getergd Sovjet- leger
aalfde republiek
Pessimisme over kans
vrede Midden-Oosten
BUITENLAND
rdt
)Ik
DE SCHAT VAN OPA LARSEN
idóv Gou/uittt
MAANDAG 6 JANUARI 1992
dors voorziet
addePst EG-president
nia De Europese Gemeenschap
'e toekomst zal volgens Jacques De-
iina voorzitter van de Europese Com-
n dier waarschijnlijk uit 24 tot 35 lidstaten
nipian en door een president worden
li uier., c/—
Ms er meer landen tot de EG toetre-
:ei Delors in een interview voor de
televisie, moeten er nieuwe institu-
het leven worden geroepen. De re
isleiders zouden regelmatig bijeen
komen om iemand te benoemen
rug
omst.
iterscl
izocfllf!? EG-regering formeert en gaat lei-
anie fDiegene moet volgens Delors door
a kunfeerderheid van de lidstaten kunnen
t Wefn a^gezet- Maar voor het zover is
geldïde volgens Delors een gemeen
de diaPe^j^ buitenlands en monetair beleid
ïinen|e grond kritóen
ife Mi
UNICEF-medewerkster
gedood in Somalia
BOSSASO Een vertegenwoordigster
van UNICEF, het Internationaal Nood
fonds voor Kinderen van de Verenigde
Naties, is gisteren gedood bij een aanval
op het VN-kantoor in de stad Bossaso in
Noord-Somalia. De medewerkster, Mar-
ta Pompalova, maakte deel uit van een
VN-delegatie die noodhulp verstrekt in
Somalia. Het was niet duidelijk of het
kantoor het doel was van de aanval, of
dat het per ongeluk werd geraakt bij ge
vechten tussen Somalische facties. VN-
ondersecretaris voor Afrikaanse zaken
James Jonah zei gisteren dat hij weinig
hoop had op een wapenstilstand tussen
de strijdende partijen. Noord-Somalia is
in handen van de Somalische Nationale
Beweging, wier aanhang vooral bestaat
uit leden van de Issaq-clan.
Konijnen niet langer
veilig in dierentuin
CHARKOV Uit een dierentuin in het Oekraïn-
se Charkov zijn in de nacht van vrijdag op zater
dag acht konijnen gestolen. Aangenomen wordt
dat de dieren nog dit weekeinde hun weg naar
een aantal hongerige magen gevonden hebben. De
gelukkige die bij een slager of wildhandel nog een
konijn op de kop weet te tikken, moet daar mo
menteel een bedrag van tegen de 100 roebel voor
neertellen, ruim een kwart van een gemiddeld
maandsalaris. De radio meldde dat de leiding van
de dierentuin overweegt de levende have onder
verscherpte bewaking te stellen. Volgens de be
richten heeft de leiding vastgesteld dat „steeds
meer bezoekers, in het bijzonder na de recente
prijsverhogingen, een verhoogde belangstelling
begint te tonen voor de konijnen" en andere sma
kelijke bewoners van de dierentuin.
Japanner bereikt
op motor zuidpool
TOKYO De 41-jarige Ja
panse avonturier Shinji Kaza-
ma is erin geslaagd om van de
kust van Antarctica per motor
de zuidpool te bereiken. De
Japanner, die al eerder per
motor naar de noordpool ging,
deed 27 dagen over de barre
tocht door sneeuw en ijs en
kwam vrijdag op het zuidpool-
station Amundsen-Scott aan.
Hij had met de 120 mensen in
dat station de jaarwisseling
willen vieren, maar kwam
door de vele bergen verijsde
sneeuw die hij op zijn tocht
ontmoette, enkele dagen te
laat.
,Nog honderden Stasi's actief'
BONN Zeker 350 be
langrijke medewerkers
van de Stasi, de geheime
dienst in de voormalige
DDR, zijn nog altijd ac
tief in het nieuwe Duits
land. Dit meent het
hoofd van de Duitse con
traspionage (BND), Ec-
kart Werthebach. In een
vraaggesprek met het tv-
net ZDF zei Werthebach
verder dat de voor zijn
dienst belangwekkendste
dossiers, die van voor
aanstaande spionnen, zijn
vernietigd. De BND sluit,
aldus Werthebach, niet
uit dat er uit deze krin
gen „een gevaar dreigt
voor de binnenlandse
veiligheid", met name in
de vorm van
terroristische
De BND is nog steeds op
zoek naar de harde kern
van de Rote Armee
Fraktion, die verant
woordelijk is voor de
moord op Detlev Roh-
wedder, de directeur van
de Treuhand die belast is
met de privatisering van
de economie in de voor
malige DDR.
