rivatiseringen Treuhand
ian Duitsers te snel
Nederlands belang in telefoonnet Oekraïne
Melkrobot maakt van
boer moderne manager
Acties dreigen rond Eurodisney
ECONOMIE
Sul
Ri ïsjcGoirumt
WOENSDAG 15 JANUARI 1992
ïrs brd over cao Rotterdamse haven
1 rtlDAM De Vervoersbonden van CNV en FNV en de
Jkgevers in de Rotterdamse haven zijn het gisteravond
lil frden over een aantal belangrijke onderdelen van een
lor de 8000 werknemers in de Rotterdamse haven gaat
havenwerkgevers hebben toegezegd tot januari 1994
Een ï)grs geen dagen of geld te laten inleveren in geval van
t huis tegenstelling tot de aanbevelingen, die eerder in de
half jftyan de Arbeid zijn gedaan. Dit is de eerste sector in
achtet^aarin afspraken op deze manier tot stand zijn geko-
.ze" als in 1994 blijkt dat de daling van ziekteverzuim ach-
lisbaasjjjfh kunnen „prikkels" in de vorm van het inleveren
'ertreiL 0f geld van stal komen, aldus FNV-woord voerder
kijkje joen. De werknemers in de Rotterdamse haven liepen
itten ^pen najaar voorop bij (stakings)-acties tegen de kabi-
n keujggeien inzake wao en ziektewet. Er ligt nog een heet
hang, 0p tafel: het zogenoemde ouderenbeleid. Het gaat
Idegofyei om de vut-leeftijd als om een speciale vut-regeling
51echt|e oudere werknemers in de Rotterdamse haven geldt.
1 zichuderen de partijen tot mei. Voor besluiten over de zo-
ex-hu, tewerkstellingsregeling, en het tegengaan van zwart
de rairk in de haven, nemen de partijen tot april de tijd.
omd
Wall Street naar
naar nieuw record
NEW YORK De Newyorkse effecten
beurs heeft zich gisteren krachtig her
steld van de lichte inzinking op de twee
voorgaande dagen. De Dow Jones-index
van de dertig belangrijkste industriële
aandelen boekte een forse stijging van
60,61 punten tot een nieuw historisch
hoogtepunt van 3246,21. Het was het ne
gende record in dertien beursdagen. Het
aantal hoger sluitende fondsen was meer
dan het dubbele van het aantal dalers.
De omzet nam toe tot 258 miljoen aande
len. Maandag werden 198 miljoen aande
len verhandeld. Na het vorige record
van afgelopen donderdag (3209,53) was
de Dow Jones-index met 24 punten ge
daald. Dat bracht gisteren koopjesjagers
in de markt.
Miljoenenorder voor
Delftse kassenbouwer
DELFT Het Delftse kassenbouwbe-
drijf Dace heeft een miljoenenorder voor
de bouw en de renovatie van tuinbouw
kassen in Qatar en Kuwayt in de wacht
gesleept. Het gaat om een opdracht van
10 miljoen in Qatar en een order van
1 miljoen in Kuwayt. De transactie
wordt de eerste miljoenenorder voor een
Nederlandse kassenbouwer sinds het
einde van de Golfoorlog genoemd. De
opdracht in Qatar betreft de levering
van een speciaal gekoelde kas en hal en
de renovatie van een kassencomplex.
Aan Kuwayt levert Dace een opkweek-
kas voor de publieke groenvoorziening
in Kuwayt-Stad. Beide projecten moeten
aan het eind van het jaar klaar zijn.
Unilever koopt
Hongaarse ijsfabriek
ROTTERDAM Unilever wordt ei
genaar van de activiteiten op het ge
bied van consumptie-ijs van de Hon
gaarse staatszuivelonderneming
VMTV. Het is de eerste acquisitie
van Unilever in Hongarije. Over de
aankoopprijs zijn geen mededelingen
gedaan. De binnen enkele weken
door Unilever over te nemen activi
teiten omvatten een fabriek in Vesz-
prem en het landelijke distributie-ap
paraat. Het concern zal daarin in eer
ste instantie 750 miljoen forint (onge
veer 16 miljoen gulden) investeren.
De produktiecapaciteit van de ijsfa
briek, Unilevers eerste in Centraal -
Europa, moet in 1993 zijn vervijfvou
digd.
