LEIDEN OMGEVING
Leiden houdt vast aan regels
gebruik tropisch hardhout
Meesterproef van twee Leidse grafici
EcidócSouwnt
ii'J VHM IjUIUllli'lfj üii
eente
BALLET OF BOEMELEN?
Hou 't droog!
dwSommit
VRIJDAG 10 JANUARI 1992
emproblemen
ds 1918 pr rookbom
intage en J
DEN Een 23-jarige
jw is vannacht met
n.halingsproblemen en
luwdheid voor nader
•rzoek naar het Aca-
isch Ziekenhuis ge-
ht nadat ze rook van
rookbom had ingea-
d. De vrouw kwam
I een uur aan bij He
aan de Arendshorst en
e naar haar woning op
chtste verdieping. On-
•nden hadden de rook-
solhcitat in het portaal op die
ieping f
AM Leid
Enquête SP over
komst snelle trein
LEIDEN Treinreizigers worden
maandag naar hun ideeën gevraagd
over het nut van de hogesnelheids
trein TGV. Dan houdt het Milieu-
alarmteam van de Socialistiese Partij
op een groot aantal stations een en
quête. De bedoeling is ruim 25.000
formulieren te verspreiden. Dat ge
beurt tussen half zeven en half tien.
De uitslag van de enquête wordt aan
minister Maij-Weggen voorgelegd.
Volgens de SP is met name de zaken
wereld voor aanleg van de omstreden
spoorlijn. De partij meent dat de tijd
winst op het tracé Amsterdam-Parijs
maar zeer beperkt is.
Treinverkeer ligt stil wegens gaslek
LEIDEN Het treinverkeer tussen Hoofddorp en Lei
den heeft gistermiddag ruim een uur stilgelegen. Om
kwart over een konden de treinen weer rijden. De
stremming werd veroorzaakt door een breuk in een
gasleiding in een weiland tussen Hoofddorp en Nieuw
Vennep.
Volgens een woordvoerder van NS werd tijdens werk
zaamheden een naast het spoor gelegen gasleiding ka
pot getrokken. Wegens explosiegevaar werd het trein
verkeer onmiddellijk stilgelegd. De brandweer rukte
uit. Tussen Leiden en Schiphol werden bussen ingezet.
De treinen vanaf Leiden naar Amsterdam en omge
keerd werden omgeleid via Haarlem. De stoptreinen
van het station Amsterdam RAI-Leiden reden niet ver
der dan Hoofddorp.
De Intercitytreinen uit de richting Amsterdam „keer
den" op Schiphol.
Container met
ijzer verdwenen
ALPHEN AAN DEN RIJN
Een container met daarin onge
veer twaalf ton gietijzer is
woensdagnacht gestolen vanaf
de Prins Bernhardlaan. Het ijzer
vertegenwoordigt een waarde
van 11.000 gulden. De container
was van een bedrijf aan de Prins
Bernhardlaan. Het ging om een
container die op een vrachtauto
kan worden geschoven. De die
ven moeten met een dergelijke
speciale vrachtauto zijn komen
voorrijden om de twaalf ton ijzer
zo mee te nemen.
Bibliotheek
in ziekenhuis
LEIDEN De patiënten van
het Dicaonessenhuis zullen
voortaan door de Openbare Bi
bliotheek van lectuur en litera
tuur worden voorzien. Uit de
collectie van de bibliotheek
zullen geregeld deelcollecties
uit verschillende genres wor
den uitgeleend. Daar horen ook
gesproken boeken bij. Als het
systeem van uitleen op grotere
schaal bevalt, overweegt de bi
bliotheek de service uit te brei
den naar de medewerkers en
personeel van het ziekenhuis.
Spaarpotten
ontvreemd
uit woning
ALPHEN AAN DEN RIJN
Een aantal spaarpotten met in
houd is afgelopen nacht gesto
len uit een woning aan de
Ruijsdaelstraat in Alphen.
De dieven drongen via het bal
kon het huis binnen en door
zochten de woning.
Hoeveel geld er in de spaarpot
ten zat is niet duidelijk.
