Scheveningse Visafslag in documentaire
je
Twin Peaks bij
RTL trekt steeds
minder kijkers
Grootse Carol van Herwijnen
in Heijermans He wijze kater
Eeidóc Somatit
KUNST/RTV
Zwarte Zuidafrikanen willen
concert Paul Simon verhinderen
VARA's Impact belicht Ducdalfstraat
Nieuwe opstelling eigen collectie Kröller-Müller
F amilieberichten
,.AÓ SAnCLOS"
Geven
om
cultuur
die
lief
is.
DINSDAG 7 JANUARI 1992
Speelgoed
Modeltreintjes,
paardewagens en veel
ander antiek speelgoed
gaan onder de hamer
op de grote
speelgoedveiling bij
Southeby's in Londen,
die op 22 en 23 januari
wordt gehouden. Op de
foto: een expert bekijkt
een van de
pronkstukken op de
veiling, een model-
stoomlokomotief van
Marklin uit 1905, die
naar schatting 25.000
pond (ongeveer 90.000
gulden) zal opleveren.
FOTO: AP
JOHANNESBURG De Azaniaanse
Jeugdorganisatie, een militante zwarte
groep, heeft gisteren gedreigd met ge
weld te voorkomen dat de popzanger
Paul Simon in Zuid-Afrika optreedt. De
jeugdbond van het Pan-Afrikaans Con
gres onderschrijft dit standpunt.
Paul Simon is de eerste bekende Amerikaanse
artiest die in Zuid-Afrika optreedt sinds het
Afrikaans Nationaal Congres akkoord ging met
het opheffen van de culturele sancties tegen het
land. De Azaniaanse Jeugdorganisatie probeer
de gisteren de organisatoren van de reeks con
certen, die zaterdag in Johannesburg moeten
beginnen, over te halen er vanaf te zien. Vol
gens de organisatie is er geen reden de culture
le sancties niet te handhaven, omdat er politiek
onvoldoende zou zijn veranderd. AJ-voorzitter
Thami Mcerwa zei na het gesprek: „Als de con
certen doorgaan en geweld noodzakelijk wordt,
zullen we daar natuurlijk toe overgaan. Als ge
weld kan voorkomen dat onze vrijheidsstrijd in
de opruiming gaat, zullen we niet aarzelen het
te gebruiken".
De jeugdbond van het ANC noemde de uitspra
ken van het PAC en de AJ een publiciteits
stunt, nu de organisaties aan aanzien hebben
verloren nadat zij de onderhandelingen met de
regering over het einde van de apartheid heb
ben geboycot.
Achter de dijk. Vijf documentaires
met Mieke Muts. NOS-televisie. Ne
derland 3 om 20.25 uur. Dinsdag.
Idoor
HANS PIET
HILVERSUM Met de
inmiddels overstelpende
hoeveelheid programma's
die de kijker via zijn tele
visie krijgt aangeboden,
wordt voor de makers de
vraag hoe hij de buisklant
in zijn greep moet houden,
actueler. Vooral voor de
documentaire is het steeds
lastiger concurreren met
al dat amusement. Toch
geven documentaire-ma
kers zich niet zomaar ge
wonnen. Ook zij proberen
in de moordende slag om
de kijker als winnaar uit
de bus te komen.
De NOS doet een nieuwe po
ging met 'Achter de dijk' een
vijfluik, waarin Nederland on
der een vergrootglas wordt ge
legd. Het gaat om typisch Hol
landse zaken, zoals in de eerste
aflevering een kijkje in de fas
cinerende wereld van de Sche
veningse Visafslag. Om er
geen steriel werkstuk van te
maken werd gekozen voor ge
degen informatie ondergedom
peld in amusement. En dat is
eigenlijk een heel gevaarlijke
vorm omdat je als kijker snel
op het verkeerde been wordt
gezet... tenminste als het even
wicht ontbreekt en de twee
elementen geen duidelijk ei
gen gezicht hebben. In 'Achter
de dijk' is het balanceren op
het randje. Dat komt omdat de
NOS Loes Luca in de rol van
journaliste-in-spé Mieke Muts
op pad stuurt. Bovendien
kruipt ze gedurende de uitzen
ding in de huid van een aantal
personages, wat soms voor een
komische noot zorgt. Het pro
bleem is echter dat Luca op
het randje van kromme tenen
speelt. Je vindt haar leuk en
dan kijk je naar de hele serie,
of je vindt haar vreselijk en
dan haak je heel snel af.
