Joods-Amsterdamse stambomen tot in 16e-eeuw ontgonnen Franse Vrijmetselaars in actie tegen Le Pen CeidaeGoirumt GEESTELIJK LEVEN OPINIE COMMENTAAR Zuidaf rikaanse kerken tegen Nederlands bezoek Lubbers 31 Moeder Teresa uit ziekenhuis CcidóeSoutant DONDERDAG 16 JANUARI li Gevraagd in Breda: niet angstige en niet eerzuchtige bisschop ROOSENDAAL De nieuwe bisschop van Bre da moet goed theologisch geschoold zijn en niet ge dreven worden door angst of eerzucht. Ook moet hij een bindende figuur zijn die gevoelig is voor wat onder de gelovigen leeft. Dat zijn enkele punten uit een profielschets voor de opvolger van bisschop H.C.A. Ernst, die de Mariënburgvereniging en de Vereniging van Pastoraal Werkenden (VPW) in het bis dom Breda deze week sturen naar de parochiebesturen, kloosters en pastores in het bisdom. De besturen wordt gevraagd hun instemming met de pro fielschets te laten blijken aan het kapittel, dat zich binnen kort beraadt over een lijst van drie kandidaten voor de op volging van Ernst. De bisschop wordt op 8 april 75 jaar en biedt dan zijn ontslag aan aan paus Johannes Paulus II. Verder wordt de besturen ge vraagd blijk te geven van hun vertrouwen in het kapittel en dat ook aan de Nederlandse bisschoppen en de pro-nuntius te laten blijken. Aan de kloos ters en pastores wordt ge vraagd namen van kandidaten door te geven aan een der le den van het kapittel. De voorzitter van de Mariën- burgverenging in West-Bra bant, drs. N. Peltenburg, geeft toe dat eerdere ervaringen met profielschetsen niet posi tief zijn geweest. Het Vaticaan bleek heel andere priesters tot bisschop te benoemen dan de opstellers van de schets voor ogen hadden. „Maar je kunt niet eeuwig je kop blijven hou den", aldus Peltenburg. „Wat wij doen is volgens het kerke lijk wetboek volkomen legi tiem. Het is niets wilds." De Mariënburgvereniging en de VPW waren aanvankelijk van plan om geen actie te on dernemen in verband met het vertrek van Ernst. Zij lieten zich echter op andere gedach ten brengen door de Nijmeegse kerkjurist prof.dr. K. Walf, die het woord voerde tijdens een bijeenkomst van beide organi saties in november vorig jaar. Walf stelde voor dat de paro chieraden kandidaten zouden noemen voor de opvolging van Ernst. Het Vaticaan hoeft zich van de adviezen van de paro chieraden niets aan te trek ken, erkende Walf, maar naar zijn overtuiging hebben zij wel „moreel bindend karakter". Vertrouw nooit de raad van iemand die in moeilijkheden verkeert Drukpers voor Roemeense bijbels HAARLEM Het Nederlands Bijbelgenootschap (NBG) heeft een drukpers aan haar Roe meense zusterorganisatie in oprichting geschonken. De pers is geinstalleerd in een drukkerij van de Roemeens Orthodoxe Kerk in Boekarest. Deze produceert al bijbels zo'n negentigduizend in 1990 maar kan onmogelijk aan de vraag voldoen. Volgens de Roemeense Ortho doxe Kerk, waarvan zeventig procent van de Roemenen lid is, zijn de komende twee jaar zeker een miljoen bijbels no dig. De door het NBG gefinan cierde pers kan 180.000 bijbels produceren. bond Alders en het kunststof al kooi ïv/r 'ERD/i IVllNISTER Alders heeft de kunststofindustrie gisten on duidelijke waarschuwing gegeven. Zorg ervoor, zo z(dA te dens de opening van een kunststof-recyclingsbedrijand. I daar verzamelde industriëlen, dat je snel komt metHdelin voor hergebruik van je produkt. Zo niet, dan konu1^ r maatregelen, waarbij ik een verbod op bepaalde prth er niet uitsluit. Twee jaar lang is de minister al in oveisteekt de kunststofindustrie over hergebruik, met als doelverkL bod van kunststof in de afvalstromen drastisch inpds^°° men. Tot nu toe zonder veel resultaat. Sölle: kerken moeten vrijplaats