1UE ROSO
IN Het blijft
hten tussen Om-
lijnland, de geineen
den en de Stichting
NG A^ePe^enc^e Omroep
van Marti
dmachtiging van Om-
hristeneil>nland werd vorig iaar
odstraf Commissariaat voor
aia met vijf jaar ver-
.Dit zeer tegen de zin
m/V] gemeente Leiden, die
4 daaerf ^OL steunde om de
ichtiging in de wacht te
de Want Omroep Rijnland
•ee dingen die de ge-
niet zinden: de tarie-
iren te hoog voor der-
zendtijd te huren. Dat
*^®^de in de ogen van de
.te dat de zendtijd niet
iedereen toegankelijk
dus niet representatief
en aan die eis in de
jk Var>et hechtte Leiden wel
1 waarde.
ien vond Leiden dat
ar Amsterdams voor
in de gemeente één or-
ie moest zijn die de
ichtiging had en de
1 verdeelde en daarmee
ie omroepen stond. Het
et aan om als Omroep
d zendgemachtigde te
tegelijkertijd zelf uit
jen te verzorgen. De
kheid van belangen-
ngeling en een bevoor-
van de eigen organisa-
daarmee veel te groot
ere
heeft zich de afgelo-
'en niet van zins ge-
>m tegemoet te komen
verlangens van de ge-
Tot vorig jaar.
htsverlies
even zijn inmiddels fors
d. „We praten tegen-
g over enkele tientjes,
irticulieren kunnen een
iitzenden", zei één van
edewerkers afgelopen
op een discussieavond
toekomst van de loka-
>ep.
d werkt langzaam ook
ir eenorganisatievorm
gemeente altijd graag
gezien. Per 1 januari
;eft de Stichting Stads-
.eiden zendtijd gehuurd
land en het is de bedoe
lt er nog meer zullen
Rijnland wil in de toe-
|uist die overkoepelende
machtigde zijn die
i verdeelt. Redacties
daartoe ook zoveel mo-
vorden verzelfstandigd,
p Rijnland, die de ge-
altijd te vuur en te
heeft bestreden, lijkt
ar de gemeente toe te
In het openbaar zal
ter nooit worden toege-
want dat betekent ge-
erlies: jaren zijn ver-
an woordenwisselingen
pssie en nu zou het uit-
(k toch nog goed te-
imen.
Wijven de partijen op
ïwrikbare standpunten
Media-wethouder Joop
camp wilde best rond
4 gaan zitten met SOL
ïiroep Rijnland, mits
id afziet van de rol van
ppelend orgaan. Rijn-
'eigerde, omdat Leiden
roepsprocedure bij de
'an State niet definitief
rekken. Ook dit overleg
islotte op niets kunnen
n, is de redenering van
ieente. Inmiddels heeft
SOL laten weten wel te
overleggen maar abso-
et van plan te zijn haar
beroepsprocedure in te
n.
dinsdagavond in 't Par
iets moois kunnen
I tussen Rijnland en
c.q. de SOL, maar de
b weigering van alle
i om hun standpunten
laten en dus de angst
Bzichtsverlies blokkeren
ioende oplossing in een
0 slepend conflict.
LEIDEN Ook in de toe
komst moet het gebruik
van tropisch hardhout in
de bouw in Leiden aan
strakke regels gebonden
blijven. Samen met ande
re gemeenten onderzoekt
Leiden nu of het mogelijk
is dergelijke regels in bij
voorbeeld een milieuve
rordening op te nemen.
Dat zegt wethouder T. van Rij
(ruimtelijke ordening) in reac
tie op de aankondiging van
staatssecretaris Heerma dat
het in de toekomst niet meer
mogelijk is om plaatselijk het
gebruik van tropisch hardhout
te verbieden. Dat is het gevolg
van de invoering van een lan
delijk Bouwbesluit dat de nu
nog plaatselijke bouwverorde
ning gaat vervangen. Een aan
tal gemeenten heeft in die ver
ordening opgenomen dat tro
pisch hardhout niet mag wor
den gebruikt. Ze willen op die
manier bijdragen aan het be
houd van de regenwouden.
Het nieuwe Bouwbesluit moet
per 1 juli van kracht worden.
De regels in dat besluit hebben
vooral betrekking op veilig
heid en gevolgen voor de ge
zondheid van bepaalde bouw
materialen.
