ubbers moet kop
skaamte laat sak"
ju i9óe gotvuwt
BUITENLAND
ir
dat
Michail Gorbatsjov aan het werk als gewoon burger
Dagen regering-Shamir lijken geteld
>ITEIN ROB
DE SCHAT VAN OPA LARSEN „EG erkent Kroatië
en Slovenië eensgezind'
WOENSDAG 15 JANUARI 1992
)OIand wil export
iaaaran*um °Pvoeren
Het voormalige Sovjetministerie voor
•gie, dat nog steeds in functie is, wil de ex-
uranium dit jaar verdrievoudigen. Albert
et hoofd van de afdeling voor uitvoer van
k,p het ministerie, ontkende echter dat ura-
e wereldmarkt wordt gedumpt. „Het afge-
hebben wij 500 miljoen dollar (bijna een
lden) verdiend aan de verkoop van urani-
ar hopen wij 1,5 miljard dollar te verdie-
e Hoi5 Sjisjkin. Zowel in de VS als in West-Eu-
rv ?x de vrees dat kernmateriaal in verkeerde
IY. Y^echtkomt en zijn weg vindt naar de Derde
bij na maiafide organisaties. Sjisjkin zei dat van
le vakideskundigen in Moskou er nog niet één is
eer no Ook bestreed hij dat de republieken in
3Stie warte handel in uranium drijven.
Plegers augustuscoup
in Moskou aangeklaagd
MOSKOU Veertien voormalige Sovjet-leiders die
zijn gearresteerd na de couppoging tegen president
Gorbatsjov in augustus vorig jaar, zijn formeel in staat
van beschuldiging gesteld wegens „samenzwering om
de macht te grijpen Een woordvoerder van de Russi
sche procureur-generaal die het onderzoek naar de
couppoging heeft geleid, zei dat een speciaal tribunaal
later zal beslissen of de betrokkenen ook wegens ver
raad moeten terechtstaan. Krachtens het Russische
strafrecht kan een dergelijke beschulding leiden tot
straffen variërend tussen tien jaar gevangenis en de
doodstraf. Onder de belangrijkste arrestanten zijn voor
malige leiders als ex-KGB-leider Vladimir Krjoetsjkov,
ex-premier Valentin Pavlov, ex-minister van defensie
Dmitri Jazov, ex-vice-president Gennadi Janajev en
ex-parlementsvoorzitter Anatoli Loekjanov.
Jeltsin houdt vast
aan hervormingen
MOSKOU De Russische
president, Boris Jeltsin, heeft
gisteren berichten tegenge
sproken dat hij zou overwegen
af te treden als regeringsleider
van Rusland, een post die hij
sinds vorig jaar oktober be
kleedt. Jeltsin, die op bezoek
was in de stad Brjansk, 300 km
ten zuidwesten van Moskou,
zei veeleer van plan te zijn „de
regering te verdedigen".
Bijansk is de laatste plaats die
Jeltsin aandoet op zijn rond
reis door Rusland om steun te
krijgen voor zijn economische
hervormingen.
Schandaal bedreigt
Japanse regering
TOKYO De arrestatie van een
vooraanstaande politieke bondge
noot van de Japanse premier Kii-
chi Miyazawa heeft de regering
gisteren verder in problemen ge
bracht. Waarnemers speculeer
den over een mogelijk aftreden
van Miyazawa.
De voormalige secretaris-gene
raal van Miyazawa's factie in de
LDP en vroegere minister Fumio
Abe werd maandag gearresteerd,
omdat hij steekpenningen zou
hebben aangenomen. Volgens Ja
panse media zou het om een be
drag van totaal 1,12 miljoen gul
den gaan.
.Ten minste 10.000 Iraakse slachtoffers'
WASHINGTON Ten minste 10.000
Iraakse militairen zijn om het leven ge
komen of gewond geraakt tijdens de
Golfoorlog, zo heeft de Amerikaanse
generaal Charles Horner, die ten tijde
van de Golfoorlog was belast met de
luchtaanvallen, gisteren verklaard te
genover het Amerikaanse televisiesta
tion CNN.