Het team dat verantwoordelijk
is voor 'Achter de dijk' maakte
zo'n drie jaar geleden 'Rock
roll'. In die reeks werden de
onderwerpen verbonden door
sketches, gespeeld door Loes
Luca. In 'Achter de dijk' heb
ben de makers geprobeerd dat
idee naar een hoger plan te til
len. Regisseur Netty van
Hoorn: „Het leek ons deze
keer spannender een lokatie te
kiezen en Loes in de werke
lijkheid te plaatsen. Hierdoor
konden we een extra element
toevoegen aan het documen
taire-genre. Wat je de laatste
tijd vaak ziet gebeuren is dat
een documentaire wordt ge
dramatiseerd. Dat wilden wij
niet. Uitgangspunt van 'Achter
de dijk' is dat we de werkelijk
heid tonen. De elementen die
we daara&n hebben toege
voegd zijn het onderhoudende
karakter en de informatie. Al
les wat Loes speelt, hebben we
dan ook uit de werkelijkheid
gehaald, ook dat Turkse meisje
dat op de visafslag vis staat
schoon te maken. Dat meisje
bleek te bang om voor de ca
mera te verschijnen, dus speelt
Loes haar rol. Na de opnamen
had ik zoiets van: dit is kantje
boord, maar toen we de video
band aan het personeel van de
Scheveningse Visafslag lieten
zien, werd er juist voor dat
stukje geapplaudisseerd. Dan
denk ik: we hebben een hu
mor-aspect toegevoegd, maar
wel voor de juiste weergave
gekozen".
Dubbele functie
De reden dat Loes in de huid
van een leerling-journaliste
kruipt, heeft volgens Netty
van Hoorn een dubbele func
tie. „Op die manier kan ze het
programma presenteren, maar
ook de interviews doen. Bo
vendien is Loes in staat een
Loes Luca speelt een groot aantal rollen in de documentaire-serie
beetje te spelen met degenen
die ze aan de tand voelt, waar
door ze vaak meer vertellen,
dan in een gewone documen
taire gebeurt".
Dat Loes Luca een imitatie
zou zijn van Sylvia Millecamp
of het idee zou hebben afgeke
ken van Gerrit-Jan Droge ont
kent Netty van Hoorn. „We
hebben deze reeks meer dan
een jaar geleden gemaakt. Ei
genlijk zou hij al in oktober op
het scherm zijn verschenen.
Toen was er echter geen ruim
te. Maar ik geef toe dat de kij
ker dat zou kunnen denken.
Uitgangspunt was om de men
taliteit te tonen, maar dat laat
zich maar moeilijk in beelden
vangen. We hebben daarom
veel weggegooid. Maar soms
HILVERSUM De VARA
brengt vanavond in het pro
gramma 'Impact' (Nederland 2,
22.58 uur) een documentaire
over de Scheveningse Duc
dalfstraat. Documentairema
ker Hans Polak was geïntri
geerd door de bewoners van
één van de beruchtse straten
van Scheveningen, die het
recht in eigen hand nemen en
zich niets aantrekken van de
regels van de overheid, al
thans zo staat de straat be
kend. Polak was benieuwd
hoe groot de kloof is tussen de
bestuurders en de bestuurden.
Het VARA-team filmde tien
dagen lang het wel en wee van
de bewoners. Polak wist het
vertrouwen te winnen van de
bewoners en ontlokte, soms
stuitende en ontroerende uit
spraken van hen.