Van Houten stapt
uit cacao-handel
HAMBURG De voormali
ge Nederlandse chocoladefa
brikant Van Houten, nu in
Duitsland gevestigd en eigen
dom van Klaus Jacobs, gaat
zich terugtrekken uit de han
del in cacaobonen en uit de
levering van cacaoboter en -
poeder als halffabrikaat aan
de industrie. Van Houten, nu
een van de leidende Europe
se chocoladebedrijven, liet
gisteren weten zich te gaan
richten op onder meer de
verkoop van poeder voor
hete chocolademelk in ma
chines. De chocoladefabri
kant blijft nauw samenwer
ken met het Nederlandse be
drijf Gerkens.
'KLM EN BA PRATEN
MET NORTHWEST'
NEW YORK De KLM, British Air
ways en het Amerikaanse Northwest
Airlines voeren voorbereidende bespre
kingen over de vorming van een mondi
ale luchtvaartmaatschappij, zo heeft de
Wall Street Journal gisteren bericht.
Volgens de Amerikaanse krant praten
de drie luchtvaartmaatschappijen over
een gezamenlijke houdstermaatschappij
of consortium welke de marketing,
dienstregeling en andere operationele
zaken moet coördineren. De krant be
riep zich op niet nader genoemde bron
nen die bekend zijn met de besprekin
gen. De nieuwe maatschappij zou Euro
pa, de Verenigde Staten en Azië bedie
nen en meer passagiers vervoeren dan
enige andere westerse luchtvaartmaat
schappij.
ei
ist!
N De vice-pre-
in de Treuhand in
TON Hero Brahms,
'ns Ifch gistermiddag
,aanseir Nederlandse
Sudaiiten beklaagd
De miskenning van
ou Ii% van Treuhand
tiebbe:j)uitsers zelf. „In
amenlniancj krijgen we
n mili^dering voor ons
n- ïn in ons eigen
'i Brahms,
ifkomsf
nden d
en^aanl de instellin« die
n .houdt met het priva-
'nê Jiln ^ormahge Oost-
ïi'itisch!
,ibanon
zoudl I
id. vcmij wil in
trainiflr de beurs
verzoel
lt- *ni,Heidemij (dienst
in ook0p het gebied van
?etraincuur milieu en vast-
nen m^ 1994 notering aan-
ude ojjg Amsterdamse ef-
n anirrig jn voorbereiding
-ebellereft onderneming
treren eerst in haar hon-
n op w(geschiedenis aande-
e zetterltst hij buitenstaan-
middel van een on-
ic.i;f emissie is twaalf
ISl/l^n het kapitaal (7725
bij onder meer
oersen GGM en Rabo Mer-
>og in rnk terechtgekomen,
de vloeie levert Heidemij
lexalgeipn gulden op. Vol-
jen slot öcieel-directeur drs.
r 118,11 Ochtend is de on-
chieters1 emissie de laatste
3yd en g van het eigen ver-
De obbor de definitieve
lekoersévan een beursintro-
een frad
moeilijk
rbeteren
jk ,s er M -
jy^lARKTEN
op ƒ4
hoger LEIDEN (14-1--92):
etterodeitrunderen per kg ge-
43 70 zonder nier en slotvet,
nnals de^ (Vo|9ens pvv>: Aan"
onais adderen 65 waarvan man-
itemmin|anne|ijk 2e kwal 6,35-
l 1,80 iiijk 3e kwal. 5,50-6,35.
Akzo ijk en prijzen iets hoger,
ilips lag !e kwal- 5.00-5,70, 3e
ÜTor en worstkwal. 4,35-
jj redelijk en prijzen iets
middaf
VI steeg:
>r verdienen Per s,uk inkclusief
er gebruiksrunderen 85,
TXT<_ .araskalveren. Melk- en
n ING gig soort 1800-2200, 2e
hoog, AB800. Handel goed en
NG tot j- Melkvaarzen 1e soort
,„n Woein 2e soort 1300-1700.
u 1 I en prijzen gelijk. Kalf-
buitenl%00rt "1850-2200 en 2e
a 50 centj850. Handel goed en
LOen 11 Guste koeien 1e soort
p de hooin 20 soort 1000-1400.
met eenijk en prijzen geli)k- En"
met een^jQ 1650 Hande) rustjg
tot 2^e|jjk pinken 750-1150.