FENSIECONFLICT TUSSEN RUSLAND EN OEKRAïNE VERSCHERPT
VUNDERINK
£OU De verstand
ing tussen Rusland
Oekraïne, de twee
[grijkste republieken
lie voormalige Sovjet-
is dit weekeinde
fer- verslechterd. Het
iict over de verdeling
1 materieel en man-
ipen van het Rode
dreigt uit de hand
Uzie tussen Moskou en
•[betreft onder meer de
^J§Jschap over de Zwarte-
Dot en andere onderde-
laakte fn het Rode LeSer- voor
die zich bevinden op het
gebied van de Oekraïne,
dien dreigen onlusten te
Drdvoe
had b
t de p;
sperrii
t de
Balten eisen vertrek troepen
RIGA De presidenten van de drie Baltische staten willen
dat de troepen van de voormalige Sovjetunie, die nu onder
het gezag van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten
(GOS) vallen, „onmiddellijk" uit Estland, Letland en Litou
wen worden teruggetrokken. Dat hebben zij gisteren na over
leg in de Letse plaats Jurmala in een gezamenlijke verklaring
gezegd. Behalve de terugtrekking van troepen verlangen de
presidenten dat militaire bases en uitrustingen aan de Balti
sche landen worden overgedragen om de drie republieken in
staat te stellen een eigen defensie-apparaat op te bouwen.
inse soldaten en officie-
3uw moeten zweren aan
nlangs onafhankelijk ge-
n republiek.
nstig de situatie is, blijkt
;n opmerking in het
ournaal van het le Rus
televisienet, dat als van-
in de hele voormalige
unie te ontvangen is.
onflict plaatst vraagte-
>ij de levensvatbaarheid
H Gemenebest, aldus het
entaar.
in Chasboelatov, voorzit-
in het Russische parle-
n Moskou, waarschuwde
wekeinde dat hij uit veel
,ieken buiten Rusland
;n en telegrammen krijgt
bldaten, onderofficieren
[icieren. Zij klagen over
ter plekke om de eed
iuw af te leggen aan de
republiek waar zij zich bevin
den voor hun dienstvervul
ling. Het optreden van de au
toriteiten in deze republieken
is illegaal en de Russische mi
litairen moeten zich verzekerd
-weten van onze bescherming,
aldus de Russische parlements
voorzitter.
Eigen defensie
Pogingen van Russische zijde
om het hele voormalige Sov
jet-leger onder een opperbevel
te houden mislukten nog voor
de eerste topontmoeting van
het nieuwe Gemenebest, eind
vorige maand in Minsk. De
Oekraïne, alsmede de overwe
gend Roemeense republiek
Moldova en de Kaukasische
republiek Azerbajdzjan eisten
een eigen leger. Sinds kort
gaan nu ook in Wit-Rusland
stemmen op voor een onaf
hankelijke defensie.
Wel kwamen de elf republie
ken van het Gemenebest over
een dat de strategische kern-
strijdkrachten onder gemeen
schappelijk opperbevel zouden
blijven. Bij de strijd tussen
Moskou en Kiev gaat het erom
of de Zwarte-Zeevloot al dan
niet tot de strategische strijd
krachten behoort. Nee, zeggen
de Oekrainers, want die vloot
beschikt niet over kernraket
ten. Ja, zeggen de Russen,
want die vloot bevat schepen
met lanceercapaciteit voor zul
ke raketten.
Volgens de letter van het ak
koord van Minsk heeft Mos
kou gelijk. Bovendien vinden
de Russen dat de internationa
le erkenning van hun repu
bliek als erfgenaam van de
Sovjetunie ook betekent dat de
vloot van hen is.
Ook maarschalk Sjaposjnikov,
als laatste minister van defen
sie van de Sovjetunie nu waar
nemend opperbevelhebber
van de strijdkrachten van het
Gemenebest, heeft dit week
einde aan de bel getrokken. Er
dienen meer dan 75.000 Russi
sche officieren in de Oekraïne
en die verdienen meer respect
dan ze nu van Kiev krijgen,
aldus Sjaposjnikov. De Oek
raïnse president Kravtsjoek en
zijn minister van defensie Mo-
rozov, een Rus overigens, heb
ben deze officieren te verstaan
gegeven dat ze Kiev trouw
moeten zweren of hun biezen
pakken.