ontbrak ook de durf het opge
nomen materiaal te tonen of
wilden we het verkregen ver
trouwen niet beschamen. Vast
stond in elk geval dat het geen
'Werken aan werk' van de
RVU moest worden. Dat is
veel te informatief. We wilden
meer de emoties en de gedre
venheid vastleggen. Tegen
over informatie moest amuse
ment staan. De ideeën daar
voor heeft Loes steeds uit de
research gehaald. Als mede
bedenkster van het program
ma is ze telkens mee op pad
Experimenteel
Netty van Hoorn noemt het
programma over de Scheve
ningse Visafslag „het meest
experimenteel". „Daarin zijn
we het verst gegaan en ont-
FOTO: NOS
staat soms een Yvonne Ha-
bets-effect. Maar in het pro
gramma over Hindeloopen is
Loes eigenlijk niet meer dan
de aangeefster en in de docu
mentaire over 'De Kosmos',
het wereldwijd bekende spiri
tuele centrum in Amsterdam,
spreekt ze vooral wijze tek
sten. Zo'n combinatie krijgt
iets lacherigs. Ik vind ook dat
zo'n onderwerp met een glim
lach moet worden gebracht.
Opvallend was dat er vooral
mensen met hele goede banen
rondliepen, die liever niet
hadden dat mensen op hun
werk erachter kwamen dat ze
zich in het New Age centrum
'De Kosmos' ophielden".
„Voorlopig zijn we met deze
vorm van documentaire even
uitgeëxperimenteerd. Er komt
dan ook geen vervolg".
OTTERLO De nieuwe
directeur van het rijksmu
seum Kröller-Müller, drs
Evert van Straaten, laat
tot 16 maart onder het
motto 'Paysage Intérieur'
een eerste proeve zien van
zijn verstandhouding met
de collectie van het mu
seum op De Hoge Veluwe.
Hij toont werken uit de
eigen verzameling in een
nieuwe opstelling.
Uitgangspunt van die opstel
ling is het bereiken van een zo
groot mogelijke aandacht voor
het individuele kunstwerk,
zonder het zicht te laten ver
liezen op de plaats die het in
neemt in de collectie. Het ar
tistieke kader, dat door de ver
zamelactiviteiten van me
vrouw Hélène Kröller-Müller
en achtereenvolgens de mu
seumdirecteuren Hammacher
en Oxenaar zijn aangegeven,
en het ruimtelijk kader van
het museumgebouw, zijn daar
bij door Van Straaten als gege
vens geaccepteerd.
De oudbouw, het door Henri
van de Velde ontworpen en in
1938 gereedgekomen gedeelte,
is van oudsher de plaats waar
de schilderijencollectie van
mevrouw Kröller-Müller ten
toongesteld wordt. Dat is ook
nu het geval. Door het meren
deel van de oude kunst in de
pot te laten is het mogelijk ge
worden grotere nadruk te leg
gen op de ontwikkelingen in
de kunst vanaf circa 1850, het
zwaartepunt van de collectie.
Nieuwe elementen daarbij zijn
de concentratie van niet-wes-
terse werken uit de collectié in
één zaal, de terugkeer van een
recentelijk gerestaureerd ab
stract schilderij van Auguste
Herbin en de verwerving van
het schilderij 'De kaartspelers'
uit 1916/T7 van Theo van
Doesburg als onderdeel van
een groot bruikleen van de
Rijksdienst Beeldende Kunst.
De opstelling in dit deel van
het museum zal, na een proef
periode, een semi-permanent
karakter krijgen.
De door Henri van de Velde in
de jaren veertig ontworpen en
uitgevoerde aula werd, sinds
de ingebruikname van het au
ditorium van Wim Quist in
1977, zelden meer gebruikt.
Het afgelopen jaar is het meu
bilair gedemonteerd en zorg
vuldig opgeslagen en is de
ruimte bij wijze van proef
voor tentoonstellingen ge
bruikt. Dat is zo goed bevallen
dat is besloten deze aula als
expositieruimte in gebruik te
blijven nemen.
Bedroefd maar dankbaar voor wat hij voor ons
heeft betekend, geven wij u kennis dat na een voor
hem moeilijk te aanvaarden ziekte, toch nog onver
wacht van ons is heengegaan mijn lieve man, onze
zorgzame vader en opa
FRANCISCUS ANTHONIUS
ZANDVLIET
echtgenoot van Anthonia Maria Hoogenboom
op de leeftijd van 69 jaar.
