retoriek en
aliteit lopen
Servië en
roatië uiteen
BUITENLAND
Gemiste
kans
imsachoerdia en
hhangers starten
naar Tbilisi
iiifurs
President roept Salvadoranen op tot verzoening
DE SCHAT VAN OPA LARSEN
M isftócSotvumt
VRIJDAG 17 JANUARI 1992
h nodigt president van
name voor bezoek uit
INGTON De Amerikaanse presi-
Jeorge Bush heeft zijn Surinaamse
behe^n00t Ronald Venetiaan voor een be
ide co|n het Witte Huis uitgenodigd. Dat ge-
h verband met plannen van Venetiaan
eze maand naar Washington te gaan.
iwege[tum staat echter nog niet vast. Het
6ezoVi een privé-bezoek van de president
iriname aan de Verenigde Staten. Tij-
>lid vj,t bezoek ontmoet hij ook de secreta-
eraal van de Organisatie van Ameri-
>estuu|staten Baena Soares. Een belangrijke
:he iiy00r de Amerikaanse president om Ve-
ijke hj 0p het Witte Huis te ontvangen is dat
democratisch gekozen president steun
*yer %iigen. Suriname wil met de VS over
Simoi^je hulp en over een voedselhulppro-
icteur spreken,
mis. H
Weer ETA-aanslag
in Barcelona
BARCELONA In de Spaanse stad Bar
celona zijn gisteren twee leden van een
militaire band doodgeschoten. Een over
heidsfunctionaris in Barcelona zei dat de
politie de Baskische afscheidingsbeweging
ETA van de aanslag verdenkt. Het zou de
derde moordaanslag in vijf weken zijn die
de ETA in Barcelona heeft gepleegd. De
twee slachtoffers droegen volgens de
functionaris burgerkleren toen ze in het
stadscentrum werden doodgeschoten. De
ETA beschouwt de Olympische Spelen die
op 25 augustus in Barcelona beginnen als
een militair doelwit. De organisatie was
verantwoordelijk voor de recente moor
den op een luchtmachtofficier en twee po
litiemannen in Barcelona.
Lichaam vermiste
VS-piloot terecht
SEOUL Het lichaam
van een Amerikaanse pi
loot die vermist werd na
een ongeluk met een spio-
nagevliegtuig, is gisteren
teruggevonden op de kust
van Zuid-Korea, meldde
het Zuidkoreaanse persbu
reau Yonhap. Het vlieg
tuig vloog boven de Ja
panse Zee ten oosten van
Zuid-Korea toen het van
de radar verdween. Het
Amerikaanse leger zei
eerder geen aanwijzingen
te hebben dat het vliegtuig
door Noord-Korea was
neergeschoten.
Wörner: geen garanties
voor veiligheid GOS
BREMEN Secretaris-generaal Wör
ner acht het voorlopig niet mogelijk dat
de NAVO veiligheidsgaranties geeft aan
de staten van de voormalige Sovjetunie.
In een interview met de in Bremen ver
schijnende Weser-Kurier wees hij er op
dat de NAVO zich te zeer zou vastleg
gen als de banden met het GOS te strak
worden aangehaald.
Wörner zei dat de NAVO in dat geval
bereid zou moeten zijn tot vergaand in
grijpen en gaf als voorbeeld een treffen
tussen Rusland en China, waar het Wes
ten bij betrokken zou kunnen raken als
Moskou onder de paraplu van het At
lantisch bondgenootschap wordt geno-
Hongersnood
op Irian Jaya
SELIMO Als gevolg van
hongersnood in een afgelegen
gebied op Irian Jaya, de ooste
lijkste provincie van Indone
sië, zijn zeker 119 mensen om
gekomen. Volgens J.B. Wem
nas, het regionale bestuurs
hoofd in het vroegere Neder
lands Nieuw-Guinea, hebben
Selimo en andere kleine dor
pen met voedseltekorten te
kampen. Hij acht de kans
groot dat hulp te laat komt,
omdat de getroffen dorpen
diep in het oerwoud liggen en
alleen met kleine vliegtuigen
bereikbaar zijn.
