l
Nog veiliger gebruik
vergif in huis nodig
Misverstand met grote gevolgen
11
Behoefte
EeidóC. Qou/ui/ntGEZOND EN WEL MAANDAG 6 JANUARI 1992
-eid
Samen met het Nationaal Vergiftigingen Informatie
centrum (NVIC) deed de stichting Consument en Vei
ligheid onderzoek naar het aantal kinderen dat jaar
lijks in het ziekenhuis belandt als gevolg van het in
slikken van giftige stoffen. De intensieve voorlichting
heeft weliswaar verbetering gebracht, concludeerden
de onderzoekers, maar het aantal ziekenhuisopnamen
per jaar 3500 is nog veel te hoog.
Steeds meer kindergevaarlijke produkten worden voorzien van
een door hen moeilijk te openen sluiting.
FOTO: PR
ONDERZOEK NAAR VERGIFTIGING
BU KLEINE KINDEREN
IHHH
Gevaarlijke stoffen moeten bewaard worden op een
kunnen, dus niet in gootsteenkastjes.
waar de kinderen er moeilijk bij
FOTO:SP
Voor de samenstellers
van het rapport 'Vergif
in huis' lijdt het geen
twijfel: ouders springen
ondanks voorlichtings
campagnes nog altijd te
nonchalant om met le
vensgevaarlijke stoffen
in huis. Het jaarlijkse
aantal vergiftigingen bij
kinderen tot vijf jaar
3500 dat leidt tot
ziekenhuisopname is te
hoog. De stichting Con
sument en Veiligheid be
pleit meer kinderveilige
verpakkingen en gaat
stug door met haar voor
lichtingscampagnes.
Het onderzoek is uitgevoerd
in opdracht van het ministe
rie van WVC. Dat wilde het
effect bekijken van de sinds
1986 wettelijke verplichting
van kinderveilige verpakkin
gen voor bepaalde produk
ten. Het onderzoek is uitge
voerd bij 404 ziekenhuizen,
171 huisartsen en een groot
aantal gezinnen. Volgens on
derzoekster Ineke Thien van
Consument en Veiligheid is
het aantal vergiftigingen van
kleine kinderen sinds dat
jaar gehalveerd.
Of dat rechtstreeks een ge
volg van de wet is valt vol
gens haar moeilijk te zeggen.
De intensieve voorlichtings
campagnes van de laatste ja
ren en het terughoudende
opnamebeleid van de zieken
huizen in het algemeen spe
len ook mee.
Van de 3500 kinderen die in
een ziekenhuis belandden
hadden er 2000 huishoudelij
ke chemicaliën ingeslikt en
1500 kinderen hadden medi
cijnen ingenomen. Wel is het
aandeel van huishoudelijke
Schoonmaakmiddel
Het ongeluk zit in een klein
hoekje en dat geldt ook voor
kinderen die met vergif in
aanraking komen. Moeder
die bezig is met de schoon
maak laat een flacon Glorix
op het aanrecht staan. Of de
medicijnen die oma open en
bloot in haar handtas op de
grond laat staan.
Bij kinderen die zoiets over
komt is maagspoeling nood
zakelijk om de giftige stoffen
uit het lichaam te verwijde
ren. De meest voorkomende
vergiftingen waarbij maag
spoeling nodig is zijn: psycho
farmaca (anti-depressiva, va
lium, seresta en tranquili
zers); olieprodukten (terpetijn
en wasbenzine); pijnstillers
(aspirine en paracetamol); vi
taminen A-D en pillen voor
hartafwijkingen en etsen
(glorix en vaatwasmiddelen).
Daarnaast komen gevallen
van vergiftiging voor na het
eten van bepaalde bessen en
paddestoelen. Heel venijnig is
ongerookte tabak.
Behalve als het gaat om etsen
en vluchtige oliën is maag
spoeling in verreweg de
meeste gevallen de aangewe
zen behandeling. Bij etsen en
oliën ontstaan er wondjes in
de slokdarm. Als daar vloei
stof doorheen loopt veroor
zaakt dat extra irritatie en
een vernauwing van de slok
darm.
