Leidse Courant | 1992 | 18 januari 1992 | pagina 2

Dood roept

gevoel van
vrede op

A

CcidócSoivtant

GEESTELIJK LEVEN OPINIE

KUN wil identiteit
meer benadrukken

Klapstoel

li

Katholieke continent dat langzaam protestant wordt

li

COMMENTAAR K

Uitdagende Saddam Hus^'g*

Christendom begon vóór de opstanding van Jezus"

AT £eidóe(2owumt

ZATERDAG 18 JANUARI 199)1^ f,

Vaticaan onderhandelt met Vietnam

HANOI Een hoge delegatie van het Vaticaan heeft deze
week onderhandeld met de Vietnamese regering over de
positie van de Rooms-Katholieke Kerk in dat land.
De besprekingen gaan vooral over het voornemen van het
Vaticaan om bisschoppen in Vietnam te benoemen en
over de beperkingen die aan priesterseminaries zijn opge-
legd.

Ook het staatstoezicht op godsdienstige activiteiten komt
aan de orde, aldus een delegatielid, dat niet bij name ge
noemd wilde worden. Vorig jaar maart heeft de regering
in Hanoi alle religieuze activiteiten in feite aan banden
gelegd.

Eind vorig jaar stemde de Vietnamese regering in met ge
sprekken met het Vaticaan als teken van betere relaties
met de rooms-katholieke minderheid in het land. Kerkge
bouwen mochten weer worden gerestaureerd en in Ho
Chi Minh-stad, het vroegere Saigon, werd diakonaal werk
van de RK Kerk weer toegestaan. Sinds het einde van de
Vietnamoorlog in 1975 was dit verboden.

Vietnam telt ongeveer 7 miljoen rooms-katholieken op
een bevolking van 69 miljoen.

Voor een ontevreden
mens bestaan er geen
gemakkelijke stoelen

Benjamin Franklin

NIJMEGEN De Katholieke Universiteit Nijme
gen (KUN) wil, nadrukkelijker dan tot nu toe het
geval was, haar katholieke identiteit een belang
rijke plaats gaan geven.

Dat staat althans in een plan van het College van
Bestuur van de KUN, gemaakt op verzoek van
het stichtingsbestuur van de universiteit. De fa
culteitsraden moeten nog over dit plan vergade
ren. In de notitie staat dat in het vervolg bij vaca
tures nadrukkelijk gezocht zal worden naar men
sen die „het katholieke aspect van de universiteit
als positief ervaren en bereid zijn daar een bijdra
ge aan te leveren". Afhankelijk van de vacature
kunnen zelfs, zo wil het college, speciale benoe-
mingseisen vastgesteld worden om de katholieke
identiteit van de universiteit te behouden.

Eugen Drewermann niet
bij Vaticaan in beroep

BONN De Duitse theoloog Eugen Drewermann
gaat niet bij het Vaticaan in beroep tegen het preek-
en doceerverbod dat aartsbisschop Johannes Degen-
hardt van Paderborn hem heeft opgelegd. Dat zou
„net zo onzinnig zijn als dat u een muis zou zeggen in
plaats van in de muizeval direct naar de bek van de
kat te lopen", zei Drewermann gisteren tijdens een
persconferentie in Bonn. De theoloog haalde opnieuw
fel uit naar Degenhardt. „Dwazer en onoprechter"
dan de aartsbisschop kan men niet handelen, zei hij.
Drewermann vreest dat hij binnenkort als priester
wordt geschorst. Hij kondigde aan zich niets aan te
trekken van het verbod van het aartsbisdom Pader
born om vandaag in Paderborn de mis op te dragen.
Drewermann werd in oktober wegens zijn opvattin
gen over onder meer de maagdelijkheid van Maria,
abortus en de eucharistie, ontslagen als docent aan de
rk theologische hogeschool in Paderborn.

door MARINUS V D BERG

„Het pastoraat wordt weer meer 'pastor-centered
zei iemand in een vergadering. Het is iemand die
zicht heeft op landelijke ontwikkelingen. In het
pastoraat komt de pastor weer meer centraal te
staan. Iemand vroeg hem: „Wat bedoelt u hiermee
precies: komt dit voort uit onmacht, omdat de
gedachte dat de geloofsgemeenschap allereerst
drager van het pastoraat is in de praktijk
moeizaam gestalte krijgt, of wordt weer beter

fezien wat een pastor voor een gemeenschap kan
etekenen en is dit een nieuwe kans?"

