Joegoslavische slachtoffertjes
oorlog komen in Nederland bij
'De wereld onder
één dak' op
Vakantiebeurs
Aantal asielzoekers in Nederland
is in 1991 nauwelijks gestegen
Van den Broek
en Lubbers gaan
naarZuid-Afrika
12 2
CeidaeSoivuwit
BINNENLAND
ZATERDAG 4 JANUARI 1992
In toekomst tekort aan
verloskundigen verwacht
UTRECHT Om een tekort aan verloskundigen te voorko
men, zal de opleidingscapaciteit fors moeten worden uitge
breid. Dat is de conclusie van een verkennende studie die H.
Crebas voor de Nederlandse Organisatie van Verloskundigen
(NOV) heeft uitgevoerd. Volgens haar is de werkdruk voor
de 900 zelfstandig praktizerende verloskundigen nu al groot.
Eén van de oorzaken is het stijgend aantal geboorten: 170.000
per jaar zo'n vijftien jaar geleden tegen 190.000 nu. Bovendien
is er sprake van een verschuiving naar door verloskundigen
begeleide bevallingen. Ook is de gemiddelde leeftijd van de
vroedvrouwen lager geworden. De jongeren kiezen vaker
voor deeltijdwerk of houden er al dan niet tijdelijk helemaal
mee op als ze zelf zwanger worden, ook al omdat het een zeer
zwaar beroep is. Zij bepleit behalve uitbreiding van de oplei
dingsmogelijkheden het bevorderen van herintreding en zo
nodig bijscholing.
Gaswinning uit vuil
'veelbelovend''
WILP-ACHTERHOEK De
experimenten met gaswinning
uit de stortplaats in Wilp-Ach-
terhoek worden 'veelbelovend'
genoemd. Vlak voor de jaar
wisseling zijn drie boorputten
geslagen in de stortvakken die
het laatst werden afgesloten.
Daaruit komt nu zo'n zestig
kubieke meter gas per uur.
Het gas wordt gevormd door
de rottingsprocessen onder de
afdeklaag en momenteel
wordt het verbrand. Bij een
produktie van honderd kubie
ke meter per uur kan een gas
motor worden aangesloten, die
een generator aandrijft.
Vreemdelingenpolitie door
Kosto op de vingers getikt
DEN HAAG Staatssecretaris Kosto van justitie is er niet erg
mee ingenomen dat rechercheurs van de vreemdelingendienst
van de Rotterdamse politie onlangs een 9-jarige jongen op school
hebben verhoord. Dat verhoor vond plaats, omdat het vermoe
den bestond dat de moeder van de jongen via een schijnhuwelijk
een buitenlander aan een verblijfsvergunning wilde helpen. In
antwoord op vragen uit de Tweede Kamer heeft Kosto laten we
ten dat de vreemdelingendienst „zich in beginsel van andere
mogelijkheden moet bedienen om achter het karakter van een
verbintenis te komen". Anderzijds is de Rotterdamse politie in
dit geval niet al te ernstig over te schreef gegaan, want Kosto is
het eens met de opvatting van de chef van de Rotterdamse
vreemdelingenpolitie dat het optreden in dit geval „niet onver
antwoord" was. In zijn algemeenheid houdt de staatssecretaris
staande dat bij het verhoren van kinderen grote terughoudend
heid geboden is.
Dollarkoers
2,5 cent hoger
AMSTERDAM De koers
van de dollar is gisteren met
2,5 cent gestegen. Op de wis
selmarkt in Amsterdam werd
bij het slot van de handel
1,7345 genoteerd tegen een
slotkoers van 1,7095 op don
derdag. De dollarkoers was
donderdagavond in New York
al ruim boven de f 1,72 geko
men. Valutahandelaren schre
ven de winst toe aan vrees
voor onrust in de vroegere
Sovjetunie als gevolg van de
liberalisering van de prijzen.
De positie van de Duitse mark
werd daardoor verzwakt.