voor utopieën blijven UTRECHT De kerken moeten volgens de Duitse theologe Dorothee Sölle een vrijplaats voor uto pieën blijven. Daar moeten de mensen dro men kunnen dromen die groter zijn dan louter zelf verwerkelijking. Die taak ziet Sölle voor de kerken in een tijd waarin „de aarde een kolonie van het ka pitalisme is geworden", zoals haar landgenoot Jtlrgen Ha- bermas het formuleert. Met de ineenstorting van het staatsso cialisme zijn de problemen die de aanleiding tot het ontstaan van het socialisme waren, niet uit de wereld. Integendeel, al dus Sölle. De armen zijn er nog altijd. Binnenkort leeft al driekwart van de wereldbevolking in volstrekte armoede. Boven dien is het milieu nog nooit zo bedreigd als in deze tijd. In deze verzakelijkte en cyni sche wereld moeten de kerken het bewustzijn voor de armen en voor saamhorigheid en me demenselijkheid levend hou den. Zij moeten er voor zorgen dat de armen niet onzichtbaar blijven. De kerk moet werken voor een betere internationale economische orde. Helaas, zo zegt Sölle, is er een tendens naar een 'civil reli gion', een kerk die zich aan de samenleving aanpast. Het laat ste 'Denkschrift' (herderlijk schrijven) van de Evangeli sche Kerk in Duitsland over de economie was in veel op zichten een stap terug bij eer dere verklaringen van deze kerk. Misschien is het armoede vraagstuk ook niet het ge schikte thema om de mensen bewust te maken van de be dreigde situatie. Dat is volgens haar het milieu. „Wij kennen bijna geen armen meer. Maar dat het milieu wordt bedreigd, beseft een ieder." Voor de theologie betekent dit dat zij vooral aandacht aan de schepping moet geven. De po ging van de Wereldraad van Kerken om op de assemblee vorig jaar in Canberra lijnen voor een nieuwe scheppings- theologie uit te zetten, liepen op niets uit. De assemblee vond op een hoogst ongeluk kig moment plaats, zegt Sölle. De Golfoorlog overschaduwde alles. Eén poging om een nieuwe, al thans niet-westerse vertolking van het evangelie over het voetlicht te brengen, was af komstig van de Zuidkoreaanse theologe Chung Hyun Kyung. Zij is een leerlinge van mij, al dus Sölle, die aan Union Theo logical Seminary in New York doceert en in Hamburg woont. Chung had haar verteld dat ze in eigen land enthousiaste re acties van boeddhisten en hindoes had gekregen, maar zeer slechte van de christenen. „Veelzeggend," zo zegt Sölle. Hoe somber de situatie van de kerken ook mag lijken, „het conciliaire proces kunnen ze ons niet meer afpakken". Dat gaat ongetwijfeld verder, zo beëindigt Sölle het gesprek. yvonne hamar de la brethoniere AMSTERDAM Het ligt voor de hand dat de naam Verdooner uit de stad Verdun komt. Zo was althans de lezing in de betrokken familie. Uit onderzoek, dat uniek mag worden genoemd, is evenwel gebleken dat de joodse familienaam tot het jaar 1737 is terug te voe ren naar het stadje Boleslawice in Tsjechoslowakije. Dank zij jarenlang onderzoek van Dave Verdooner (54) en Harmen Snel (33) in het Am sterdamse Gemeente-archief zijn vrijwel alle joodse families nu in een overzichtelijke in dex terug te vinden. In Am sterdam kunnen joden voort aan hun herkomst tot in de 16e eeuw nagaan. „Een monnikenwerk", typeert de Amsterdamse burgemeester Ed van Thijn in het voor woord van het boek „Trouwen in Mokum", het resultaat van intensief speurwerk dat de au teurs zes jaar lang hebben ver richt. Maar liefst alle 15.000 ondertrouw-akten die joden tussen 1598 tot 1811 bij het ge meentehuis hebben laten op maken, zijn ontcijferd, geor dend en nagetrokken. Hier voor hebben de auteurs elke bladzijde van 150 dikke „pil len" nauwkeurig doorgespit. Het tweedelige boekwerk wordt op