A. M. Zandvliet-Hoogenboom
Henny en Willem
Andre en Stynie
Natasja, Cindy, Dennis
Wil en Gerard
Theo en Rian
Dave, Jim
Tiny en Klaas
Leonie, Jeroen, llona
leplaan 7
2451 BS Leimuiden
4 januari 1992
De uitvaartdienst zal gehouden worden op woens
dag 8'januari om 10.30 uur in de kerk van Sint Jan
de Dooper te Leimuiden, waarna de begrafenis
plaatsvindt op het R.K. kerkhof aldaar.
Vader ligt opgebaard in het mortuarium Dr. Sta-
penseastraat 32 te Leimuiden. De avondwake is
dinsdag 7 januari om 19.00 uur in de R.K. kerk.
Gelegenheid tot afscheid nemen en condoleren,
dinsdag 7 januari van 20.00-21.00 uur In het
mortuarium.
gemeente
NOORDWIJK.
COMMISSIEVERGADERING
Met de betrekking tot de agenda van de vergade
ring van de commissie voor Ruimtelijke Ordening,
Volkshuisvesting en Milieu van 7 januari 1992
maken burgemeester en wethouders van Noord-
wijk bekend dat:
1agendapunt 5 (bouwplan Music All Inn) is
afgevoerd;
2. er een tweetal nieuwe punten aan de agenda
te weten:
- Verplaatsing discotheek De Bob
Voorgesteld wordt medewerking te verlenen aan
verplaatsing van discotheek De Bob van de Van
Speijkstraat naar het pand De Grent 14. In de
Van Speijkstraat zal de horecabestemming
vervallen. De gemeente zal in de verplaatsings
kosten een financiële bijdrage verlenen. De
commissie wordt om advies gevraagd.
Financiële konsekwenties: ca. 650.000,—.
- Sluiting Club '68
Met de huidige exploitant van de bar-dancing
Club '68 is overeenstemming bereikt over de
afkoop van de horeca-bestemming op het pand
in de Hoofdstraat. De exploitant krijgt het recht
een Grand Café te vestigen in het pand
De Grent 4.
Financiële konsekwenties: 300.000,
BEGRAFENISSEN
CREMATIES
LAMMERMARKT 43 - LEIDEN
TEL. 071-12 66 18
GIRG«.nl.-H»
HILVERSUM De Ame-
rikaanse dramaserie 'Twin
Peaks' trekt steeds minder
kijkers. De achttiende af
levering van deze veelbe
sproken serie haalde afge
lopen vrijdagnacht bij
RTL4 een kijkdichtheid
van nog geen vier pro
cent.
Slechts 490.000 kijkers wen
sten op de hoogte te blijven
van de gebeurtenissen in de
plaats „waar kersentaarten
naartoe gaan om te sterven".
Dat blijkt uit cijfers van de af
deling kijk- en luisteronder
zoek van de NOS.
'Twin Peaks', waarvan de eer
ste zeventien afleveringen op
zondag werden uitgezonden,
haalde in het begin een kijk
dichtheid boven de tien pro
cent. De afgelopen weken
schommelde de belangstelling
rond de zeven procent. Een re
den voor RTL4 het program
ma te verplaatsen naar de late
vrijdagavond.
De publieke omroep is stabiel
het nieuwe jaar ingegaan. In
de eerste week van 1992 werd
opnieuw een marktaandeel
van 53 procent bereikt. RTL4
kwam in deze week op 28 pro
cent. De commerciële zender
werd de afgelopen week op
drie avonden het best beke
ken. Haar marktaandeel was
met 46 procent het hoogst op
Oudejaarsavond, dankzij onder
meer 'De André van Duin Re
vue' (3,2 miljoen kijkers) en de
'Surprise Show' (2,75 miljoen
kijkers). De publieke omroep
haalde op de laatste dag van
1991 slechts een marktaandeel
van 41 procent.
Zwervend door de
doolhof tussen het
Gooi en Aalsmeer
door RENE DE COCQ
Sylvia Millecam is dus uitgeroepen tot dé
vrouwelijke tv-persoonlijkheid van het afgelopen
jaar, door de lezers van TROS-Kompas. Nu geven
we graag toe dat we graag naar Millecam kijken,
in al haar verschillende verschijningsvormen (in
Ook dat nog, in Het Klokhuis, in Binnenlandse
zaken, in Klasgenoten). Maar om nou te zeggen tv-
persoonlijkheid, ach, dat zien we nou ook weer
niet zo duidelijk.
