ADRENALINE
Ambtelijke top was te
optimistisch over Londo
1
„Weer Samen Naar School"
verdeelt besturen en bonded
BINNENLAND
"Lubbers moet naar Zuid-Afrika komeifans
AAN
BIED
ING
CcidócSouAtmt
VRIJDAG 24 JANUARI 19|
Einde speurtocht
naar asielzoekers
SCHIPHOL - Twee asielzoekers
die woensdagavond samen met
veertien anderen waren ontsnapt
uit het asielzoekerscentrum op
Schiphol-Oost zijn terecht. Eerder
werden al drie asielzoekers vlak na
hun ontsnapping opgepakt. De
zoekactie naar de overige elf voort-
vluchtigen is inmiddels stopgezet.
Eén asielzoeker is vlak na midder
nacht uit zichzelf teruggekomen
omdat hij het koud had. De ander is
gisterochtend door de politie van
Uithoorn aangehouden.
Volgens de marechaussee is het
niet zinvol dat de rijkspolitie en na
burige politiekorpsen intensief blij
ven doorzoeken naar de voortvluch-
Medicijnen vergoed
in het buitenland
AMSTELVEEN - De Ziekenfonds
raad heeft gisteren een regeling vast
gesteld die een eind maakt aan de
problemen rond de vergoeding van
medicijnen in het buitenland. Deze
problernen ontstonden doordat per 1
januari de kosten van geneesmidde
len zijn ondergebracht in de AWBZ!
Veel particulier verzekerden kregen
van hun verzekeraar te horen dat in
het buitenland gemaakte kosten
voor medicijnen niet langer worden
vergoed. Waar de particulier verze
kerden geen beroep kunnen doen op
EG-regels krijgen zij op grond van de
nieuwe regeling de kosten terug die
in een ander land in rekening zijn ge
bracht. Afgezien van eventuele eigen
risico's.
„Deel oogpatiënten
kan naar opticien"
UTRECHT - De lange wachttijden bij oog
artsen kunnen worden verholpen door een
deel van de patiënten die klachten hebben
over hun gezichtsvermogen, te laten behan
delen door de opticien. Voorwaarde is wel
dat er geen sprake is van een oogziekte. Dit
heeft prof. dr. W. Lamers, scheidend hoogle
raar Oogheelkunde aan de Rijksunivesiteit
Limburg, vanmiddag uiteengezet in zijn af
scheidsrede.
De huisarts moet volgens Lamers beslissen
over doorverwijzing naar opticien of oog
arts. Daarbij is een goede oogheelkundige
opleiding voor de huisartsen nodig, waar
voor het nodig is dat de overheid de tarief
structuur wijzigt. De afgelopen generatie is
de oogheelkunde in een stroomversnelling
gekomen, doordat er veel nieuWe behande
lingsmethoden zijn.
Schimmel velt helmplanters
GRONINGEN Een tamelijk onschuldige
schimmel blijkt de verwekker van de raad
selachtige ziekte die de afgelopen zes jaar
regelmatig helmplanters vloerde op Ter
schelling, Ameland en Griend.
De aandoening is van zijn geheimzinnig
heid ontdaan door allergologen. De klach
ten die telkens ontstonden waren rode zwel
lingen in het gezicht, jeukende puistjes en
een bloederige hoest. In de meldingen van
de mysterieuze aandoening zat een rode
draad: de klachten traden alleen op wan
neer ingekuild helmgras in plaats van vers
helmgras werd gebruikt.
Onderzoekers van het Centraal Bureau voor
Schimmelculturen in Baarn bestudeerden
verschillende soorten helmgras onder de
microscoop. Zij ontdekten in een kluit inge
kuilde helm de schimmel Fusarium Culmo-
rum, die de klachten vermoedelijk heeft
veroorzaakt.
