versterking van de chris
telijke vredesconferentie en de
Berlijnse Conferentie van Eu
ropese katholieken.
De KGB en Stasi plaatsten het
IKV op dezelfde lijn als fel
anti-communistische organi
saties als Kruistochten in Er-
melo en Kerk in Nood in Den
Bosch.
Mient-Jan Faber.
Joden en moslims Joden,
Christenen en moslims gaan
gezamenlijk een studiedag
houden over tolerantie in de
Nederlandse samenleving,
piaar doen vooralsnog zeer ge
heimzinnig over hun initiatief.
,',Het is lopen over eieren", al
dus D66 senator H. Gelder-
lj)lom-Lankhout die vanuit de
Joodse gemeenschap bij de
voorbereiding betrokken is.
Aanleiding voor de studiedag
\formt het feit dat zowel joden
als moslims precies 500 jaar
geleden door de Rooms-Katho-
tyeke Kerk uit Spanje werden
verdreven.
AMSTERDAM - Opper
rabbijn M. Just eist dat de
KLM alle exemplaren van
het handboek voor cabi
nepersoneel 'Culturen
aan boord' terughaalt.
Wordt voor vrijdag 7 fe
bruari 12.00 uur niet aan
deze eis voldaan, zal hij
een kort geding tegen de
luchtvaartmaatschappij
aanspannen.
Dat heeft de advocaat van Just,
prof.mr. H. Loonstein, aan de
KLM laten weten. De opper
rabbijn herhaalt zijn opvatting
dat de toezeggingen die de
KLM aan de joodse gemeen
schap heeft gedaan, volstrekt
onvoldoende zijn. De KLM
heeft toegezegd dat in de twee
de druk het hoofdstuk over het
orthodoxe jodendom wordt
herschreven in samenwerking
met rabbijn L. van de Kamp en
dat de personeelsleden die de
eerste druk in bezit hebben,
het desbetreffende hoofdstuk
als ongeschreven moeten be
schouwen.
Volgens de opperrabbijn moet
de KLM al het mogelijke doen
om het boek bij iedereen terug
te halen, wat naar zijn mening
nauwelijks praktische bezwa
ren hoeft op te roepen, omdat
alleen personeelsleden het
boek hebben ontvangen.
Loonstein en de Antwerpse ad
vocaat H. Rosenberg hebben
bij de justitie een strafklacht
tegen de KLM ingediend, dat
volgens hen lasterlijke passa
ges bevat over de orthodoxe jo
den. Deze klacht is nog in be
handeling. De KLM onthoudt
zich van een reactie op de brief
van Loonstein.
BEROEPINGEN
veld;
Aangenomen naar Nijbroek G. Vieth te Apel
naar Ernst M A Kuyt te Hellouw.
Gereformeerde Gemeenten
Beroepen te Nijkerk E. Venema te Elspeet;
te Hoofddorp G.J. van Aalst te Benthuizen;
Gereformeerde Gemeenten in Nederland
Bedankt voor Terneuzen J Roos te Chilli
wack(Canada).
Gewetensonderzoek
HA
De Duitsers buigen zich opnieuw intensief over hun recentM^s
verleden, het communistische verleden ditmaal. Het is ee
diepborende en pijnlijke bezigheid. De Duitsers hebben eeit v
een moeilijk woord voor: Vergangenheitsbewaltigung. Dem£
misdadige SED-staat kon immers zijn misdaden slechts blij iet g
ven uitvoeren dank zij de medewerking van honderdduizemovei
den mensen. De helft van de bevolking was slachtoffer, d jetui
andere helft beul. Maar wie was beul en wie slachtoffer? Wi'e Ri
was verrader en wie stond recht in zijn schoenen? Wat dat bt ef^
treft maken de Duitsers hetzelfde proces door als de Tsjt >ncje
chen en Slowaken, de Polen en de Hongaren. In Budape: 0üti
deed het regerende Hongaarse Democratische Forum eeivite
wetsvoorstel om al diegenen die zich tussen 1944 en 199 oliti
schuldig gemaakt hebben aan hoogverraad, moord, het aar en 2
brengen van verwondingen en vrijheidsberoving te straffei
Indien de wet zou worden aangenomen, zou zelfs de huidig
Hongaarse minister van buitenlandse zaken, Gyula Hon
moeten worden veroordeeld, want Horn zou in 1956 als ovei
tuigde jong-communist volijverig de Sovjets geholpen hel y
ben de Hongaarse volksopstand neer te slaan.
