Ruimtediensten uniek
liturgisch experiment
n
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
Centrum wil joodse waarden bijbrengen
Jongeren vaker op bedevaart
COMMENTAAR
Wereldraad
noemt KGB-
invloed pure
speculatie
e
CcidóG Qowiant
DONDERDAG 23 JANUARI 1992
aid*
Vaticaan veroordeelt executie
VATICAANSTAD - Het Vaticaan heeft de executie van de Cu
baan Eduardo Diaz Betancourt veroordeeld. De 28-jarige man was
met twee andere ballingen uit de Verenigde Staten in een bootje
vol met springstof illegaal op de Cubaanse kust geland. De Heilige
Stoel is bedroefd over de executie waartoe voornamelijk op politie
ke gronden is besloten. Betancourt had geen enkele terroristische
daad verricht. Het Vaticaan spreekt de hoop uit dat er spoedig een
dialoog in Cuba op gang komt die de weg opent naar een maat
schappij die is gebaseerd op respect voor de menselijke waardig
heid. Cuba had de executie, die op maandagavond plaats vond,
verdedigd met een beroep op de veiligheid, de stabiliteit en de
vrede in het land. De betrekkingen tussen de RK Kerk op Cuba en
de Cubaanse regering blijven gespannen. De bisschoppen lever
den in 1990 in een herderlijk schrijven zware kritiek op het politie
ke, economische en sociale beleid van de regering. Cuba, waar 40
procent van de bevolking rooms-katholiek is, is het enige Latijnsa-
merikaanse land dat de paus nog heeft niet bezocht. De bisschop
pen hebben in 1990 paus Johannes Paulus II voor een bezoek uit
genodigd. Onderhandelingen daarover zijn nog gaande.
Bescheidenheid is
vaak slechts eerzucht
die haar tijd afwacht
Jean de Boisson
Evangelische gemeente
omsingelt Amsterdam
DRIEBERGEN - De Christengemeente in Am
sterdam houdt op zondag 1 maart een 'Ringweg
gebed voor Amsterdam'. De gemeente vraagt chris
tenen tussen half 8 en half 9 's morgens per auto
rond te rijden op de 35 kilometer lange rondweg en
onderweg te bidden voor de hoofdstad.
Het gebed zal zich toespitsen op de „strategische
punten" langs de ringweg, meldt de Evangelische
Alliantie in Driebergen. Daarbij wordt gedacht aan
enkele ziekenhuizen en banken, het World Trade
Centre, de RAI, het Ajax-stadion en de havens. De
evangelische gemeente gelooft dat God binnen
kort via Nederland voor een geestelijke opwekking
in Europa gaat zorgen. „Amsterdam is voor God
een strategische plek om Nederland te bereiken.
Zoals Israël Jericho omsingelde, willen wij op 1
maart in gebed Amsterdam omsingelen."
Vijftien missionarissen
vermoord in 1991
VATICAANSTAD - In het afgelopen jaar
zijn over de hele wereld vijftien missionaris
sen vermoord. De lijst van missionarissen die
de uitoefening van hun beroep met de dood
moeten bekopen, wordt ieder jaar langer. Dat
meldde gisteren Radio Vaticaan. In 1991 wer
den een bisschop, een monnik, drie nonnen
en tien priesters van het leven beroofd. Ne
gen van de moorden vonden plaats in Mid
den- en Zuid-Amerika, vijf in Afrika en één in
Azië. Terroristen, guerrilleros en militairen
waren verantwoordelijk voor minstens zeven
van de moorden.
In Peru werden de geestelijken het zwaarst
getroffen. Hier lieten vier missionarissen,
drie priesters en een non het leven als gevolg
van aanslagen van de maoistische beweging
Lichtend Pad.