Buthelezi: jpSS
KAAPSTAD - Zulu-leider
Mangosuthu Buthelezi is
van mening dat premier
Ruud Lubbers naar Zuid-
Afrika moet komen. In een
verklaring zegt Buthelezi
dat zijn Inkatha Vrijheid
spartij (IFP) de kritiek van
de anti-apartheidsbewe
ging ANC en het machtige
vakverbond Cosatu op het
voorgenomen bezoek van
de premier „betreurt".
De Zulu-leider ziet de komst
van Lubbers als een vanzelf
sprekende zaak daar Neder
land de apartheid altijd zo stel
lig heeft veroordeeld en de
sancties tegen Zuid-Afrika
heeft ondersteund.
„Zo'n bezoek is nu heel oppor
tuun en de meerderheid van de
mensen in dit land zou het ook
toejuichen", aldus Buthelezi.
Hij voégde daar nog aan toe dat
het bezoek een „dramatische
internationale verklaring zou
zijn dat de apartheid gedoemd
is te verdwijnen".
De verklaring van de Zulu-lei
der kwam niet geheel spontaan
op. De Nederlandse za
Herman Van 't Hof had|
vraagd een standpunt i
men, gezien de control
er over de komst
ontstaan is.
Van 't Hof is voorzittel
Vereniging Onderling fc
waarbij zo'n 100 Nedt
zakenlieden zijn aanli
Van 't Hof verklaarde tï
ANP dat hij het nooffl
acht dat Lubbers nu na^
Afrika komt en dat 1
verkeerd van hem zoifc]
deze fase het bezoek af
gen".
iSKOU
van de
line in t
DEN HAAG - Was het
binnen een bedrijf ge
beurd, dan waren zowel de
directeur als de bedrijfslei
ders met pek en veren be
smeurd de stad uitgejaagd.
Incompetentie wordt in
het bedrijfsleven vaak
sneller en strenger afge
straft dan bij, bijvoorbeeld,
de overheid. ^daar het ge
beurde bij de overheid, en
daar duurde het vele jaren
voor de fout werd ontdekt,
en nog eens lange tijd voor
mensen ter verantwoor
ding werden geroepen.
De Londo-affaire. Gisteren
stonden de verantwoordelij
ken, oud-minister Deetman
van onderwijs, diens staatsse
cretarissen Van Leijenhorst en
Ginjaar-Maas, en een trits hoge
ambtenaren van het ministerie
van onderwijs voor de vaste ka
mercommissie voor rijksuitga
ven. Hen werd, achter gesloten
deuren, gevraagd nu eens dui
delijk te vertellen hoe het nou
toch kon dat het Londo-sy-
steem, 1 een financieringssys
teem voor het basisonderwijs,
in de jaren '85 tot '90 620 mil
joen gulden meer kostte dan
was begroot. Hoe het kon dat de
bewindslieden daarvan niet op
de hoogte waren. En hoe het
kon dat zelfs de nieuwbakken
minister Ritzen en zijn staats
secretaris Wallage, pas na enke
le maanden na hun ambtsaan
vaarding op de hoogte werden
gesteld van deze schuld.
Het Londo-bekostigingssys-,
teem was oorspronkelijk, bij de
invoering halverwege de jaren
tachtig, bedoeld als vereenvou
diging. Tot dat moment moes
ten scholen alle gemaakte kos
ten voor onderhoud en exploi
tatie van hun gebouwen met te
rugwerkende kracht declare
ren bij het ministerie. Dat was
lastig, zorgde voor conflicten,
en leidde tot kostenoverschrij-
dingen, omdat het moeilijk was
de uitgaven goed te ramen.
Londo moest <^aar verandering
in brengen. Via objectieve nor
men werd bepaald op hoeveel
geld elke school afzonderlijk
recht had. Dat ging onder meer
aan de hand van het oppervlak
te van de school, de ligging, het
aantal leerlingen, dat soort za
ken. Alles gebeurde bij vooruit
betaling, met een keer in de vijf
jaar een exacte doorbereke
ning, waarop de echte kosten
werden vergeleken met wat
eerder was gefourneerd. Een
prachtig systeem dus, waar
zelfs het buitenland jaloers op
was, ware het niet dat het niet
klopte. De gelden waarop de
scholen recht hadden bleken
aan het eind van de rit veel ho
ger dan was gedacht, en de kos
ten bleken totaal verkeerd ge
raamd. Ritzen en Wallage kre
gen als een soort welkomstca
deautje te horen dat de scholen
nog recht hadden op ruim een
half miljard.
