Serven vieren orthodox Kerstmis met bestand tv Predikant Heino Falcke wil meer zelfkritiek Oostduitse kerken S] Vijftig Duitse leden van Pax Christi bereid Joegoslavische deserteurs onderdak te bieden Europees islamitisch instituut in Frankrijk RK kerk geeft bescherming Touvier toe COMMENTAAR E rn, HELP HELPEN 'at CeidócSouoont GEESTELIJK LEVEN OPINIE dinsdag 7 januari 19! Paus wijdt in Sint Pieter elf nieuwe bisschoppen VATICAANSTAD Paus Johannes Pau- lus II heeft gisteren tijdens het feest van Driekoningen in de Sint Pieter elf nieuwe bisschoppen ingewijd. Drie van de nieuwe bisschoppen, Ernesto Maria Fiore, Rino Pas- sigato en Michael Louis Fitzgerald^ werken bij het Vaticaan. Nieuwe Europese bisschop pen zijn Gastone Simoni uit Italië, Petar So- lic uit Kroatië en Henri Salina uit Zwitser land Voor het Amerikaanse vasteland wer den Inaki Mallona Taxertudi uit Puerto Rico en John J. Glynn uit de Verenigde Staten benoemd. Voor Afrika zijn eveneens twee nieuwe bisschoppen benoemd, Juan Matogo Oyona uit Equatoriaal Guinea en Philippe Nkiere Kena uit Zaïre. Voor Azie werd Benjamin de Jesus uit de Filipijnen gewijd. De beste toekomstprofeet is het verleden. BAD VILBEL Ongeveer vijftig le den van Pax Christi in Duitsland hebben zich tot nu toe bereid ver klaard Kroatische en Servische de serteurs in hun gezin onderdak te bieden. „Het aantal gastadressen groeit even snel als het aantal soldaten dat niet langer wil deelnemen aan de smerige oorlog", zegt Joachim Garstecki, al gemeen secretaris van Pax Christi. Van de naar schatting 10.000 dienst weigeraars in Joegoslavië hebben er volgens Garstecki inmiddels onge veer 1.000 hun toevlucht gezocht bij familie en vrienden in Duitsland. Volgens Garstecki is desertie vooral in Servië en in de gebieden die door het federale leger worden beheerst, een „zeer gedurfde en levensgevaar lijke onderneming". Daarom moeten naar zijn mening alle Joegoslavische dienstweigeraars in Duitsland onder dak kunnen krijgen. Van de Duitse regering verlangt hij een ruimhartig toelatingsbeleid van Serviërs, Kroa- ten en andere bevolkingsgroepen die zich aan de burgeroorlog in Joegosla vië willen onttrekken. Op dit mo ment dreigen zij te worden terugge stuurd, nadat de drie maanden die zij op een toeristenvisum in Duitsland klunnen blijven, zijn verlopen. Tot dusver heeft zich bij Pax Christi Nederland een deserteur gemeld. Omdat hij naar België wilde, houdt de Vlaamse afdeling zich met zijn zaak bezig. Ook de Nederlandse Pax Christi-afdeling is volgens secretaris J. ter Laak bereid deserteurs te hel pen. Pax Christi heeft als uitgangs punt dat jongeren een bewuste keuze moeten maken tussen in militaire dienst gaan of de militaire dienst weigeren. Als mensen besluiten tot desertie, biedt Pax Christi hun hulp aan, zoals in de jaren zestig ook Ame rikanen die niet in Vietnam wilden vechten, werden geholpen. BELGRADO Het jaar was nog geen dag oud of de zigeuners die gisteren nog met vuurwerk door de straten van Belgrado leurden, hadden hun han delswaar al aangepast: in de aanloop naar het ortho doxe kerstfeest zoals de Serven dat gisteren vier den, bleek bruin eikeloof plots goudgeld waard te zijn. Op een bos aan de deur gespij kerd, achter de ruitewissers van een taxi of in de stadsbus moet het de bezoekers en de reizigers beschermen tegen kwade geesten en ander on heil. Een ongeluk is in deze donkere dagen van de winter gauw geschied. Het orthodoxe kerstfeest wordt gevierd wan neer hier het feest van Drie koningen plaats heeft. Enige