Koptische paus
bezoekt Nederland
AMSTERDAM - Paus She-
nouda III, het hoofd van de
Koptisch-Órthodoxe Kerk,
brengt op 20 en 21 februari een
bezoek aan Nederland. Hij zal
bij die gelegenheid de Kopti
sche kerk in Amsterdam offi
cieel inwijden, aldus woord
voerder M. Kolta van de uit
Egypte stammende kerk. De
kerk in Amsterdam-Noord
Werd al vijf jaar geleden in ge
bruik genomen, maar kon tot
nu toe Shenouda niet strikken
voor de plechtigheid. De Kopti
sche paus, die overal ter wereld
zijn volgelingen heeft, heeft
Nederland nog niet eerder be
zocht. De Koptische kerk is
sinds 1977 vertegenwoordigd in
Nederland. De kerk heeft naar
schatting 2 a 3.000 leden, die be
halve in Amsterdam ook in Den
Haag kerkdiensten kunnen bij
wonen.
Schooldirecteur
eist schade
vergoeding van
kerkeraad
ZUTPHEN - Directeur H.
Hofman van de Apel-
doornse Jacobus Fruijtier-
school heeft gisteren in
een kort geding voor de
Zutphense rechtbank een
schadevergoeding van
15.000 gulden geëist van
de kerkeraad van de Gere
formeerde Gemeente in
Apeldoorn.
Volgens Hofman heeft de ker
keraad zijn goede naam te grab
bel gegooid, waardoor hij-zijn
baan aan de Reformatorische
Scholengemeenschap dreigt te
verliezen.
De ellende begon driejaar gele
den, toen de vrouw van Hofman
de kerkeraad vroeg om te be
middelen in hun huwelijk dat
spaak dreigde te lopen als ge
volg van het gedrag van Hof
man. Volgens deze is de kerke
raad daarbij buiten haar boekje
gegaan. „De hulpverlening ver
anderde in tirannieke inmen
ging". Vorig jaar kreeg Hofman
tuchtmaatregelen van de ker
keraad opgelegd omdat hij zich
volgens die raad niet aan de af
spraken hield die gemaakt wa
ren om zijn huwelijk te redden.
Hofman werd uitgesloten van
het avondmaal. Bovendien kre
gen de kerkgangers vanaf de
kansel te horen dat één van de
gemeenteleden van het rechte
pad was afgeweken. Hoewel
hierbij geen naam werd ge
noemd, was al snel duidelijk
ojnwie het ging.
Hofman verwijt de kerkeraad
dat zij de geheimhouding heeft
geschonden en niets heeft ge
daan om de wilde geruchten die
over hem de ronde deden de
kop in te drukken. Daarnaast is
de schooldirecteur van mening
dat de kerkeraad de tuchtmaat
regelen nooit had mogen opleg-
gén, omdat alleen zonden die
de openbare ergernis opwek
ken onder het tuchtrecht val
len. Zijn misstappen in zijn hu
welijk kunnen niet als zodanig
opgevat worden, vindt Hofman.
Als gevolg van de tuchtmaatre
gel staat zijn baan als directeur
van de Jacobus Fruijtierschool
op de tocht. Daarnaast dreigt
hij bijverdiensten mis te lopen.
De raadsman van de kerkeraad,
mr. R. Haasjes, vond dat de
zaak helemaal niet bij de bur
gerlijke rechter thuishoort. Hij
vond dat Hofman zijn gelijk
maar moest gaan halen bij de
classis, een beroepsinstantie
voor de kerkeraad. Het drei
gende ontslag op de school
heeft volgens Haasjes niets met
de tuchtmaatregel te maken,
maar met de huwelijksproble
men en de levenswandel van
Hofman.
De rechter doet over dertien da
gen uitspraak.
AMERSFOORT - „Theo
logie gaat om de hele
mens", zegt 'dansende do
minee' Andries Kobus, een
van de drie voorgangers in
de Amersfoortse 'Ruimte
diensten'. Dit oecume
nisch experiment, waarin
beweging en traditie cen
traal staan, is in Nederland
uniek. Komende zondag
viert het experiment zijn
tiende verjaardag met een
dienst, een tentoonstelling
en een feestelijk program
ma.