De Algemene Rekenkarher
stelde vorig jaar op verzoek van
de Tweede Kamer een onder
zoek in. De meest in het oog lo
pende conclusie was dat huidig
kamervoorzitter Deetman als
minister van onderwijs de Ka
mer „te laat en onvolledig" had
ingelicht over een affaire die
ook hem al in een redelijk
vroeg stadium duidelijk had
moeten zijn. Deetman reageer
de furieus, verwees naar zijn
toenmalige staatssecretaris
Ginjaar-Maas en naar de mede
delingen die hij in december '88
in de kamercommissie van on
derwijs had gedaan. Daar zou
hij hebben uitgelegd hoe het
werkelijk met Londo zat.
Te snel
Viel Deetman werkelijk iets te
verwijten? Was de conclusie
van de Rekenkamer terecht?
De gisteren eveneens gehoorde
Henk Koning, nu de hoogste
man van de Rekenkamer maar
ten tijde van de presentatie van
het rapport over de Londo-affai
re zelf nog (WD-)kamerlid,
meent dat de bevindingen van
„zijn" Rekenkamer nog steeds
recht overeind staan. „Het al
lergrootste deel is nog steeds
houdbaar: er staan in het rap
port slechts enkele kleine on
juistheden. Verdere conclusies
zijn voor rekening van de poli
tiek. Objectief gesproken zeg
ik: Het is te snel gegaan met
Londo. Men begon met iets
waarvan men de consequenties
niet overzag".
Optimistisch
Groen Links-kamerlid Lank-
horst, lid van de commissie die
gisteren de verantwoordelijken
hoorde, betwijfelt of de toenma
lige bewindslieden iets kan
worden verweten. „De ambte
naren waren altijd heel optimis
tisch, tot op het niveau van de
secretaris-generaal en de direc
teuren-generaal aan toe. Als er
tekorten werden geconstateerd
werd altijd gezegd: dat valt wel
mee, dat komt wel goed. Mei)
dacht dat door fusies van scho
len een groot aantal gebouwen
zou kunnen worden /opgehe
ven, dat daarmee overschrijdin
gen zouden worden gecompen
seerd. Daarnaast had men bij
invoering van de automatise
ring veel te hoge verwachtin
gen van de mogelijkheden. Het
management van toen dat we
hier vanmiddag hebben ge
hoord maakte niet een sterke
indruk. Wat me eigenlijk het
meest verbaasd heeft is dat de
definitieve beschikkingen pas
jaren later werden afgegeven.
Dat vind ik totaal onbegrijpe
lijk. Als dat eerder was gebeurd
waren deze problemen veel
eerder aan^het licht gekomen.
Uit de verhoren vandaag heb ik
toch het idee gekregen dat de
hoge ambtenaren meer schul
dig waren dan de toenmalige
bewindslieden".
Verwijten
Ook het kamerlid Arie de Jong
(PvdA) heeft zijn twijfels over
de vraag of Deetman, Ginjaar-
Maas en Van Leijenhorst iets te
verwijten valt. De Jong: „De
Rekenkamer heeft gelijk als ze
zegt dat de Kamer beter en tij-
diger geïnformeerd had kun
nen worden. Alleen: als ambte
naren niet doorgeven wat er
aan de hand is, blijf je als minis
ter staatsrechtelijk wel verant
woordelijk, maar valt je weinig
te verwijten".