De actrice Tatjana Simic kon een groep van tachtig Joegoslavische kinderen, die i
hun eigen taal moed inspreken.
i Nederland drie weken vakantie proberen te
FOTO: DIJKSTRA
be-1
RUIS
6868
AMSTERDAM Sommi
ge kinderen hebben we
kenlang in een schuilkel
der doorgebracht. Nog er
ger, soms weten ze zelfs
niet eens waar hun ouders
zijn. Gisteren waren zo'n
tachtig Joegoslavische
kinderen, afkomstig uit
een vluchtelingenkamp in
Hongarije, op bezoek in
1 Amsterdam. Op uitnodi
ging van Pax Christi Ne
derland proberen de kin
deren, die oorspronkelijk
uit Osijek en Vukovar ko
men, een beetje vakantie
te vieren in Nederland.
Remmelt Klost, voorzitter van
de werkcommissie van Pax
Christi Kinderhulp is belast
met de opvang van de kinde
ren. Hij vertelt: „Sommige
kinderen heb ik nog niet een
keer zien lachen. Ze hebben
zoveel meegemaakt, dat de
verhalen die ze tegen de gast
oudergezinnen vertellen nu
pas loskomen. Die zijn echt
hartverscheurend. Van de
meeste is hun huis verwoest,
en soms weten ze niet eens of
hun ouders nog in leven zijn".
rDe organisatie hoopt dat ze in
ieder geval deze tachtig kinde-
ren drie plezierige weken
heeft kunnen bezorgen. „Maar
er zitten nog duizenden kinde
ren in vluchtelingenkampen
in Hongarije, om maar te zwij
gen van de honderdduizenden
die nog midden in het oorlogs
geweld zitten", zegt Klost.
Geen medewerking
Christa van der Langkruis, se
cretaris van Pax Christi Kin
derhulp in Nederland: „Het
KRO omroeppastoraat wilde
in september kinderen uit het
oorlogsgebied in Joegoslavië
naar Nederland halen. Zij
klopten bij ons aan, omdat wij
veel ervaring hebben met der
gelijke projecten". Ieder jaar
haalt Pax Christi kinderen uit
Berlijn (1200), Noord-Ierland
(120), Polen (280) en Armenië
(60) naar Nederland voor een
paar weken vakantie. Aan
vankelijk was het de bedoeling
kinderen uit de oorlogsgebie
den in Joegoslavië naar Ne
derland te halen. „Maar van
de autoriteiten in Joegoslavië
kregen we geen enkele mede
werking, laat staan uitreisvisa.
Uit de door ons gelegde kon
takten begrepen we dat het er
een grote chaos was. Via via
zijn we toen terecht gekomen
bij een vluchtelingenkamp bij
de plaats Pesc, net over de
grens met Hongarije. Eerst
wilden we veertig kinderen
naar Nederland halen, maar in
Pesc smeekte men ons orrj
tachtig kinderen op te nemen.
Dat werden twee bussen vol.
We konden de kinderen on
derbrengen bij gastgezinnen in
Apeldoorn en Amersfoort".
Tatji
ana
Klos organiseerde allerlei uit
stapjes voor de kinderen. Ze
zijn een middag gaan bowlen,
naar een disco in een jonge
rencentrum in Apeldoorn ge
gaan, bezochten de dierentuin
in Amersfoort en gingen giste
ren naar Amsterdam, waar het
Rijksmuseum werd bezocht en
een door Holland Internatio
nal aangeboden boottocht door
de grachten werd gemaakt. Bij
het gezelschap heeft zich ook
de oorspronkelijk uit Zagreb
afkomstige zangeres/actrice
Tatjana Simic aangesloten.
Haar lach werkt op sommige
kinderen aanstekelijk, al we
ten ze niet waarom de fotogra
fen zich verdringen rondom
die dame. Een jongetje vraagt
of deze dame soms 'famous' is
in Nederland. Eén van de be
geleiders legt uit dat Tatjana
Simic speelde in de film over
de familie Flodder en dat zij
liedjes zingt. Tatjana kan ten
minste met de kinderen in
hun eigen taal praten. Later
doet zij verslag: „Van vrijwel
alle kinderen hoor ik dat hun
ouders nog in Joegoslavië zijn
en van de meesten is het huis
er niet meer. Het is afgebrand,
weggebombardeerd of door
een bulldozer met de grond
gelijk gemaakt. Het is een
wrede oorlog, de mensen wor
den gewoon afgeslacht! Dat
merk je aan de kinderen. Ze
durven nauwlijks wat te zeg
gen, en wat ze wel durven te
zeggen maakt je niet bepaald
vrolijk".