„Het aantal slachtoffers onder de Ira
kezen zou zelfs 30.000 kunnen zijn,
maar de rapporten van getuigen op het
slagveld komen meer in de richting
van de 10.000", verklaarde de generaal.
Het is voor het eerst dat een hoogge
plaatste functionaris van het Pentagon
met een dergelijke schatting komt. Het
getal is aanmerkelijk minder dan het
eerder door het Amerikaanse ministe
rie van defensie gepubliceerd cijferma
teriaal. Daarin werd het aantal doden
onder Iraakse militairen op 100.000 ge
schat, terwijl het aantal gewonden
300.000 zou belopen.
De Duitse regering heeft gisteren ont
huld dat vermoedelijk vijf Duitse be
drijven betrokken zijn geweest bij de
levering van onderdelen voor „een
groot aantal" centrifuges voor urani
umverrijking aan Irak. Inmiddels is uit
andere bron vernomen dat moet wor
den aangenomen dat de regering in
Baghdad beoogde met het uranium een
kernwapenprogramma op te zetten.
Het ministerie van buitenlandse zaken
weigerde de firma's te identificeren en
wees erop dat het onbewezen beschul
digingen betreft.
at po--
n gepj
alibi g
mensei
oreken,
)M het
in de hfESBURG
n const Lubbers moet
d aa." in skaamte laat
p^Die Dietse Fe-
te bestü Zuid-Afrika. De
I vol vooral uit Neder-
i verstaande federa-
in hetjgde gisteren in
aatschapten worden ge-
art te rd om 'vlam-
Meulenrotesten' te laten
dens het bezoek
ntkn >ers over enkele
nentan Zuid-Afrika
worde
voering
socialtjerlandse premier
:ken. At na zijn jarenlange
die orgj op het Afrikaner
it deelniets te zoeken",
voor hiauw met Janmaats
en h^rtij verbonden
dsongesleratie'. Hun protes-
Meulen weinig indruk op
mzijdigëiaakten. Vervelen-
eren. D, het als radicale
als wejnisaties demonstre-
ootste vibezoek van het eer-
ziekteialandse regerings-
;id eerst Zuid-Afrika. Maar
zaken kt overkomelijk ge-
ze zich geringe aanhang.
verzeljnassaal' aangekon-
remies t tijdens het concert
worden}imon in Johannes-
Van d|lteerde afgelopen
in een meelijwek-
rtonine door zo'n
,onstr anten,
i de houding van het
rrdoor de Nederland
sen in Zuid-Afrika
Iers in hun buik
„Lubbers' bezoek is
stelt het ANC in
een verklaring die werd on
dersteund door Nederlandse
anti-apartheidsorganisaties en
Tweede-Kamerleden. Het
ANC is vooral gepikeerd om
dat zij niet over het bezoek
werd geraadpleegd. Een aan
zienlijke blunder die zoals be
kend door Buitenlandse Zaken
wordt geweten aan het voortij
dig uitlekken van het nieuws
aan een populair Nederlands
ochtendblad en aan het feit
dat het ANC „zo moeilijk te
bereiken was in de kerstva
kantie".
Het is niet te verwachten dat
ANC'ers met spandoeken gaan
rondlopen als Lubbers komt.
Maar er bestaat een serieus ri
sico dat hij niet door ANC-lei-
der Mandela wordt ontvangen.
Dat is een nachtmerrie-scena
rio voor de Nederlandse diplo
maten. „Wij hopen dat Mande-
la zegt. 'Oke, het bezoek is
voorbarig, maar nu hij hier
toch eenmaal is, zal ik hem
ontvangen", zegt een hoopvol
le ambassade-medewerker.
Gesprekken met het ANC zijn
nu in volle gang in een poging
de situatie te redden.