Volgens De Jong bleek uit de
hoorzitting dat (hoge) ambtena
ren in elk geval op twee mo
menten deden of hun neus
bloedde, terwijl toen zonne
klaar was dat het met Londo uit
de hand liep. „Het eerste mo
ment was tijdens de jaarwisse
ling '87-'88, toen er intern een
notitie circuleerde van het di
rectoraat basisonderwijs waar
uit bleek dat bij de oppervlakte-
berekeningen nog eens 600.000
vierkante meter moest worden
opgeteld. Die informatie werd
achtergehouden voor de minis
ter, althans, die zegt pas in sep
tember van dat jaar voor het
eerst iets van de problemen te
hebben vernomen. Het andere
moment was in 1989, toen tij
dens een financiële exercitie
door het hele departement dui
delijk werd dat er iets mis was.
Ik vermoed dat die informatie
bekend was tot en met het ni
veau van de secretaris-gene
raal. Maar ook die informatie
werd niet doorgegeven. Zelfs
niet toen na de verkiezingen
een wisseling kwam in de echte
top, met de komst van Ritzen
en Wallage".
Volgens De Jong kreeg Deet
man, die de laatste jaren van
zijn ministerschap van lagere
ambtelijke niveaus wel eens
signalen kreeg, bij navraag bij
de ambteliijke top steevast een
ontkenning te horen op de
vraag of er echt iets mis was
met Londo. De Jong: „De amb
telijke top bleef zelf erg lang
overtuigd dat het wel weer goed
zou komen, doordat gebouwen
werden afgestoten. Dat praatte
men elkaar ook aan: niets aan
de hand, het gaat goed".
De Jong wil nu van minister
Ritzen toestemming voor een
duik in de archieven. Mogelijk
dat daaruit blijkt dat er al
eerder ook door de bewinds
lieden ingegrepen had kun
nen worden. Daarna volgt er
nog een debat in de Tweede Ka-
Janny Wolters en Johan Gelauf van de Vereniging van Besturenorganisaties van Katholieke Onderwijsinstellingen: „Tijdsdruk mag geen e
om te stoppen met voorbereidingen Weer Samen Naar School".
FOTO. STEPHEN
Gekanteld
Brandweermannen kijken toe terwijl
frituurvet uit een gekantelde tankauto
loopt. Gistermiddag kantelde de
vrachtwagen op de A10 bij de afslag van
deA1 (Almere-Amersfoort). De chauffeur
kwam om het leven. Als gevolg van het
ongeluk bleef de A 10 daar vandaag voor
een groot deel van de dag afgesloten. Het
vet wordt warm vervoerd om het vloeibaar
te houden. Door het ongeval is vet uit de
tank gelekt en in het poreuze asfalt
gedrongen. Rijkswaterstaat heeft een
schoonmaakbedrijf opdracht gegeven om
het wegdek te reinigen.
FOTO: ANP
DEN HAAG In oktober
van het vorig jaar gaf de
Tweede Kamer haar fiat
aan 'Weer Samen naar
School'. Onderwijs aan
moeilijk lerende kinderen
zou veel meer moeten
plaatsvinden aan de regu
liere basisschool, in plaats
van aan de veelal duurdere
scholen voor speciaal on
derwijs, zoals LOM-scho-
len. Op de gewone basis
scholen moet 'zorg op
maat' worden gegeven aan
kinderen met gedrags- en
leerproblemen, zo luidt
het streven.
Inmiddels zijn we enkele
maanden verder en wordt er
keihard gewerkt aan de prakti
sche uitwerking van dit hoog
gestemde ideaal. Maar er is een
kink in de kabel gekomen. On
derwij svakbonden en besturen
organisaties blijken ernstig van
mening te verschillen over de
vraag hoe de plannen moeten
worden uitgevoerd. Begin deze
SUSKE EN WISKE
LAMBIK BABA
ANTILOPE
Stijlvol design in strakke
uitvoering met optimaal
zitcomfort. Uitgevoerd in
topklasse leder.
2-zits 2150,-
3-2-zits 4995,-
BERKEL&RODENRIJS Ind
ISPECIALIST IN ZJTMEUBELENr
OOGVLIET-
maand zond de vakbond KOV
een brief aan haar leden met de
oproep: stop uw medewerking
aan de voorbereidingen van
'Weer Samen Naar School'.