F 64,20 nüijk en prijzen gelijk.
Dlvgram l 500-900. Handel rede-
50 1 geRjk-
t,f veren voor de mesterij,
marKt ew Aanvoer roodbont
het beeljeren extra kwaliteit 600-
stijger \ieit 440-540 en 2e kwali-
tional viHandel slecht en prijzen
T,i.lir.ctej(alveren ex,ra kwaliteit
iulip ste^waliteit 160-260 en 2e
en faltn^o Handel slecht en
Aanvoer zwartbont 950.
verloor extra kwaliteit 330-425,
oers van!35"300. 20 kwaliteit 75-
1 q7 nndslecht en Pri)zen lager.
iy0 71 extra kwaliteit 140-
:en emisfejt 100-130 en 2e kwall-
tsing. landel slecht en prijzen
oer vleesrassen 142.
1e kwaliteit 425-720 en
O-390. Handel slecht en
GELD G
kg levend gewicht. Aan-
i/arkens 566. Prijzen
,inni 1 3,20-3,30, zeugen 1e
|IUU' 50 en 2e kwal. 2,45-2,45.
1100) 1 en Pr'lzen ,ager.
Mfinl fi en lammeren per kg.
1 Icht inklusief BTW: Aan-
mqq) aarvan lammeren 1254.
,100) h 3,50-5,50. Handel rus-
(l0o) i lager. Ooien tot 20 kg
andel rustig en prijzen
0000) Dien boven 20 kg 6,50-
oooo) 'Slecht en prijzen lager.
(100) 22 kg 8,00-9,00. Ram-
001 3 7,75-8,25. Handel rus-
(1C0) 1 lager. Rammen boven
11OO) r.25. Handel rustig en
(100) h en lammeren per stuk
(100) IV: Slachtschapen 120-
Jt 20 kg 155-170. Ooien
145-160. Rammen tot 22
ZENGOUDftammen 22-25 kg 190-
Nieuwen boven 25 kg 205-
19740-203K
2i9«|pen en lammeren per
BTW: Aanvoer geen.
*1 en bokken 69. Prijzen
190'£~70. Handel redelijk en
duitse staatsbedrijven, heeft in
nog geen twee jaar tijd bijna
vijfduizend bedrijven verkocht
aan particulieren voor een to
taal bedrag van zestien miljard
Duitse mark. Er resteren zo'n
zesduizend bedrijven, waar
voor nog een eigenaar wordt
gezocht.
De privatisering verloopt vol
gens Brahms momenteel in
een zeer snel tempo. Een on
derdeel van de kritiek van
Duitse zijde is volgens de vice-
president dan ook dat het veel
te snel gaat. „Niemand kan
zich voorstellen dat je bijna
vijfduizend ondernemingen in
zo'n korte tijd in particuliere
handen kunt brengen, zonder
dat dat fout gaat. Dat succes
wordt hier in Duitsland niet
onderkend, terwijl het buiten
land er vaak met verbazing
naar staat te kijken. In Brazi
lië of Mexico is men al blij als
ze het klaar krijgen om één
bedrijf te privatisren".
Overigens is Brahms niet hele
maal gerust op de komende
ontwikkelingen. Veel van het
welslagen van de omwenteling
in de Oostduitse economie zal
volgens hem afhangen van de
ontwikkelingen in Oost-Euro
pa, en met name in de voor
malige Sovjetunie. De Oosteu-
ropese landen waren voor de
Oostduitse economie altijd de
belangrijkste afnemers. De ex
port naar de Sovjetunie is het
laatste jaar met meer dan vijf
tig procent afgenomen. De
ontwikkelingen daar zullen
beslissend zijn voor de Oost
duitse industrie. Hoewel
Brahms voorspelt dat de pro-
duktie in de voormalige DDR-
landen in 1992 met tien pro
cent zal groeien, verwacht hij
een moeilijk jaar voor de Oost
duitse economie. Ook het aan
tal arbeidsplaatsen zal nog
drastisch teruglopen.