Zingend komt de zanggroep in
processie de ruimte binnen. De
voorste draagt een kaars. Tij
dens een groot deel van de
dienst staat de gemeente. Zit
ten kan op een stoel of op de
grond. Kinderen spelen in een
hoek of doen mee. Bij het kyrie
en gloria komt de hele gemeen
te in beweging. Dat geldt ook
voor het delen van brood en
wijn, dat vooraf wordt gegaan
door een reidans.
De Ruimtediensten worden
eens per maand gehouden in de
St. Aegtenkapel in Amersfoort
onder auspiciën van de Raad
van Kerken. In deze diensten
ondersteunen bewegingen al
tien jaar lang elke maand een
aantal onderdelen in de dienst.
Hans Blankensteyn, hervormd
predikant, is één van de initia
tiefnemers. Hij raakte geïnspi
reerd door de Nocturnen, waar
mee Willem Barnard in de jaren
'50 in Amsterdam begon.
Blankensteyn: „Ik had nooit
speciale belangstelling voor li
turgie, totdat ik een keer in de
Nocturnen kwam. Toen kreeg
ik het gevoel: hier leeft iets. In
andere kerken ging het over
God, maar hier was God tegen
woordig."
De Nocturnen waren het eerste
liturgische experiment in Ne
derland. Het bijzondere van dit
experiment was dat het sterk
gericht was op de traditie. Bar
nard probeerde de traditie van
de kerk door de eeuwen heen te
vertalen in de poëtische taal
van de twintigste eeuw. Hij ge
bruikte bij zijn hervormde
diensten het katholieke lees-
rooster.
Een ruimtedienst in de Amersfoortse Aegtenkapel onder leiding van Andries Kobus
FOTO: PERS UNIE
Toen Barnard vertrok, kwam
Blankensteyn in het voorgan
gersteam van de Nocturnen.
Vlak voordat het experiment
doodliep, kwam hij Andries Ko
bus tegen in een dienst. Kobus
studeerde op dat moment theo
logie in Amsterdam en had een
dansopleiding achter de rug.
Blankensteyn: Andries zei te
gen mij: de teksten die jullie ge
bruiken borrelen over van de
beweeglijkheid, maar jullie blij
ven er stokstijf bij zitten."
Die opmerking zette Blanken
steyn aan het denken. Hij pro
beerde de Amersfoortse Raad
van Kerken, waar hij contacten
had, enthousiast te krijgen voor
het opzetten van een experi
ment waarin traditie en dans
een belangrijke rol zouden spe
len. In 1980 kreeg hij toestem
ming om met zijn plannen aan
de gang te gaan. De eerste
Ruimtedienst werd in oktober
1981 gehouden.
De katholieke misviering
vormde het uitgangspunt voor
de diensten. Andries Kobus
werd uitgenodigd om te laten
zien hoe je een liturgisch gebed
kunt vormgeven. Al gauw werd
hij uitgenodigd om mee voor te
gaan in de diensten. Ook vloot-
predikant Wessel-Jan Woltjer
werd aan het voorgangersteam
De vraag waarom je gebruik
zou maken van dans en bewe
ging in een dienst, beantwoordt
Andries Kobus met een tegen
vraag: „Waarom niet? De tradi
tionele theologie vindt ik zo ce-
lebraal, zo vergeestelijkt. Waar
om doet ons lichaam eigenlijk
zo weinig mee in de diensten,
vroeg ik me af."
Kobus wijst erop dat de liturgi
sche bewegingen die in de
Ruimtediensten worden ge
bruikt, niet te vergelijken zijn
met de 'sacred dance' die op
verschillende plekken in Ne
derland gepraktiseerd wordt.
„Sacred dance is niet kerkelijk
en heeft oosterse invloeden,
terwijl onze bewegingen be
doeld zijn om de liturgie te on
dersteunen. Daarbij wordt de
hele gemeente betrokken. Het
is dus ook niet een soort voor
stelling, zoals binnen de Angli
caanse Kerk gebruikelijk is."