Signaal
Het bezoek van de eerste Ne
derlandse regeringsleider in
meer dan veertig jaar is be
doeld als signaal dat Neder
land de politieke veranderin
gen in Zuid-Afrika van harte
steunt. Lubbers zal ook gaan
praten met politieke organisa
ties die tot nu toe weigeren
deel te nemen aan het onder
handelingsproces. PAC, Azapo
en de blanke Conservatieve
Partij zullen van de premier te
horen krijgen dat zij zich, ook
internationaal, steeds meer
isoleren. Of het zal helpen is
zeer de vraag, maar daar gaat
het natuurlijk niet om. Neder
lands belangrijkste doel is zich
profileren als een land dat na
jarenlang kritiek spuien nu
bereid is een 'nieuw Zuid-
Afrika' in haar armen te slui
ten.
Economische motieven spelen
daarbij een niet onbelangrijke
rol. Het is natuurlijk geen toe
val dat twee weken na het be
zoek van Lubbers een grote
Nederlandse handelsbeurs in
Johannesburg van start gaat.
Tientallen grote en kleine be
drijven gaan begin maart pro
beren de export naar Zuid-
Afrika op te voeren van een
schamele 600 miljoen gulden
per jaar naar meer serieuze
bedragen. Investeringen in
Zuid-Afrika zelf zijn voor die
Nederlandse ondernemingen
nog niet aan de orde vanwege
het onstabiele politieke kli
maat en het voortdurende ge
weld.
Niet alleen financiële belan
gen kenmerken de opbloeien
de relatie tussen Zuid-Afrika
en Nederland. Een grootse ma
nifestatie in Zuid-Afrika on
der het motto 'De grenzen
doorbreken' moet de cultuura
der openen die door het sanc
tiebeleid jarenlang was afge
sneden. Twee weken lang,
vanaf 8 maart, gaan Neder
landse en Zuidafrikaanse ar
tiesten in Johannesburg en
Kaapstad gezamenlijk optre
den. Nederlandse films wor
den vertoond, Liesbeth List
treedt op en cabaretier Freek
de Jonge zal proberen de Afri
kaanse toehoorders te shocke
ren. Ook ballet, toneel en
openbare debatten met Neder
landse en Zuidafrikaanse
schrijvers moeten helpen 'de
grenzen te doorbreken
Ex-president Michail Gorbatsjov treedt zijn kantoor binnen
MOSKOU Michail Gorba
tsjov is gisteren voor het eerst
na zijn aftreden als president
van de opgeheven Sovjetunie
als gewoon burger weer aan
het werk gegaan, als voorzitter
van het Fonds voor Socio-Po-
litiek Onderzoek. In die hoe
danigheid voerde hij overleg
met voormalig minister van
buitenlandse zaken van de
Verenigde Staten Henry Kis
singer. Na zijn aftreden op 25
december nam Gorbatsjov drie
weken vakantie. Gorbtasjov
en Kissinger, beiden oneder-
scheiden met de Nobelprijs
voor de vrede, ontmoetten el
kaar in een pand in het noord
westen van Moskou, dat vroe
ger van de Communistische
Partij was en waar tegenwoor
dig het na de mislukte staats
greep van augustus door Gor
batsjov opgerichte fonds is ge
vestigd. De organisatie, in de
volksmond het Fonds van
Gorbatsjov genoemd, houdt
zich bezig met het organiseren
van politieke en wetenschap
pelijke uitwisselingen met bui
tenlandse deskundigen, het
opstellen van onderzoeksrap
porten voor Russische parle
mentsleden en het opzetten
van verkiezingscampagnes
voor politici.
och
JERUZALEM De dagen
van de regering-Shamir lijken
geteld. Nu tijdens de vredesbe
sprekingen in Washington het
stadium van concrete onder
handelingen tussen de Israëli
sche en de Palestijnse delega
ties is aangebroken, hebben de
leiders van de twee extreem
rechtse coalitie-partijen, Mole-
det en Tehiya, aangekondigd
aanstaande zondag, tijdens de
wekelijkse regeringszitting,
hun ontslag in te dienen.
Als zij hun dreiging waarma
ken, zal de regeringscoalitie
haar parlementaire meerder
heid verliezen en is de weg
vrij voor vervroegde algemene
verkiezingen. Premier Shamir
zal daarmee de twijfelachtige
eer op zijn naam kunnen
schrijven, niet alleen zijn land
ernstige economische en poli
tieke problemen te hebben be
zorgd, maar bovendien het
vredesproces voor het Midden-
Oosten op de gevaarlijke baan
van uitstel-is-afstel te hebben
gezet.