maandag 20 januari in het Joods Historisch Mu seum in Amsterdam aangebo den aan Van Thijn. Wortels In 1985 wilde Dave Verdoon er, een Amsterdamse banket bakker van joodse afkomst, de wortels van zijn familie bloot leggen. Zoals velen voor hem, stuitte hij op het probleem dat vóór 1811, toen Napoleon de registratie van een familie naam verplichtte, familiegege- vens nauwelijks werden vastgelegd. Verdooner: „Omdat ik toch verder terug wilde gaan, moest ik ondertrouw-akten onderzoeken. Deze waren niet alleen onleesbaar voor mij, maar ook ondoorgrondelijk. Tientallen joden hadden de zelfde voornaam en dezelfde achternaam, en daarbij soms ook nog een aparte familie naam. Dan ging het weer om dezelfde persoon, maar vaak ook niet". Harmen Snel, medewerker van het Gemeente-archief, raakte geïnteresseerd in de en thousiaste speurtocht van Ver dooner naar de joodse families en verleende hem professione le hulp. „Grootste karwei was de inter pretatie van de namen en de onderlinge familiebanden", zegt Snel. Om inzicht te krij gen in de combinaties moesten alle ondertrouwakten uit die tijd worden gelezen. Verdoon er schreef alles op en voerde dat thuis op de computer in. „Een ander probleem vormde de schrijfwijze. De naam Isaac kan op meer dan 1.200 manie ren geschreven worden en deze werd dan ook nog eens afwisselend als voornaam of achternaam opgegeven. De jo- Harmen Snel (I) en Dave Verdoorner, de auteurs van het boek 'Trouwen in Mokum'. den kwamen uit diverse delen van Europa naar Amsterdam. Omdat de gemeente-ambte naar ze niet kon verstaan, schreef hij de namen precies op zoals hij ze hoorde", zegt Verdooner. De auteurs hebben alle schrijfwijzen uiteindelijk gestandariseerd. Ondertrouw Juist de akten voor de onder trouw waren van belang voor het onderzoek omdat de gege vens die hierop staan nergens anders te vinden zijn. De jood se gemeenschap zelf hield er een gebrekkige administratie op na. „Elementair onderdeel van de index zijn de getuigen. Omdat de gezinsverbanden niet wer den geregistreerd, was niet te achterhalen hoeveel kinderen ene Alexander Isaac had. Door alle akten na te trekken waar bij hij als vader getuigde, kon worden opgemaakt hoeveel kinderen hij had", aldus Ver dooner Bij raadpleging van het boek werk zullen belangstellenden zelf dus ook nog enige verban den moeten leggen. Deel I van het boek vermeldt de volledi ge akten, deel II bestaat uit de namen-index die naar de ak ten verwijst. De oplage is beperkt tot 750 leelt, én. He ;aad, d AlDERS wil met zijn waarschuwing wat druk op)g SH zetten. Welke produkten in aanmerking komen 4?1?. ni' verbod laat hij in het midden, maar het is bekent IJ na overheid graag afwil van de zogenoemde blisters, dt proportioneel grote plastic verpakkingen rond bijvi irp,'| batterijen en doe-het-zelf-artikelen. Maar kunststof? VI-jJ staat uiteraard uit meer dan verpakkingen. Autoy bouw- en sloopafval, keukenartikelen, wegwerpprk de land- en tuinbouwfoliën en de in kantoren en gebruikte kunststoffen zorgen jaarlijks voor m; 300.000 ton afval. De minister wil nu dat de kunststj centen zich bij levering van hun produkten ook mq rant stellen voor afname en herverwerking als diel ten op de afvalberg dreigen te belanden. De kosten J mee gepaard gaan moet de producent doorberekern I W prijs van zijn produkt; alleen dan bestaat er volgen de garantie dat er voldoende fondsen zijn voor hei king. •brani AlDERS verwijt de kunststofindustrie tot nu toe n. men over elkaar gezeten te hebben, waar het de hefjAA< king betreft. Vandaar dat hij een aantal wettelijke indaag len voorbereidt, waarop de industrie invloed kan uipoega door zelf met plannen te komen. Als die