Pax Christi Kinderhulp zou
dit jaar graag nog meer groe
pen uit Kroatië en Servië naar
Nederland halen. Van der
Langkruis: „De vraag is al
leen, hoe pakken we dat aan.
We halen het liefst kinderen
uit de gebieden waar de oorlog
woedt. Maar, zoals gezegd krij
gen we geen medewerking uit
Joegoslavië. Bovendien heb
ben we niet voldoende gastge
zinnen voor de volgende groe
pen. Deze gastgezinnen
moeten dan twee tot drie we
ken twee kinderen opnemen.
Nog een probleem is dat we
onvoldoende geld hebben voor
de organisatie en de reiskos
ten. Iedere groep kost ons een
goede ton. Dat geld hebben we
eenvoudigweg niet. Tatjana Si
mic hoopt echter het geld via
een actie binnen te halen.
„Deze kinderen mogen niet de
dupe worden van een strijd,
waaraan ze part noch deel
hebben".
Het gironummer van Pax
Christi Kinderhulp is 506506,
ten name van project Joegosla-
UTRECHT Hoe het
Gemenebest van Onaf
hankelijke Staten zich zal
presenteren, is nog een
grote vraag. Zeker is dat
de aangekondigde stand
van de 'USSR' zal ontbre
ken op de Vakantiebeurs
1992, die van 8 t/m 12 ja
nuari in Utrecht wordt ge
houden. De Jaarbeurs
verenigt 'de hele wereld
onder één dak'. Ruim zes
tig landen, meer dan hon
derd touroperators, maar
ook de Nederlandse pro
vincies, vele steden en tal
van andere vaderlandse
bezienswaardigheden to
nen zich daar aan ruim
100.000 bezoekers.
De Vakantiebeurs is de gele
genheid bij uitstek om infor
matie in te winnen over alle
mogelijke soorten van vakan
tiebestemmingen. De gletsjero-
loog kan bij de stand van IJs
land informeren naar de mo
gelijkheden tot het beklimmen
van de Vatnajökull. Wie het
Plein van de Hemelse Vrede
in Peking wil zien, kan terecht
bij Stichting Chinawinkel Ko
ning Aap. Wie voelt voor een
'niet-Rambo-achtige' survival
zou bij de Groene Wereld in
Chaam kunnen informeren.
Einzelgangers wenden zich
nieuwsgierig tot het bureau
Eigen-Wijze Reizen. De oudere
sportieveling zal zeker langs
moeten gaan bij de Stichting
Senior Sportvakanties. Ter
plekke kunnen ook de diepere
achtergronden van het bureau
'Zwerfkei Buitensport' worden
bestudeerd.
het vinden van alternatieve
symbolen voor tulpen en mo
lentjes. Voor de presentatie "1
Europe a table 1992' was ken
nelijk geen Nederlands syno
niem te vinden. Begrijpelijk,
want de exploitanten wensen
in stijl te blijven. Het is een in-
titiatief van de Nederlandse
horeca die, met het oog op het
per 1 januari 1993 echt vere
nigde Europa, in tientallen
restaurants een maandelijks
wisselend viergangenmenu
gaat serveren, ontleend aan de
nationale keuken van één van
de twaalf lidstaten. De presen
tatie vindt wisselend plaats in
één van de twaalf Nederlandse
provincies. Frankrijk bijt in ja
nuari het spits af met, uiter
aard, champagne.
Spanje
Vijfhonderd jaar geleden raak
te Columbus vanuit Spanje in
Amerika verzeild en dat feit
zal zo langzamerhand wel tot
iedereen zijn doorgedrongen.
Spanje is er in elk geval in ge
slaagd het gehele jaar in de
schijnwerpers te komen en
'Columbus' loopt als rode
draad door alle evenementen
heen. De Olympische Spelen
vinden plaats in Barcelona, in
Se villa wordt de grootste we
reldtentoonstelling ooit gehou
den en bovendien is Madrid de
culturele hoofdstad van Euro
pa. Uiteraard is in de stand
van Spanje vrijwel alle infor
matie te vinden over de Spe
len, tussen 25 juli en 9 augus-
ook
de
modatie in de omgeving en
vooral over de Catalaanse
hoofdstad, die in de afgelopen
jaren een ware metamorfose
heeft ondergaan en doortrok
ken is van de bezienswaardig
heden. Al veel eerder, op 20
april (tweede paasdag), zijn in
Sevilla de poorten opengegaan
Een beeld van de Vakantiebeurs 1991 in Utrecht, die door vele
duizenden reislustigen werd bezocht.