Deze operatie, die voorziet in
een nauwe samenwerking tus
sen speciaal onderwijs en basis
onderwijs, zou de toch al hoge
werkdruk die is ontstaan door
andere overheidsmaatregelen
nog eens aanzienlijk verhogen,
aldus de brief.
Medezeggenschapsraden op
scholen moeten hun instem
ming onthouden aan de samen
werkingsverbanden die in het
kader van 'Weer Samen Naar
School' worden afgesloten,
vindt de KOV. De katholieke
vakorganisatie wijst op de
stroom van overheidsmaatre
gelen waar de scholen momen
teel mee te maken hebben:
naast de integratie van basis-
en speciaal onderwijs is er ook
nog eêns het formatiebudget
systeem, een totaal nieuw be
kostigingssysteem voor scho
len, en de dreiging van de nota
'Toerusting en Bereikbaar
heid', waarin de opheffings
norm wordt verhoogd zodat fu
sie voor veel scholen de enige
uitweg vormt.
De combinatie van al deze
maatregelen dreigt mensen
over de kop te jagen, zorgt voor
stress en ziekte en leidt tot
overhaaste beslissingen, aldus
de bond. Daarnaast is er onze
kerheid over het voortbestaan
van de eigen school en ont
breekt het aan adequate infor
matie vanuit Den Haag daar
over. Kortom: de handrem
moet maar eens worden aange
trokken, vindt het KOV.
Bij de Vereniging van Bestu
renorganisaties van Katholieke
Onderwijsinstellingen (VBKO),
waar een team van managers is
aangesteld om het proces 'Weer
Samen Naar School' gestalte te
geven, is de brief niet bepaald
in goede aarde gevallen. Het
gaat nu juist zo goed, vinden
procesmanagers Johan Gelauf
en Janny Wolters van de
VBKO. Natuurlijk zijn er pro
blemen, geven zij toe. Het werk
komt in grote golven op de
scholen af en er ligt een grote
druk op „de mensen in het
veld", de onderwijsgevenden.
Maar zij zien in de praktijk bij
vrijwel alle katholieke school
besturen een „positief-kriti-
sche houding" ten opzichte van
samenwerking dan wel integra
tie van het speciaal- en het ba
sisonderwijs. Die brief van de
KOV dreigt nu een omslag in
die houding teweeg te brengen.
Tijdsdruk
Een van de belangrijkste be
zwaren van de KOV is de tijds
druk. Janny Wolters, die na
mens de VBKO probeert de be
sturen te bewegen tot het aan
gaan van samenwerkingsver
banden: „Bij de besluitvorming
rond 'Weer Samen naar School'
is afgesproken dat op 1 augus
tus 1992 een structuur zou zijn
opgezet voor de praktische uit
werking van de samenwerking.
Alle basisscholen moeten dus
over een half jaar al zijn opge
nomen in een samenwerkings
verband, waarin gemiddeld
steeds zo'n vijftien basisscho
len een relatie zijn aangegaan
met een school voor speciaal
onderwijs. Dat betekent dat er
een enorme tijdsdruk ligt op dit
proces. Er moet razendsnel ge
handeld worden".
„De KOV zegt nu: dat kan niet.
Wij zeggen: ondanks alles kan
het wèl, als je je prioriteiten
maar daarop afstelt. De opera
tie 'Toerusting en bereikbaar
heid' moet pas in 1996 zijn vol
tooid. Laat men de werkzaam
heden daaraan dus maar even
op de lange baan schuiven, ten
gunste van 'Weer Samen naar
School'".
Janny Wolters en Johan Gelauf
geven besturen van zowel spe
ciale als reguliere basisscholen
voorlichting over 'Weer Samen
Naar School' en proberen te
vens problemen die bij de sa
menwerking ontstaan uit de
weg te ruimen. Daarbij blijkt
regelmatig dat de schoolbestu
ren bang zijn voor de gevolgen
op de langere termijn. Dat
speelt met name bij de bestu
ren van scholen in het speciaal
onderwijs.