dere
neve
e mals
eidszoj
and
!DA-se
bij rfc
ts), te
W.FV'
en hi
,e app
IMcELVOY
J5B De glanzend
t kogelvrije BMW
president Tudjman
let grootste deel van
rkeerruimte bij de
Iigang van het
irige Esplanade ho-
Kagreb in beslag, zo-
Irest van ons de met
Tr besmeurde huur-
Jelders moesten zien
Ite raken. Binnen
fle Kroatische leider
uitbundige stern
en dronk lokale wij-
jrwijl de pianist op
|Ugel in de balzaal
idjes ten beste gaf.
wenste ons pompeus
;ige avond toe en nee,
anavond liever geen
hij wilde rustig
ien met vrienden en
De reden voor de
net een waardigheid van de
aar zoipt was duidelijk. Dit
ijd dat jjzelfverzekerde joviali-
t zien leen man die denkt dat
g aan cft gewonnen. Ook al
neemfenkele trainerende re-
verheid! Kroatië slechts
•ieus dajetend erkend, het on-
irger errde enthousiasme
Sn lateie de Duitsers woens-
:t verkj ambassade in Zagreb
'jO wora was voor de Kroati-
k het fesident uiterst bemoe-
>orbeeld
klant pfetronomische geneug
ten pas i
iresiden'
en satell
ersoneel
n te pej
/oortaan
we
ten voor de Servische presi
dent Milosevic in Belgrado,
evenwel. Hij heeft zijn open
bare optredens de afgelopen
weken tot een minimum be
perkt. Wanneer hij gesigna
leerd wordt bij een bijeen
komst, vertrekken zijn lippen
zich tot een werktuiglijke
grijns. In de omgekeerde we
reld van de Balkan is het ech
ter ook nu zo dat schijn be
driegt. Want hoe onverkwik
kelijk de conclusie ook zijn
moge, het is Servië en niet
Kroatië dat op dit moment als
winnaar uit de bus komt.
Onmiskenbaar
De politieke scherpzinnigheid
van Milosevic was de laatste
tijd onmiskenbaar. Hij schatte
de paniek goed in die Tudjman
in haar greep kreeg na de
reeks militaire nederlagen
voor de kerst en die hem ertoe
bracht in te stemmen met de
inzet van de Verenigde Naties,
ook al bezegelde dit het verlies
van grondgebied dat door het
leger en de Servische guerril
la's was ingenomen. Hij reali
seerde zich ook dat op het
thuisfront na zes maanden
vechten de oorlogsmoeheid be
gon toe te slaan.
Milosevics persoonlijke over
winning is het ontwaken van
het Servische zelfvertrouwen,
gevoed door de retoriek dat
het land door de geschiedenis
zijn recht was ontnomen om
voor zichzelf op te komen. Dit
was echter een vijgeblad voor
een oorlog waar territoriale
verovering voorop stond. De
Een uit Servi
sche gevan
genschap
vrijgelaten
Kroaat wordt
opgevangen
door ver
heugde fami
lieleden.
FOTO: AP
strategie van het leger was de
grenzen vast te leggen van het
mythische beest Groot-Servië.
De opmars van de Servische
troepen heeft Kroatië genood
zaakt de controle over een
derde van zijn grondgebied
prijs te geven. De enclaves in
Kroatië die zijn ingenomen
door plaatselijke Serviërs en
waar nu VN-troepen zullen
worden gestationeerd zoals
Krajina zijn nu feitelijk losge
maakt van Kroatië, zo niet ge
annexeerd door Servië. De
twee naties bevinden zich nog
steeds in de perverse situatie
dat het succes van de ene kant
wordt afgemeten aan de misè
re van de andere.