FOTO: ANP
ADVERTENTIE
optiek
's-Gravenhage
L v Meefdervoort 135
v. Hoytemastrut 107
Fr H®ndriklaan242
Heulstrut 19
DEN HAAG Het aantal
mensen, dat in 1991 in Neder
land een asielverzoek heeft in
gediend, is ten opzichte van
1990 nauwelijks gestegen. In
totaal telde het ministerie van
justitie dit jaar 21.615 asielzoe
kers tegenover 21.208 het vo
rig jaar. Daarmee is de begin
dit jaar alom verwachte sterke
stijging van het aantal asiel
zoekers uitgebleven. Dat blijkt
uit cijfers die gisteren door het
ministerie bekend zijn ge
maakt. Joegoslavië gold in
1991 als het belangrijkste land
van herkomst van asielzoe
kers. Vooral in de tweede helft
van dit jaar na het uitbreken
van de vijandelijkheden aldaar
besloten veel Joegoslaven hun
heil in Nederland te zoeken.
In totaal dienden dit jaar 2733
Joegoslaven in Nederland een
asielverzoek in. Sri Lanka
(1821) en Iran (1726) bezetten
de tweede en de derde plaats.
Justitie zette in 1991
lijk meer vreemdelingen uit
dan in de jaren daarvoor. In
totaal werden 14.333 mensen
uitgezet. Overigens ging het
daarbij in slechts 4006 gevallen Thema's
om afgewezen asielzoekers.
De beurs beslaat een opper
vlak van 20.000 vierkante me
ter, ruim 2500 meer dan vorig
jaar. Voor 'Nederland' is de
gehele Marijkehal gereser
veerd. De 'algemene' tour
operators en handelaren in
campers en caravans zijn ver
tegenwoordigd in de Irenehal
I. Het 'buitenland' is te vinden
in de Bernhardhallen I, II en
III. Daar zijn de van oudsher
meest populaire vakantiebe
stemming Frankrijk en het
onlangs uitgebreide Duitsland
het ruimst vertegenwoordigd,
gevolgd door België en Groot-
Brittannië. De rest van het
continent is verenigd in een
blok 'Europa', terwijl de 'verre
bestemmingen' elders samen
zijn gebracht.
"CASPER EN HOBBES
DOOR BILL WATERSON
Tussen de bedrijven door
wordt aandacht besteed aan
vier verschillende thema's.
'Zeker op vakantie' maakt dui
delijk dat een reisverzekering
er niet alleen toe dient de
schade te vergoeden bij verlies
of diefstal van bagage, maar -
veel belangrijker - een nood
zakelijk element is in de hulp
verlening bij ziekte: het ver
goeden van dokterskosten en
ziekenhuisopname, het repa
triëren van gestrande reizigers
en in gelukkig zeldzame ge
vallen ook het transport naar
huis bij sterfgevallen. 'Holland
Bloemenland' bevestigt het
beeld dat met name buitenlan
ders van ons land hebben en
smoort daarmee discussies in
de kiem over de noodzaak van
Een klein
o verwinninkje
door BERT JANSMA
Ook van mij de beste wensen. En, hoe is oud en
nieuw bij u geweestNet zoals de krant schreef,
een „rustige oudejaarsnachtRustig? De
Golfoorlog maakte minder lawaai. Ik moet
bekennen dat ik ook een kleine bijdrage geleverd
heb. Voor het eerst in m 'n leven. Ik ging op
oudejaarsdag met een merkwaardig gevoel die
drogisterij uit, waar ik 'het' in een achterkamertje
tussen de stopflessen had aangeschaft. Of ik zojuist
iets zéér illegaals had gedaan. Dat zit namelijk zo:
mijn lieve moeder had heel, heel lang geleden het
lumineuze idee om boven de huiskamertafel met
uitgestald vuurwerk een hardnekkig soort sterretje
te demonsteren voor haar drie kinderen. Ze
ontstak daarmee het door de postbode onder
rembours afgeleverde knalassortiment van meer
dan honderd stuks. Een pandemonium. Ik heb me
met het gezicht tegen de muur moeten redden voor
de vuurpijlen, tegelijkertijd pogende mijn
brandende pyjama (het was vroeg in de ochtend) te
doven. Mijn moeder ging tegen de vlakte en brak
daarmee een bijzettafeltje. Door de
rookontwikkeling was niet meer te zien waar
broer en zus hun heenkomen zochten. De ramen
sprongen door het geweld en de portemonnee van
moeder werd later door een eerlijke buurman
meters ver weg op straat teruggevonden. En dat in
een huiskamer die net was voorzien van nieuw
blank eiken meubilair. Toen we het er redelijk
levend bleken te hebben afgebracht en de
complete straat hoofdschuddend op de eerste rang
bij ons in de tuin aantroffen, werd een familiale
reddingsoperatie in gang gezet: Brandvlekken van
tafel, kasten en stoelen krabben, niet te repareren
stoelen ruilen met identieke stoelen uit de
bovenkamers, het geblakerde plafond verven,
nieuwe stroken aan de gordijnen. En: nieuw
vuurwerk kopen. Moeder besloot het vader op een
tactische manier te vertellen. Dus niet te vertellen.