dagen voordat het zover was, sloten de strijdende partijen in Joegoslavië een zoveelste staakt-het-vuren. Wat de katholieke Kroaten niet was gegund, is voor de Serven wel weggelegd: een min of meer vreedzame kerst. Weliswaar liggen er nog veel Servische zonen in de modder en de kou aan het front, maar geschoten wordt er tenminste niet meer. „Kunnen de solda ten ook nog een beetje van de kerstsfeer genieten", stelt Vla- da, een inwoner van Belgrado, zonder enig cynisme vast. „Nu maar hopen dat het bestand ook daarna nog zal houden". Hij klopt zijn woorden snel af op een houten.tafel. Onjier Tito en diens opvolgers was het in Joegoslavië lang verboden om christelijke feest dagen al te openlijk te vieren. Het houden van kerstdiensten werd slechts ternauwernood toegestaan. Het feest werd ge zien als een uiting van natio nalisme. Tot problemen leidde dat nauwelijks, de Joegoslaven staan niet bekend om hun diepgaand geloofsleven. Met de opkomst van het natio nalisme veranderde dat ech ter. Onder president Milosevic van Servië stroomden de or thodoxe kerken vol, onder president Tudjman herinner den de Kroaten zich weer ka tholiek te zijn. Kerst kwam in de mode, het Servische parle ment gaf de Serven er zelfs vrij voor. „Het geloof is een van de wei nige dingen die Kroaten en Serven van elkaar onderschei den. Het is een prachtig onder werp om de mensen tegen el kaar op te zetten", aldus laat een vredesactiviste in Belgra do weten. „De kerkelijke lei ders spelen een kwalijke rol in de oorlog. De Servische patri arch en de Kroatische bis schoppen steunen openlijk hun eigen nationalistische partijen. Het anti-oorlogscentrum, de overkoepelende vredesbewe ging in Belgrado, had dan ook graag een oecumenische dienst belegd, maar dat bleek te hoog gegrepen. „We zijn al blij dat we er in geslaagd zijn een aan tal priesters zover te krijgen dat ze een vredesdienst wilden organiseren", aldus woord voerster Sonja. Verder heeft het centrum geen speciaal pro gramma rond kerst. De dage lijkse vredeswake met kaarsen voor het Servische parlement gaat gewoon door. In het hui dige bestand wordt geen enke le reden gevonden de bijeen komsten af te gelasten. Volgens Sonja zal het staakt- het-vuren in Kroatië niet lan ger stand houden dan tot na de kerstdagen. „Het is een kerst- bestand, de autoriteiten willen een atmosfeer van vrede. Zelfs wij worden daarvoor ingescha keld. Nog nooit hebben radio, tv en Servische kranten aan dacht aan onze vredesbijeen komsten geschonken. De laat ste dagen staan ze ineens alle maal voor een interview op de stoep". Wie het prettig vindt dat ze weer kerst kan vieren is de 55- jarige mevrouw Jasic. Zij her innert zich de feestdagen uit haar jeugd, maar toen was het anders. „Het is nu nog niet echt, de mensen weten niet meer hoe het moet worden ge vierd." Het eikeloof is volgens haar slechts een onderdeel, er zou veel meer sfeer op straat moeten zijn. Behalve de brui ne takkenbossen is er in de hoofdstad inderdaad niet veel te merken van Kerstmis. Geen kerstman, geen sfeerverlich ting, slechts een enkele kerst boom. Winkeliers weten niet veel beter te doen dan hun etalage met ballonnen, takjes, slingers en stro een feestelijk aanzien te geven. Veel extra's wordt er niet verkocht, onder de Servische kerstboom liggen geen cadeautjes, maaltijden in dure restaurants zijn niet zo gewoon als in het westen. Als de meeste Serven viert de familie Jasic het feest gewoon thuis in huiselijke kring. Het gezin heeft geluk. Geen van de familieleden is aan het