Serviërs
De veroverde Baranja-regio in
oostelijk Slavonië is al bevolkt
door Serviërs. Servische
vluchtelingen worden naar
Vukovar overgebracht en
kunnen daar een huis uitkie
zen, aangenomen dat ze tussen
de ruïnes nog een intacte wo
ning aantreffen. Tudjman
denkt dat de Kroatische
vluchtelingen terug zullen
stromen naar deze gebieden en
zo een heilzame werking zul
len hebben op de Servische
dominantie. Dit is naïef. Zelfs
onder bescherming van de VN
zullen het altijd haarden van
geweld en wraakzucht blijven.
Hoeveel gewone Kroaten zou
den de vijandige atmosfeer
van de veroverde gebieden
willen riskeren? Ongetwijfeld
een aantal, maar niet genoeg
om de Kroatische invloed te
herstellen, laat staan de soeve
reiniteit in die gebieden.
De retoriek en de realiteit zijn
nog steeds mijlenver van el
kaar verwijderd. De Kroati
sche leider oreert dat hij „iede
re millimeter van ons grond
gebied" zal terugwinnen, zelfs
al weet hij dat het land mili
tair gezien niet in staat is dit
in de nabije toekomst te doen.
Onafhankelijk
Het nieuwe Kroatië is onaf
hankelijk, maar zit econo
misch gezien volkomen aan de
grond. Zagreb maakt er geen
geheim van dat het afhanke
lijk is van Duitse hulp om het
land weer op te'bouwen, maar
ook dit zou wel eens een geval
kunnen blijken van overspan
nen verwachtingen. Duitsland
heeft economisch belangen in
net gebied, maar heeft al zijn
eigen wederopbouw te finan
cieren en is derhalve waar
schijnlijk minder geïnteres
seerd in het betalen van de re
keningen van Kroatië dan
sommigen denken.
President Milosevic heeft op
zijn beurt de niet benijdens
waardige taak het aanmati
gende federale leger van Joe
goslavië op te vangen, dat ner
gens heen kan en een gemak
kelijk leventje verwacht als
beloning voor de oorlogsin
spanningen in Kroatië. Hij
heeft ook nog te maken met
de Servische leiders in Kroa
tië, miniatuurversies van hem
zelf wat betreft hun ambitie
en meedogenloosheid. Zij zijn
ongelukkig met de afspraken
die Belgrado over hun hoofd
heen heeft gemaakt en niet
bereid te ontwapenen.
Milosevic heeft hen geleerd
hun krachten aan te wenden
voor zijn zaak; nu dreigen ze
zich tegen hem te keren. Ba-
bic, de afschrikwekkende
voormalige tandarts die nu het
bewind voert over Krajina,
heeft gedreigd dat de onenig
heid met Servië over een vre
desmacht in het gebied zou
kunnen resulteren in „bloed
en pijn".
Trots en arm
Kroatië en Servië zullen trots
en arm uit deze oorlog tevoor
schijn komen en bedriegen
zichzelf wat betreft de fantas
tische en welvarende toekomst
die hen te wachten staat. Ser
vië is de overwinnaar op korte
termijn, met een weinig belo
vende toekomst als gedegene
reerde, stagnerende misnoegde
in de eenentwintigste eeuw.
De geografische ligging, de op
stelling en de oude bondge
nootschappen van Kroatië zul
len het land waarschijnlijk op
langere termijn een plaatsje
waarborgen aan de zonnige
zijde van de geschiedenis.
Tussen nu en dan zullen er an
dere conflicten zijn; de oorlog
voering met mortiergeschut en
raketten zal plaatsmaken voor
terrorisme en misschien guer
rilla-oorlog, twisten over Bos
nië, Macedonië, Kosovo en
zelfs strijd binnen Servië zelf.
Voor het moment hebben bei
de moegestreden partijen er
echter hun zinnen op gezet het
huidige bestand lang genoeg
stand te doen houden om nog
9950 blauwhelmen de kans te
geven zich bij de 50 die dins
dag arriveerden te voegen. Als
dit kleine wonder de komende
weken wordt bereikt, zal de
strijd ten einde zijn. Vrede in
de Balkan blijft echter ver
weg.