In het gesprek dat hierop volgde, werd de
gedachte uitgesproken dat het vooral om onmacht
gaat. Zo wordt het steeds moeilijker om voldoende
vrijwilligers te vinden voor de verschillende taken
in een parochie.

Taken die variëren van het helpen schoonmaken
van de kerk tot het deelnemen aan bezoekwerk
vanuit de parochies of deelnemen aan parochiële
of dekenale werkgroepen. Niet alleen vinden veel
mensen zichzelf niet geschikt voor sommige taken
of ze hebben geen tijd om eraan deel te nemen,
maar het is ook pijnlijk dat vrijwilligers zich in een
positie van willekeur bevinden.

Wanneer er in een parochie een pastor komt,
dreigt het gevaar dat vele taken weer naar die
pastor worden geschoven én dat die pastor vele
taken naar zich toehaalt. Deze beweging komt
soms voort uit de verwachtingen van de
gemeenschap die zelf een beeld heeft over de
vraag: „waarvoor is een pastor".

De beweging kan ook voortkomen uit de pastor
zelf die zich minder heeft geoefend in een nieuwe
vorm van pastoraal leiderschap. Soms gaat het om
onbewuste verlangens om in een centrale positie te
staan. In een geloofsgemeenschap waar geleefd,
gewerkt en gevierd wordt vanuit de gedachte dat
ieder lid mededrager is van het geloof, heeft de
pastor een andere plaats dan in een
geloofsgemeenschap waar sterk vanuit het
centrum wordt gekeken. Daar dreigt een pastor al
gauw een solist te worden en soms ook iemand die
„boven" de gemeenschap staat. Het is een pijnlijke
ervaring om vrijwilligers te ontmoeten die na
jarenlange inzet hun positie zien veranderen naar
de achtergrond. Ze voelen zich soms als een
klapstoel: als het druk is zet je die erbij en als je
het weer alleen aankunt zet je die weer aan de
kant. Dat moet tot de conclusie leiden dat de
vrijwilliger in de geloofsgemeenschap aan
willekeur is overgeleverd. Het is eigenlijk vreemd
om te spreken van vrijwilligers of van leken.
Het heeft de bijsmaak van „amateurisme, niet-
deskundig, tweederangs". Dat is een omgekeerde
zaak als je uitgaat van de gedachte dat het
allereerst gaat om iedere vrouw en man die zich
heeft laten aanspreken door het verhaal van
Liefde en Gerechtigheid en dat wil beleven en
doorgeven. De ambten in de kerk zijn daaraan
dienstbaar en het mag niet omgekeerd worden.
Pastores zijn voorbijgangers. Ze dienen een
gemeenschap tijdelijk.

In een geloofsgemeenschap die leeft vanuit de
joods-christelijke inspiratie staat de zorg om het
doorkomen van het Liefdesrijk waar eerbied en
respect is voor elke mens centraal. Dat wordt
gevierd en als geloof doorgegeven. In een kerk
waar gewijde mannen zo een centrale plaats
hebben kan macht gemakkelijk extra meer kans
krijgen.

THEOLOOG ONDERZOCHT BELEVING VAN
VERGANKELIJKHEID EN ROUW

KOLLUM Veel men
sen beleven rond dood en
rouw niet in de eerste
plaats gevoelens van ver
driet, leegte of protest.
Het gevoel dat hun erva
ring het meest benadert,
is vrede.

Dat blijkt uit een onderzoek
van het Centrum voor Liturgi
sche Wetenschap in Gronin
gen, onder leiding van de
theoloog dr. Regnerus Steens-
ma.

Het onderzoek werd gehouden
in de vorm van een enquête
onder de bezoekers van een
expositie 'Met de dood in de
ogen', die vorig jaar op enkele
plaatsen in ons land te zien
was.

De expositie toonde 20 schilde
rijen en sculpturen van
kunstenaars, die alle het the
ma dood of rouw hadden.
Ongeveer 400 van de bezoe
kers van de tentoonstelling in
Leeuwarden namen de moeite

de enquête in te vullen, die
vooral ten doel had de relatie
tussen de waardering van de
kunstwerken en de beleving
van de dood te peilen.
Steensma vroeg de bezoekers
onder andere naar hun 'doods-
gevoelens'. Vooral de oudere
bezoekers bleken niet in de
eerste plaats verdriet als
doodsgevoel te hebben, maar
'vrede'. Bezoekers jonger dan
20 jaar gaven meer aan 'ver
driet' te voelen bij dood en
rouw.