Immers: in de meeste gevallen levert ze alleen
maar een gek bekkie of een bizar typetje, naar idee
en tekst van iemand anders. Ze is een virtuoze
performer, met een handig plooibaar hoofd en een
onmiskenbare komische uitstraling, en dat zijn
plezierige eigenschappen voor iemand die in dat
vak zit. Maar wat is haar persoonlijkheid
Zo zitten we vol met vragen. Zoals die naar wie
nou eigenlijk waar thuishoort op de televisie, in die
mysterieuze doolhof tussen Aalsmeer en
Hilversum. Vroeger wist je dat precies en iemand
die van de ene naar de andere zuil overstapte werd
onvermijdelijk doelwit van landelijke opwinding,
veel morele verontwaardiging („verraad!") en boze
ingezonden stukken. Karei Prior die van de
VARA naar de AVRO ging. Mies Bouwman van
de KRO naar de VARA, en later naar de A VRO.
Koos Postema van de VARA naar Veronica. Wim
Bosboom van de VARA naar de TROS, allemaal
goed voor golven van commotie.
Maar tegenwoordig ben je nergens meer zeker van.
We zien Astrid Joosten, opgegroeid bij de VARA,
overgestapt naar de TROS, nu weer terug bij de
VARA, samen met Linda de Mol in het TRÖS-gala
een zang-en-dans-duetje doen.
We zien Freek de Jonge, ooit samen met Bram
Vermeulen bij de VARA, later onvervreemdbaar
'eigendom' van de VPRO, tegenwoordig in de
uitverkoop bij RTL4 en dan toch ineens weer bij
de VPRO en volgende week weer bij RTL4 (en
tussendoor op een Story-party bij het huwelijk van
een of andere bekende Nederlander).
We zien acteur Mare Klein Essink, die we
logischerwijs vereenzelvigen met de TROS
(immers: dokter Jan in Medisch Centrum West),
die voor Veronica en RTL4 (tegelijk maar liefst,
om dit soort identiteitsproblemen nog eens flink te
vergroten) het Unesco-programma 'Kans voor een
kind' presenteert. We zien daar dan ook weer
Linda de Mol, die toch een TROS-coryfee is, de
show stelen, tussen de repetities voor 'Love
Letters' door (straks ook bij RTL Plus).
We zien Peter Lusse, quizmaster bij de VARA en
aanvoerder van de RTL4-comedyserie 'Vrienden
voor het leven', zijn tweede prijs in ontvangst
nemen (de TROS-tv-ster) na eerder al de A VRO-
Televizier-ring te hebben gewonnen. En in het
voorbijgaan laat hij tweemaal Medisch Centrum
West van de TROS in het zand bijten.
We zien Mies Bouwman de ereprijs in ontvangst
nemen van het TROS-gala, voor de programma 's
die ze voor de KRO, de VARA en de A VRO
maakte. Het enige TROS-succesje van dat gala
kwam op naam van Ivo Niehe, die de categorie
'talkshow' won met een programma dat helemaal
geen talkshow was. Verder kwam de TROS er niet
aan te pas op het eigen feestje: de TROS-abonnees
gaven alle overige prijzen aan de NOS, de VARA,
RTL4, de KRO, de NCRV, en zoals gemeld aan
Sylvia Millecam (die voor iedereen werkt), aan
André van Duin (idem) en aan Mies.
Zelfs de prijsuitdelende Bekende Nederlanders
waren geen TROS'ers: Willem Duys, Joop
Doderer, Tineke Schouten, Willebrord Frequin,
Robert Long, Koos Postema, Thorn Hoffman, Hans
Wiegel, en o ja, eindelijk dan toch nog even Niehe
zelf.
We zien alle middagsterretjes van de A VRO, de
NCRV en de TROS in eendrachtige samenwerking
viermaal per week een Service Salon presenteren,
en deze drie ook overigens alsmaar meer samen
doen op Nederland 1 (tegelijk, denken we, de enige
kans op fysiek overleven voor de zuilen, en het
inhoudelijke failliet van het zuilenstelsel).
We zien de VPRO een feestje vieren rond het
jubileum van de serie 'AU in the family', ooit door
deze omroep vertoond, maar inmiddels allang in
handen van RTL4, die haar ook al van het
zendschema heeft afgevoerd (behalve die ene
verdwaalde kerstaflevering).