De belangstelling van buiten
landers voor Oostduitse bedrij
ven is nog niet erg groot. In
totaal zijn zo'n 160 bedrijven
overgegaan in buitenlandse
handen. Nederland komt na
Frankrijk, Zwitserland en En
geland op de vierde plaats met
twintig bedrijven voor een to
taal bedrag van 25 miljoen
mark. Om de belangstelling in
Nederland aan te wakkeren
zal er binnenkort een verte
genwoordiger van Treuhand
in Nederland worden gestatio
neerd. Ook in andere westerse
landen wil Treuhand iemand
benoemen.
KIEV AT T Network
Systems Nederland in Hil
versum en PTT Telecom
gaan samen met de staats-'
commissie van communi
catie in de Oekraïne een
internationaal telefoonnet
opzetten, waardoor deze
staat rechtstreekse verbin
dingen krijgt met de rest
van de wereld. Nu lopen
die verbindingen nog via
Moskou.
AT T Network Systems Ne
derland, een dochter van het
Amerikaanse concern AT T,
krijgt in ruil voor de levering
van apparatuur een belang
van 39 procent in de maat
schappij die het internationale
én interlokale telefoonnet in
de Oekraïne gaat beheren.
PTT Telecom neemt daarin
een belang van tien procent.
De staat Oekraïne houdt zelf
de resterende 51 procent in
handen. Een contract dat hier
in voorziet is gisteren in Kiev
ondertekend.
AT T zal de eerste van der
tien telefooncentrales in mei
installeren. De overige twaalf
zullen de komende twee jaar
in de Oekraïne worden geas
sembleerd.
Al aan het eind van deze
maand zal AT T beginnen
met het aanbieden van directe
telefoonverbindingen tussen
de Oekraïne en Noord-Ameri
ka. Eind volgende maand zal
PTT Telecom voor directe
verbindingen zorgen tussen
Oekraïne en West-Europa en
Israël. De partners in de nieu
we gezamenlijke onderneming
zullen de komende maanden
plannen uitwerken voor de
uitbreiding van het lokale te
lefoonnet met zes miljoen lij
nen. Daarmee is een bedrag
gemoeid van naar schatting
twee miljard gulden.
De Oekraïne heeft 52 miljoen
inwoners en een oppervlakte
ter grootte van Frankrijk. Het
land telt nu 7 miljoen telefoon
aansluitingen, maar buiten de
grote steden zijn dat er slechts
1 miljoen. De plannen van de
staatscommissie zijn gericht op
22 miljoen aansluitingen rond
de eeuwwisseling.
AT T leverde eerder al ap
paratuur aan Armenië, waar
door dit de eerste voormalige
Sovjet-republiek werd die on
afhankelijk van Moskou aan
telefoonabonnees internationa
le verbindingen kon aanbie-
Bedrijven
ontevreden over
automatisering
AMSTERDAM Het Neder-
lands bedrijfsleven klungelt
maar raak als het op automati
seren aankomt. Uit een onder
zoek van Jonker Advies blijkt
dat een overgrote meerderheid
van de bedrijven tussen de 1
en 500 werknemers in Neder
land een fikse kater overhoudt
aan de automatisering van het
bedrijf. Merkwaardig genoeg
blijft een meerderheid van de
bedrijven in zee gaan met de
leverancier waarover men on
tevreden is. Ook de automati
seringsbranche zelf geeft toe
dat er reden is tot klagen bij
de gebruikers.
Volgens woordvoerder van
Jonker R. Berkhof mag het
onderzoek als redelijk repre
sentatief beschouwd worden.
In totaal hebben bijna 730 be
drijven meegedaan aan de en
quête. Over het totale automa
tiseringsbedrag wordt geen
uitspraak gedaan, maar het
loopt in de miljoenen guldens.
Het merkwaardige feit dat
klanten in zee blijven gaan
met een leverancier waarover
ze ontevreden zijn is gemakke
lijk te verklaren volgens Berk
hof. „Afnemers zijn vaak ge
bonden aan service- en onder
houdscontracten van een be
paalde leverancier. Als een be
drijf softwarepakket X kiest
moet hij het onderhoud daar
van ook bij dat bedrijf uitbe
steden. Bovendien heeft het
voor een klant weinig zin naar
een andere leverancier over te
stappen zolang hij niet vol
doende automatiseringskennis
in huis heeft. Bij een nieuwe
leverancier kunnen de proble
men weer van voren af aan
beginnen".
