Een theaterreis door de geest van Samuel Becket Brieven aan Gorbatsjov in documentaire NCRV-televisie KUNST/RTV Franse CNN in slag met tv-koning Berluseon Coidae Gotvimit WOENSDAG 22 JANUARI 1992 idóQi Radio West woedend op minister RIJSWIJK - Radio West heeft gisteren woe dend gereageerd op het plan van minister D'Ancona om de regionale omroepen maxi maal zes uur zendtijd per dag te geven. Direc teur/hoofdredacteur J. Kroes spreekt in dit verband over een staaltje van onbehoorlijk bestuur en de 'zoveelste losse flodder'. Hij zegt wel blij te zijn 'dat haar uitbarstingen nog nooit werkelijkheid zijn geworden'. De minister verraste de regionale omroepen dinsdag met haar idee bij de opening van een studio van Radio Noord-Holland in Amster dam. Zij is van mening dat de resterende zendtijd kan worden gevuld met het aanbod van een landelijke nieuws- en actualiteiten zender. Nieuw concertmeester Residentie Orkest DEN HAAG - Het Residentie Orkest in Den Haag krijgt een nieuwe concertmeester. Met ingang van 1 februari wordt de naar het Royal Philharmonic Orchestra vertrokken Zino Vinnikov opgevolgd door de Australiër John Harding. Dat heeft het Residentie Orkest gis teren meegedeeld. Harding zal het concert meesterschap in Den Haag delen met Jaring Walta. De 41-jarige Harding is sinds 1988 do cent viool en kamermuziek aan het Konink lijk Conservatorium in Den Haag en is ook bekend als primarius van het Orlando Kwar tet. Harding was eerder concertmeester bij het Amerikaanse Rochester Philharmonic Orchestra. Verder was hij twee jaar lang diri gent voor het orkest van de Metropolitan Opera in New York. In zijn vaderland richtte hij het Australian Chamber Orchestra op. In Hong Kong was Harding docent viool aan de Academie voor Uitvoerende Kunsten. Verbod deelname gevangenen aan Beckettfestival SCHEVENINGEN - Gedeti neerden met lange straffen, die in de Scheveningse gevangenis verblijven, mogen niet deelne men aan een toneelproductie voor het Beckettfestival, dat in april in Den Haag wordt gehou den. Dit heeft Justitie laten we ten. Het voormalige Centrum voor Kunstzinnige Vorming, het Koorenhuis wilde zes lang gestraften onder leiding van de Rotterdamse regisseur Jos Thie laten spelen in het stuk 'Wach ten op Godot'Zij zouden dan drie maanden repeteren in plaats van gevangeniswerk ver richten. Commissie Gedragslijn Nederlandse Musea AMSTERDAM - Vijf organisaties die werkzaam zijn op het museale terrein hebben gisteren de Commissie Gedrags lijn Nederlandse Musea geïnstalleerd. De commissie zal zich bezig houden met de Gedragslijn voor de Museale Beroepse thiek, die vorig jaar door een meerder heid van de leden van de Nederlandse Museumvereniging (NMV) is aangeno men. Volgens de voorzitter van de NMV, W. Mörzer-Bruins, betreft het geen arbitra ge-commissie. De commissie zal zich uit spreken wanneer verschil van mening bestaat op een bepaald terrein, zoals de 'verkoop van duurzame museum stukken. Ook gaat de commissie eigen initiatieven ontplooien, zoals het organi seren van symposia. De commissie staat onder voorzitter schap van drs. N. van den Berg (biblio thecaris van de Universiteit van Amster dam) en kent als leden dr. F. Ellenbroek (directeur van het Noord-Brabants Na tuurmuseum in Tilburg), A. Ballestrem (directeur van het Centraal Laboratorium in Amsterdam), mr. J. Boll (jurist), drs. Th. van Velzen (oud-directeur van het Haags Gemeentemuseum) en prof. dr. W. Vroom (hoofd afdeling Nederlandse Ge schiedenis van het Rijksmuseum in Am sterdam). De commissie is ingesteld door de NMV, de Stichting Museumjaarkaart, het Landelijk Contact van Museumcon sulenten, de Internationale Council of