„Geen Russische officier zal
zijn nationaliteit verkwanselen
•voor een stuk Oekraïnse
worst", reageerde kolonel Ser-
gej Kozlov, die als defensiespe
cialist werkt voor de Moskouse
radio. Hij verklaarde dat veel
Russische officieren ooit zelf
de Oekraïne als standplaats
hadden uitgekozen, omdat het
leger daar beter werd gevoed.
Bovendien wees Kozlov erop
dat de Oekraïne zich niet eens
een vloot kan veroorloven. De
Zwarte-Zeevloot telt 300 sche
pen en is volgens Russische
defensiespecialisten, in gul
dens uitgedrukt, 150 miljard
waard. Het onderhoud kost
nog eens zo'n bedrag.
Het gekissebis tussen de
hoofdsteden van de twee ru-
zieènde giganten bevordert
geenszins de rust in het Rode
Leger. Het aanbod van de
Moskouse burgemeester Popov
om te helpen bij de opvang
van Russische militairen die
de eed van trouw in andere
republieken weigeren en naar
hun thuisrepubliek terugke
ren, zal daar weinig aan kun
nen veranderen.
Twaalfde republiek
Nu al zijn er nijpende sociale
problemen. De toch al schrik
barende woningnood is verder
verergerd door de terugkeer
van Sovjet-militairen uit Oost-
Europa. Binnenkort komen
daar ook manschappen uit de
Baltische landen en andere
voormalige Sovjet-republieken
bij. Een niet gering aantal offi
cieren woont met hun gezin in
tentenkampen.
Het oude Sovjet-leger, dat 3,7
miljoen manschappen telt,
wordt vanwege zijn omvang
en belang dan ook wel eens de
twaalfde republiek genoemd.
Uit deze 'republiek' valt wei
nig goeds te verwachten als er
geen oplossing komt voor de
bestaande sociale problemen.
Daar komt binnenkort ook
nog werkloosheid bij.
Militairen in de Oekraïne laden een kernbom op een vrachtwagen. Het wapen wordt naar de repu
bliek Rusland overgebracht, omdat de Oekraïne kernwapenvrij wil worden. foto: ap
Hoe weinig vertrouwen som
mige nieuwe staten koesteren
in de kansen van het Gemene
best blijkt uit het gedrag van
de Kazachstaanse president
Nazarbajev. Hij weigert zich
aan de zijde van de Oekraïne
en Wit-Rusland te scharen
waar die zeggen te streven
naar een kernwapenvrije re
publiek. Als de statenbond
mislukt, zal zijn republiek als
kernmogendheid in Centraal-
Azië naar verwachting een
nieuw blok vormen.
De onzekerheid in de strijd
krachten zelf is zo groot dat de
schepen van de Zwarte-Zee
vloot twee reservevlaggen
klaar hebben liggen. Ter ver
vanging van de verouderde
wit-blauwe vlag van de Sov
jet-marine houden oorlogsbo
dems op de Zwarte Zee zowel
de Oekraïnse tweekleur als de
Russische driekleur achter de
Japanners
willen geen
Amerikaanse
auto meer
ICHIKAWA „We gaan
een bijzonder moeilijke
toekomst tegemoet", zegt
Yuji Sato, de enige Chrys
ler-dealer in Japan. „De
mensen hier hebben een
voudig geen vertrouwen
in Amerikaanse auto's".
Sato kreeg twee jaar geleden
het enige Chrysler-dealer-
schap in Japan in de maag ge
splitst. Maar hij ziet er door de
slechte verkoop geen brood
meer in en zegt het contract
met het Amerikaanse concern
op om zich te concentreren op
meer gewilde Europese mer
ken als Mercedes, Volkswa
gen, Audi en Peugeot.
President Bush, die morgen
vergezeld van de top van de
drie grote Amerikaanse auto
fabrikanten, op bezoek komt
zal weinig kunnen veranderen
aan de slechte naam die Ame
rikaanse auto's daar genieten.
Amerikaanse auto's maken
nog geen half procent van het
Japanse wagenpark uit. Dat
staat in schril contrast met de
situatie in de VS. waar 30 pro
cent van de automobilisten in
Japanners rondrijdt, een per
centage dat nog steeds groeit.
De grootste autoproducent ter
wereld, General Motors, heeft
het afgelopen jaar niet meer
dan 8000 auto's kunnen afzet
ten in Japan, waar jaarlijks
ruim 4 miljoen nieuwe auto's
worden verkocht.