(c) The Times
door BERT VAN VELZEN
Bij de Hutchinson News, een klein krantje in de
stoffige navel van Kansas, wilden ze me wel
hebben. Het is pijnlijk lang geleden: Eisenhower
speelde nog golf op het gazon van het Witte Huis.
Hutchinson is het hart van Amerika en ik stelde
voor om in het hart van Hutchinson, ergens op
Main Street, het geografische midden van
Amerika aan te geven met een kapel, ofals dat
in die enorme graanschuur beter paste een
gigantische dorsvlegel.
Ik legde bezorgde plaatselijke intellectuelen met
een Jezus-in-de-tempelgevoel uit dat de Berlijnse
crisis, die toen even leek over te koken, de meest
stabiele aller wereldcrises was en dat Chroesjtsjov
zat te bluffen. Hutchinson kon rustig slapen. Voor
honderd dollar per week kon ik voor de
Hutchinson News aan de slag, maar ik had geen
lust om in het zand van Amerika te gaan wonen
en met rode bretels aan en een groene oogklep op
het orakel van Hutchinson te worden.
Ik keerde snel terug naar Manhattan, want daar
klopte het hart van de wereld. Ik woonde toen op
Riverside Drive, in een flatgebouw waarin de
veelbesproken Polly Adler lang voor mijn komst
een elegant bordeel hield. Enkele meters verderop
woonde de heer Oleg Kalugin, die voor radio
Moskou zei te werken en die thans politiek
reformist is als generaal-majoor b.d. van de KGB.
Een groot spion, die destijds nijver Amerikaanse
dances op vitale posten het hof maakte. John
Foster Dulles was minister van buitenlandse zaken
en meende dat het goddeloze communisme over de
Oeral en dwars door Siberië heen moest worden
teruggerold naar het niets. Bij de New York Times
durfde ik niet aan te kloppen, daar namen ze
alleen maar verslaggevers in dienst die elders een
grote faam hadden verworven, bij de Hutchinson
News bijvoorbeeld, in Nashville of in Denver. Er
verschenen toen minstens zeven dagbladen in het
Engels in New York. Eén er van was de Journal-
American, een wilde krant van Hearst, die bloed,
geld en seks als enige bronnen van journalistieke
inspiratie erkende. Ik vond die krant nu reeds
lang overleden wat al te grof, maar voelde me
zeer aangetrokken tot de netste van de Newyorkse
tabloids, de New York Post. De eigenares was
Dorothy Schiff, die de krant van haar vader had
gekregen. Er liepen harde crimeschrijvers rond als
Jimmy Breslin en Pete Hamill en er was een
sterverslaggeefster, Gael Greene, die op mij een
verpletterende indruk maakte. Ik herinner me een
serie reportages van haar hand waarin zij, haar
bevallige leest opgevuld met kussens, doordrong
tot in het hart van een abortussyndicaat.
Ongeweten was zij de lokvogel die me er toe
bracht me bij de managing editor te presenteren
als de man op wie hij jaren had zitten wachten. Ik
gaf hem de tip dat de Nederlandse draver Hairos
II, met Willem Geersen in de sulky, de
Amerikaanse Challenge Cup zou gaan winnen, ook
al gaf iedereen toen de beste kansen aan het
Franse paard Jamin, dat ontbeet op artisjokken.
Hij had er een pak geld aan kunnen verdienen,
want Hairos reed inderdaad de hele oppositie aan
flarden. Ik was bereid onder de naam Archie
Holland voor zijn krant aan de onderste tree van
de ladder te beginnen, in het schemergebied van
misdaad en straf. Columnisten hadden ze zat,
iedere dag een stuk of acht, en ze schreven allen
met een gouden pen: Murray Kempton, Eric
Sevareid, Mary McCrory, Sylvia Porter en Max
Lerner, die ook nog prof aan Brandeis University
was. „We barsten van de intellectuelen", zei de
boss. „Je kunt overmorgen voor een proefstuk
naar de Sing Sing, upstate in Ossining en daar op
de eerste rij zitten als die arme sloeber van
Morrison op de elektrische stoel wordt gezet". Ik
zag er van af. Ondanks Gael.
ken dal
•U Georgië
inieuw op de rand
1 burgeroorlog na
ad Gamsachoerdia
na tien dagen
ichap is terugge-
n de Kaukasische
in Tbilisi voor de oud-presi
dent.