Drie uur na een ongeluk
heeft maagspoeling volgens
al geen zin meer. Het is dus
zaak om er zo snel mogelijk
bij te zijn. Als spoelen geen
zin meer heeft wordt het
kind ter observatie in het zie
kenhuis opgenomen en krijgt
het laxeermiddelen om de
gifstoffen zo mogelijk nog
door de darmen te spoelen.
Vervolgens worden de ver
schijnselen behandeld. Die
verschijnselen lopen uiteen
van stuipen, verstoring van
de bloedsomloop en ademha
lingsproblemen.
Volgens Consument en Vei
ligheid heeft vergiftiging bij
kleine kinderen slechts zel
den een dodelijke afloop.
Voorlichting
In kringen van kinderartsen
is men in het algemeen te
vreden over de resultaten
van voorlichtingscampagnes
en de verplichting van kin
derveilige verpakkingen
voor bepaalde huishoudche-
micaliën. Onder dat laatste
vallen bijvoorbeeld de specia
le doppen op flessen die tege
lijk moeten worden inge
drukt en losgedraaid. Ouders
dienen zich in geval van ver
giftiging van hun kinderen
altijd aan vier vuistregels te
houden.
Laat het kind veel water
drinken; geen melk omdat
melk een verkeerde uitwer
king kan hebben op de inge
slikte gifstoffen.
Braken is uitstekend behal
ve wanneer etsen en vluchti
ge oliën zijn ingeslikt.
Waarschuw zo snel moge
lijk de huisarts of de apo
theek. Zij verwijzen vervol
gens door als dat nodig blijkt
naar het ziekenhuis.
Neem altijd de fles, strip of
doos waaruit het kind giftige
stoffen heeft ingenomen mee
naar de huisarts en het zie
kenhuis.
Consument en Veiligheid
meent naar aanleiding van
het onderzoek dat het aantal
produkten waarvoor een kin
derveilige verpakking is ver
eist moet worden uitgebreid
met bijvoorbeeld, toiletreini
gers en schoonmaakmidde
len. Ook zouden medicijnen
als slaapmiddelen en tranqui
lizers in een kindveilige ver
pakking moeten worden ver
kocht. Nu geldt die verplich
ting volgens de Wet op de
Geneesmiddelen (1990) alleen
voor pijnstillers.
De nieuwe
vinding op het
gebied van de
bestrijding van
cara: de
Turbuhaler.
FOTO: PR
Veel meer lucht bij benauwdheid
De allernieuwste vinding bij
de behandeling van be
nauwdheid is een inhalator
zonder vulstof: de Turbuha
ler. Tot nog toe was bij ande
re inhalatoren draagstof (lac
tose) of drijfgas nodig om een
microfijn geneesmiddel op de
longwand te krijgen. Werd
lactose gebruikt dan gaf dat
een stofwolk met veelal extra
benauwdheid, hoestbuien en
een viese smaak in de mond.
Honderdduizenden cara-pa-
tiënten zijn aangwezen op
zo'n inhalator en kennen dat
probleem.
De luchtpijpjes in de nieuwe
Turbuhaler ziin zo in elkaar
verkringeld dat een super
werveling ontstaat. Van het
-medicijn is dan nog zo
weinig nodig, dat het appa
raatje wel 200 kant en klare
doseringen kan bevatten. De
patiënt voelt alleen nog maar
aangename, schone extra
lucht.
Op verzoek van ziekenhui
zen waar moeilijk ade
mende patiënten vaak niet
langer dan twee weken lig
gen kwam afgelopen voor
jaar een Turbuhaler met
'slechts' 50 afgepaste hoeveel
heden. Die speciaal ontwik
kelde versie blijkt ook bij
huisartsen populair, want
nog steeds honderdduizenden
patiënten blijken slechts af
en toe behoefte te hebben
aan extra lucht, en de tradi
tionele inhalers bevatten
voor hen te veel doseringen.
De nieuwe Turbuhaler is ge
makkelijk voor de patiënt,
wordt volledig vergoed door
het ziekenfonds. Men proeft
er geen poeder bij, hij is ef
fectief en bestaat in twee uit
voeringen: een blauwe voor
extra lucht en een. bruine om
aanvallen van benauwdheid
te voorkomen.
Meer informatie over om
gaan met cara: Landelijke
CARA-patiëntenverniging,
Postbus 1105, 1270 BC Hui-
Informatie over de Turbuha
ler: Astra Pharmaceutica,
070-398222, dr. M. Teunissen,
apotheker.