front, alle stoelen zijn bezet. De dag voor kerst wordt er niet vet gegeten, terwijl vlees helemaal taboe is. Voor veel Serven lijkt dit al gauw op een dag vasten. „In plaats van een visje te frituren gaat hij nu in de koekepan, we eten salade, sardientjes en olijven, dat is niet vet", aldus mevrouw Ja sic. Deze schamele maaltijd wordt met vrienden genuttigd. Op Kerstmis zelf richt de fa milie wel een uitgebreid feest maal aan. Van vetvrij is geen sprake meer: om de zelfge- Een vrouw steekt in een orthodoxe kerk in het overwegend ka tholieke Zagreb een kaars aan bij gelegenheid van het kerstfeest dat gisteren in de orthodoxe kerken werd gevierd. FOTO: EPA stookte raki niet al te rauw op wel haast het minste wat de de nuchtere maag te laten val- uitgenodigde familieleden len, is een varken aan het spit voorgezet kan worden. Heino Falcke I FOTO: PERS UNIE ERFURT De Evangeli sche Kerk in Oostduits- land moet meer zelfkri tiek uitoefenen met het oog op haar rol ten tijde van het communistische regime. Daartoe heeft de Erfurter predikant Heino Falcke opgeroepen in een interview met het Duitse persbureau EPD. De aarzelende houding van de Kerk ten opzichte van het communistische verleden heeft mede geleid tot sensatio nele onthullingen in de media over betrokkenheid van ker kelijke leiders bij de STASI. De kerk ontleent haar geloof waardigheid niet aan haar zondeloosheid, maar aan het feit dat zij anders met haar 'fouten omgaat dan de wereld, aldus Falcke. Erger dan een schuldige kerk is een kerk die ten onrechte pretendeert de onschuld zelve te zijn. Met zijn uitspraken mengt Falcke zich in de discussie die ontstaan is naar aanleiding van het on langs verschenen boek 'Predi kanten, christenen en katho lieken' van de Berlijnse theo logen Gerhard Besier en Stephan Wolf. Het boek is vooral waardevol wegens het bronnenmateriaal dat hierdoor bekend is gewor den, aldus de Erfurter 'Probst'. Het boet onthult hoe de staatsveiligheidsdienst van de DDR mensen onder druk heeft gezet, inclusief kerkelij ke leiders. Het boek wordt ge bruikt voor (kerk)politieke be langen die ten doel hebben de Evangelische Kerk in de voor malige DDR in diskrediet te brengen, inclusief de rol die deze Kerk tijdens de herfstre- volutie in 1989 heeft SAINT-LEGER-DU-FOUGE- RET Ruim vijftig studenten zijn gisteren een vierjarige op leiding tot imam begonnen op het Europees islamitisch insti tuut, dat zijn poorten heeft ge opend in Saint-Léger-de-Fou- geret in Midden-Frankrijk. De Franse regering bekijkt het nieuwe instituut met argus ogen. Staatssecretaris voor integra tie, Kofi Yamgnane, heeft gro te twijfels bij het instituut, dat voor een groot deel wordt Be kostigd door arabisch-islamiti- sche landen. Voor hem is het allereerst zaak dat het nieuwe instituut de regels van het Franse onderwijssysteem res pecteert. Yamgnane vraagt zich hardop af of de islamiti sche regels en de burgerlijke wetten, die in Frankrijk nu eenmaal gelden, wel kunnen samengaan. BEROEPINGEN Nederlandse Hervormde Kerk Aangenomen naar Amerongen/Over- berg A.B. Sloof te Katwijk aan den Rijn. Bedankt voor Koekange en voor Emmer-Compascuum B. Vljfvinkel, kandidaat te Amsterdam. Beroepen te Oudewater B.Oosterom te Kampen: Gereformeerde Kerken Aangenomen naar Den Haag-Loos- dulnen mevr. H.H.Muns te Arnhem, als geestelijk verzorgster van psychi atrisch centrum Rosenburg. Christelijke Gereformeerde Kerken Beroepen te Den Helder H.P. Brands- ma te Amsterdam-Nleuw-West. LYON Priesters, mon niken, prelaten, zelfs bis