De
topsport
van
Hans
van der
Togt
Barry
White
blijft
liefde
trouw
CeidócGouicmt
r
1
mal
Ie
ZATERDAG 4 JANUARI 1992 PAGINA 20
AALSMEER - Joop van den Ende
was ondubbelzinnig in zijn keus:
bij geen presentator ligt het 'irrita-
tiepercentage' zo laag als bij de
voormalige AVRO-omroeper. Niet
iedereen zal het psychologisch in
zicht van de grote baas van de
amusementsfabriek in Aalsmeer
delen. Voor een deel der natie blijft
hij de gelikte presentator van een
amusementsprodukt. Brrrrr, huive
ren de dominee en intellectueel,
die zich eerst in allerlei bochten
wringen voordat zij maar zouden
durven toegeven dat zij ooit wel
eens een paar minuten naar het
Rad van Fortuin hebben gekeken.
Het André-van-Duin-effect ijlt na. Hoe
veel jaren duurde het niet voordat het
lachtaboe op de volkskomiek werd door
broken? In moralistisch Nederland ligt
een doem op pret en pretentieloos ver
maak. En wee degene die wel eens over
de schouder van de massa meekijkt. Van
der Togt is de schaamte allang voorbij.
De hautaine reacties deren hem niet. Ie
dere presentator kent het fenomeen, of
hij nu Jos Brink, Henny Huisman of
Ron Brandsteder heet.
De 44-jarige showmaster, die in zijn vo
rige baan de kunst verstond om zelfs het
dommelende Ontdek je plekje een thril
lerachtige verpakking mee te geven,
schildert een zelfportret: „Ik denk dat ik
heel sec presenteer. In elk geval weet ik
dat het grote publiek mij goed vindt.
Mensen kennen mij alleen van de buis.
Ik wil zo natuurlijk mogelijk overko
men. Mensen vinden mij een gezellige,
aardige, gewone jongen. Van de stapel
fanmail die ik krijg is 95 procent posi
tief. Zeer positief'.
Zoals van een vereniging van platte
landsvrouwen uit Groningen. Deze week
kwam hun brief binnen. Zij hadden een
fantastische dag gehad in Aalsmeer.
Hans van der Togt, een enige vent. Niets
dan lof voor dat leuke programma. Al
leen jammer, schreven de dames uit
Groningen, dat Hans' assistente Leon-
tien zo weinig om het lijf heeft met haar
korte rokjes en zo.
De brief is met gepast gelach ontvangen.
Leontien, 23 jaar, heeft „een beeld
schoon figuurtje. Zij draagt de kleren die
bij haar passen", oordeelt de presenta
tor. En dat zijn dan wel jurkjes die meer
dan tweeduizend gulden kosten. Leon
tien, vervolgen de dames, moet lange
mouwen dragen. Als zij dan ook nog
eens rokken gaat dragen die ten minste
vier centimeter over de knie hangen,ja,
dan zal zij nog wel eens aan de man ko-
Dollartekens
Vijf keer per week, klokslag zeven uur.
Anderhalf miljoen Nederlanders verga
pen zich exact 26 minuten aan het car
naval van stofzuigers, wasmachines, vi
deorecorders, hifi-installaties, hangklok
ken en espresso-automaten. Dollartekens
lichten op in de ogen van kandidaten die
in een half uurtje voor tienduizenden
guldens aan prijzen binnenhalen. Met
als uitsmijter de auto of droomkeuken,
want geluk is nog te koop in Nederland.
Wat het publieke bestel er ook tegenover
zet: het1 Rad van Fortuin slaat alle quiz
zen. Ja, ook Lingo, het populaire spelle
tje van de Vara, wordt nog met nipte cij
fers verslagen.