Vaak lees je in de krant over
fouten, die gemaakt worden
in het ziekenhuis. Maar ook
de praktijk van de huisarts
gaat wel eens iets mis. Ik kan
een dramatisch geval noe
men, waarbij het niet duide
lijk is of er iemand een grove
fout gemaakt heeft. Wel dat
het waarschijnlijk voorko
men had kunnen worden.
Op een maandag bracht een
Turkse vrouw haar dochter
tje van zes jaar op het
spreekuur. Oorpijn. Pas sinds
de vorige avond. Geen
koorts. Het bleek te gaan om
een middenoorontsteking.
Niet zo'n ramp dus. Het komt
vaak voor. Als het kind geen
echt zieke indruk maakt, als
het geen koorts heeft, als het
pas sinds kort zo ziek is,
wordt meestal volstaan met
wat neusdruppels. Als zo'n
kind flink ziek is, koortsig,
hevig pijn heeft, zal de dok
ter eerder een therapie met
penicilline beginnen.' Dat was
bij dit kind niet het geval,
dus volstond ik met de eerst
genoemde therapie. Met de
mededeling weer contact op
te nemen als het zou vererge
ren.
De woensdag daarop ging ik
op vakantie, de moeder had
niets meer laten horen. Ter
wijl het toch bepaald niet be
ter ging met het meisje, zoals
ik later hoorde, 's Woensdags
had ze gebeld, werd via het
antwoordapparaat naar een
waarnemend arts verwezen.
Deze heeft ze wel gebeld,
maar ze kon niet meer te
recht. Misschien had ze zelf
niet door dat het kind toch
wel flink ziek was. Of door
taalproblemen heeft ze niet
duidelijk kunnen maken dat
er \Vat haast bij was. Of de
assistente van de dokter
heeft het verkeerd beoor
deeld. Uit de bewuste bevol
kingsgroep komen namelijk
dagelijks diverse telefoontjes
naar diverse dokters, met
mededelingen als „kindje
ziek, dokter komen". Als je
daarop ingaat, krijg je het
druk.
Meningitis
Een afspraak voor de volgen
de dag werd gemaakt. En
toen was het ook wel nodig.
Het meisje bleek inmiddels
een forse meningitis (hersen
vliesontsteking, ook wel nek-
stijfheid genoemd) te hebben.
Dit is een van de mogelijke
complicaties van oorontste
king. Ook dat hoeft nog geen
ramp te zijn, behandeling
met antibiotica is vaak goed
mogelijk. Maar hier was het
wel een ramp. Als complica
tie van de meningitis was de
gehoorzenuw aan beide kan
ten aangetast. Het meisje was
doof geworden. Compleet.
Nog lang daarna, als ik dit
meisje zag op het spreekuur,
kon ik wel door de grond
gaan. En ik dacht aan haar
als ik naar muziek luisterde,
die zij nooit meer kan horen.
Ik voelde me schuldig, ter
wijl ik het niet eens was. Wie
dan wel? De andere dokter of
zijn assistente? Ik dacht niet
dat het hen te verwijten viel.
De moeder? Al jaren in Ne
derland, en nog geen tien
woorden Nederlands. Maar
dat valt ook niet mee als je
uit een afgelegen Turks dorp
komt, niet kunt lezen of
schrijven, en je man dat alle
maal niet nodig vindt. Schra
le troost dat in Turkije onge
twijfeld hetzelfde gebeurd
zou zijn.
De beleidsmakers in Neder
land? Die laten ongestraft
hele horden het land instro
men, zonder een enkele eis te
stellen wat betreft bijvoor
beeld taalkennis. Daar hou ik
het maar op. Het is eigenlijk
meer een samenloop van om
standigheden.
Sindsdien strooi ik, voordat
ik op vakantie ga, bij kinde
ren bij wie ik dergelijke pro
blemen kan verwachten wat
royaler met penicilline dan
strikt nodig is.
Nog een opmerking over me
ningitis, nekstijfheid in de
volksmond. Een van de
symptomen bij deze ontste
king van de hersenvliezen is
dat bepaalde bewegingen
zeer pijnlijk zijn, omdat de
hersenvliezen (doorlopend
over het ruggemerg) dan uit
gerekt worden: bijvoorbeeld
de kin op de borst leggen, en
bij kinderen de beentjes bui
gen totdat ze op de buik lig
gen. Die patiënten zijn echt
ziek, hebben meestal flinke
koorts, zijn soms suf en kreu
nen.