schoppen hebben tiental len jaren de Franse oor logsmisdadiger Paul Tou vier uit handen van de justitie gehouden. Dat is de gisteren bekendge maakte conclusie van een door de rooms-katholieke kerk be noemde onderzoekscommissie. Sommigen die Touvier de hand boven het hoofd hielden „zagen hem als het slachtoffer van een samenzwering van de eeuwige vijanden van het ware geloof: de vrijmetselarij, joden, communisten, democra ten - iedereen die Touvier zei te bestrijden," stelde het on derzoeksrapport. Touvier stond tijdens de Tweede Wereldoorlog aan het hoofd van een nazistische mi litie en* werkte nauw samen met de leider van de Franse Gestapo, Klaus Barbie. Hij werd na de bevrijding gearres teerd, maar wist uit de gevan genis te ontsnappen. In mei 1989 werd Touvier op nieuw gearresteerd in de Sint Franciscus-priorij in Nice. Het klooster van volgelingen van wijlen aartsbisschop Marcel Lefebvre had de oorlogsmisda diger jarenlang verborgen ge houden. Lefebvres opvolger Albert Decourtray benoemde in juni 1989 acht historici om vast te stellen welke hulp de rooms-katholieke kerk Tou vier precies bood. Volgens de commissie was Charles Duquaire, die secreta ris was onder de aartsbisschop pen Pierre-Marie Gerlier en Jean Villot, het brein achter het schuilhouden van Touvier tussen 1959 en 1971. Na handtekeningenacties van Duquaire verleende president Georges Pompidou de oorlogs misdadiger, die bij verstek ter dood was veroordeeld wegens misdaden tegen de menselijk heid, in 1971 gratie. Na protest uit de bevolking werden er nieuwe aanklachten tegen Touvier ingediend en ging hij in 1973 opnieuw ondergronds. De vrees bestaat dat als de 76- jarige Touvier op 26 februari moet voorkomen hij al aan prostaatkanker is overleden. Carey in Israël Registratie vergemakkelijkt opsporing kerkelijke kunst UTRECHT Het opspo ren van het kostbare zil verwerk uit de Nijmeegse Sint-Stevenskerk wordt ernstig bemoeilijkt door dat dit bezit niet is geregi- streerd bij de Stichting Kerkelijk Kunstbezit in Utrecht. Vorige week werk gingen die ven aan de haal met de zes- tiende-eeuwse kelken en hos tieschalen uit deze kerk waar van de waarde geschat wordt op wel honderdduizend gul den. De hervormde gemeente in Nijmegen die eigenaar is van de historische kerk liet ondanks aansporingen van het provinciaal bureau van de de hervormde kerk na het bezit te laten registreren. De Stichting Kerkelijk Kunst bezit waarin de zeven belang rijkste kerkgenootschappen sa menwerken, is druk doende alle kerkelijk kunstbezit vast te leggen. Voor de katholieke kerken is dit inmiddels ge beurd. De Utrechtse stichting geeft zijn informatie door aan de Centrale Recherche Infor matiedienst (CRI) die op gezet te tijden een soort dievenbulle- tin uitgeeft dat naar de politie en gerenommeerde kunsthan delaren gaat. Daarmee kan snel de herkomst van kerkelij ke kunstvoorwerpen worden vastgesteld. Waardevolle kunstvoorwerpen kunnen daardoor haast niet meer in Nederland worden verkocht. Voor het kunstvoorwerpen die afgelopen weekeinde uit de katholieke Nijmeegse Groene- straatkerk werd gestolen ziet het er waarschijnlijk minder somber uit, omdat dit bezit in Utrecht is geregistreerd. .1 Van volksheld tot dictato^Ta' irkgeleg J.V1ANNEN zoals Lech Walesa en Vaclav Havel die iniakt teg' waren de aspiraties van heel het volk gestalte te geWactiv.ke wijs genoeg waren om na de overwinning zo te handeltL zij de concensus van het volk konden behouden, waren gt00t v, meeste voormalige Soyjet-republieken niet voorhanden^ var gisch voorbeeld daarvan is Zviad Gamsachoerdia, de nuet legs jaagde president van Georgië. Aanvankelijk leek p11 vrÜ Gamsachoerdia voorbestemd om dezelfde status te berj1 V^TS^ als Lech Walesa en Vaclav Havel. En ten tijde van de 0Vgrf hankelijkheidsstrijd belichaamde hij ook werkelijk d^t00t ri van het volk. In mei van dit jaar werd hij immers meirdbare procent van de stemmen tot eerste president van het vrjcsnota onafhankelijke Georgië verkozen. Gisteren moest hij vj1 stralir ten om zijn hoofd te redden. In een paar maanden tijd f hij van een vereerde volksheld een uitgespuwde dictato-vTyrx dat heeft hij in de eerste plaats aan zichzelf te wijten. Ui GEORGIË is altijd een speciale republiek geweest in h( heel van de nu vervlogen Sovjetunie. De Georgiërs zi steeds in geslaagd het Sovjet-systeem ten eigen profij omzeilen. De orthodoxe Russische communisten erge* zich groen en geel aan de Georgische plantrekkers ditf allerlei handigheidjes voor zichzelf een naar Sovjet-noi goed leven wisten te organiseren. Het Sovjet-commuB kreeg geen vat op de Georgische volksaard. De Geoi- zijn bovendien vurige nationalisten. Dat bleek onder m«l_ 1978 toen het Kremlin oordeelde dat de tijd rijp was vo„ j afkondiging van het eengemaakte Sovjet-volk met als i taal, het Russisch. De Georgiërs kwamen massaal op sl Moskou moest inbinden: het Georgisch bleef de natii taal in de republiek. j00r ÜONIQU ZviAD Gamsachoerdia is grootgebracht in dezelfde i nale geest, maar zijn vader, de schrijver Konstantin Ga choerdia, opende zijn geest op de wereld: hij spreekt vhPHEI len en vertaalde Shakespeare in het Georgisch. Zviad zich na de akkoorden van Helsinki in augustus 1975 volus zo' de strijd voor de eerbiediging van de rechten van de iHien, wat hem de toorn van Moskou op de hals haalde, maarsbruik de verering van het volk opleverde. Toen door de gl#l mifJ van Gorbatsjov overal in de Sovjetunie het nationale gPk wij opflakkerde, was Zviad Gamsachoerdia voorbereid, peders strijd voor het herstel van de Georgische onafhankelijk1" se die na de Eerste Wereldoorlog slechts korte tijd had be^k nie en in 1921 opnieuw door het Rode Leger werd verni>ar wc stond hij in de eerste rangen. beste hystei De bloedige repressie van een vreedzame betoging in si, waarbij Sovjet-soldaten gebruik maakten van onder s jnej gifgas, maakte Gamsachoerdia populair. Geen enkele atnt de i Georgiër leek beter geschikt voor het politieke leiderschn. In h Georgië. Bij de eerste vrije verkiezingen haalde zijn 'Als Ronde Tafel-Vrij Georgië de absolute meerderheid: ^elan daaropvolgende referendum over de Georgische onafh^n VQOj lijkheid werd een groot succes. En in mei was de voornjtsiachtc dissident president van het onafhankelijke Georgië, i regul Gamsachoerdia stond op het toppunt van zijn popularitfzaakte zijn macht. en eders oLECHTS drie maanden heeft het geduurd. Gamsachoft van begon op dezelfde manier te regeren als de gehate coi|vraagd' nisten voor hem, een bewijs dat het niet zo gemakkeP3".^ a* zich te ontdoen van het totalitaire Sovjet-kleed waarin^^Jj 70 jaar lang gedwongen heeft geleefd. Toen begor.ieners gevecht om de macht dat uiteindelijk is uitgelopen op c om i tale ontluistering van president Gamsachoerdia. ?n groc •s heeft De Stasi heeft op zeer grote schaal kerkelijke medewer kers gebruikt en de kerk tegen basisgroepen uitgespeeld. Het ging in veel gevallen niet om een eenvoudig conflict tussen collaboratie en verzet, maar tussen twee strategieën die beide veranderingen in de DDR nastreefden. Èen deel van de kerkleiding en bis schoppen wilde van bovenaf veranderingen doorvoeren door een voorzichtige dialoog te voeren met de regering, ter wijl andere groepen ervoor kozen acties vanuit de basis te RODE KRUfende t DEN HAAG GIRO 681. dat j uT CcidócSou/iant Uitgave: Kantoor Telefoon Postadres: 071 -122 244 071 - 134 941 Postbus 112300 AA Leiden. Hoofdkantoor Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk Telefoon 070-3190 933 Telefax 070-3906 717 Postadres Postbus 9. 