In totaal koos 37 procent
'vrede' als eerste gevoel, ge
volgd door 'verdriet' (23 pro-'
cent) en 'leegte' (10 procent).
Het is Steensma opgevallen
dat diegenen die aangaven
geen relatie met het christelijk
geloof te hebben, relatief hoog
scoorden bij dè gevoelens van
'gelatenheid' en 'verwarring'.

Uitzicht

Bij hun tweede gevoelskeuze
bleek een groot deel (20 pro
cent) van de bezoekers het be
grip 'uitzicht' te hebben geko
zen. Angst, verwarring en ver
latenheid volgden daarna. Het

Dr. Regnerus Steensma

aantal mensen dat 'uitzicht'
beleeft is hoog bij ouderen en
mensen die een sterke binding
met het geloof hebben. Men
sen die niet geloven zeiden va
ker 'angst' te voelen. Opmer
kelijk is het groot aantal men
sen met een matige binding
aan het geloof dat bij de dood
verwarring ervaart.

Bijna 90 procent van de geën
quêteerden zei zelf rouwerva-
ringen te hebben gehad. Op de
vraag met welke visie op de
vergankelijkheid men zich het
meest verwant voelde, zei een
kwart dat de dood .het 'absolu
te einde' betekent. Driekwart
vond dat de dood een 'over
gang naar een ander bestaan'
inhield.

Steensma: „Je zou denken dat
die grens samenvalt met hen
die wel en niet geloven. Dat
blijkt echter minder het geval

FOTO: PERS UNIE

te zijn". Vijf procent van de
mensen die sterk met het ge
loof verbonden zijn, denkt dat
het bij de dood helemaal is af
gelopen. En bijna een kwart
van hen die 'matig' bij het ge
loof betrokken zijn, vindt het
zelfde. Daartegenover vindt
liefst 42 procent van hen die
niet geloven toch dat de dood
een overgang is naar een an
der bestaan.

De wetenschapper denkt dat
de bezoekers van de tentoon
stelling voor het merendeel
van 'bovenmodale' afkomst
zijn geweest. Het publiek dat
af en toe of regelmatig exposi
ties bezoekt. „De enquête
daarom is niet algemeen re
presentatief te noemen, maar
ik heb geen aanwijzingen dat
de resultaten werkelijk bedui
dend zullen afwijken van het
algemene beeld".

LEIDEN Het christendom
is volgens de Leidse hoogle
raar Nieuwe Testament dr.
H.J. de Jonge reeds voor de
opstanding van Jezus ontstaan.
Het heeft zijn oorsprong in de
reacties die de historische Je
zus voor zijn dood bij zijn vol
gelingen heeft losgemaakt.
Dit zei De Jonge (48) in zijn
inaugurele rede, die hij giste
ren uitsprak bij de aanvaar
ding van het ambt van gewoon
hoogleraar in de uitlegging
van hpt Nieuwe Testament

aan de Rijksuniversiteit te Lei
den.

Meestal wordt het begin van
het christendom gezien in de
ervaring van Jezus' opstan
ding uit de dood. De verhalen
over het lege graf zijn volgens
De Jonge echter van latere da
tum en historisch niet echt be
trouwbaar. De berichten over
de verschijningen zijn welis
waar oud circa 35 na Chris
tus maar ze zijn waar-
schijnlijk niet van dien aard
dat zij als beginpunt van het
christendom kunnen gelden.
Ten eerste is niet meer uit te
maken op wat voor ervaring
de woorden 'hij is verschenen

aan...' precies slaan (droom;
een .geluid of licht opgevat als
epifanie; gewaarwordingen in
een trance?)

Ten tweede is het benoemen
van-de ervaring als een 'ver
schijning' van de verrezen
Christus een interpretatie, die
geloof in Jezus' opstanding
vooronderstelt. Dat geloof is
dus óuder dan de meldingen
van verschijningen. Dat was
voor Jezus' volgelingen direct
voortgevloeid uit hun visie op

Daarom meent De Jonge dat
het christendom niet met Je
zus' opstanding is begonnen.
Jezus had gepredikt dat God