De Franse bouwers dreigen de geplande opening op 12 april in de war te sturen.
FOTO: PF
3®
°ftr: 4021.
PARIJS Zestien meest
Franse ondernemingen
overwegen een proces te
gen Eurodisneyland. Ze
eisen een kleine 300 mil
joen gulden wegens on
voorziene extra kosten bij
de bouw van Europa's
grootste attractiepark. Het
Amerikaanse manage
ment van Eurodisneyland
weigert te betalen en
spreekt van ondernemers
risico voor de bedrijven.
Het pretpark dat in totaal
ruim zeven miljard gulden
kost, moet over drie
maanden worden geo
pend.
De kennismaking met de
Amerikaanse manier van za
kendoen is de Fransen niet
meegevallen. Sollicitanten
voor een baan bij Disney
moesten al voldoen aan stren
ge eisen wat betreft arbeidsin-
stelling en uiterlijk. Mickey, of
beter Oom Dagobert, stelt daar
vaak het minimumloon tegen
over. Dat Disneys meestermui-
zen hun poot op de knip hou
den ondervonden zestien van
de zeventig bedrijven die mo
menteel de laatste hand leggen
aan de 'wondere wereld' die
uit de grond wordt gestampt
bij de groeikern Marne-la-Val-
lée, dertig kilometer oostelijk
van Parijs.
De boze partners hebben zich
deze week verenigd in een 'co
ördinatie'. De meest geplaag-
den onder hen beschuldigen
Mickey van niets minder dan
'oplichterij'.
Architectenbureaus, bouwbe
drijven en een aantal gespecia
liseerde ondernemingen ver
wijten Eurodisney veelvuldige
veranderingen van bouwplan
nen zodat verschillende attrac
ties vertraging hebben opgelo
pen in de afwerking. Die extra
werkzaamheden zouden door
Disney maar mondjesmaat
worden betaald, terwijl wel al
tijd boetes worden berekend
wegens overschrijding van de
oplevertijd. „Mickey is een
bandiet", zo foetert een aanne
mer. Volgens Martine Mariez,
van het grote Franse bouwbe
drijf Chagnaud, weigert Euro
disney aan deze onderneming
een aanvullende rekening te
betalen van ruim zestien mil
joen gulden, wegens vertra
ging. „Disney heeft steeds
nieuwe wijzigingen aange
bracht. Hoe kunnen ze verlan
gen dat we onder die omstan
digheden onze prijzen handha
ven en bovendien binnen de
leveringstijd bliiven?". Elk
van de zestien bedrijven, vere
nigd in de 'coördinatie' eist
meerdere miljoenen. Andere
Franse ondernemers, die zich
eveneens benadeeld voelen,
hebben om arbitrage gevraagd
van de Internationale Han
delskamer.
Heroverwegen
De extra claims doen denken
aan de aanvullende rekenin
gen van de bedrijven betrok
ken bij de bouw van Eurotun
nel. Het is in Frankrijk een
goed gebruik scherp concurre
rende contracten tijdens de
bouw van een bouwcontract te
'heroverwegen'. Uiteraard ten
nadele van de opdrachtgever.
Volgens de advocaat van Eu
rodisneyland, Andrew Hib-
bert, botsen in de zaak tussen
Amerikanen en Europanen
twee opvattingen over bouw
contracten. Disney beschouwt
deze als definitief en schuift
tussentijdse wijzigingen van
bouwplannen af naar de on
dernemingen die het karwei
hebben aangenomen. Volgens
Hibbert zijn de veranderingen
beduidend minder belangrijk
dan de bedrijven willen doen
geloven.
De 'coördinatie' overweegt, be
halve een proces, ook specta
culaire acties te ondernemen
wanneer Disney niet tot een
schikking bereid is. Een bezet
ting van het bouwterrein
wordt niet uitgesloten. Gezien
de reeds gestarte en wereld
wijde publiciteitscampagne
rond de opening van het park,
op 12 apru aanstaande, heDben
de Franse bedrijven echter
goede kans Oom Dagobert
voor een keertje te vermur
wen.
ZUTPHEN Boeren hebben
de laatste jaren niet altijd
makkelijk te verteren kost op
hun bord gekregen. Overpro-
duktie wordt aangepakt met
prijsverlagingen, milieu-eisen
krijgen een steeds groter ac
cent in het landbouwbeleid en
in de publieke opinie zijn boe
ren vaak de gebeten hond.