plannen efyTZ) en doelmatiger zijn dan de wetgeving die in voorbendWoi liet Alders gisteren weten, dan kan dat ertoe leideijg zi Ut wettelijke maatregelen worden gewijzigd of uitge^0gelj ders zet de kunststofindustrie daarmee het mes flihn wi keel. Maar hij heeft nauwelijks een andere keus, g ziel tegenvallende resultaten van een vrijwillige aanpaljjkhei herverwerking. Het gebruik van kunststoffen nejardpf steeds toe en het storten of verbranden ervan werkdier lend. Een harde aanpak, waarbij industrieën wordtj bied genhun verantwoordelijkheid ten opzichte van het i nemen, is in deze dan ook alleszins gerechtvaardige?^^ De P- örstell tuss wakl MeT de officiële erkenning van Slovenië en Krojj™®^ de EG-lidstaten heeft de staat Joegoslavië opgehoudjela^e] staan. Vele Westerse landen, inclusief ons land, hetyrticui mee de grootste moeite. Tot op het laatste ogenblilen we zij zich ingespannen om de Joegoslavische staat in- Het houden. Ten onrechte, want de gang van Slovenië va.n tië naar de onafhankelijkheid werd volledig volger* ZI^( cratische weg afgelegd. Frankrijk heeft aan de e£|ie g. van de Kroatische onafhankelijkheid de voorwaarde den dat in de Kroatische grondwet de rechten van i nale minderheden in het land moeten worden inges~v -i Het gaat om de 600.000 Serviërs die al eeuwenlang iiLr wonen. Die Serviërs hebben vanzelfsprekend recL^ wettelijk beschermde beleving van hun eigen ci godsdienst. Maar het is wel merkwaardig dat die eis Frankrijk komt. De Franse Republiek erkent binr grenzen geen nationale minderheden, wat niet bel inderdaad nationale minderheden zijn: Vlamingen, Bretoenen, Basken, Occitanen, Catalanen, Corsica nationale minderheden genieten geen enkele wettl 'T HOI scherming. Zij werden door de Franse staat onde aan de meest stringente denationalisering. Het klini heilig wanneer diezelfde Franse staat voor de Se^E Kroatië rechten eist die het aan zijn eigen nationale^an heden in geen geval wil toestaan. "ee* proep :cret< Eindelijk erkenning I FOTO: ANP exemplaren en zal grotendeels worden geleverd aan archie ven en bibliotheken. Volgens de Haagse uitgeverij Warray bestaat er in binnen- en bui tenland grote belangstelling voor het boek. „De interesse voor genealogie groeit de laatste tien jaar", meent Harmen Snel. „Jaarlijks bezoeken 30.000 mensen het gemeente-archief, waarvan de helft de familie-stamboom wil natrekken. Juist onder joodse mensen groeit de behoefte de eigen geschiedenis na te trek ken, vooral omdat die met de Tweede Wereldoorlog zo ab rupt werd afgesneden", con stateert Snel. 'tL i Bij de uitgang van het ziekenhuis wachtten bewonderaars van moeder Teresa op haar komst. FOTO: AP LA JOLLA Moeder Teresa hartklachten. keerd naar Tijuana in Mexico is woensdag ontslagen uit het De 81-jarige katholieke non, Qm aan te sterken en haar ziekenhuis in California waar die in 1979 de Nobelprijs voor werk voor de armen te hervat zij drie weken werd behandeld de Vrede kreeg, is teruggeg- ten. voor een longaandoening en JOHANNESBURG De Zuidafrikaanse Raad van Ker ken (SACC) heeft zich woens dag uitgesproken tegen het be zoek van premier Lubbers en minister Van den Broek aan Zuid-Afrika. „Het bezoek is prematuur", aldus de SACC in een brief aan de Raad van Kerken in Nederland. De SACC heeft de Nederland se raad gevraagd nu actie te ondernemen. „En die gaat ook ongetwijfeld komen", aldus se cretaris ds. W.R. van der Zee. Over de vorm en inhoud van het protest kan hij pas iets meedelen na raadpleging van andere bestuursleden. Zuidafrika is nog steeds een land dat geregeerd wordt door een blanke regering die zwar ten het stemrecht onthoudt", aldus de SACC. „Alleen een interim-regering