finale
Democratie
terug in
schoolbanken
PAG!
ZATERDAG 18 JANUARI 1992
Oost-T|
v verl,e VVD is
jeschokt", het
PA herbeleeft
jn eigen
oolstrijd, de
latssecretaris van
[erwijs
impelt
[odgedwongen
over het
,sJEKjnd wettelijk
ïïïSfht van
amieten op
3p p.ivejjheid van
g™,denvijs. De
ure amieten zelf
j^rven al bijna
■eis, eei^ts meer te
371-126
tgen.
ndonesinleiding: een
[lorden,jzending op
orgaan-radio waarin
illen:
spedi secretans van
ir van dA overkoepelend
jrenbroijmitisCh
onze
)tei Adaderwijsorgaan
hotefaf1 laat ontvallen
3rveren.[ zijn organisatie
'Q2I groei van het
iaiisteniital islamitische
rfsschölen in
reisieidderlana
jizen op,,
en Sri
ïNTAhderd.
n sluimerende
Heemsla-ussje over (Je
ishowerf
126/1, Lfegratie van
-339i75iinderheden laait
reisburof^?
pi per in alle
|STE[righeid op.
.RIN VERAART
795,- 4 HAAG - I. Taspinar voelt
1895,-. de gebeten hond. Het bestuur
9548- de Islamitische Scholen Bestu-
/2995,-;lOrganisatie (ISBO) heeft zijn
95,-inci;iraken afgedaan als „de per-
26400 mening Van de secreta-
Bij de Ikon liet Taspinar zich
allen dat er momenteel twintig
öitische basisscholen zijn en
inci. vliedt aantal ieder jaar zal stijgen
■071-126'yjjf, totdat Nederland uit ei n-
k zo'n honderd islamitische
len telt. Bovendien, zo ver-
fle hij, zijn er verzoeken ge-
voor de stichting van een isla-
NV-A-^ch pedagogisch centrum en
-onderwijs. „De volgende stap
SGR._
fijn dat we verder willen met
len in het voortgezet onderwijs
aisschien wel een universiteit",
ielp Taspinar zijn mening on-
eïn1orrrlmmerd de ether in'
heeft hij geweten. De VVD zat er
cn bovenop. Onderwijsspecialist J.
ssen haakte in op het standpunt al
Ir verkondigd door Bolkestein: door
e islamitische scholen te stichten
t verzuiling in de hand gewerkt en
-j integratie van de islamieten in de
rlandse samenleving in het ge-
fSBO schrok zich rot. „Ik heb het
lat ik de VVD een taart cadeau heb
in", meesmuilt Taspinar. „Met de
ezingen in aantocht past dit inci-
natuurlijk prima in hun straatje".
pu Franssen wel eens goed de waar-
willen vertellen, maar het ISBO-be-
____j heeft besloten niets te zeggen tot-
et bijeen is geweest om de netelige
4e bespreken. Voorzitter M. Bakiuli
I ook met commentaar: „We willen
ieinig mogelijk publiciteit. Dat
dt onze zaak alleen maar. Op het
pnt dat wij in de belangstelling
is het aantal vernielingen aan
1 ïn niet van de lucht. Deze week
i er al weer bommeldingen in een
1 - 11 in Den Bosch".
1nen en hennen
jphelijk", vindt J. Verheggen de uit-
k van Taspinar dat er islamitische
cholen moeten komen. Verheggen
nningmeester van de Islamitische
óng Onderwijs en Opvoeding
een bestuursorganisatie waarbij
Islamitische scholen zijn
Kinderen van de islamitische Yunus Emre school concentreren zich op de les. Onder
zoek wijst uit dat het onderwijs op islamitische scholen nauwelijks afwijkt van dat op
andere Nederlandse scholen. FOTO: MILAN KONVALINKA
Het ISNO heeft ruzie met het overkoe
pelend orgaan ISBO, dus geheel onver
wacht is deze sneer niet.
September vorig jaar besloten drie scho
len dat zij een meer liberale koers wilden
gaan varen dan de zeventien andere
scholen die aangesloten zijn bij het meer
orthodox-islamitische ISBO.
„Bij de andere scholen staat de islam
steeds voorop, bij ons het - Nederland
se - onderwijs. We willen de islamiti
sche kinderen wel bewust maken van
hun eigen identiteit, hun taal, cultuur en
godsdienst, we willen zorgen dat ze sterk
en zelfverzekerd in hun schoenen staan,
maar tegelijkertijd moet er aansluiting
zijn bij de Nederlandse maatschappij".