Toen hij thuiskwam acteerden we dat er niets
gebeurd was. Niet overtuigend, want vaders eerste
woorden waren: Wat is hier gebeurd? De
donderwolk die hij na onze biecht verspreidde
overtrof het spektakel van daarvoor bijna: Of we
als de sodeju dat nieuwe vuurwerk terug wilden
brengen waar we het gehaald hadden. Sindsdien is
er in huize Jansma niets eens meer een onschuldig
sterretje ontstoken. En nu dan zo'n veertig jaar
later toch voor het eerst vuurwerk.
„Kindvriendelijk", liet de drogist me weten. Want
tenslotte was het bedoeld voor onze kleindochter,
die echter al om elf uur was omgevallen van de
slaap. Toen ik Den Haag al ver voor middernacht
hoorde ontploffen, leek mijn eigen kleine bijdrage
aan de geluidsoverlast me tamelijk zinloos.
Niettemin heb ik op 1 januari voor twee tientjes
ontstoken. Een klein overwinninkje.
van Expo '92, waar 109 landen
met samen meer dan 80 pro
cent van de wereldbevolking
zich 176 dagen lang zullen pre
senteren. Er worden ruim
twintig miljoen bezoekers ver
wacht. En dan is Madrid ook
nog 'Capital Europea de la
Cultura', wat zich zal uiten in
een overvloed aan culturele
evenementen, al vant er tot op
dit moment weinig lijn in de
programma's te ontdekken.
Verdwenen taboes
'Zuid-Afrika mag weer', is één
van de prikkelende slogans,
waarmee andere gebieden op
de aardbol de aandacht probe
ren te vangen. De Zuidafri-
kaanse toeristenindustrie ver
wacht in elk geval gouden
bergen, nu de mondiale ban
vloek als gevolg van'de apart
heid is vervallen. En 'Pere
strojka Reizen' profiteert volop
van het failliet van de pere
strojka, die immers in plaats
van structurele hervormingen
in de Sovjetunie een aan anar
chie grenzende vrijheid in in
tussen vijftien onafhankelijke
republieken heeft veroorzaakt.
De bureaucratische bemoei
zucht van Intoerist is verdwe
nen en alles wat vroeger taboe
was, is nu toegestaan: over
nachten bij gezinnen bijvoor
beeld.
De Vakantiebeurs 1992, in de
Jaarbeurshallen in Utrecht,
is van 8 t/m 12 januari geo
pend van 9,30 tot 17.30 uur.
Entree ƒ12,50; 4 t/m 11 jaar
en 55+ ƒ10.
DEN HAAG Premier
Lubbers en minister Van
den Broek zullen van 18
tot en met 20 februari op
uitnodiging van president
F. W. de Klerk een offi
cieel bezoek aan Zuid-
Afrika brengen. Het pro
gramma voor het bezoek
is nog niet bekend, maar
het ligt voor de hand dat
Lubbers en Van den
Broek ook een ontmoeting
zullen hebben met de lei
der van het African Natio
nal Congress, Nelson
Mandela.