Blankensteyn benadrukt dat
het niet de bedoeling is om een
eigen gemeente te vormen.
Toch heeft 60 procent van de
mensen die de diensten bezoe
ken, geen ander kerkelijk
thuis. Behalve een groot aantal
gefrustreerde kerkgangers her
bergen de Ruimtediensten een
grote groep mensen die zeer
geëngageerd zijn in eigen ge
meente of parochie. Zij komen
in de St. Aegtenkapel ideeën
opdoen voor hun eigen dien
sten.
Blankensteyn heeft de indruk
dat protestanten in de diensten
overheersen, en dan vooral die
genen die in de knoop zitten
met hun protestantse stijl. Voor
katholieken zijn de diensten
veel herkenbaarder.
„De Ruimtedienst is de enige
plek in Nederland waar zo stel
selmatig wordt gewerkt met be
weging in de diensten", vertelt
coördinator Elien Lammers
van de Santenkraam, 'werk
plaats voor bijbelse spirituali
teit en kreativiteit'.
De Santenkraam heeft vijf me
dewerkers in dienst die regel
matig op incidentele basis mee
werken aan elementen van be
weging in diensten door het
hele land. Een enkele keer
wordt er over een langere perio
de samengewerkt met een ge
meente. Lammers noemt de
Nassaukerk in Amsterdam,
waar gemeenteleden inmiddels
voor het tweede seizoen ge
traind worden om liturgische
vernieuwingen door te voeren
in de diensten. „De veranderin
gen gaan heel langzaam", zegt
Lammers. „In de Nassaukerk
zijn ze inmiddels zover dat
brood en wijn worden binnen
gebracht. De Ruimtediensten
zijn dus echt iets bijzonders."
CULVER CITY - Opnieuw wil
een Amerikaanse organisatie
de secularisatie aanpakken en
God weer een belangrijke
plaats geven op de agenda van
het land. Dit keer komt het plei
dooi echter niet van een rechtse
christelijke organisatie. Het
Micah centrum voor ethisch
monotheïsme, gevestigd in het
Californische Culver City,
wordt geleid door de jood Den
nis Prager. Hij zegt de natie
joodse waarden te willen bij
brengen. „Ik heb dit centrum
gesticht, omdat ik bang ben
voor Amerika en voor de we
reld", aldus Prager. „Kunste
naars van tegenwoordig den
ken dat kunst belangrijker is
dan goedheid, terwijl gelovigen
religie boven goedheid verhef
fen. Maar goedheid wordt men
sen niet aangereikt. Het moet
ze geleerd worden."
De stichter van het centrum,
die een talkshow op de radio
leidt, zegt joodse waarden zoals
de tien geboden en het concept
van een universele God te wil
len verspreiden. Deze waarden,
die hij omschrijft als 'ethisch
monotheïsme', worden gedeeld
door wereldgodsdiensten als
het christendom en de islam.
Prager streeft er dan ook naar
om een gezamenlijke filosofie
op te bouwen, gebaseerd op
God. Vorig jaar zomer kreeg hij
voor zijn centrum een gift van
een kleine 500.000 gulden van
een investeringsbedrijf.
'Heidendom' en 'aanbidding
van de natuur' vormen volgens
Prager de grootste uitdagingen
voor religie in Amerika. Zijn
centrum wil zich specifiek rich
ten tot de beweging ter be
scherming van dieren. Deze be
weging vervangt zijns inziens
bijbelse waarden door aanbid
ding van de natuur. Hij hoopt
ook het racisme aan te pakken
door 'diners in zwart en wit' te
organiseren. Tijdens maaltij
den bij mensen thuis zouden
zwarte en blanke Amerikanen
met elkaar in contact gebracht
moeten worden.
UTRECHT - Eind februa
ri wordt in Rome het eerste
wereldcongres over bede
vaarten gehouden. Onge
twijfeld zal het congres na
drie dagen vergaderen
rooms-katholieken aanbe
velen van tijd tot tijd op be
devaart te gaan, verwacht
kardinaal A. J. Simonis.