Johan Gelauf: „Die scholen vre
zen dat 'Weer Samen Naar
School' uiteindelijk leidt tot op
heffing van de speciale school.
Staatssecretaris Wallage wil dat
de bekostiging van het speciaal
onderwijs gewoon via het basis
onderwijs loopt. Dat bepaalt
dan ook hoe de middelen wor
den besteed. Dit kan inderdaad
betekenen dat scholen voor het
speciaal onderwijs worden op
geheven. Er zijn schoolbestu
ren die denken: we zijn bezig
ons eigen graf te graven. Maar
wij zeggen: er zullen altijd spe
ciale voorzieningen moeten
blijven voor onderwijs aan kin
deren met leer- en gedrags
moeilijkheden".
Onzeker
De KOV wijst er in haar brief
aan de medezeggenschapsra
den op dat „de positie van de
scholen voor speciaal onderwijs
nog volstrekt onzeker en niet
gevaarloos is". Een stelling die
wordt onderschreven door de.'
VBKO. Johan Gelauf: „Wallage
moet een verduidelijking ge-'
ven, aangeven waar hij met hét
speciaal onderwijs precies naar
toe wil. In 1995 loopt de Wet op
het speciaal onderwijs af. Voor
die tijd moet er een nieuwe re
geling gemaakt zijn. Er is nu
geen zicht op het streefbeeld
van Wallage. De scholen voor
speciaal onderwijs verkeren in
onzekerheid. Dat legt een druk
op het personeel, dat mag dui
delijk zijn"
c/iristen-
dag da;
weer v
het Ital
e en dat 1
ngstei
Toch gaat het hem t iorzitter
daarom op te roepen
ge van het uitvoerii
van 'Weer Samen naa
zoals de KOV, in ee,
meer tijd af te dwingf ie^° za
voorbereidingen, nu
daan. Janny Wolters:
de speciale avondeii.
voor besturen in het 1; iddels
gen blijkt een grote
bereidheid tot sameil
Het is een project datlerklarir
waarvan men de voordPere^ zc
het onderwijs en de pstrijd z
heel goed inziet, ooi
men er kritisch tegei
zou jammer zijn als di
roep van het KOV
werking onmogelijk
denken dat je daara;
door moet werken, d<
een langzamer tempi
druk mag geen excui
de boel helemaal stil
„De brief van de K<
niet overal goed of
Het maakt het werk v(
voor de besturen
Besturen zwaaien mef
hevig geschrokken,
erop dat de m
schapsraad moet
met samenwerking,
gebeurt ligt 'Weer S;
School' inderdaad
men moet bedenken®
scholen zelf, noch de
in het speciaal ondej
daarbij gebaat. Die
dus beter niet geschi
nen worden".
Positieve gevolg
Volgens het KOV heefl
echter al positieve gew
had. Inmiddels is en
sprek geweest met stf
taris Wallage waarin
gens de bond heeft g &»aai
zorg over de grote hoi
werk die op de scholel"™™"
te delen, en te werkei a
fasering in de uitvof fX
maatregelen als 'Wet
Naar School', 'Toen
Bereikbaarheid' eri hf
tiebudgetsysteem.
De KOV vindt bij m I
woordvoerder Kees va
hof overigens dat deV
veel te veel richt op
vergroting en het vol I
grotere bestuursorg I
Van Kortenhof: „Wij 1
dere accenten. Wij I
onze achterban veron
luiden, mensen zijn 1
hun toekomst, weten
ze aan toe zijn. Het s Kk
erg in het onderwijl
onderschrijven de /T
van 'Weer Samen Nas
maar vinden dater e
duidelijkheid moet k(1
de gevolgen, met nan 052 - Ni
leerkrachten in het sp Francisc
derwijs. Dus zeggen jes aan
proces is in principe i Weer ge\
het moet wat later ui jongste
gevoerd, als we die 'ord. Hel
heid hebben". Haal op,