Museums-Nederland en de Federatie van Vrienden van Musea. Subsidie ingetrokken naaktschilderij Bush FREDERICK - Het tentoonstellen van een sdj rij waarop de Amerikaanse president George! naakt staat afgebeeld en waarop andere voif staande figuren belachelijk worden gemaak een aantal afgevaardigden uit de staat Mai (VS) ertoe gebracht hun steun voor een subsidy '-f 500.000 dollar voor het museum in te trekkei schilderij, getiteld 'een vredesverdag en de N Wereldorde' is vrijdag tentoongesteld in het plaine Visual Arts Center in Frederick (60 kiloi ten noordwesten van Washington). In het m s van het werk staat een naakte Bush met zijn >'U naar binnen gekeerd. Ook afgebeeld is genera Norman Schwarzkopf, eveneens naakt. In zijn „r draagt hij een schild met daarop het gezicln. Adolf Hitier. SCHEVENINGEN - Ro bert Prager zit op een tele visie-toestel met zijn rug naar het publiek. Tiental len meters verderop spreekt Christine Ewert hem toe vanaf een in hel licht badend bed uit groot- moederstijd. Haar tekst komt uit het tv-spel 'Hé Joe' van Samuel Beckett. Het gezicht van de zwij gende Prager is zichtbaar op de beeldbuis. Evenlater wordt het hele scherm ge vuld met het technisch op geblazen rechteroog van de acteur. De publieke tribune draait weg, we zijn al een tijd onderweg in de „kosmische ruimte" van re gisseur Carol Linssen. We zijn toeschouwers en tegelijkertijd ook medespelers in 'Omtrent de vloedlijn' dat vrijdag onder leiding van Linssen bij de to neelgroep De Appel in premiè re gaat. Het is zijn hommage van de grote Ierse (toneel schrijver Samuel Beckett, en tevens de bijdrage van 'De Ap pel' aan het Beckettfestival, dat van 8 tot en met 18 april in Den Haag wordt gevierd. Met 'Omtrent de vloedlijn' breekt Linssen met de Appel traditie. Het is dan ook geen to neelstuk. Het is een vorm van totaaltheater, een compositie van dans, mime, tekst, muziek en andere geluiden en fil mische beelden, geplaatst in een immense ruimte zonder de cor. Soms roept het associaties op met gevisualiseerde muziek, maar dan niet in de zin van ope ra, musical of ballet. Het gaat dan meer om de gevoelens die muziek opwekt, het is alsof Linssen het publiek meeneemt op reis over de .grillige noten balk. De toeschouwer reist ook heel letterlijk, te voet en com fortabel op een rijdende tribu ne. Linssen probeert door te drin gen tot de geest van Beckett, het publiek in emotionele zin met de grote Ier te laten kennis maken. Dialogen ontbreken, er zijn alleen monologen. Linssen maakte hiervoor een collage van teksten van de schrijver, waaronder 'Stirrings Still', een fragment uit de roman 'Naam loos' en zijn televisiespel 'Hé Joe'. Gedicht „Je zou eigenlijk een gedicht over de voorstelling moeten schrijven", raadt Linssen ons aan, wanneer wij ons vertwij feld afvragen hoe wij het on grijpbare van zijn totaaltheater in tastbare woorden moeten vatten. Want hoe moeten we bijvoorbeeld duidelijk maken dat het feitelijk gaat om kamer theater, het publiek wordt heel direct bij het gebeuren betrok ken, terwijl het zich tegelijker tijd afspeelt in een immense ruimte, die op zichzelf ook on derdeel uitmaakt van de voor stelling. De tribune, waarop slechts vijftig reizigers kunnen worden toegelaten, rijdt door een deel van de ruimte, volgt de acteurs, die op hun beurt ook een reis maken. De spelers, be halve Prager en Christine Ewert, René Vernout, betreden het niemandsland tussen acte ren en niet-acteren. Linssen: „Als acteur ken je de dans, de muziek, de mime. Maar omdat wij geen dansers zijn maar to neelspelers, geen zangers maar wel mensen die met de stem omgaan hebben we gezegd: „We moeten iets doen wat wij aankunnen. Dus