Trouwsteiger
Ook Leiden heeft in de bouw
verordening regels opgenomen
voor het gebruik van hard
hout. Het gaat daarbij echter
niet om een absoluut verbod.
Van Rij: „Waar het gaat om
hout uit produktiebossen die
opnieuw worden aangeplant
hebben wij geen moeite met
het gebruik van tropisch hard
hout. Er is dus een nuance
ring". Dergelijk 'gecertificeerd
hardhout' werd bijvoorbeeld
ook gebruikt voor de bouw
van de trouwsteiger achter het
stadhuis. Niettemin was die
hardhouten steiger het afgelo
pen jaar doelwit van acties te
gen het gebruik van tropisch
hardhout.
Sinds duidelijk is dat het ge
bruik van tropisch hardhout
niet meer via de bouwverorde
ning valt te verbieden is er
overleg met de Vereniging Ne
derlandse Gemeenten om al
ternatieven te zoeken. Van Rij:
„Er zijn nog wel meer moge
lijkheden. Denk aan een soort
milieuverordening. Er zijn ge
meenten die het gebruik van
bepaalde» soorten plastic en
verpakkingsmateriaal verbie
den. Dat zou ook met tropisch
hardhout kunnen".
Anderhalf jaar geleden meerde het eerste bruidspaar af aan de hardhouten trouwsteiger bij het
Leidse gemeentehuis. Deze steiger is geheel volgens de voorschriften van de gemeente gebouwd
met gecertificeerd hardhout.
FOTO: WIM VAN NOORT
LEIDEN Een proef
exemplaar mag nog niet
naar buiten, geïnteres
seerden mogen hoogstens
een vlugge blik in de
dichtbundel 'Proefstre-
pen' werpen. Maar die is
dan ook meer dan de
moeite waard.
Bert Lever, directeur van off
setdrukkerij Nautilus, en gra
fisch ontwerper Leo Helms
zijn verantwoordelijk voor de
uitgave van het kleine juweel
tje, dat zondag wordt aangebo-
den aan burgemeester Goe-
koop. Geheel in de traditie
van de Koppermaandag heb
ben tal van grafische bedrij
ven in de regio Leiden alle re
gisters opengetrokken om te
laten zien wat zij in hun mars
hebben. Want dat is het doel
van de Koppermaandag-pren
ten, die oorspronkelijk gepre
senteerd werden op de eerste
maandag na Driekoningen.
De traditie ontstond in de late
Middeleeuwen, toen de gilden
nog de dienst uitmaakten in de
steden. De gilden bewaakten
de kwaliteit van de produkten
en de ambachtslieden, zorgden
voor de opleiding van gezellen
en waren tegelijk een gezellig
heidsvereniging. De eerste
werkdag van de week na
Driekoningen werd doorge
bracht 'in ledigheid en vrolijk
heid', en dat gold voor alle
ambachten.
Naarmate de gilden echter aan
invloed verloren, verdween
ook de koppermaandagtradi
tie. Behalve bij de drukkers.
Zij vonden de koppermaandag
kopper staat voor de koper-
Graficus Bert Lever en ontwerper Leo Helms (links) bij de offsetdrukpers.
en munten waarmee de uit
spattingen werden betaald
een leukere manier om het
nieuwe jaar in te luiden en
handhaafden het gebruik.
Daar hoorde ook de aanbie
ding van een kopper- of rijm
prent aan de notabelen van de
stad bij, die door de gezellen
werden vervaardigd. Zij moes
ten met deze meesterproef la
ten zien wat zij konden. De
koppermaandagprenten be-
stonden tussen de de eerste
helft van de 18de en het einde
van de 19de eeuw uit een ge
dicht, dat werd omlijst met or
namenten die geheel werden
opgebouwd uit bijvoorbeeld
punten, komma's en letters.
Het gedicht was vaak een lof
zang op het vak en bevatte te
vens de nieuwjaarswensen aan
de leermeesters en relaties van
de drukker. In de loop der tij
den werd die prent gebruikt
om de burgerij en notabelen te
laten welke vaardigheden de
drukkers onder de knie had
den. Een vroege manier van
reclame maken, een rol die in
deze tijd is overgenomen door
de kalender.