Jaba Ioseliani, een van de in
vloedrijkste figuren in de Mili
taire Raad, bagatelliseerde de
dreiging van Gamsachoerdia
en verklaarde dat de nieuwe
machthebbers al troepen heb-
ik. Gamsachoerdia' be" gestationeerd op strategi-
t zijn volgelingen
aire Raad, die hem
uari verdreef, om
even president ver-
'anuit zijn geboorte-
het westen van Ge-
torlog aan de nieuwe
bers en begon met
gewapende aanhan-
mars naar de hoofd-
I^IjjBi. Ten minste 2000
der van Gamsachoer-
k^nstreerden gisteren
Jef
sche plekken om de ex-presi
dent tegen te houden.
In verscheidene plaatsen in
het westen van Georgië w§rd
woensdag nog gedemonstreerd
voor de terugkomst van de af
gezette president. De bevol
king behoort voor het grootste
deel tot de etnische bevol
kingsgroep van de Mengreli's,
waartoe ook Gamsachoerdia
behoort. Persbureau Tass
meldde dat aanhangers van de
president gisteren de stichting
van een onafhankelijke repu
bliek in het westen van Geor
gië bespraken.
Zviad Gamsachoerdia
I FOTO: AP ro.
Massagraf uit
1984 gevonden
in Nicaragua
MANAGUA In Nicaragua
is een massagraf gevonden
met de overblijfselen van 75
mensen die in 1984 door het
sandinistische regime zouden
zijn vermoord. Het graf ligt
145 kilometer ten oosten van
de hoofdstad Managua in de
provincie Boaco. De slachtof
fers, die op 5 november 1984
zouden zijn vermoord, waren
jonge mannen die door de san
dinisten in de val werden ge
lokt. Boeren in de omgeving
zouden de moordpartij niet
hebben durven rapporteren
uit vrees voor represailles. Tot
nu toe zijn 11 massagraven uit
de burgeroorlog blootgelegd,
waarin in totaal 155 lijken zijn
aangetroffen. De bevolking
zou nog steeds huiverig zijn
verslag te doen van moordpar
tijen, omdat de sandinisten het
leger en de politie grotendeels
in handen hebben gehouden
na de machtsovername door
de pro-Amerikaanse regering
van president Violeta Chamor-
jrlijk
dragen, t
n BroekJ
nascus zei
de multif
zijn 'onli Na een uur zwoegen hebben de Jappen het rotsblok
verbondOlaats gekregen en nu dalen enkele mannen af in de
■iërs, zoakomen na een tijdje terug met een zware kist op hun
heeft dn. Moetsji-Foetsji grijnst voldaan: déèr is eindelijk de
zij door ar hij zoveel jaren naar heeft gezicht. Hij geeft bevel de
ie multilên te breken, doch wanneer hij één blik in de koffer
i 'kunneiorpen geeft zijn dochter de mannen bevel heen te gaan
en verderop het daglicht af te wachten. Wanneer zij alleen zijn
onderzoekt zij met haar vader begerig de inhoud van de koffer.
Wélk een enorme schat ligt daar vóór henl Al dat goud en die
juwelen vertegenwoordigen een waarde van wel... Maar dan
slaakt de oude Japanner opeens een kreet van schrik. Op het
zelfde ogenblik slaat hun lantaarn uit. Het is stikdonker en... wie
nadert daar met langzame tred, dreigend en somber?
SAN SALVADOR Pre
sident Alfredo Cristiani
van El Salvador heeft zijn
onderdanen, bij terugkeer
uit Mexico waar hij giste
ren het vredesverdrag
met de guerrillastrijders
van het FMLN had gete
kend, opgeroepen zich
met elkaar te verzoenen
en het geweld „voor al
tijd" af te zweren.