De kardinaal is zeer te spreken
over het initiatief van de pause
lijke raad voor 'mensen onder
weg', zo blijkt uit een bijdrage
in zijn bisdomblad. „Nog niet
zo lang geleden vonden veel
mensen bedevaarten een ach
terhaald stukje christelijke fol
klore. Maar in recente jaren
wordt de bedevaart herontdekt,
niet in de laatste plaats door
jongeren."
Voorzitter P. van Velthoven van
de Vereniging Nederlandse Be
devaarten bevestigt deze ont
wikkeling. Jongeren melden
zich niet alleen steeds vaker
aan voor allerlei hand- en span
diensten in Lourdes en andere
bedevaartsoorden, maar gaan
ook steeds vaker voor zichzelf
op pelgrimage. „De jongeren
zijn zoekende. Ze hebben hun
buik vol van hun oppervlakkig
leventje."
De vereniging organiseerde tot
voor kort een keer in de drie
jaar een jongerenbedevaart
naar Lourdes, maar voert vanaf
dit jaar de frequentie op tot
eens per jaar. „Er is grote vraag
naar", aldus Van Velthoven.
Per bedevaart gaan er ongeveer
350 jongeren mee.
De vereniging begeleidt samen
met de twee andere officiële or
ganisaties - de NKV (de voor
malige katholieke vakbond) en
de Limburgse Bedevaart - on
geveer 10.000 mensen per jaar
op bedevaart. Het merendeel
van de pelgrims gaat naar Lour
des. Veel minder belangstelling
is er voor bijvoorbeeld Fatima,
Czestochowa en Rome.
De Franse bisschoppen houden
al lange tijd nationale bede-
vaart-congressen, die gaande
weg een Europees karakter
hebben gekregen. Een echt we
reldcongres is nog nooit gehou
den, maar dat is volgens Van
Velthoven niet verbazingwek
kend. In andere werelddelen
liggen de katholieke bedevaart
soorden immers niet voor het
oprapen.
Desalniettemin zullen de con
gresgangers luisteren naar ver
halen over bedevaarten naar
Guadeloupe en Aparecida in
Latijns-Amerika en verschij
ningen van Maria op de Filipij-
nen en ergens in Afrika. Maar
ook hier zal de nadruk op Lour
des liggen, aldus Van Veltho
ven, die samen met bisschop
H.J.A. Bomers van Haarlem en
deken F. van Tuil van de Lim
burgse Bedevaart naar Rome
reist.
Van Velthoven verwacht eigen
lijk niet zo veel van het congres
in Rome. „Al dat praten levert
meestal niks op", zegt hij uit er
varing. Hij beaamt dat de con
gresgangers beter met z'n allen
op bedevaart zouden kunnen
Aartsbisschop Giovanni Cheli,
president van de pauselijke
raad, schrijft echter dat het
goed is gezamenlijk na te den
ken over de uitspraak van de
paus dat pelgrimages een fun
damentele godsdienstige ex
pressie zijn. „De Heilige Vader
zelf is een pelgrim geworden.
Hij heeft op zijn apostolische
reizen zoveel bedevaartsoorden
bezocht dat we de tel inmiddels
zijn kwijtgeraakt", aldus Cheli.
lener
irkrs
Hulp aan GOS-staten
Sedert 1986, het jaar dat de Voormalige president va
voormalige Sovjetunie Michail Gorbatsjov zijn perestr cra'chte
JHAAC
iderwf
en, dat
op de
meer
rerkloo
ichrijft
:n reac
Soci
I. In ht
it dat h
sterk z;
GENEVE De Wereld
raad van Kerken heeft be
richten als zou de KGB
grote invloed in de oecu
menische organisatie heb
ben gehad, „pure specula
tie" genoemd. De archie
ven van de KGB moeten
eerst zorgvuldig worden
onderzocht, zo zei woord
voerder Jan Kok van de
Wereldraad desgevraagd
tegen het Duitse persbu
reau EPD.