van nationale eenheid is gerechtvaardigd le den van de internationale ge meenschap te ontvangen die het gevoel hebben dat hun bij dragen aan de ontwikkelingen in Zuid-Afrika niet kunnen wachten tot er een nieuwe re gering is." De Nasionale Party zal het be zoek volgens de SACC gebrui ken voor haar eigen politieke belangen. Zij wil „haar inter nationale imago zodanig op poetsen dat ze aan de onder handelingstafel kan verzeke ren dat er in Zuid-Afrika niet meer hervormingen nodig zijn." Afgelopen weekeinde riep de Zuidafrikaanse predikant dr. C.F. Beyers Naudé de Neder landse kerken op te proteste ren tegen het bezoek. De oud- secretaris van de SACC vond het „uiterst jammer" dat er geen overleg was geweest met het ANC, dat het bezoek even eens te vroeg vindt komen. Van der Zee reageerde posi tief: „Wij hebben tot nu toe al tijd gedaan wat de SACC vroeg." PARIJS De grootste Franse loge van Vrijmet selaars, de Grand-Orient, heeft meer dan genoeg van het afkabbelen van de democratische waarden en het opkomend populis me, of dat nu te wijten is aan het extreem-rechtse Nationale Front (FN) in Frankrijk is of het islami tische FIS in Algerije. Grootmeester Jean-Robert Ra- gache heeft die twee organisa ties in Parijs over één kam ge schoren. Hij roept zijn 35.000 man sterke aanhang op tot een offensief om de geldende, re publikeinse waarden te verde digen. Dat gaat van deelname aan een grote demonstratie te gen het racisme, gepland op 25 januari, tot het organiseren van openbare bijeenkomsten om de Fransen bewust te ma ken van het belang van de geldende regels en verhoudin gen. De reacties in Frankrijk op de stellingen van het FN van Jean-Marie Le Pen zijn de laatste tijd hoe langer hoe slapper. Le Pen heeft zich een FOTO: ANP zekere achtenswaardigheid weten te verwerven en wordt bijvoorbeeld geregeld uitgeno digd voor televisie- en andere debatten, waar hij en/of zijn tische en neo-fascistische stel lingen kunnen uiten. Eén op de drie Een opiniepeiling in de afgelo pen maand heeft aangegeven dat één op de drie Fransen de opvattingen van Le Pen - grofweg: Frankrijk voor de Fransen en buitenlanders eruit - min of meer deelt. Sommi gen gaan evenwel nog niet zo ver dat ze ook op hem stem men. Maar als er nu verkiezingen zouden zijn, was het FN goed voor ongeveer 20 procent van de stemmen en zou daarmee de derde politieke partij van Frankrijk worden, bijna even groot als de socialistische partij (PS), die zwaar op verlies staat, aldus een andere peiling. Uit angst voor stemverlies aan het FN jagen daarom andere politieke partijen, van links tot rechts, hoe langer hoe meer op het terrein van Le Pen. Ragache maakt zich daar in zijn oproep boos over. De Grand-Orient staat bekend als links georiënteerd. Dat weer houdt de Grootmeester er niet van van leer te trekkeh tegen het afglijdend taalgebruik van de socialisten, president Mit terrand incluis. Ragache ver wijt de Franse president zo het woord „tolerantiegrens" in de mond te hebben genomen. Premier Edith Cresson heeft in navolging van de gaullisti sche oud-minister van binnen landse zaken de „charters" weer ter sprake gebracht: ge huurde vliegtuigen waarmee opgepakte illegale buitenlan ders naar hun land van her komst worden teruggevlogen. Ragache vraagt zich af of links nog wel links is in Frankrijk. Hij verwijt de socialisten een zekere laksheid. Extreem-rechts verwijt hij bij voortduring af te geven op de huidige maatschappij, die de cadent zou zijn. Er worden al leen maar schijnoplossingen aangedragen, die zijn geba seerd op verheerlijkte, zoge naamde traditionele waarden of figuren. 