laten we in he melsnaam geen pirouetten draaien, want dat is ridicuul. Maar als je als acteur het wezen van een pirouet kunt uitdruk ken, zit je goed. Dat doen wij dan ook met de beweging". Bewegingstheater Linssen heeft altijd al een voor liefde gehad voor ballet, voor bewegingstheater. „Wat ik nu doe is feitelijk een verlenging van het werk dat ik gedaan heb bij het bewegingstheater Beft. Dat deed ik in de tijd dat ik geen toneelstukjes meer wilde spelen over een meneer en een mevrouw, die elkaar haten en zo. Ik heb zelf bij Beft ook eens een dans gemaakt. Een dans- tuk over mensen die aan een ta fel en stoel waren vastgebon den en daarmee de eeuwigheid werden ingeslingerd, terwijl ze er nooit van loskwamen. Die benauwenis van de gehecht heid en tegelijkertijd het aan trekkelijke van het gehecht zijn, spreekt mij enorm aan. Voor mij is dat ook het grote conflict. Ik ben eigenlijk een verkapte choreograaf. Mijn hommage aan Beckett bestaat feitelijk uit een aantal beelden, die zijn ontstaan doordat ik werk met drie acteurs, die een groot gevoel hebben voor bewe ging en beeldende kunst. Het zijn ook weer beelden, gèïnspi- reerd op bijvoorbeeld het ploe teren en het kruipen in Bec- ketts roman 'Hoe is 't?' Een man die met een zak blikken en een blikopener rondloopt, een kameraad ontmoet en met hem allerlei tederheden en wreedhe den bedrijft. Zo zijn er allemaal beelden uit Becketts werk, die ik laat opkomen". Blikken Linssen doelt onder meer op de grote zak blikken die Prager en Christine Ewert te voorschijn halen. Zij gooien zwijgend de blikken een voor een op de ste nen vloer. Het geluid van de rollende tinnen dozen wordt versterkt door de grote ruimte. Linssen vertelt over een try-out waarin een van die blikken een eigen leven ging leiden. „Dat ging heen en weer, heen en weer tot het eindigde onder de voeten van Robert Prager. Het blik vertelde een heel eigen verhaal. Fantastisch, ik moet het zo organiseren dat ik de oude gedeukte blikken ver vang door nieuwe. Nieuwe blik ken gaan een eigen leven lei den, die krijgen een persoon lijkheid". Linssen laat de stilte ruim schoots toe in zijn voorstelling. De stiltefragmenten worden ge beurtenissen op zich. „Alle rit selingen in de ruimte hoor je. Hoe stiller het is, des te meer je hoort. De verwarming bijvoor beeld gaat een enorme rol spe len. Dat wordt soms een orkaan van getik". Beckett was altijd gefascineerd door de absurditeit van het le ven. Hij beschrijft het leven op het ogenblik dat het zinloos is geworden. De personages in zijn werk hebben geen enkel contact met elkaar. Zij zijn slechts op elkaar aangewezen omdat zij zich in dezelfde situa tie bevinden. Wat dat betreft staan Linssen en de grote Robert Prager (op de voorgrond) en Christine Ewert in 'Omtrent de vloedlijn'. i foto: PAN sok schrijver op een lijn in 'Om trent de vloedlijn'. Daarom zijn er ook geen dialogen mogelijk. René Vernout doet de pantomi me 'Acte sans paroles I', toneel zonder tekst in de voorstelling. Het lijkt op een clownsnummer in een circus. René probeert bij voorbeeld op allerlei manieren een gieter te pakken, die aan een touw vanaf het plafond neerdaalt naar de vloer. Maar telkens als hij het voorwerp denkt te kunnen grijpen, komt. hij net een armlengte te kort. Even eerder heeft hij zich bij fluitsignalen enige malen te gen de vloer geworpen. Zijn te genspeler is een grote zwarte boom (een marionet), met twee takken die lijken op ar men. De boom fladdert als een reusachtige vogel vanaf het pla fond naar beneden. Het is een dode boom uit het onderbewus te. Linssen: „Aan het eind is de man apatisch geworden. Hij ziet niet meer dat hem water (gesymboliseerd door de gieter) wordt aangeboden. Hij ziet ook niet dat de boom zich herstelt. Want hij heeft geleerd dat er be drog in het spel zit. De gewoon te heeft hem apatisch ge maakt". Metafoor Enige kennis van Becketts werk maakt voor de toeschou wer de voorstelling ongetwij feld boeiender dan wanneer hij blanco met Linssen op reis gaat. De regisseur: „Maar je kunt natuurlijk ook gewoon langs de vloedlijn lopen. Dit is een metafoor, alles komt uit de zee en verdwijnt weer in het zelfde water. Je moet gewoon kijken zonder direct te oorde len. Je moet je verlossen van het oordeel, anders kun je je niet vernieuwen. Het Appelpu- bliek kent mij als die gekke Linssen, die men als rabbijn heeft gezien of als de Markies de Sade, of als de koning in Hamlet en André in de Drie Zusters. Maar die Linssen heeft kennelijk nog andere Linssens onder zijn jasje. Door het mees terschap van de grote tovenaar Erik Vos (artitiek-leider van De Appel red.), hebben we alle maal geleerd in het kunstwerk van Erik, dat is de Appel, te fun geren. Maar we hebben ook nog een eigen leven, een eigen den ken. We voelen niet alleen maar Appels. Appel is een kunstge- beuren waarvan iedereen een dienaar is. Maar een dienaar is ook een verborgen meester of mislukte meester".' Op drin gend verzoek van Linssen laten we delen van de voorstelling, de reis, onbesproken. Anders is de verrassing eraf. neuoiiuun Erfgenamen |ni (kro i vijk zijn vee Simenon slepeiT™™ hoteleigenaars tijdens de: voorrechter L paren) ftting van de BRUSSEL- De eigefcS, van een hotel in Luiki ben het aan de stok gfRSEN gen met de erfgenapTL4 5 uu van de schrijver Geipn Eurodisi Simenon, de schepper meteene politiecommissaris FLFILM gret. Simenon ovefDF MURC twee jaar geleden iiLiei Jeffrie: Zwitserse Lausanne pbc2 ame werd in 1903 geboi#ol, Guine Luik. RTL4 °RE' Davis Tien Simenons weduwe Denir^TT?LA haar drie kinderen win®1®' de rechter ingrijpt omdP hotel naar haar man noemd en de kamers zifD c zijn ingericht dat zij delBa J' moeten oproepen uit elf bT h van hem. En dat terwijl f]|Pa9 e '"w naars, het echtpaar Pief. Anne-Marie Hendrichs, jaar al nul op het rekest 10 VAN toen ze daarvoor schrifyEST1604' toestemming vroegen. Lit het nieuv estnieuws 18 Volgens de advocaten vfilJNMOND menons erfgenamen is hp met Suzar zaak te waken over de 03 Po^t'; nalatenschap van de sd(eRadl0| Het gebruik van de rome zou bovendien in strijd zij het internationaal recht. Zij eisten maant het begin van het kort de betaling van een dwe van 11.000 gulden per d; af het moment van 16.05 EO T iverlening 1 iaprogramm luziek 23 Of NCRV Volg ichtexpress 15.04 VOC Praac 17.04 NCl Gemeengoed De verdedigers van de hL 14 04 vpi stellen dat de namen va|Lng zzakk personages bijna „g avondspits goed" zijn. 'We eten to ö-WLa stamp biefstuk Chateaubriand de in 1848 overleden Fr; mantische schrijver), dien zijn in Luik naar h 16.00 AVRt perette en n tijd 20.02 gen al een gebouwencc vond Het een boekhandel de naam Simenon drag organiseert de plaatselijl een Simenon-wandelinj gens de erfgenamen is voor echter toestemmin geven die bovend den ingetrokken. 