IKV-secretaris:
5% defensiebudget
naar Oost-Europa

LEUSDEN De NAVO-lan-
den zouden minstens vijf jaar
lang 5 procent van hun defen
siebudget in een gezamenlijk
steunfonds voor Oost-Europa

eenkomst van het IKV en de
in dat beraad samenwerkende
kerken in Leusden. Voordat
de kerken de regeringen van
de NAVO-landen tot zo'n be
sluit oproepen, zouden zij zelf
ook plannen voor structurele
steun aan Oost-Europa moeten
presenteren. Op deze wijze
zouden de kerken een tegen
wicht bieden aan de dreiging
van het nationalisme in de
Oosteuropese landen. De Raad
van Kerken organiseert bin
nenkort een bijeenkomst
waarop de verschillende ker
ken zich over de hulp aan
Oost-Europa bezinnen. Even
eens op voorstel van Faber
zegde secretaris ds. W.R. van
der Zee toe dat de raad een
discussie binnen de kerken zal
brengen over de relatie tussen
nationalisme en religie. Het
IKV heeft dit onderwerp tot
jaarthema gemaakt. De raad
denkt aan een studiedag over
nationalisme en religie. Pre
cies een jaar na het uitbreken
van de Golfoorlog sprak Faber
zijn bezorgdheid uit over de
nieuwe oorlogsdreiging in Eu
ropa. Hij merkte op dat het
Westen Oost-Europa na de val
van het communisme de
markteconomie heeft aangebo
den. Maar maatschappelijke
organisaties die de uitwassen
van de markteconomie bestrij
den ontbreken.

BUENOS AIRES -r Vijf
eeuwen nadat de eerste
missionarissen de Andes
overtrokken om aan de
indianen het evangelie te
verkondigen geldt het ge
bied van Mexico tot Vuur
land nog altijd als het ka
tholieke continent.

Maar daarin is langzaam ver
andering aan het komen.
Protestantse kerkgenootschap
pen tellen op het ogenblik in
Latijns-Amerika al tegen de 50
miljoen leden en winnen
steeds meer terrein. In Guate
mala is ruim een derde van de
bevolking protestant, in Chili
en Nicaragua een vijfde en in
Brazilië, nog altijd het grootste
katholieke land van de we
reld, is inmiddels een kwart
van de bevolking lid van een
evangelische gemeente.
Een teken aan de wand was
het bezoek dat de Amerikaan
se evangelist Billy Graham in
november aan Argentinië
bracht. Toen hij daar in 1962
was, waren er nog maar 240
evangelische gemeenten bij
het bezoek betrokken. Dit
maal was dat aantal gestegen
tot 2.000, vertelt Norman
Mydske, regionaal hoofd van
de organisatie van Graham.
Naar zijn zeggen werden in
1990 in 20 landen van Latijns
Amerika en het Caraïbisch ge
bied ruim 50.000 nieuwe evan
gelische gemeenten opgezet.
Hij verwacht dat dat aantal de
komende jaren nog hoger zal
zijn.

„Mensen aan de onderkant van de samenleving hebben een veel grotere kans om als individueel
mens achting en erkenning te vinden in de evangelische kerken dan in de zeer gecentraliseerde
katholieke kerk."

FOTO: SP

De baptistische geestelijke
Rene Padilla, secretaris van
het Theologische Broeder
schap van Latijns-Amerika, is
van mening dat de groei van
de evangelische beweging
voortkomt uit de steeds grote
re skepsis jegens de Rooms-
Katholieke Kerk, die voor
veel katholieken, die op zoek
zijn naar een levende geloofs
gemeenschap, een log instituut

is geworden. „Ik geloof dat
een hoop mensen zich in de
steek gelaten voelen en iets
anders zoeken." zegt Padilla.

„De mensen willen geen van
bovenaf opgelegde leerstellin
gen meer. Ze willen de moge
lijkheid om zelf actief betrok
ken te zijn en als er iets is dat
de evangelische kerken ty

peert, dan is het wel hun be
trokkenheid."

Pater Osvaldo Musto van de
katholieke hulporganisatie Ca
ritas spreekt tegen dat zijn
kerk te hiërarchisch is georga
niseerd en te weinig ruimte
biedt voor initiatieven vanaf
de basis. Maar hij geeft toe dat
bij de evangelische kerken de

EEN jaar geleden barstte boven Kuwayt en Irak
stechnologische Woestijnstorm los. Het Iraakse leger
een minimum van tijd uit Kuwayt weggeveegd. Sad<
sayn verloor de oorlog, maar niet het leven en de mat
jaar na de 46-dagenoorlog hoort men niet veel meer
door de Amerikaanse president George Bush zo hooj
prezen Nieuwe Wereldorde.