'Redding' Ragache trekt de vergelijking tussen extreem-rechts en het Frankrijk onder maarschalk Pétain: de Vichy-regering, die met de nazi's samenwerkte tij dens de Tweede Wereldoorlog. Die had in haar vaandel staan: familie, vaderland en arbeid en schuwde niet joden in het door Vichy geregeerde, niet bezette gebied in grote getalen uit te leveren aan de Duitsers, die hen naar de vernietigings kampen stuurde. Onlangs is het FN nog geko men met een programma van vijftig punten om de Franse maatschappij te 'redden'. Dat houdt onder andere in: buiten landse kinderen uitsluiten van openbaar onderwijs, het op nieuw ter sprake stellen van alle nationaliseringen vanaf 1973 en het opbergen van de betrokken mensen in afwach ting van een definitieve beslis sing in niets minder dan con centratiekampen. Uitgave: Kantoor: Telefoon: Telefax: Postadres: Westerpers bv (maakt deel uit Apothekersdijk 34. Leiden 071 - 122 244. 071 -134 941 Postbus 112300 AA Leiden. 3e Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk. Telefoon: 070-3190 933. Telefax: 070-3906 717. Postadres: Postbus 9, 2501 CA Den Haag Directeur/hoofdredacteur: J. Leune. Adjunct-hoofdredacteur: J. Timmers. Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L. van Koot Leiden en omgeving (tel. 071 -144 046/047/48/49): G - J Onvlee (chef-pp eei F Buurman. K van Herpen, K. van Kesteren, R. Kleijn, drs R. Koldenhdin T. Pieters en M. Roso. lm na Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815) ',ri9 A van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs C. van Haersma Buma, A van Hen E. Huisman, H Jansen, drs J van Leeuwen - Voorbij. R de Roo. drs Kjf r' en itaut< Kunst/rtv (tel 070 - 3190 834): G. Ansems (coördinator). B Jansma. H lmej Geestelijk leven (tel 070 - 3190 835): L Kooistra, drs. P van Velthoven I Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), S. Evenhuis, S. Pieters^ vQn Opmaak (tel: 070 - 3190 831): Ch. Bels (chef), A. de Bruijn, W. Diekstrajen J. Hofmeester, C. de Kier, H Nieuwmans, H. Schneider. |jge Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors. erder De De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van - freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreldingsgetL - de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers IN Cö" dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten ir België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, c" M van de Ven en P. Vogels De parlementaire redactie bestaat ui (chef), H. Bijleveld, D. Hofland, P. Koopman. D. van Rietschoten en K - het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;5Je - de volgende correspondenten in het buitenland: drs. D J van den BS I Kers u-' - en in Ni sr, drs jrre it uit R.l (Washington), F Lindenkamp (Sao Paulo). R. Sirr. (Londen), drs. R. Vunderink (Moskou), W. Werkman (Jeruzalem). G tfien (Belgrado), F Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel) laar De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusi e.flluis publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London Verfacht. M deCocq O: ANF Nabezorging Telefoon: 071 - 122 248 op n 15.00 uur. Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw) Bij automatische betaling: per maand per kwartaal per jaar Bij betaling per acceptgirokaart: per maand per kwartaal per jaar n 08 30 tot 17.00 u i. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u ER ih 27,00 79,80 312,65 28,20 82,80 318,65 Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel 071 -122 244. Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941. Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 -j Bankiers ABN/AMRO BANK NV 473 575 515 i POSTBANK 663 050

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 2