„Bij de meer orthodoxe scholen worden
de hanen van de hennen gescheiden,
gymnastiek en zwemmen gebeurt apart,
de hoofddoekjes zijn verplicht, ook voor
leerkrachten met een niet-islamitische
achtergrond, en er zijn binnen de school
moskeetjes ingericht waar de kinderen
bidden. En in plaats van gewoon woens
dagmiddag zijn ze vrijdagmiddag vrij
om dan bij het belangrijke vrijdaggebed
aanwezig te kunnen zijn".
Dat vinden de drie ISNO-scholen te ver
'gaan, net als een aparte islamitische
school voor voortgezet onderwijs. „Kijk,
twee jaar. geleden ontstonden de eerste
islamitische scholen", vervolgt Verheg
gen. „Tot die tijd voldeed het onderwijs
aan deze groep op geen enkele manier.
Maar zeven promille van de leerlingen
stroomde door naar het hoger (beroeps-)
onderwijs, tegen zeven procent van de
Nederlandse leerlingen. Er moest iets ge
daan worden, dat was duidelijk. De isla
mitische scholen ontstonden, ik besloot
in een bestuur te gaan zitten om een vin
ger aan de pols te houden en te zorgen
dat het niet afgleed naar een nog lager
niveau. Maar het is natuurlijk wel de be
doeling dat die kinderen met beide be
nen in de Nederlandse maatschappij
staan. En hoger islamitisch onderwijs
lijkt me niet integratie-bevorderend. Be
grijp me goed, het doel is deze kinderen
een goede doorstromingsmogelijkheid te
geven. Als die mogelijkheid op een an
dere manier ontstaat, zijn wij de eersten
om te zeggen: hef de aparte scholen
maar op".
Hoofddoeken
De Yunus Emre school in Den Haag is
een van de bij het ISNO aangesloten
scholen. Een liberale islamitische school
dus. Directeur R. van Eijk vindt dat er
onnodige drukte is ontstaan rond de
kwestie. „Om maar eens wat vooroorde
len uit de wereld te helpen: iedere school
moet voldoen aan de eisen van de Ne
derlandse wetgeving. Dat betekent dat
het vakkenpakket voor 95 procent het
zelfde is als op een 'gewone' school. Het
onderwijs wordt gegeven in het Neder
lands, de meeste leerkrachten (18 in to
taal) hebben ook die nationaliteit".
„Daarnaast zijn er apart lessen in de
Arabische .taal en cultuur en Turkse taal
en cultuur en godsdienstlessen. Daar
voor zijn imams aangetrokken, maar
ook dat willen we in de toekomst in het
Nederlands gaan doen. Als die lessen in
een en dezelfde taal zijn (nu nog in
Turks en Arabisch) bevordert dit ook de
eenheid tussen de moslimgroeperingen
onderling. Je moet een en ander zien als
een lange-termijnproces: we bestaan pas
tweeëneenhalf jaar, er wordt hard ge
werkt, maar alles is nog niet kant en
klaar".
De hoofddoek is niet verplicht, maar de
meeste kinderen dragen deze wel, alleen
de kleuters niet. Op de school worden
ook kinderen met een niet-moslim ach
tergrond toegelaten," aldus Van Eijk. Niet
dat die hiervan gebruik maken, maar de
mogelijkheid bestaat. Het verschil met
een gewone school is dus helemaal niet
zo groot. En als meneer Franssen er wat
op heeft aan te merken, kan hij maar be
ter eerst eens voor een beter minderhe
denbeleid zorgen, zo meent Van Eijk.
Rampzalig
„Ik vind de groei van het aantal islami
tische scholen wel begrijpelijk", zegt A.
Kloosterman van de KPC (Katholiek
Pedagogisch Centrum). „Ons onderwijs
systeem heeft gefaald. Het ging niet goed
op school met de moslimkinderen. In de
ogen van de ouders hebben wij hun kin
deren laten vallen en henzelf geen in
spraak gegeven. Dus wat doen ze, en hoe
kunnen ze ook anders, ze beginnen voor
zichzelf. En hoe doen ze dat? Via het
Nederlands wettelijk systeem, zoals dat
verankerd ligt in ónze samenleving, in
ónze historie. Dus wat dat betreft zou je
kunnen zeggen dat het met die integratie
niet slecht gaat".
Kloosterman vindt dat de Nederlandse
samenleving de scholen het voordeel
van de twijfel moet geven. „De ontwik
keling is nog maar een goede twee jaar
gaande. Het is voor de islamieten be
schut, vertrouwd, ouders nemen deel
aan het schoolbestuur. Maar anderzijds
kun je je natuurlijk afvragen wat het nut
is van deze nieuwe zuil. Emancipatie en
integratie via verzuiling hebben ooit ge
werkt, maar het is een andere tijd, de
tijd van het slechten van grenzen".