Het Russische persbureau Tass
had dinsdag met een beroep op
de voorzitter van de parle
mentscommissie voor gewe
tensvrijheid gemeld dat twee
vooraanstaande metropolieten
van de Russisch-Orthodoxe
Kerk actieve KGB-agenten zijn
geweest. Verder zou in 1969 de
KGB-agent 'Koesnesov' een
functie binnen de Wereldraad
hebben gekregen en zou de
KGB de hand hebben gehad in
de verkiezing van de huidige
secretaris-generaal dr. Emilio
Castro in 1984.
Kok waarschuwde tegen te
snelle conclusies. De successto-
ries van de KGB leken hem
eerder het werk van een agent
die indruk op zijn bazen wil ma
ken. Het is volgens Kok „on
denkbaar" dat de KGB de be
noeming van Castro heeft beïn
vloed. Alleen de Russisch-or-
thodoxe metropoliet Filaret van
Minsk was in die tijd lid van het
20 personen tellende uitvoe
rend comité, dat Castro verkoos
ten koste van de Amerikaan
Arie Brouwer. In die periode,
ten tijde van president Reagans
'koude oorlog' tegen de Sovjet
unie, moesten Sovjet-ingezete
nen koste wat het kost de be
noeming van Amerikanen op
hoge posten bij internationale
organisaties zien te voorko-
De als KGB-agenten ontmas
kerde metropolieten Pitirim en
Joevenali hadden beiden nau
we betrekkingen met de We
reldraad, aldus Kok. Pitirim
was tot begin vorig jaar lid van
de commissie voor communica
tie. Joevenali was van 1969 tot
1983 lid van het 150 personen
tellende centraal comité. Hij
heeft echter veel meer invloed
gehad binnen de Christelijke
Vredesconferentie, die in be
paalde kringen van nauwe ban
den met de Stasi en de KGB
wordt verdacht.
De Wereldraad is niet 'van plan
stappen te ondernemen die tot
opheldering over de beschuldi
gingen moeten leiden. Dat is
een zaak van de Russisch-Or
thodoxe Kerk.
De Wereldraad werd niet alleen
door de geheime diensten uit
de communistische landen,
maar ook door die uit de Vere
nigde Staten, West-Duitsland,
Zuid-Afrika en Zwitserland in
de gaten gehouden. „En dat,"
aldus Kok, „terwijl we hier hoe
genaamd niets te verbergen
hebben."
Kok voegt er aan toe dat er in
1969 geen Russen op leidingge
vende posities in de staf van de
Wereldraad zaten. „Die hebben
we overigens ook nooit gehad."
campagne startte, wordt gesproken over hulp aan Moskou
is steeds bij woorden gebleven, in de eerste plaats omdat
niet wist wat Gorbatsjov bedoelde met zijn omvorming,
ook omdat het rijke Westen helemaal geen zin had zijn gtf'
een bodemloze put te gooien. 'Gorbatsjov helpen', zo klon
in alle toonaarden, maar hoe hol dit klonk werd einde jul j
vorig jaar duidelijk op de G7-conferentie van Londen,
Gorbatsjov bijna als een bedelaar smeekte om toegelat
worden tot de club van de rijken, maar smadelijk werd af}
zen.
Nu heeft het Westen geen echt alibi meer om hulp te w
ren aan de GOS, het Gemenebest van Onafhankelijke St
De Sovjetunie behoort immers tot de verleden tijd, de Con
nistische Partij is opgedoekt, de democratie krijgt een ka
de nieuwe machthebbers in Moskou willen zonder drali
plan-economie in een vrije markt veranderen. Een bijzc
pijnlijke operatie die de Russen en alle andere volkeren
GOS nog moeilijke dagen gaat bezorgen.