15 NOS Med hten 18 10' j- Jl8.20PPUi geven die bovendien k&os Persp actualiteite ws en actu; is en het B< liteltenrubrie iLEAC Grie 'Dokument', tv-documentaire-serie van de NCRV met 'Beste meneer Gorba tsjov'. Vrijdag 24 januari, Nederland 1 (22.24 uur) HILVERSUM - Wereld politiek grijpt 'gewone mensen' meer aan dan in het algemeen wordt ge dacht, dat bewijst de En gelse documentaire 'Beste meneer Gorbatsjov'. Het is een ontroerende maar ook grappige documentaire, waarin briefschrijvers van over de hele wereld vertel len over het hoe en waar om zij een brief hebben ge schreven. De film is nog van voor de coupe van 19 augustus 1991. Ex-president Michael Gorba tsjov ontving over een ambts periode van vijf jaar meer dan 850.000 persoonlijke brieven. De Britse schrijver Lloyd Fi- schel kreeg als eerste wester ling toegang tot de postkamer van het Centrale Comité in het Kremlin en schreef een boek over zijn bevindingen. Dat was voor landgenoot Michael Grigs- by aanleiding om een aantal (bekende) briefschrijvers op te zoeken en hen aan het woord te laten. De documentaire geeft op een onconventionele manier aan hoe groot de invloed van Gorbatsjov is geweest en is ze ker het kijken waard. Twee maanden na de dood van Tjernenko in maart 1985 ver scheen de toen vrij onbekende Michael Gorbatsjov aan het po litieke wereldtoneel. Hij werd op een affiche zonder wijnvlek op het voorhoofd voorgesteld aan het Russische volk. Wie is deze man? De kijker hoort een vrouw de eerste zin van haar brief voorlezen: „Beste meneer Gorbatsjov, Wie kon tien jaar geleden vermoeden dat dit alle- Gorbatsjov kreeg meer dan 850.000 persoonlijke brieven. foto: ap maal zou gaan gebeuren". Deze paar regels vormen een mooi begin van een reeks gebeurte nissen die de wereld zouden doen schokken en verbazen. Zo was er de ramp met de kernre actor in Tjernobyl in april 1986, de aardbeving in Armenië in december 1988, de terugtrek king van Russische soldaten uit Afganistan in februari 1989 en de val van de Berlijnse Muur in oktober 1989. Eindredacteur Ger van Dongen van de NCRV heeft de documentaire ietsje aangepast om de kijker meer houvast te geven. Hij heeft voor belangrijke gebeurtenissen journaalbeelden gebruikt. Veel briefschrijvers die aan het woord komen en ook zijn ge filmd komen uit Amerika, Ier land, India en voormalig Oost- Duitsland. Andere briefschrij vers hoort de kijker alleen maar. Zij lezen een paar ken merkende zinnen voor uit hun brieven, vaak in hun eigen taal. De meesten van hen zijn uiter mate positief over de nu voor malige Sovjetleider en vragen hem dikwijls om een soort gunst. Zoals de Amerikaanse handelaren in pompoenen: 'Pumpkins for peace', en een dertien-jarig Iers meisje vraagt de president om zich in te zet ten voor hongerend Ethiopië. Maar ook zwaardere zaken wor den verlangd. Vietnam-vete- raan Frank Spillman is zeer be zorgd over de opvang van Rus sische soldaten die terugkeren uit de oorlog in Afganistan. Met een brok in de keel vertelt hij dat andere soldaten niet het zelfde hoeven mee te maken als hij heeft ondervonden. Spill man wijst Gorbatsjov erop dat 'post traumatic stress disorder' mits er goede opvang is, veel veteranen de afgrond in kan helpen. In Amerika is 45 pro cent van de Vietnam-veteranen dakloos en nog eens 30 procent zit in de gevangenis. Generaal buiten dienst Gene La Roque van het Amerikaans defensie-informatiecentrum vertélt over een heel andere kwestie. Hij heeft met zijn brie ven het beleid van Ronald Reagan en George Bush te kijk gezet. Aan de Russische presi dent schreef hij hoe er in de Verenigde Staten wordt ge dacht over kernproeven en de bewapeningswedloop. La Ro que denkt dat zijn correspon dentie heeft bijgedragen aan de ontspanning tussen Oost en West. Kritiek Kritiek op Gorbatsjov komt pas helemaal aan het eind van de documentaire en dat ontwricht het evenwicht een beetje. Een spoorwegwerker uit de DDR is van mening dat Gorbatsjov het marxisme-leninisme heeft on- teerd en dat de mensen nu elle- bogenpolitiek gebruiken om hun eigen hachje te redden. Een vrouw vraagt zich af nu de doos van Pandorra is geopend, hoe het verder zal gaan met Rusland en de wereld. De uitzending krijgt