„Het zou zo moeten zijn, dat we de isla
mitische kinderen opnamen in ons on
derwijssysteem en dan ook daadwerke
lijk de consequenties daarvan zouden
aanvaarden. We moeten niet aan an
ders-gelovigen opleggen wat wij geloven,
we moeten hen in hun waarde laten, in
spraak geven, opnemen in ouderraden
en rechten toekennen. Kortom, we zou
den moeten voldoen aan de eisen die de
multiculturele samenleving stelt. Geloof
me, ik ben geen voorstander van verzui
ling, maar zolang onze scholen dit niet
bieden, móeten de moslims wel in hun
eentje verder".
Zijn collega van het PCO (Protestants
Christelijke Onderwijsvakorganisatie), E.
de Jong, is het niet met hem eens. In het
Ikon-interview zei hij voorstander te
zijn van integratie via verzuiling. „En
daar neem ik geen woord van terug. Het
is immers de wens van de islamieten
zelf. En de wettelijke mogelijkheden zijn
er. Wie zijn wij om bevoogdend op te
treden? Tot nu toe is iedereen aan het
woord geweest over de zaak behalve de
moslims zelf'.
„Het is onze taak te waken over de kwa
liteit van het onderwijs, ook van dat aan
minderheden. Het niveau is rampzalig.
Als het met aparte islamitische scholen
beter kan, waarom niet".
Maar wat als het leidt tot isolement van
de betreffende bevolkingsgroep? „Tja,
die mogelijkheid is natuurlijk aanwezig.
Maar om nou die scholen te willen ver
bieden... Oké, daar ben ik misschien een
beetje dubbel in. Maar wij hoeven de
maat niet te geven. Het is goed dat er
een grondwet is die wordt toegepast. Ei
genlijk kan ook de politiek niets zeggen
op die ontwikkeling".
hoeft de ontwikkeling geen halt toege
roepen te worden. De protestanten en de
katholieken hebben het recht op bijzon
der onderwijs geclaimd, vrije scholen
ook, waarom de islamieten dan niet. De
katholieken zijn toch ook geëmanci
peerd? Op den duur zullen de islamieten
hun plaatsje ook wel vinden".
In een later gesprek geeft hij toe dat ook
binnen de CDA-gelederen er wel enige
discussie bestaat over de integratie. „Bij
sommigen rijst ook de vraag: is er nu ei
genlijk wel sprake van een zuil? Een isla
mitische school is een Nederlandse
school, die voldoet aan de Nederlandse
deugdelijkheidseisen, die opleidt voor de
Nederlandse maatschappij".
Over eventueel hoger islamitisch onder
wijs c.q. een islamitische universiteit
zegt hij: „Tja, ik zal het niet verbieden.
Ik sluit ook niet uit dat ze er komen,
maar puur op wettelijke gronden is het
een utopie. Zo is voor het stichten van
een universiteit een grondwetswijziging
nodig. Maar om nou, zoals Franssen
suggereert, deze ontwikkeling beleidsma
tig proberen tegen te gaan, dat vind ik
fors, hoor".
intercultureel onderwijs nog steeds de
opdracht zou moeten zijn. Zodat ook
Nederlandse kinderen kunnen ruiken
aan de grondslag, de inhoud en beteke
nis van de islam, zowel in godsdienstig,
alsook in maatschappelijk opzicht, en
waarbinnen islamitische kinderen van
onze taal en religieuze diversiteit kennis
kunnen nemen".
Open deur
Glimlach
Fors
Maar dat heeft de politiek natuurlijk wel
gedaan. Bolkestein daagde het CDA
rechtstreeks uit met zijn stelling dat inte
gratie van minderheden niet moet
plaatsvinden via de omweg van een
nieuwe zuil. Uit de hoek van het CDA
kwamen dan ook meteen tegengeluiden,
allereerst van Lubbers, later ook van an
deren.
CDA-kamerlid W. van de Camp wijkt
niet wezenlijk af van wat nu al heet het
Lubberiaanse standpunt, zeker niet in
het Ikon-interview. „Wat ons betreft
Jan Franssen was de man die zei ge
schokt te zijn door het aantal van twin
tig reeds bestaande islamitische basis
scholen. „Dat 'schokkend' neem ik te
rug. Maar als ik dan hoor twintig scho
len nu, een streven naar honderd in de
toekomst, voortgezet islamitisch onder
wijs en een universiteit, dan zet dat me
wel aan het denken".
Franssen is niet zo'n voorstander van
integratie via verzuiling. Hij zou zich
zelfs om die reden verzetten tegen de op
richting van moslimscholen voor voort
gezet onderwijs.