2501 CA Den Haag Directeur/hoofdredacteur J Leune Adjunct-hoofdredacteur: J Tlmmers. 'ervolg N HA/ Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808)' L van Koot. Leiden en omgeving (tel. 071 -144 046/047/48/49): G - J Onvlee (chef-redad>vé is n F Buurman K van Herpen. K van Kesteren, R Kleijn. drs R Koldenhof, M tot h« T Pleters en M Roso, gene Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815) gssystee A. van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs. C van Haersma Buma, A van Holsters direct E. Huisman, H. Jansen, drs J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs. K. Ver%tschap] Sport (tel. 070 - 3190 826)' F Werkman (chef), P. Alleblas, D. Dijkhuizen, t inge R Langeveld, drs. H.-F. Ruijl I patiën |gen. Geestelijk leven (tel 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs P van Velthoven laten n opn< en kr Kunst/rtv (tel 070 - 3190 834): G Ansems (coordinator), B Jansma, H. Piet j Foto (tel 070 - 3190 838): M Konvalmka (chef), S. Evenhuis, S. Pieterse Opmaak (tel' 070 - 3190 831): Ch Bels (chef), A de Bruijn, W. Diekstra, L Haf jaar I Mnfmooctor C. rte Klor H Mieuwmans H Rnhnnirifir tgeSChr hten bir dt het I J. Hofmeester, C de Kier, H. Nieuwmans, H. Schneider Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors be Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van nrHnnr - freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied; Bruüur - de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie, és gecoi dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederléten van Belgie De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H. Leber, drs. K SviLj^u M. van de Ven en P Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R in 't l-f (chef), H. Bljleveld, D. Hofland, P Koopman, D. van Rietschoten en K. van8eL - het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus; [directei - de volgende correspondenten in het buitenland' drs. D J van den Bergh jt dat hi (Peking), drs H Botje (Tunis), A. Courant (Athene), R Hasselerharm ihoort toi (Johannesburg), drs A Heermg (Rome), B van Huet (Parijs), M de Koninduet;i 1 ie (Washington). H Kuitert (Nieuw Delhi), F Lindenkamp (Sao Paulo). R Sim)tal mee (Londen), drs R. Vunderink (Moskou), W Werkman (Jeruzalem), G. van W| GVS gi (Belgrado). F Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel) g bedoel De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. Vertaais stijgei 2 guldi M. de Cocq. t/m v n 08.30 tot 17 00 t 18 00 tot 19 00 Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw) Bij automatische betaling: per maand 27,00 per kwartaal 79,80 per jaar 312,65 Bij betaling per acceptgirokaart per maand per kwartaal per jaar 28.20 82.80 318,65 Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244. Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941 Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 Bankiers ABN/AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK 663 050

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1992 | | pagina 2