Illustratief voor de steeds
slechtere naam van Ameri
kaanse auto's is dat zelfs tradi
tionele slagschepen als Cadil
lacs niet meer in trek zijn. De
Japanse onderwerld verplaatst
zich nog vrijwel uitsluitend in
de veel betrouwbaarder en
meer status gevende Rolls
Royce of Mercedes.
Het is de automobilisten in Ja
pan, waar links wordt gere
den, ook een doorn in het oog
dat de Amerikaanse autocon
cerns niet het benul hebben
om auto's voor de Japanse
markt te leveren met het stuur
aan de rechterkant, wat de
Europese concurrenten wel
doen.
„Kijk, hier heb ik een auto die
ik nog wel kwijt kan", zegt au
tohandelaar Akihito Masumu-
ra, wijzend op een Ford Probe,
een auto die door Ford in de
VS wordt gemaakt in samen
werking met het Japanse Maz
da. Masumura vreest dat Bush
kan praten tot hij een ons
weegt, maar dat hij weinig aan
de slechte verkoop zal kunnen
veranderen. „De politiek is het
probleem niet. Amerikaanse
auto's zijn eenvoudig niet goed
genoeg voor onze markt. Ze
zijn onhandig in het gebruik,
zijn te duur en je moet er te
vaak voor reparaties mee naar
pt in Tbilisi
sari
RME
den 1
fond
ie var
Lanj
d. De
immisidruk die soms door televisie-
a weren werd gewekt dat er voor
door rs in Tbilisi niets aan de hand is
sis gel zij maar uit de buurt bleven
zijn e* regeringsgebouw waar presi
de mjGamsachoerdia zich tot zijn
eest,
vannacht had verschanst, is
onjuist. De hele stad leeft in
voor „bandieten" die overval-*
ïgen, winkels plunderen en op
wijze van de algemene ver-
e Calajg gebruik, maken. Van het
leeld ^borlogse" gezellige straatleven
isi is door de tientallen roofo-
en weinig over. En de kinderen
op straat durven spelen, spe-
$t (nep)wapens.
foto: epa
een v,
rruptst
zijn.
nezia T
in Bel
aterdagsl
telefooi
ordt nogl
Ondertussen zijn de Japnners wel zenuwachtig gewor-
idat ze hebben begrepen, dat Rob en Toon veel meer te
tijn gekomen dan voor hen goed is. Wanneer hun bezoek
langediend, zegt de oude: „Laat die kerels maar even
i. IK zal ze wel ontvangen". Nou, dat wachten duurt nogal
Ije. Rob en Toon worden in een kamertje gelaten, waar
'loeden, dat de oude Japanner Moetsji-Foetsji is, wordt
bevestigd, want op een kastje staat een oude daquerrotype. „uie
knaap moet dus minstens 110 jaar oud zijn", bedenkt Rob... „En
bijgelovig is-ie ook", merkt Toon op, wijzend op de brandende
wierook en afgodsbeeldjes, die hier gerangschikt staan. Skip is
ondertussen op verkenning uitgegaan. Hij heeft de lucht van een
andere viervoeter geroken en hij moet eens onderzoeken hoe die
er wel uitziet. Snuffelend loopt hij de gang door.
RIO DE JANEIRO Als ge
volg van zware regenval zijn in
de Braziliaanse deelstaat Rio de
Janeiro 25 mensen omgekomen
in overstromingen en modder
stromen. Honderden mensen
zijn dakloos geworden. De
meeste mensen lieten het leven
toen complete huizen werden
verzwolgen door stromen mod
der, die door de regen van de
heuvels naar beneden kwamen.
Twaalf mensen kwamen om in
de stad Rio, en dertien in het
bergachtige gebied ten noorden
van de stad. De regen hield
maar vier uur aan in de nacht
van zaterdag op zondag, maar
dwong de bewoners van slop
penwijken op de daken van
hun woningen te klimmen. Au
to's werden van de straten ge
veegd en hele districten in het
noorden en westen van de stad
blankgezet. Gisteren was de si
tuatie weer normaal, aldus een
functionaris.
TEL AVIV Heeft het
met zoveel trompetgeschal
in Madrid begonnen vre
desproces voor het Mid
den Oosten nog een kans
van slagen? Nu al, na een
ronde van bepaald niet
vruchtbare bilaterale be
sprekingen tussen delega
ties van Israël, de Palestij-
nen en de Arabische lan
den in Washington, ziet
het er naar uit dat het
zwakke vredesplantje een
vroege dood zal sterven.