„Kijk, een vergelijking met verzuiling en
emancipatie zoals die in Nederland in
het verleden eruit zag, gaat mank. Neem
nou de katholieke emancipatie. Daar
was sprake van een brede, gelaagde be
volkingsgroep met een top, een midden
en een onderkant. De top, de katholieke
elite, was goed opgeleid en had toegang
tot de machtscentra en de media. Ze wa
ren in staat te onderhandelen en te ko
men tot een maatschappelijk akkoord".
„De islamitische groep heeft geen gelaag
de sociaal-economische structuur. Het is
één laag en die bevindt zich in zijn ge
heel aan de onderkant van de maat
schappij. Adequaat onderhandelen voor
hen is moeilijk. Bovendien is de groep
in een aantal opzichten verdeeld, zowel
voor wat betreft religieuze als ook natio
nalistische opvattingen. Als deze groep
verzuilt, dreigt isolement".
Dat hij het grondwettelijk recht van de
islamieten op eigen onderwijs zou willen
aantasten is onzin. „Dat Wallage dat
suggereerde vind ik misselijk. Begrijp
mij goed. ik ben geen Janmaat-man. Er
verschijnt een glimlach op mijn gezicht
als ik het Nederlandse pluriforme straat
beeld bezie. Maar als blijkt dat er sprake
is van blijvende economische achterstel
ling van bepaalde groepen, dan moet er
iets veranderen en het onderwijs speelt
hierbij een belangrijke rol".
„Het enige dat ik wil, is beleidsmatig,
met de betrokkenen in de politiek, na
gaan wat is gedaan, of juist nagelaten dat
deze ontwikkeling van islamitische scho
len in de hand werkt. Want ik denk dat
„Ach, meneer Franssen trapt een open
deur in. De discussie is al vier, vijf jaar
gaande en wat ik van hem hoor zijn lou
ter speculaties. Net zo veel waard als die
van mijn buurvrouw". Krasse taal van
dr. W.A. Shadid, docent culturele antro
pologie aan de Rijksuniversiteit Leiden.
Hij rekent voor: „Van de 8450 basis
scholen in Nederland is 35 procent
openbaar en 65 procent bijzonder -
hoezo ontzuilde samenleving. Die twin
tig scholen waarover Franssen zich zo
druk maakt, zijn dan goed voor 2/10
procent. 97 Procent van de islamitische
kinderen gaat naar een openbare dan wel
bijzondere Nederlandse school. Er zijn
zelfs christelijke scholen die voor 100
procent islamitisch zijn, met alleen mos
limkinderen. Alleen heten ze niet zo,
want er wordt geen les in de islam gege
ven".
Samen met dr. P.S. van Koningsveld
deed Shadid onderzoek naar het onder
wijs op de islamitische scholen, waarvan
de resultaten binnenkort worden gepu
bliceerd in het maandblad Samenwijs.
Conclusie van de heren: het onderwijs
aan deze scholen wijkt nauwelijks af van
de lessen op andere scholen.
„De vraag van Franssen had mijns in
ziens moeten zijn: 'zijn die islamitische
scholen wel zo islamitisch?' En dan is
het antwoord nee. De islamitische scho
len zijn erop gericht de doorstroom naar
het voortgezet onderwijs te verbeteren
en aldus een betere aansluiting op en
dus integratie in de Nederlandse samen
leving te bewerkstelligen. Of dat lukt we
ten we pas over een paar jaar".
Dus allemaal drukte om niks? „Ik denk
dat de politiek over de hoofden van de
moslims de verzuiling aan de orde wil
len stellen. Zorg om de toename van de
katholieke scholen zul je ze niet horen
uitspreken. Maar moslims, ach. daar
kun je van alles over zeggen, die zijn
toch de gebeten hond. In dit kader is na
tuurlijk het standpunt van het CDA
voorspelbaar. Dat denkt aan z'n eigen
hachje. Dat is één. En ten tweede denk
ik dat we te maken hebben met een
steeds toenemende verrechtsing van de
Nederlandse maatschappij. Vijf jaar ge
leden zou deze discussie nog niet moge
lijk zijn geweest. Het motto van Bolke-
stein, integratie zonder behoud van
identiteit, is er op gericht de positie bin
nen de eigen partij te versterken en kie
zers te trekken van onder meer de
PvdA. Extreem-rechtse groeperingen
moeten vervolgens een nog extremer
standpunt in gaan nemen om rechtser
dan de WD te blijven en zo komen we
in een spiraal terecht, uitmondend in
rassenhaat en geweld".
„Ik zou er dan ook bij de politiek op
willen aandringen op tè houden met het
nodeloos stigmatiseren van minderhe
den in het algemeen en de moslims in
het bijzonder. Daar is ook de Neder
landse maatschappij niet mee gebaat".
C^idócSouAOtit