'Beetje doorgeschoten'
De vormgeving van Proefstre-
pen is op z'n minst opmerke
lijk te noemen. De pagina's
I FOTO: WIM VAN NOORT
zijn op Japanse manier gevou
wen, de eerste en laatste blad
zijden in harmonicavouw. Er
is gebruik gemaakt van zeef
druk, offset en boekdruk,
eveneens een zeldzame combi
natie. „We zijn een beetje
doorgeschoten met dit pro
ject", grijnst Bert Lever, direc
teur van Nautilus en één van
de initiatiefnemers. Vorig jaar
gaf Nautilus ter gelegenheid
van de Koppermaandag een
prent in offset uit en ontstond
het idee om het dit jaar met
een dichtbundel te doen. Een
dichtbundel waarin weer aan
dacht was voor de typografie
en vormgeving van de gedich
ten. Via dichterscollectieven
werden dichters warm ge
maakt voor het thema 'proef-
strepen' en dat heeft de redac
tie geweten: 265 gedichten van
66 dichters werden ingestuurd.
Op basis van originaliteit en
oorspronkelijkheid zijn hieruit
21 werken geselecteerd.
De Leidse grafisch ontwerper
Leo Helms heeft de gedichten
stuk voor stuk voorzien van
een geheel eigen vormgeving.
Hij kon zich daarbij uitleven
en heeft dat ook gedaan, zon
der enige remming. „Ik ging
ervan uit dat de typografie het
karakter van een gedicht moet
versterken. Ik wilde juist niet
illustratief bezig zijn, want de
onderliggende betekenis, de
tweede laag in een gedicht,
moet er vanzelf uitkomen.
Daar heb je geen illustraties bij
nodig. Voor de verandering is
dit een uigave die vrijwel con
form de ontwerpen is uitge
voerd. Meestal moet je als ont
werper wel inleveren en
wordt de typografie drastisch
afgeslankt".
De losse illustraties in Proef-
strepen zijn van de Rotterdam
mer Frans Huisman en zijn in
offset uitgevoerd op mat trans
parant papier. Lever stond zelf
verbaasd over het resultaat.
„We hebben hier een 13-kleu-
rendruk op toegepast, waar
door je kleurlagen op elkaar
krijgt. Op de plekken waar ze
elkaar overlappen, krijg je
mengkleuren. Dat effect wordt
nog versterkt door het gebruik
van transparant papier". Met
deze toepassing had Lever nog
geen ervaring en voor hem
was het dan ook een voortdu
rende ontdekkingstocht naar
de mogelijkheden van moder
ne grafische technieken.
Onbetaalbaar
Een uitgave als deze zou in de
MIJN GEDflCH% AF
NAAr 4%**" 0°^
DB WErEld OM MIJ HeEIM b EEw g^F
DE °ELE WEGEN
ZplN M4\I wo^N.
Het gedicht 'Giraf' van Bert Wagenaar kwam er onder de handen
van Leo Helms zo uit te zien.
ILLUSTRATIE: PR
handel volstrekt onbetaalbaar
zijn. Het zware papier is van
zeer hoge kwaliteit, de ver
schillende drukvormen verei
sen telkens een andere werk
wijze, de vouw is ongebruike
lijk. Zelfs de manier waarop
werkje gebonden is, met een
singersteek, komt niet vaak
voor. Maar ook de beperkte
oplage van 750 exemplaren
verheft dit boekwerk tot de bi
bliofiele uitgaven. „In deze
vorm brengen wij het ook niet
op de markt. Als de reacties
straks heel positief blijken,
willen we er nog wel over
denken om het uit te geven,
maar dan in een sterk afge
slankte versie. Misschien zon
der de illustraties, zonder de
zeefdruk en zonder de boek
druk Ook de kaft zou er dan
een stuk eenvoudiger uitzien".
Alle kunstenaars die hebben
meegewerkt, krijgen een
exemplaar van de 'proeve van
bekwaamheid', terwijl de be
drijven die hebben gepartici
peerd een stapeltje meekrijgen
voor hun relaties. „Alle bedrij
ven hebben om-niet meege
werkt, en zonder hen zou dit
nooit hebben gekund", aldus
Helms. „Het gaat natuurlijk
ook om de eer", voegt Lever
eraan toe. „Het is een meester
stuk, en in die zin verschilt
het niet van wat de drukkers
vroeger presenteerden op
Koppermaandag".