Veel vreugde lijkt het agra
risch bedrijf de boer niet meer
te bieden. Of toch wel? Met de
gloednieuwe melkrobot, enig
in zijn soort, mede-ontwikkeld
door het Zutphense bedrijf
Manus Holland wordt de li
chamelijke inspanning voor de
boer een stuk lichter. De boer
als moderne bedrijfsmanager.
De melkrobot die volgende
week tijdens de LandbouwRai
in Amsterdam aan het bóeren-
publiek wordt getoond, zorgt
volgens Manus Holland (doch
ter van Cebeco-Handelsraad)
voor een kleine revolutie in de
melkveehouderij. De lichame
lijke arbeid van de boer tijdens
het melken wordt veel minder
zwaar wanneer zijn koeien
voortaan met een automatisch
melksysteem worden gemol
ken.
Directeur J. van der Walle
van Manus Holland dat samen
met Prolion Development in
Vijfhuizen het melksysteem
ontwikkelde, ziet het systeem
vooral toegepast in de grotere
bedrijven. „Als je naar de ont
wikkelingen in de melkvee
houderij kijkt dan vormen
veestapels van tachtig tot hon
derd koeien het toekomst
beeld. Ik verwacht dat een
flink deel van de melkveehou
ders die blijven bestaan met
het MIROS (Milk Robotsys-
tem) zullen gaan werken".
Van der Walle denkt over
twintig jaar een bijna volledige
marktdekking te hebben bui
ten Nederland. Het nieuwe sy
steem kost inclusief bouwkun
dige aanpassingen 275.000 gul
den. Het huidige standaard
melksysteem komt de boer op
200.000 gulden te staan.
Bij het automatisch melksys
teem (MIROS) plaatst de koe
zich in een open melkbox. De
procescomputer herkent de
koe en registreert of zij moet
worden gemolken. Door mid
del van een zogenoemd ultra
soon sensorsysteem tast de
computer de positie van de
uier en de spenen af. Het sy
steem houdt elke beweging
van uiervorm en speenposities
bij. Na deze aansluiting van de
koe trekt de robot zich terug
en begint de volgende koe te
registreren. De eerste koe
wordt vervolgens automatisch
gemolken terwijl de boer an
dere bezigheden kan doen en
af en toe op een beeldscherm
de gegevens controleert. Na
het melken wordt het melkstel
automatisch afgenomen.
Manager
Manus Holland en Prolion
roemen de voordelen van het
ams-systeem. Meer melk door
minder te melken, is een van
de pluspunten. Hoofd bedrijfs
bureau F. van Hoven: „Nu
melkt de boer twee keer per
dag en dat kost hem gemid
deld twee uur en dat gaat ze
ven dagen per week door. Met
het ams-systeem is het moge
lijk om drie tot vier keer per
dag te melken. De tijd die de
boer dan met melken kwijt is,
schat ik op hoogstens een half
uurtje en dan praat je over
geestelijke arbeid. De boer
houdt alles bij, heeft de super
visie en grijpt in als het nodig
is".
De boer is steeds meer een
moderne bedrijfsmanager.
Minder gebonden aan het mel
ken is hij volgens de ontwik
kelaars van MIROS dank zij
het nieuwe systeem beter in
staat ziekten bij de dieren
eerder te signaleren. Van Ho
ven: „Het hele melkproces is
nu computergestuurd. Een uie
rontsteking valt eerder op.
Een koe die niet snel genoeg
drachtig is, pikt de boer er
eerder uit. Al met al kan hij
zijn bedrijf beter besturen en
haalt hij de kosten van het sy
steem er snel genoeg uit".
Een melkveehouder die op het
nieuwe systeem overstapt, ziet
zijn produktie met vijftien
procent stijgen, hebben de be
denkers van MIROS bere
kend. Geen ramp, legt van der
Walle uit. „Wat de boer vol
gens de melkquota te veel pro
duceert. kan hij wegwerken
door minder koeien te houden
die dus minder mest opleve
ren. Het systeem is ook nog
milieuvriendelijk".
Hoofd
bedrijfsbureau
F. van Hoven en
directeur J. van
der Walle van
Manus Holland
naast de
melkrobot.