De door de Amerikanen aangevoerde coalitie tegi
had tot doel het kleine oliestaatje Kuwayt te bevrijde
sident George Bush had daar nog een ander doel bijg
het einde van de barbaarse heerschappij van Saddi
sayn. Met Saddam Husayn zou er nooit echte vrede I
komen in het Midden-Oosten en in het Golfgebied.

Het eerste doel werd verwezenlijkt, het tweede ni^
wel er pogingen ondernomen werden om Saddam
uit de weg te ruimen, schrok Bush uiteindelijk voor
wezenlijking ervan terug. Nog voor het Amerikaans
zijn opmars naar Baghdad kon voortzetten, kondigt
het einde van de oorlog af. De uitschakeling van
Husayn liet hij aan de bevolking van Irak over.

EeN grove misrekening, zo bleek. De shi'iten uit het
van Irak en de Kurden in het noorden die in de d
ging dat Bush hen te hulp zou snellen gehoor gaJ I
de oproep om hun rekeningen met Saddam Husayn tr
fenen, werden afgeslacht. Van de shi'iten is sindsdie
meer gehoord. De Kurden konden slechts van vo|
moord worden gered door een rechtstreekse tussenkoi
westerse troepen in Iraaks Kurdistan. |UEVAN

[DAM

Jt de g
•keren,
jaar ke
pstend«
rers zoi
i gega.
zes (k
h reker
kr 70 pr
bn werl
IBovem
en van
Irerzeke
bnaanv;

'1 A

Amerikanen en Britten
Arabische landen overigens

daarin bijgestaan (JAAG
lieten Saddam rustigia^voQ-

bezig was in de geschiedenis in
te grijpen. Volgelingen van Je
zus zagen het begin van Gods
heerschappij al in het spreken
en optreden van Jezus zelf.
Dr. H.J. de Jonge is de opvol
ger van dr. M. de Jonge, die
met emeritaat ging. Van 1970

omdat zij tot elke prijs de verbrokkeling van Irak|en en
vermijden. Het vooruitzicht van een door shi'iten ovfyaker j
Irak lokte hen allerminst. Ook de oprichting van eieven
voor de in de moderne geschiedenis steeds bedrogen fjndeel
volgde Kurden wilden zij vermijden. Een KurdiscljoUCj0n
zou immers een bron van conflict zijn in het licht ojer mQl
bare Midden-Oosten. n mar

voere

INMIDDELS zit Saddam Husayn nog even stevig injde me
del als vorig jaar. Uitdagend houdt hij Irak en de Ai) vreerr
wereld voor dat hij wel een slag, maar niet de oorla
verloren. Ter gelegenheid van de eerste verjaardag k|et zo c
hij zelfs grootse overwinningsfeesten aan. Op Iraak^untantJ
kaarten staat Kuwayt nog steeds vermeld als de 19e p de 1
cie - fen. „M;

»enscha]
we al

HOEWEL als gevolg van de Iraakse houding de Aian Zad
Golfstaten de bescherming van het Westen nog n<
ben, maken deze landen geen haast om werk te mal
de in het vooruitzicht gestelde 'democratische opei
emir van Kuwayt heeft snel alle democratische neij
de kiem gesmoord. Saudi-Arabië en Syrië blijven evl
ritair en intolerant als voorheen.

De gedeeltelijke mislukking van de Midden-OosteJ
wordt als vanzelfsprekend toegeschreven aan het gen
politiek inzicht van de Amerikaanse president Busf
dan wordt al vlug vergeten dat de Amerikaanse
in tegenstelling met wat de propaganda wilde dd
ven tijdens de Golfoorlog niet almachtig is. Hij mij
reren in een Arabisch milieu. En dat is allesbehalvef
kelijk. Zo heeft geen enkel Arabisch land protest latJ
tegen de afslachting van de islamitische geloofsgel
Irak. Het moesten andermaal de westerse landen zijl
Kurden moesten redden. Alle Arabische landen heli
liever te doen met een bloeddorstige dictator als SadJ
sayn dan met Kurden. Dat is de trieste werkelijkhe]

tot 1985 was hij wetenschappe
lijk (hoofd)meaewerker aan de
Universiteit van Amsterdam.
Sinds 1985 werkt hij in Lei
den, eerst als universitair do
cent Nieuwe Testament, van
1987 tot vorig jaar als bijzon
der hoogleraar in de geschie
denis van de bestudering en
uitlegging van de bijbel in de
vroegmoderne tijd.

(de evangelische kerken) moe
digen je aan om actief te wor
den, te praten en ervaringen
uit te wisselen. Ze vormen een
beweging, waarin mensen zich
niet alleen voelen."