Mandela werd in Nederland
op het hoogste niveau ontvan
gen nog voordat president De
Klerk, na een bezoek aan een
groot aantal Westeuropese lan
den, waarbij Nederland werd
overgeslagen, voor een offi
cieel bezoek werd uitgenodigd.
Minister Van den Broek heeft
zes jaar geleden Zuid-Afrika
bezocht als lid van de ministe
riële EG-troika. Nederlandse
premiers hebben Zuid-Afrika
gemeden sinds de apartheids
politiek in de jaren vijftig het
karakter van de samenleving
ging bepalen.
Het bericht van het bezoek is
niet in in alle geledingen van
de Zuidafrikaanse maatschap
pij met vreugde ontvangen.
„Die Dietse Federasie", een
zeer rechts gezelschap, heeft
een verklaring uitgegeven die
onder meer zegt; „Na jare van
uitgesproke vyandskap van
die Nederlandse kabinet teen
die Afrikanervolk, behoort
persone soos die heer Lubbers
niet welkom te wees nie.
Trouens, gesien sy weinig bril
jante politiek in sie land en sy
houding in die Kroatiese
kwessie waardeur hy in die
Europese pers die „Nederland
se dilettant" genoem word, het
die Boerevolk niks positiefs
van hom te wagte nie".
Het Komitee Zuidelijk Afrika
en de Werkgroep Kairos be
treuren dat met het officiële
bezoek niet is gewacht tot in
Zuid-Afrika een regering is
aangetreden die het vertrou
wen heeft van de diverse poli
tieke stromingen. De twee
anti-apartheidsorganisaties be
treuren dat Nederland „de
banden wil aanhalen met de
huidige blanke regering die
slechts een kleine minderheid
van de Zuidafrikaanse bevol
king vertegenwoordigt".
Zij suggereren dat het beter
was geweest te wachten tot de
eind vorige maand begonnen
onderhandelingen over een
breed gesteunde overgangsre
gering resultaat zouden heb
ben opgeleverd. Ook de rege
ring-De Klerk heeft zich be
reid verklaard mee te werken
aan de vorming van een rege
ring waarin ook de meerder
heid van de bevolking is ver
tegenwoordigd.
Euthanasierichtlijnen voor
artsen en verpleegkundigen
UTRECHT Het is van groot
belang dat artsen en verpleeg
kundigen met elkaar in ge
sprek raken over het com
plexe vraagstuk van de eutha-
Dit geldt ook voor hulpverle
ners die principieel tegen eu
thanasie ziin. Onduidelijkheid
over de taken, bevoegdheden
en verantwoordelijkheden van
artsen enerzijds en verpleeg
kundigen anderzijds geeft in
de praktijk aanleiding tot con
flicten en onvrede.
De organisaties van artsen en
verpleegkundigen, de KNMG
en de Nieuwe Unie '91 (NU
'91), zeggen dit in een inlei
ding bij euthanasierichtlijnen
die zij gezamenlijk hebben op
gesteld. Volgens deze richtlij
nen kan alleen een arts de be
slissing nemen om tot eutha
nasie over te gaan. Als de ver
pleegkundige betwijfelt of de
zorgvuldigheidseisen goed
worden toegepast, moet een
gesprek met de arts mogelijk
zijn. Een verpleegkundige die
blijft twijfelen moet, na over
leg met de patiënt en na dit
aan de arts te hebben meege
deeld, een derde om advies of
bemiddeling kunnen vragen.
In situaties waarin de ver
pleegkundige vindt dat tot eu
thanasie moet worden overge
gaan en de behandelend arts
niet, kan de verpleegkundige,
die dagelijks met de patiënt
optrekt, in gewetensnood ko
men. In dat geval kan deze de
patiënt wijzen op de mogelijk
heid een andere arts te raad
plegen. Artsen en verpleeg
kundigen kunnen op grond
van gewetensbezwaren weige
ren deel te nemen aan beslui
ten tot en uitvoering van eu
thanasie. Als zij een verzoek
om levensbeëindiging krijgen,
zijn ze moreel verplicht de pa
tiënt op de hoogte te stellen
van hun standpunt. Ook mag
van hen worden verwacht dat
ze de patiënt zo snel mogelijk
de gelegenheid bieden voor
contact met een andere hulp
verlener, aldus KNMG en NU
'91.