Helms en Lever zijn vast van
plan om de traditie ook vol
gend jaar voort te zetten. Idee
ën hebben ze genoeg, maar die
geven ze nog niet prijs. „Het
wordt in elk geval géén kalen-
ALLERLEI(DS)
Presta tieloop
De Leidse toer- en ren vere
niging Swift houdt morgen
een prestatieloop. De start is
bij het clubhuis op park De
Bult aan de Willem van der
Madeweg'(Roomburg). Deel
nemers kunnen kiezen uit af
standen van 5, 10 en 15 kilo
meter. Inschrijving vanaf
10.00 uur.
Wandeling
Het boek 'Het geheim van de
Leidse Hortusvan Peter van
Zonneveld staat centraal bij
de stadswandeling die de
VVV heeft uitgezet. De wan
deling sluit aan op de televi
sieserie Hollands Decor die
gisteren aan dat boek was ge
wijd. Tussen 11.00 en 14.00
uur kan zondag worden ge
start bij de VVV aan het Sta
tionsplein. De routebeschrij
ving kost drie gulden.
Inloopoch ten d
Het Leids Borstprothese In
formatie Centrum (BIC) be
gint maandag met een in
loopochtend voor vrouwen
met borstkanker. De ochtend
wordt voortaan iedere twee
de maandag van de maand
gehouden en heeft plaats in
het gebouw van het Integraal
Kankercentrum West aan de
Schipholweg 5a. De ochten
den worden verzorgd door
vrijwilligsters die zelf ook
voür borstkanker zijn behan
deld. Belangstellenden kun
nen tussen 9.30 en 11.30 uur
vrijblijvend binnenlopen.
Meer inlichtingen bij het
IKW, 071-259759.
Volksdansen
Bij de volksdansgroep voor
ouderen van Dienstencen
trum De Linde is plaats voor
nieuwe deelnemers. Voor in
formatie: Anneke Rood 071-
144112 ('s morgens).
ADVERTENTIE
v S'
Uit
t S&.
Uit M
CcidócSouront
Bejaarde breekt
been bij botsing
LEIDERDORP Een 76-jari-
ge Leiderdorpse raakte gister
middag gewond toen zij in
h»ar woonplaats aangereden
werd door een 21-jarige
Noordwijker. Het ongeluk ge
beurde op het kruispunt tussen
de Gallaslaan en de Voorhof-
laan. De vrouw wilde per fiets
oversteken vanuit de Voorhof-
laan, maar verzuimde daarbij
de auto van de Noordwijker,
die van de Gallaslaan kwam,
voorrang te verlenen. Bij de
botsing brak de vrouw een
been en liep ze een lichte her
senschudding op. Ze werd
voor behandeling overge
bracht naar het AZL.
Audities voor
cabaretfestival
in Droomfabriek
LEIDEN Op drie achter
eenvolgende zondagen 12, 19
en 26 januari, presenteren aan
stormende cabarettalenten
hun kusnten op de audities
voor Vara's Cabaretfestival.
Iedere act krijgt vijftien minu
ten de tijd. Alle acts worden
beoordeeld door een vakjury.
De meest veelbelovende caba
retiers mogen vervolgens hun
opwachting maken in de Leid
se Schouwburg. De audities
beginnen om 14.00 uur, de
toegang is gratis.
Onder deze zwart/geel gekleurde
kingsize paraplu voelt u geen
nattigheid. U krijgt dit solide
regenscherm toegestuurd
na het opgeven van een
nieuwe abonnee.
De nieuwe lezer ontvangt onze krant
de eerste 2 weken gratis.
Dhr./Mevr.:
Voort:
Straat:
Postcode/plaats:
Telefoon:
(voor controle bezorging)
I Deze ontvangt de krant de eerste twee weken gratis.
Daarna wordt het abonnementsgeld betaald per:
maand (automatische betaling) f 27,00
I O kwartaal (automatische betaling) f 79,80
kwartaal via acceptgiro f 82,80
Stuur als dank de schoudertas naar:
1 Postcode/plaats:
I Stuur deze bon in e