Er is nog een kleine kans, dat
premier Shamir het opbreken
van zijn coalitie kan voorko
men door Moledet en Tehiya
ervan te overtuigen, dat er in
dit stadium nog geen sprake is
van Israëlische voorstellen
voor Palestijns zelfbestuur.
Maar ook als hij daarin slaagt,
zal er in de kortst mogelijke
tijd wel weer een nieuwe aan
leiding komen, waardoor de
regering-Shamir vroegtijdig
naar huis wordt gestuurd. Niet
alleen de oppositie, maar ook
Shamir zelf is geïnteresseerd
in vervroegde verkiezingen,
waarschijnlijk al in mei of juni
dit jaar.
De premier heeft daarvoor
verschillende redenen. In de
eerste plaats heeft hij er be
lang bij het vredesproces, dat
uiteindelijk zal moeten leiden
tot belangrijke territoriale con
cessies, op de lange baan te
schuiven. Bovendien is hij er
van overtuigd, dat als hij zijn
volk al in de komende maan
den naar de stembus stuurt,
niet alleen zijn partij als de
grote overwinnaar uit de bus
zal komen, maar ook hijzelf
weer kandidaat voor het pre
mierschap zal zijn. Het gaat
dus alleen nog maar om het
juiste politieke moment waar
op het parlement, de Knesset,
zichzelf zal ontijinden. Een
Amerikaanse beslissing, eind
deze maand, om niet, of niet
geheel, in te gaan op Israëls
verzoek kredietgaranties ter
waarde van 10 miljard dollar
te ontvangen, zou als de re
gering niet eerder naar huis
wordt gestuurd dat mo
ment wel eens kunnen zijn.
Jeruzalem had Washington al
in september vorig jaar om die
garanties gevraagd, in de hoop
hiermee op lange termijn en
tegen lage rente leningen te
kunnen afsluiten voor de op
vang van honderdduizenden
voornamelijk Russische immi
granten. Die massale immigra
tiegolf, indertijd door Shamir
„een geschenk uit de hemel"
genoemd, heeft niet de voor
spelde economische groei ver
oorzaakt, maar de tekorten op
de begrotingsbalans alleen
maar aangesterkt.
Druk uit VS
President Bush wees indertijd
het kredietgarantieverzoek af
en liet Israël weten de zaak
deze maand opnieuw te zullen
bekijken. De politieke achter
grond daarvan was, dat Was
hington druk op Israël wilde
uitoefenen, terwille van het
vredesproces in het Midden-
Oosten, een einde te maken
aan de bouw van joodse neder
zettingen in de bezette gebie
den. Maar die druk werkte,
zoals verwacht, averechts. Is
raël weigerde niet alleen haar.
nederzettingspolitiek te ver
wezenlijken, uit Amerikaanse
satellietfoto's blijkt zelfs, dat
de bouwactiviteiten in de be
zette gebieden in 1991 zijn ver
dubbeld in vergelijking met
1990. Reden genoeg voor extra
irritatie in Washington, te
meer omdat Israël vorig jaar
bij de ontvangst van een 400
miljoen dollar tellende Ameri
kaanse lening de belofte had
gegeven, dat het geld alleen
binnen de grenzen van Israël
zou worden besteed.
Nu uit de kortgeleden goedge
keurde begroting ook nog
blijkt, dat het komende jaar
een kwart van het budget voor
de bouwnijverheid zal worden
besteed in de bezette gebieden,
heeft Washington, dat zelf met
een flinke economische reces
sie te kampen heeft, des te
meer reden de kredietgaran
ties niet, of althans niet ge
heel, te verlenen. In het meest
positieve geval kan Israël dit
jaar rekenen op niet meer dan
2 miljard dollar, waarvan dan
de bijna een miljard dollar die
Israël in het afgelopen jaar
heeft besteed aan de bouw van
joodse nederzettingen in de be
zette gebieden, nog zal worden
afgetrokken. Economische
sancties dus van niemand min
der dan Israëls grootste
vriend, de Verenigde Staten.