VANDAAR dat gisteren en vandaag in Washington do
landen en een aantal internationale organisaties een conf
tie is gehouden over de hulp aan de GOS. Dat het met die 1
verlening niet zo gemakkelijk gaat, was vanmorgen duidt
Verwonderlijk is dat overigens niet. De problemen in del
malige Sovjetunie zijn zo complex en de verscheidenheid
de deelnemers aan de conferentie zo groot, datje aan twej
gen praten niet voldoende hebt. Aan het probleem om toipr
delijke organisatorische afspraken te komen liggen oo
van internationale politieke gevoeligheden en rivaliteite
grondslag. j HAA
m missi<
1 EN SLOTTE is er het feit dat de EG wel een belanf van c
coördinerende rol op zich zou willen nemen, maar vrees
de Verenigde Staten daarin aanleiding vinden om veel m
vrijgevig te zijn dan West-Europa. Het zou daarom al ee
hoorlijk succes zijn, wanneer de conferentie erkent dat dt gr dire
ten Van een snelle wederopbouw van de voormalige Sovje js va
de financiële draagkracht van de westerse geïndustrialist ^ege
wereld ver te boven gaan. De nodige sommen voor het 1 erdan
op de been houden van de huidige GOS-staten zijn zo Qverkla
lingwekkend hoog, dat Europa en de Verenigde Staten de
van andere landen nodig hebben: Japan en de rijke Golfst
Maar men mag zoveel geld pompen in de GOS als men w
de Russen ook niet zelf de handen uit de mouwen stek
het allemaal boter aan de galg smeren
7'i-vVW
BENT U ER
OOK ZO ÉÉN DIE
DE BUURT OP
DE HOOGTE HOUDT?
EERST DENKEN, DAN DOEN
is tegi
bezo
bers
Pelgrimeren raakt meer
rj* Ccidóe Sou/uvnt
Uitgave:
Kantoor
Telefoon
Telefax-
Postadres:
Westerpers bv (maakt deel uit v.
Apothekersdijk 34, Leiden.
071 - 122 244.
071 -134 941
Postbus 112300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk.
Telefoon 070-3190 933.
Telefax: 070-3906 717
Postadres: Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur: J. Leune.
Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers.
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel 070 - 3190 808
Pieters en M Roso,
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815):
A. van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs. C. van Haersma Buma, A van Holste!.
E. Huisman, H. Jansen, drs. J van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs K. VerW Kf*i
Sport (tel. 070 - 3190 826): F Werkman (chef), P. Alleblas, D Dijkhuizen, I
R. Langeveld, drs. H.-F. Ruijl. HAAG
dAir
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): G. Ansems (coördinator), B. Jansma, H Piët.i„oevei
Umgen.
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835) L. Kooistra, drs. P van Velthoven.
Foto (tel. 070 - 3190 838) M. Konvalinka (chef), S. Evenhuis, S. Pieterse.
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors.
n de diensten v,
üngen.
:iaal-de
teer da:
lvering
zetels b
ivan 19
ïch van 1
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van:
freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied; i ue. c"r
de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie, in uitkot
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nede
België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H Leber, drs. K J
M. van de Ven en P. Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R. ii
(chef), H. Bijleveld, D Hofland, P. Koopman, D. van Rietschoten en K.
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten in het buitenland: drs D J van den Bei
(Peking), drs H Botje (Tunis), A. Courant (Athene), R. Hasselerharm
(Johannesburg), drs. A Heering (Rome), B. van Huët (Parijs), M. de Koninl
(Washington), F. Lindenkamp (Sao Paulo), R. Simons (Londen), drs. R. Vuif
(Moskou), W. Werkman (Jeruzalem), G. van Wijland (Belgrado), F, Wijn:
(Bonn), J. Wijnen (Brussel).
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve v
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. Vertaals®
M. de Cocq.
n 08.30 tot 17 00 u
n 18.00 tot 19.00 u
Sper
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand
per kwartaal
27,00
79,80
312,65
28,20
82,80
318,65
Bij betaling per acceptgirokaart:
per maand
per kwartaal
per jaar
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 -122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902Ü
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