Vandaag moet de Israëlische
onderhandelingsdelegatie op
nieuw in de Amerikaanse
hoofdstad arriveren voor een
tweede ronde, die eigenlijk
morgen had moeten beginnen,
maar die vrijwel zeker met op
zijn minst een aantal dagen zal
worden uitgesteld. Het zijn dit
keer niet alleen de Palestijnse,
maar ook de Arabische delega
ties die niet zullen verschijnen
uit protest tegen het besluit
van de Israëlische regering
twaalf Palestijnen uit de bezet
te gebieden te deporteren.
De Palestijnen, de Syriërs, de
Jordaniërs en de Libanezen
wachten nu de bijeenkomst
van de Veiligheidsraad af,
waarin Israël vrijwel zeker
wegens haar deportatieplan
nen zal worden veroordeeld
en waarin ook wel het nodige
zal worden gezegd over de
miljoenenpost die Israël in
haar begroting heeft opgeno
men voor de bouw van dui
zenden nieuwe huizen voor
joodse kolonisten in de bezette
gebieden. Washington zal zich
naar alle waarschijnlijkheid
achter deze veroordeling scha
ren. Nu Israël met haar depor
tatieplannen het gaat om
de grootste uit te wijzen groep
Palestijnen sinds 1975 niet
alleen de Arabische wereld te
gen zich in het harnas heeft
gejaagd, maar ook van de wes
terse wereld, waaronder de
EG, de ene na de andere ver
oordeling krijgt te horen, heb
ben de Israëliërs hun eigen po
sitie op twee manieren ver
zwakt. Ze hebben aan de ene
kant opnieuw een stuk van de
nog overgebleven wereldsym
pathie verloren en er aan de
andere kant voor gezorgd, dat
de standpunten van de Pales
tijnen extremer worden. Faisal
Hoesseini en Hanan Ashrawi,
de leiders van het Palestijnse
vredeskamp in de bezette ge
bieden, die toch al te kampen
hadden met een flinke opposi
tie binnen hun eigen gemeen
schap van de kant van de isla
mitische fundamentalisten en
de links-radicalen, kunnen
zich nu nog minder gematigd
heid tegenover de Israëliërs
permitteren.
Publieke opinie
Het resultaat daarvan is, nog
afgezien van de extra berg van
problemen die de Israëliërs
van hun Arabische gespreks
partners kunnen verwachten,
ook een verharding van de
toch al gevaarlijk naar rechts
afgedreven Israëlische publie
ke opinie. Om een voorbeeld
te noemen: er is nauwelijks
kritiek te horen over het op
treden van de gewapende 'vei
ligheidspatrouilles' van de
joodse kolonisten die in de af-
gelopen weken al verschillen
de keren in Palestijnse dorpen
tekeer zijn gegaan.
Juist nu de algemene verkie
zingen in Israël naderen en er
een gerede kans is, dat het
volk al binnen enkele maan
den naar de stembus zal
moeten gaan. is het voor pre
mier Yitschak Shamir, die het
als leider van de regerende Li-
kud-partij van de rechtsden-
kenden in zijn land moet heb
ben, van het grootste belang
om de meer dan 100.000 joodse
kolonisten in de bezette gebie
den te vriend te houden. Al
leen al om partij-politieke re
denen is er van hem dus de
komende maanden beslist
geen soepele onderhandelings-
taktiek te verwachten.
Daarbij komt, dat ook in de
Verenigde Staten de verkie
zingsstrijd om het president
schap al op gang gekomen is
en president Bush noch zijn
minister van buitenlandse za
ken, James Baker, veel tijd
over heeft voor de Middenoos-
telijke vredesonderhandelin
gen. De kans op Amerikaanse
bijstuurbetrokkenheid in het
vredesproces zal dus in de ko
mende maanden alleen maar
kleiner worden.
Ondanks de woede over de Is
raëlische deportatieplannen
zullen de Palestijnse en Arabi
sche onderhandelingsdelega
ties waarschijnlijk over enkele
dagen al naar Washington af
reizen. Maar de kans op con
crete onderhandelingen is
kleiner dan voorheen. Wie on
danks dit alles toch nog opti
mistisch wil blijven, kan aan
ook niet veel meer doen dan
hopen, dat misschien in 1993
het vredesproces op gang kan
komen. Tot dan kan er alleen
maar sprake ziin van kunst
matige ademhaling voor een
nu al gedoemd vredesproces.