Als zo de beslissing uitvalt,
kan Jeruzalem er niet meer
omheen, dat de Israëlisch-
Amerikaanse betrekkingen tot
een ongekend dieptepunt zijn
gedaald. Een ontwikkeling die
zeker voor Israels positie in
het net op gang gekomen vre
desproces verre van gunstig is,
maar waartoe Shamir zelf met
zijn uitstel-manoeuvres in het
vredesproces en zijn recente
beslissing twaalf Palestijnen
uit de bezette gebieden te de
porteren, niet het minst heeft
bijgedragen.
uw loeeeL00rz'chti9 klkT,men Rob en T°on, wanneer zij de vlet
wimi hebben getrokken, over de rotsen. Dan staat Toon
hem 18 l" stoot Rob aan- »Hoor Je ntots?" fluistert hij. In de
n 6 vonu 20 aan' Het mO0t 000 h0'0 StO0t Z'Jn" Jö h00rt dui"
j Ytappon. Ja, Rob hoort ze ook en even later zien ze
or> maa»u"ho0k uit boe 000 aanta' JaPP®n nadert. Ze torsen
Je liefde 001 0n Rob 0n Toon behoeven niet te raden, wie daar
id de Ingang van de grot wordt de stoel neergezet en
Moetsjl-Foetsjl wordt er uit geholpen. „De ouwe wil persoonlijk
de schat overbrengen", fluistert Rob. ,,'t Is toch een slimmerd,
want hij heeft natuurlijk begrepen, dat wij alleen maar zijn ver
trokken om versterking te halen. Nou, Toon, zullen we dat grapje
van jou dan maar gaan uithalen? Denk er om, dat je een ernstig
gezicht trekt, anders lukt het niet". „Het lukt altijd", bromt Toon;
„die ouwe is immers verschrikkelijk bijgelovig..."
LISSABON Alle EG-lidsta-
ten zullen Duitsland volgen in
de diplomatieke erkenning
van Kroatië en Slovenië, zo
heeft de Portugese minister
van buitenlandse zaken Joao
de Deus Pinheiro gisteren ge
zegd.
Volgens EG-functionarissen
hoeven Bosnië-Hercegovina en
Macedonië echter niet op on
middellijke erkenning te reke
nen. Duitsland opende van
daag ambassades in Zagreb en
Ljubljana, de Kroatische en
Sloveense hoofdsteden. De EG
begon gisteren in Lissabon
overleg over de erkenning van
Kroatië en Slovenië, dat van
daag zou worden afgerond.
Deus Pinheiro zei impliciet dat
Frankrijk, dat de vrees had
geuit dat erkenning van Kroa
tië en Slovenië averechts zal
werken op het vredesproces
en bij Servië tot nog groter ge
wapend verzet tegen het uit
eenvallen van de federatie zal
leiden, over de streep getrok
ken is. De EG lijkt nu eensge
zind uit te gaan van de strate
gie dat Servië door de erken
ning wordt gedwongen uit zijn
diplomatieke loopgraven te
komen om mee te gaan wer
ken aan een definitieve vre
desregeling.
Kroatië en Slovenië zijn al er
kend door IJsland, de Oe
kraïne, Letland, Estland, Li
touwen, het Vaticaan en San
Marino.
De Nederlandse staatssecreta
ris Dankert van buitenlandse
zaken haalde vandaag in
Duitsland fel uit naar het
Staatssecretaris Dankert van
buitenlandse zaken
FOTO: ANP
Duitse optreden rond de er
kenning van de Joegoslavische
republieken Slovenië en Kroa
tië. Hij verwijt Duitsland de
EG-bemiddelingspoging in
Joegoslavië doorkruist te heb
ben door in een vroeg stadium
de erkenning van beide repu
blieken in het vooruitzicht te
stellen.