Dat is wat anders dan een
stijve nek. Ik hoop dat dat
vooral duidelijk is voor de
onverlaten die 's nachts een
dokter uit bed bellen om te
vertellen dat ze een stijve
nek hebben.
Het kind moet leren verlangen
naar fijne en lekkere dingen.
Anna Terruwe
Op gevaar af dat deze of gene meesmuilend roept:
'Die is ouderwets,' heb ik bovenstaand citaat
gekozen uit Anna Terruwes 'De rijping van het
verlangen.Dat kleine boekje is voor het eerst
verschenen in 1957. Maar is het daarom
verouderd?
Naar mijn eerlijke overtuiging moesten we ook,
nee juist, in onze dagen ernst maken met die
gezond psychologische opvatting dat verlangen tijd
nodig heeft, moet uitgroeien, rijpen. Dat klinkt, ik
ben het me terdege bewust, als vanuit een ver
verleden. In het laatste decennium van de
twintigste eeuw zijn de jaren vijftig inderdaad erg
ver weg. Maar, hoewel we natuurlijk niet alles uit
het verleden moeten prijzen, aanprijzen eventueel,,
alsof oud en voorbij op zichzelf genomen gelijk
staat aan goed of beproefd, we kunnen toch
vaststellen dat er heel wat erfgoed is, dat wij als
kostbaar, waardevol, zinvol en nu nog
aanbevelenswaardig mogen omschrijven. Zodat we
het tot op vandaag als zodanig zouden kunnen
hanteren.
Dat we daartoe erg geneigd zijn, is bepaald niet
waar. Dat we dienaangaande nogal eens een
onverstandige houding aannemen, wordt
gemakkelijk vergeten. Soms is verlangen weinig
geordend. Dan komt een mens trouwens zelf
spoedig tot de conclusie dat hij achter een
hersenschim heeft aangejaagd. De ervaring leert
hem al snel dat wat hem zo geweldig wenselijk en
begerenswaardig leek, bij nader inzien niet zoveel
te betekenen had. Als hij er de tijd voor neemt er
wat over na te denken, kan hij best zonder, heeft
hij alleen maar beoogd een heel tijdelijke behoefte
te vervullen.
Verlangen is nog wel wat anders dan behoefte.
Van behoefte-bevrediging is tegenwoordig volop
en voortdurend sprake. Kijken we maar om ons
heen. Alleen al de gewoonte om op straat allerlei
eetwaren te verorberen, is er een teken van. Een
vroeger ongekend beeld! Wie trek heeft, of dorst,
stelt het stillen ervan niet uit. Met het gevolg dat
wat genuttigd wordt, nauwelijks wordt genoten.
Wie op een warme dag lange tijd moet uitzien naar
een dorstlessende drank, weet die, als hem die
eindelijk is gegund, op waarde te schatten. Met
volle teugen zal hij ervan genieten.
Nu is het bepaald niet waar dat alleen een kind
moet leren verlangen naar fijne en lekkere dingen.
Het zal echter wel waar zijn, dat wie er in zijn
jeugd toe is opgevoed, daar houding van heeft
gemaakt. Als hij eenmaal volwassen is, kan hij met
verlangens beter omgaan. Wie in onze tijd
kinderen van die houding iets willen meegeven,
zullen zelf een voorbeeld moeten geven. En dus
zelf ook niet eeuwig en altijd bij de minste
aandrang iets aanschaffen. Dit alles kwam bij mij
boven toen ik, niet lang geleden, in de krant een
foto bekeek waarop zes kinderen op een zogeheten
skate-bike, een één wieier, in actie waren. Een
nieuw technisch snufje waarmee kinderen kunnen
bewijzen hoezeer ze in staat zijn hun evenwicht te
bewaren op dat apparaat, bestaande uit één groot
wiel en twee kleintjes. Datje er verre tochten mee
kunt ondernemen lijkt me uitgesloten. Of net een
gewenst vervoermiddel is naar school, staat nog te
bezien. Al geef ik toe, dat de moderne rugtas het
evenwicht niet direct zal verstoren.