Vruchtbaar

Voor de laatste 'kruistocht'
van Graham in Argentinië
gold dat in zeer letterlijke zin.
Met gemak kreeg hij een voet
balstadion vol met ruim 75.000
mensen. De beelden van de
bijeenkomst werden uitgezon
den in 20 landen.
De miljoenen armen van La
tijns-Amerika vormen een
vruchtbare voedingsbodem
voor het nieuwe evangelische
zendingswerk. „Ze zijn even
zeer door de politieke partijen
als door de Rooms-Katholieke
Kerk en de traditionele prote
stantse kerken aan hun lot
overgelaten," is het oordeel
van de methodistische geeste
lijke Anibal Sicardi, uitgever
van de nieuwsbrief Prensa
Ecumenica (Oecumenische
Perk).

Veel progressieve katholieken
zijn het met hem eens. Otto
Madura, een Venezolaanse be
vrijdingstheoloog, meent dat
de neergang van zijn kerk in
het continent wordt veroor
zaakt door het onvermogen
van diezelfde kerk om in te
spelen op de behoeften van
zwarten, indianen en andere
groepen aan de onderkant van
de samenleving. „Die mensen
hebben een veel grotere kans
om als individueel mens ach
ting en erkenning te vinden in
de evangelische kerken dan in
de zeer gecentraliseerde ka
tholieke kerk," merkt Maduro
op.

Uitgave:
Kantoor:
Telefoon-

Postadres

071 -122 244
071 -134 941

Postbus 112300 AA Leiden.

G-co
straf
it eed

(r

jls tevee

Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk

Telefoon: 070-3190 933.

Telefax: 070-3906 717

Postadres: Postbus 9, 2501 CA Den Haag

Directeur/hoofdredacteur: J. Leune

Adjunct-hoofdredacteur: J Timmers.

faken vi

Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808) L. van Koot. idszorg

Leiden en omgeving (tel. [phone]/49) G - J. Onvlee (chef-ra^n^1*'S^
F. Buurman, K van Herpen, K van Kesteren, R. Kleijn, drs. R. Koldenhof^ ae 31
T Pieters en M. Roso, G Stelt

„Profes

Binnen- en buitenland, financiën

E. Huisman, H. Jansen, drs. J.

(tel: 070 - 3190 815): J'
t van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs. C. van Haersma Buma, A. van Her"*" wee
i Leeuwen -Voorbij, R. de Roo, drs. K.pid

Sport (tel 070 - 3190 826): F. Werkman (chef), P. Alleblas, D. Dijkhuizen,P"11}^
R. Langeveld, drs. H.-F. Ruijl. nei dep

R. Langeveld, drs. I
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): G. Ansems (coördinator), E
Geestelijk leven (tel. *070 - 3190 835): L. Kooistra, drs. P vj

Redactie-secretaresse (tel. [phone]): T Kors,

mens

Jansma, H. Fjrag af.
i Velthoven. ?mmissii

relatie-t

Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), S. Evenhuis, S. Pieterse|rag en

Opmaak (tel: 070 - 3190 831): Ch. Bels (chef), A de Bruijn, W Diekstra, Igegever

J. Hofmeester, C. de Kier, H. Nieuwmans, H Schneider. mensen

llijk ooi
indivit

De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van: jte stelle

- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebij

- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Ui^
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Ne
België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs K
M van de Ven en P Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R iiW
(chef), H. Bijleveld, D Hofland, P. Koopman, D. van Rietschoten en K.C CN

- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus:

- de volgende correspondenten in het buitenland drs. D J van den Be*

(Peking), drs. H. Botje (Tunis), A. Courant (Athene). R Hasselerharm WHHD OVW
(Johannesburg), drs A. Heering (Rome), B. van Huet (Parijs), M. de miRnt
(Washington), F. Lindenkamp (Sao Paulo), R. Simons MuRitnnn

(Londen), drs R. Vunderink (Moskou), W Werkman (Jeruzalem). G. vaL u"
(Belgrado), F Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel) WMHRVCn

De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve^ j[ j'jn

publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. Vertap

M. de Cocq

n 18.00 tot 19 00

27,00
79,80
312,65

Nabezorging

Telefoon: 071 -122 248 op m;

15.00 uur

Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)

Bij automatische betaling:

per maand

per kwartaal

per jaar

Bij betaling per acceptgirokaart:
per kwartaal

Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan
Advertenties

Informatie en tarieven over advertenties tel [phone].

Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941

Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070

Bankiers

ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050