Nederlandse
soldaat jaar
na Golfoorlog
uit leger YS
RAARD Als één van de
weinige Nederlanders in
dienst van het Ameri
kaanse leger heeft de 23-
jarige Fred Westra de
Golfoorlog tegen Irak aan
den lijve ondervonden.
Thuis in Friesland wierp
moeder Beitske Boonstra
zich een jaar geleden op
als spreekbuis van onge
ruste soldaten-moeders,
en verwoordde in televi
sie-, radio- en krante-in-
terviews de angst, onze
kerheid, en woede over
het zinloze van het ge
weld.
Fred is inmiddels uit de US
Army gestapt, en woont weer
bij zijn vader in Louisiana.
Moeder Beitske heeft in haar
eigen huis in Raard de foto's
van zijn terugkomst na de oor
log eindelijk maar eens van de
muur gehaald en opgeborgen.
„Je kunt er niet aan bijven
denken..."
De onzekerheid voor moeder
en zoon begon al in augustus
1990. Fred Westra, toen al drie
jaar als mecanicien in dienst
van het Amerikaanse leger,
hoorde in zijn legerplaats Lud-
wigsburg in Duitsland van de
plannen van president Bush
om troepen naar de Golf te
sturen. Moeder Boonstra dacht
na maanden dat het wel zo'n
vaart niet meer zou lopen, en
dat haar zoon de dans ont
sprongen was. „Maar op 9 no
vember hoorde ik 's avonds
laat zijn stem op mijn ant
woordapparaat: 'Mam, ik kan
elk moment weg moeten, ik
weet niet of ik je later nog kan
bellen, bye, I love you', klik.
Je schrikt je rot!"
Het lukte haar niet om Fred
over te halen niet te gaan.
Fred zegt zelf, een jaar later
vanuit Louisiana: „Ik voelde
dat ik het moest doen. Niet
voor het leger, maar ik voelde
me verplicht tegenover mijn
vrienden mee te gaan, ik wü-
de ze niet in de steek laten.
Rechtstreeks gevochten heb
ben wij niet, we bleven tel
kens zo'n tien tot vijftien mijl
van het front vandaan. Veel
doden heb ik dan ook niet ge
zien. Ja, uitgebrande tanks on
derweg, en achteraf pas reali
seer je je dat daar natuurlijk
ook soldaten in hebben geze
ten..."
Mei vorig jaar kwam Fred te
rug. Zijn moeder: „Heel helder
en rustig zag hij eruit. Ik zag
meteen: daar is hij goed van
weggekomen. En nu, nu pra
ten die jongens erover alsof
het allemaal grappige anekdo
tes zijn, zo luchtig".
Fred nam vorige maand ont
slag uit het leger. Hij had voor
vier jaar getekend, maar in het
kader van de troepenvermin
dering heeft de US Army een
heel stel soldaten toegestaan
wat eerder te vertrekken. „Ik
denk heel af en toe nog aan de
Golf, maar ik lig er echt niet
wakker van. Als ik er al aan
denk, denk ik aan het harde
werk dat we daar moesten
doen, niet aan allerlei ver
schrikkingen of zo. Het was
geen Vietnam tenslotte. Ach
teraf gezien vind ik soms wel
dat het allemaal maar aardig
stom was, pretty stupid. We
hadden er nooit heen moeten
gaan".
Rijk is hij in ieder geval niet
geworden van het oorlogsa-
vontuur. De normale wedde
van zevenhonderd dollar per
maand werd tijdens de oorlog
weliswaar belastingvrij voor
de soldaten opzij gezet, maar
bij terugkomst in Duitsland
joeg het merendeel van de ma
ten dat geld er in een feestroes
weer finaal doorheen. Geen
nood, want Uncle Sam kwam
nadien nog met een fooitje
over de brug: honderdvijftig
dollar gevarengeld, 'danger-
pay'. „Niet veel nee, vind ik
ook. Het had je tenslotte toch
je leven kunnen kosten".
Geen krant ontvangen? Bet tussen
18.00 en 19.00 upr. zaterdags tussen
14.00 en 15.00 uur, tetefgonnr. 07J-
122248 en uwjtrant woitltróg dezelf
de avond nabezorgd.