Zo ver wil men in Duitsland niet gaan, maar de opening vail 1
de geheime Stasi-archieven van de voormalige DDR hee\^
niettemin een doos van Pandora geopend. Mensen moete
ontdekken dat hun naaste buur, hun beste vriend, zelfs hul
eigen broer of vrouw heulde met de Stasi. De kilometerslaij doo
ge archieven bergen ook heel wat politieke springstof. Velj GOC
politici zagen hun carrière abrupt afgebroken toen hun baij
den met de geheime politieke politie aan het licht kwamei^ME
De socialist Böhme en de christen-democraat De Maizièijeiüj
zijn er het slachtoffer van geworden. Na hen zijn vele andejieg
ren gevolgd. Het jongste slachtoffer van de Stasi-archieven jLaa
Henry Schramm, de leider van de Groene Pacifistische PartLgt
in Saksen-Anhalt. Hij zou de partij in 1989 hebben opgerid£ur
in opdracht van de Stasi, die daardoor een voet tussen djeve
deur wilde krijgen bij de Westduitse Groenen en nog verdftaai
bij de Westeuropese groene partijen. Schramm wil nu opstaftncj'
pen om de Groenen de kans te geven in de nodige serenitels j;
te werken. Ook in het Westen zijn er hooggeplaatsten die huL
hart vasthouden. In de samenwerking met het misdadiang<
SED-regime heeft ook menig Westduits politicus zijn nek ui<0n
gestoken. Alle partijen in het voormalige West-Duitslan£wa
hebben min of meer intensief met Honecker en consortekn(-j
zoete broodjes gebakken. Ues1
AANGEVOERD kan worden dat de tijdsomstandighede[t a(
dat meebrachten, dat niemand de totale ineenstorting van dsjs
communistische dictatuur had kunnen voorzien, dat sameijinde
werking tot op zekere hoogte toen het meest voor dakei
hand lag. Maar collaboratie om tot een zekere mate van nop1 °1
malisering te komen tussen de twee Duitse staten is éé£aa^
zaak, vrijwillige en gulhartige collaboratie is een andere. Prfc® t
beren het lot van de onderdrukte Oostduitsers te verlichte)^
is helemaal iets anders dan aan de kant te gaan staan van (fart<
onderdrukkers. De Westduitse SPD heeft bijvoorbeeld jare^nst
lang de idee verspreid dat de Oostduitsers best gelukkig wjzet,
ren in hun socialistische arbeidersstaat. Deze partij verdedig
de de stelling dat de Oostduitsers een stille verering koeste»
den voor hun leider Erich Honecker. De SPD ging zelfs zo v®
een samenwerkingsakkoord met de Oostduitse SED te of
dertekenen. De SPD heeft voorts de idee van de herenigirf
van de twee Duitse staten consequent verketterd. Terwijl
eerste barsten in de Muur reeds zichtbaar waren, maakte d
SPD nog steeds diegenen die opkwamen voor het ene Duit J
vaderland belachelijk. Het gewetensonderzoek in de LandJ
van de voormalige DDR gaat zich onvermijdelijk uitbreidt
tot het voormalige West-Duitsland. Om die reden zoudJ
heel wat politici in het voormalige West-Duitsland wens^
dat de archieven van de Stasi gesloten zouden blijven.
Wij geloven. Maar niet in:
"eigen schuld dikke bult!'
AMSTERDAM - De hervorm
de gemeente te Amsterdam,
eens „de hooggezeten geeste
lijke leider van een rijke we
reldstad", maakt tijden door
die haar dwingen tot evangeli
sche eenvoud.
Het aantal leden neemt jaar
lijks met 800 af. Op dit mo
ment zijn het er ongeveer
8.000, van wie minder dan de
helft een kerkelijke bijdrage
betaalt. Zestig procent van de
lidmaten is ouder dan 65 jaar.
De financiële basis voor het
traditionele werk valt snel
weg, aldus het beleidsplan
voor de jaren 1993-1998. Maar
er is niet alleen een financiële
noodzaak om „pijnlijke keu
zes" te maken, schrijft de ker-
keraad. De kerk heeft ook de
opdracht om het evangelie te
verkondigen „in een totaal
veranderde stad met een leef
patroon en een bevolkingssa
menstelling die sterk van het
verleden afwijken." De kerke-
raad heeft in het concept-be
leidsplan, dat nog door diverse
instanties besproken moet
worden, criteria opgesteld voor
de beperking van het aantal
predikantsplaatsen (thans 22)
en het aantal kerkgebouwen
(20).
Uitgave:
Kantoor:
Telefoon:
Postadres:
Westerpers bv (maakt deel uit v,
Apothekersdijk 34, Leiden.
071 -122 244
071 - 134 941
Postbus 112300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk.
Telefoon 070-3190 933
Telefax: 070-3906 717.
Postadres: Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur: J Leune.
Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers.
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L. v
n Kesteren. R. Kleijn, drs. R Koldenhof, M. I
F Buurman, K van Herpen. K
T Pieters en M. Roso.
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815):
A van Rijn (chef), W Bunschoten, drs C. van Haersma Buma. A. van Holstein,
E Huisman, H. Jansen, drs J. van Leeuwen - Voorbij. R de Roo. drs. K. Veraart
I oh
Kunst/rtv (tel 070 - 3190 834): G Ansems (coördinator). B Jansma. H. Piëi
Geestelijk leven (tel 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs. P van Velthoven.
Foto (tel. 070 - 3190 838) M Konvalinka (chef), S Evenhuis, S Pieterse
Opmaak (tel: 070 - 3190 831): Ch. Bels (chef). A. de E
J Hofmeester, C. de Kier, H. Nieuwmans, H. Schneid
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819)' T. Kors.
nv)3
ILDE
riNH
lingsgebied;
de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie, t
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederland
België De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs K. Swiers,
M van de Ven en P Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R. in 't Hout
(chef), H Bijleveld, D Hofland, P. Koopman, D van Rietschoten en K. van Wee
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten in het buitenland: drs. D J van den Bergh
(Peking), drs. H. Botje (Tunis), A Courant (Athene). R. Hasselerharm
(Johannesburg), drs A Heering (Rome), B. van Huët (Parijs). M. de Koninck
(Washington). F. Lindenkamp (Sao Paulo), R. Simons (Londen), drs R. Vunderir
(Moskou), W Werkman (Jeruzalem), G van Wijland (Belgrado), F Wijnands g,
(Bonn), J Wijnen (Brussel) ^ier
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve vertaal- f tosti
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London Vertaalster: dr ncjv
M de Cocq
Nabezorging
Telefoon 071 - 122 248 op mj
15.00 uur.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand
per kwartaal
per jaar
Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand
per kwartaal
per jaar
n 18.00 tot 19 00 u
28,20
82,80
318,65
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 7
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