Maar wat me het meeste trof, om niet te zeggen
schokte, was de mededeling dat half juli de eerste
exemplaren in de verkoop waren gekomen en er
korte tijd later bij de rijwielhandelaren
wachtlijsten van gegadigden zijn aangelegd. Trend
volgen noemen ze zoiets in modern jargon.
Afrekenen met de rijping van het verlangen, zou
ik het op mijn manier willen noemen. Mijn
buurmeisje gebruikt in zulke gevallen graag de
uitdrukking: Waar zijn we nou toch mee bezig?".
Ik vraag me af hoe in hemelsnaam kinderen die zó
verwend worden met de onmiddellijke aanschaf
van iets nieuws, de kans krijgen iets te
ontwikkelen van wat we toch maar eenvoudig
rijping van het verlangen blijven noemen.
IB LAh
5TEI
eravr
Haa
j^.mst
pele
pmeri
pnee:
Den
•drori
we
[s dc
lelijk
op
ronde
bg v
>-figL
tide
af t
aag 1
listoi
1 juli
De p
aepaal
de tl
Nad a
>p°sch
tader
voIÉ
fde bi
'tfinali
|etl
bt 1
stad
Het staat zo mooi een medicijnkastje in de badkamer, maaiDOUai
de medicijnen is het een funste plaats. .aanse
FOf"s 1
Oyeir
van h
Bewaren van medicijneifwlds
door
GERRIT JAN VAN OCHTEN,
apotheker
Net als levensmiddelen zijn geneesmiddelen aan bederf
hevig. We moeten ze op de juiste manier bewaren. In dit
worden enkele vuistregels gegeven. De houdbaarheid
neesmiddelen is van een aantal factoren afhankelijk. Zopgen
samenstelling van het produkt belangrijk. De wijze van beijrok
speelt ook een grote rol. Er kan sprake zijn van fysische, cLe yjQ
sche en microbiologische invloeden die de houdbaarheid U|,ve
vloeden. Een voorbeeld van een fysische verandering is ha kincj
ken van een emulsie, waarbij de waterfase ontmengt met d| n
fase. Licht, lucht, warmte en water kunnen chemische re
geven die het geneesmiddel kapot maken. Als bij voorbeeli
teriegroei optreedt, dan spreekt men van een microbiolof r
invloed. Dit laatste wordt tegengegaan door het toevoegeij
een conserveermiddel, dat ook maar een tijdje werkt., f
Geneesmiddelen die water bevatten bederven het snelst. Dl
zaak kan zijn dat water het geneesmiddel ontleedt of dat I
water bacteriën of schimmels gaan groeien. Deze micro-or'
men voelen zich in water beter thuis dan in een droge
ving. Dit betekent dus dat 'natte' medicijnen niet zo lang
baar zijn dan 'droge'. Beperkt houdbaar zijn: oog-, neus- e
druppels, dranken, vloeistoffen voor uitwendige toepassi
crèmes (bevatten meer water dan zalven). Wanneer oogdr
eenmaal geopend zijn dan zijn ze één maand houdbaar.)ing. I
neus- en oordruppels is de termijn drie maanden na opianvai
Gebruik dus geen oude flesjes. Een drank dient men na g|iuiscl
niet te bewaren. Troebeling of vlokken kan op bederf d[ n i
Crèmes zijn ten hoogste drie jaar houdbaar. Over het alg«^_.R
dient men deze vloeibare bereidingen koel te bewaren,
koelkast. Dat men geneesmiddelen droog moet bewaren'
ook duidelijk. Dus hang uw medicijnkastje niet in de dofcee uui
uimte op. Tabletten, capsules, zetpillen, zalven en poeders 12-2) e
het algemeen langer houdbaar omdat ze geen water bevatt|, die dt
kunnen vaak jaren bewaard worden. Maar ook hier gibs we
kwaliteit achteruit. Meestal door invloed van licht, lujt (4-4),
warmte. Over het algemeen staat de houdbaarheid op dj doeli
pakking. Is er een afwijkende houdbaarheid dan wordt diiljng ir
apotheek met een sticker aangegeven. Vraag bij twijfelfae getr
even om raad in de apotheek. feen en
IEN
tuss
over
ond