nog een vervolg in de vorm van een in terview met Gorbatsjov. Hij geeft hierin zijn visie op zijn af treden, de destabilisatie die het land uiteen doet vallen, zijn be zorgdheid over het loslaten van de prijzen en hij verklaart dat hij Jeltsin steunt. Blues-pianist Ja$ Dupree overlede (BRTN) 1 23.30-06 0( (BRTN) 1i rommelpot 19.30 Piano •or Angela E ude muziek hance, alt. V A. Corelli er 3.05 Luister HAMBURG - De uit Ne ans stammende blues- 'Champion' Jack Duprei teren op 82-jarige leeftijc£v^°onnc20 woonplaats Hannover den. Zo heeft zijn agei sten Jahnke bekendge Dupree leed al enige kanker. Hij bleef echter vember vorig jaar optrei pianist leefde en werkte af 1958 in Europa. Hij tri in jazzclubs in Groot-Bri op, waar zijn typerende house-blues' latere grootheden als Eric Claj John Mayall beïnvloedt' bijnaam 'Champion' ki in zijn geboortestad Nt ans, waar hij in zijn an jeugd als bokser de kt diende. Begin jaren j nam hij zijn eerste platei^ bekendheid verwierf zich door zijn optreden beroemde Cotton Club lem, New York. BRTN) 16 0: '3.20 Gasl sport en n nusic 23.3C 'Champion'Jack Dupree! Idoor BOB BAN HUËT PARIJS Drie Franse te levisiezenders willen sa menwerken in de oprich ting van een 'CNN a la francaise'. De nieuwszen der zou in de plaats moeten komen van het failliete vijfde net, de com merciële Cinq van uitge versgigant Hachette en de Italiaanse tv-koning Silvio Berlusconi. Met het voor stel willen de drie vooral voorkomen dat Berlusconi de enige operator wordt van La Cinq. Het Franse audiovisuele land schap in het Frans afgekort PAF houdt niet op te veran deren. Het geprivatiseerde staatsnet TF1, de succesvolle abonneetelevisie Canal Plus en de kleine commerciële 'familie zender' M6 zien in de moelij k- heden van La Cinq (dat een mil jard gulden rood staat) een bui tenkans een concurrent uit de ether te halen. Volgens de initi atiefnemers zijn er in Frankrijk te veel algemene zenders en ontbreekt het aan themasta tions zoals CNN en Sky News zijn. Het voorstel is daarom een Frans CNN op te richten met minimaal zestien uur nieuws, achtergronden en informatieve blokjes zoals die te horen zijn op de succesvolle Franse nieuwsradio 'France Info'. De nieuwszender zou bovendien de satellietfrequentie van La Cinq moeten overnemen. Hier mee wordt/Europa en een deel Reclamegeld Frankrijks meest bekeken zen der, TF1 van betonkoning Francis Bouyges, heeft alle be lang bij een gespecialiseerde nieuwszender opdat de recla megelden die nu naar La Cinq gaan - dat lange tijd TF1 trachtte te immiteren dan voor het grootste deel in de ei gen portemonnee stromen. De reklame-inkomsten van La Cinq worden geschat op ruim 300 miljoen gulden. De Franse regering had aan vankelijk het plan om de door La Cinq vrijgekomen frequen tie in te ruimen voor de culture le satellietzender La Sept. Een gezamenlijke Frans-Duitse cul turele tv is eveneens overwo gen, maar de kosten van dat ambitieuze project blijf betaaibaar. De CNN-o] zou de deelnemers ii zo'n 200 miljoen gulden kosten, waarvan een ki worden terugverdiend bouch Silvio Berlusconi's 'r< plan' om van La Cinq e sementstelevisie op 2 liaans te maken is tot vaag gebleven. Wie de fi - le partners moeten w< eveneens vaag. De jouri. van La Cinq voelen wel CNN-optie. Zij zoudei rrang hebben bij de sar ling van de nieuwe reda Herve Bourges, de 'su] teur' van de staatsnet tenne 2 en FR3 is e voor het project benad hield de boot vooralsnol de opmerking: "Ik tek I geboortekaartjes lijdensakte (van La Cin< I ;y ïerkaart. He irriing met i macht is he id. De tem| op min 6 kan het r imende Morge 60% 10% 03

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 14