De president werd hartstoch
telijk toegejuicht door tiendui
zenden Salvadoranen die met
vlaggen zwaaiden om, op het
Plein van de Vrijheid in San
Salvador, het vredesverdrag te
vieren dat een eind maakt aan
twaalf jaar zeer bloedige bur
geroorlog. Men schat dat sinds
1979 75.000 mensen zijn omge
komen. Alfredo Cristiani, die
erg geëmotioneerd was, zei in
een korte toespraak die de ra
dio uitzond dat het vredesak
koord nog maar „het begin
van een proces"is dat moet lei
den tot „de verzoening en de
wederopbouw van het land".
In een andere wijk van de
hoofdstad, op het burgerplein,
kwamen de aanhangers van
het Farabundi-Marti-front
voor nationale bevrijding ook
met tienduizenden 'bij elkaar
om het vredesverdrag te vie
ren dat voorziet in de ontman
teling van de elite-eenheden
van het Salvadoraanse leger
en de omzetting van het
FMLN in een politieke partij.
Gekluisterd
De meeste Salvadoranen zaten
gisteren aan hun radio en tv
gekluisterd om de onderteke
ningsplechtigheid in Mexico-
Stad te volgen. Halverwege de
middag spoedden tienduizen
den inwoners van San Salva
dor zich naar de Plaza Civica
en de PLaza Libertad. Het
eerste plein was de plaats van
samenkomst voor de aanhan
gers van het bevrijdingsfront
FMLN en andere linkse orga
nisaties. De medestanders van
de rechtse president Alfredo
Cristiani waren opgeroepen
Twee vrouwen in San Salvador laten vredesduiven los boven de feestende menigte.
naar de Plaze Libertad te ko
men om de „president van de
vrede" in te halen.
Hoewel slechts 100 meter van
elkaar gelegen, waren de twee
pleinen gescheiden door een
wereld van verschil. Het pu
bliek op de Plaza Civica, onder
wie honderden guerrillastrij
ders die hun wapens in de
heuvels hadden achtergelaten,
werd toegesproken door Ger
man Serrano en Douglas San-
tamaria, verzetscommandan-
ten die heimelijk van het front
naar de stad waren gekomen.
Ook verschillende stadscom-
mandanten van het FMLN
waren aanwezig. De Nationale
Kathedraal en het Nationale
Paleis die aan het plein staan
waren behangen met spandoe
ken die de lof zongen van het
verzetsleger. Rode vlaggen
waren op het Plaza Civica net
zo talrijk als witte (voor vrede)
en de nationale blauw-witte
tweekleur. De uit luidsprekers
klinkende hymne „Vrede,
vrede, vrede, de wereld wil
vrede" werd afgewisseld met
revolutionaire liederen die op
riepen tot "bevrijding".
Op het moment dat Cristiani
het vredesakkoord tekende
barstte de plaza los in een don
derend hoera. De feestvierders
vielen elkaar om de hals en
velen hadden tranen in de
ogen. Er werd vuurwerk afge
stoken en de luidsprekers
brachten Beethovens Ode aan
de Vreugde te gehore.
Op een steenworp afstand, op
I FOTO: EPA
de Plaza Libertad, waren
mannen in rood-wit-blauwe T-
shirts van de regerende Are
na-partij bezig vaandels op te
hangen en podia te bouwen
voor de salsabands die daar 's
avond zouden optreden. „Pre
sident Cristiani, de vrede werd
bereikt door jouw inspannin
gen", stond op een groot span
doek midden op het plein te
lezen. „Het ideaal zou één
groot feest zijn waar iedereeen
aan meedeed", zei de 40-jarige
ambtenaar Luis Duran. „Zij",
zei hij, wijzend naar het ande
re plein, „hebben alle recht
hun eigen feest te vieren.
Maar politieke leuzen moeten
er niet bij zijn".