Door deze kaleidoscoop bekeken is het feit dat
Barbara van Kooten de Nederlandse bewerking
leverde voor de nieuwe A VRO-comedy 'Hoe
voelen wij ons vandaag?' al wat minder
verbazingwekkend. Ze werd ooit een levende
legende in haar rol van („Hou je d'r buiten Cock")
echtgenote van Cor van der Laak, de door het
leven (in het algemeen) en de A VRO (in het
bijzonder) gefrustreerde Bloemenbuurter,
oprichter van 'De nieuwe AVRO'.
Nu is de echtgenote van VPRO's Kees van Kooten
dus gewoon voor de echte AVRO actief, wat de
verwarring er niet geringer op maakt. Overigens
blijkt de naam Van Kooten niet garant te staan
voor onverbiddelijk succes: de ziekenhuisgrappen
waarom het in deze serie gaat vermogen zelfs bij
het voor spontaan gelach ingehuurde studiopubliek
niet meer dan enig gegeneerd gegniffel op te
roepen.
Nu zijn het uit het Engels vertaalde grappen,
misschien zit daar het knelpunt. Maar een van de
karakters de naam 'Bolke de Geer' meegeven, dat
moet ze toch zelf bedacht hebben, met een schuine
blik naar A.D. Hildebrands meesterlijke 'Bolke de
Beer' in de boekenkast. Flauw, dus.
John van de Reat: 'De wijze kater'
van Herman Heijermans. Bewerking
en regie: Frans Boelen. Decor en
kostuums: John Bogaerts. Met o.a.
Paul Röttger, Carol van Herwijnen.
Koninklijke Schouwburg, maandag
6 januari, herhalingen daar t/m
woensdag. In de Leidse Schouw
burg op 14 en 15 april, tournee t/m
28 april.
'De wijze kater', het boosaar
dig sprookje in drie bedrijven
dat Herman Heijermans in
1919 voltooide, is in zekere zin
nog steeds actueel. Door een
kater over ons mensen te laten
oordelen, kon de schrijver zijn
maatschappij-kritische visie op
een nu eens wat speelsere wij
ze kwijt dan in zijn sociaal rea
listische stukken als 'Op Hoop
van Zegen' of 'De opgaande
zon'. Vooral dankzij acteur Ca
rol van Herwijnen is 'De wijze
kater' heel aardig om te zien.
Het verhaal is simpel. Een ko
ning kan niet slapen van de
ratten om hem heen. Hij krijgt
hulp van een arme sloeber, Jo
nathan, en diens sprekende
kater Hans, die hem van de
ratten verlossen. Het is een
sprookje en dus loopt het best
goed af. Jonathan krijgt de
bakkersdochter Ans, Hans is
wijs en de mensen te slim af.
Maar al is het decor blauw en
het merendeel van de kos
tuums ook, blauw blauw is 'De
wijze kater' toch weer niet.
Heijermans' pleidooi voor de
natuurmens mag dan wat
lachwekkend zijn, dat de mens
volgens de kater „bab
belt, krakeelt en rumoert en
dat dat gepraat maar niks is",
gaat in veel gevallen op. En
dat de koning 's nachts van
ratten en overdag van onder
danen last heeft en daar nau
welijks verschil in ziet, och,
daar zit ook wel iets waars in.
Het mooie aan 'De wijze kater'
zit hem noch in de bewerking,
noch in de regie. Regisseur
Boelen maakt het af en toe te
kluchtig. Zijn kroonprii
noemt haar toekomstige
een „lui de behanger",
bakkersdochter spreekt t
zinnen dialect en gaat vei
in ABN. 'De wijze kater' is
echt goed als Carol van
wijnen, de koning, in beel]
3EN
IND
Een echte Lubitsch-kon
een combinatie van Olil
Hardy en pakweg de heldeif~
nor uit de Hofstad Opere'' ©H
Wat een grootse rol van Vgen:
Herwijnen. Glimlach mee, op
diens minzame koning na er
goed glas wijn zegt: „alsanop
geen katers meer te vin er
zijn, drink ik mij een reuz<
ter".