Wie doet mee? Wie kijkt? In elk geval
ook mensen die een geestelijke bagage
met zich mee torsen. En zich er niet
voor schamen zich na het eten te laven
aan de zegeningen van de westerse cul
tuur. Neem Paul Haenen, VPRO-cory-
fee, en Rad van Fortuin-junk. „Hij is
verslaafd, vindt het heerlijk om elke
HET 'WAANZINNIGE'
SUCCES VAN HET
RAD VAN FORTUIN
avond naar het Rad te kijken. Ach, al
die onzin die mensen schrijven; als je
het programma leuk vindt, dan kijk je.
Zo niet, dan kijk je niet. Wat is dat toch
voor een autoritair gedoe dat je niet zou
mogen kijken, als je gestudeerd hebt".
Stop de verloedering, schreeuwde de
VPRO, en zij werd A-omroep. Hans van
der Tbgt is een van de nieuwe leden.
Wie verloedert er nu eigenlijk?
Hij heeft zojuist de oudejaarsaflevering
gepresenteerd. De vijfhonderdzoveelste
editie alweer. De opluchting glijdt van
hem af; de reusachtige champagnefles
was nog net binnen de 26e minuut van
de uitzending ontkurkt. Rad-kijkers heb
ben rustig kunnen slapen: het Rad van
Fortuin luidde 1991 op gepaste wijze uit.
Een opname-week in de amusement-fa
briek van Joop van den Ende is 'heerlijk
om te doen', maar slopend. „Het is top
sport", zegt de presentator. Vandaag
heeft hij drie afleveringen achter elkaar
opgenomen, maar doorgaans zijn dat er
vijf. In een week worden de opnames
voor een hele maand afgewerkt. De rest
van de maand blijft over voor allerhan
de presentaties; in het land en in het
complex van Aalsmeer dat bijna elke
dag wel door een bedrijf wordt afge
huurd.
Wallen onder de ogen, maar een snufje
poeder doet wonderen. De stem is
kwiek, en veert mee op de intonatie die
hij voor het televisiescherm gebruikt.
Het wegdek boven zijn taille is op zijn
minst nog licht geaccidenteerd, maar
'vijf kilootjes' zijn er al af. Tennist sinds
kort als een bezetene. Frummelt onop
houdelijk aan een koffiemelkbakje, rookt
de ene na de andere sigaret.
Binnen de muren van zijn tot woning
verbouwde pakhuis in het
Amsterdam is hij de introverte jongen.
Beslist geen gangmaker op feesten. Hij
kijkt graag naar televisie; naar zijn colle
ga's, naar sport. Lekker lezen, lekker
schilderen. „Privé kan ik niet veel hecti
sche omstandigheden om mij heen ver
dragen. Waar ik werk is het al hectisch
genoeg". Vertelt jongensachtig over de
oude politiesurveillanceboot die zijn
vriend, met wie hij al achttien jaar sa
menwoont, heeft gekocht. De boot
wordt verbouwd en in februari naar
Griekenland gevaren. Straks een vlieg
tuigje pakken en dan regelmatig uitvie
ren op de Griekse wateren.
„Op een opnamedag concentreer ik mij
vreselijk goed. Het is de enige manier
om het vol te houden. Grapjes buiten
het programma om maak ik niet. Ik
houd mij alleen met de kandidaten be
zig. Mijn hoofd zit vol informatie. Men
sen vragen mij wel eens: word je niet gek
om het programma elke dag te presente
ren? Nee dus. Ik vind het heerlijk om te
doen. En in werkelijkheid presenteer ik
dus niet elke dag".
Straalkachels
Sterren worden verwend bij Joop van
den Ende. Als straalkacheltjes verwar
men duizend en een handen de presenta
tor, zodat hij zich volledig op de uitzen
ding kan concentreren. Hans van der
Togt heeft zijn eigen kleedster, die - op
elke opnamedag - ervoor zorgt dat vijf
op maat gesneden pakken klaar hangen.
Tussen elke opgenomen aflevering duikt
de showmaster van het ene in het andere
pak. Het Rad van Fortuin heet een pro-
duktioneel heel ingewikkeld programma
te zijn. Een hele lange ketting, met hon
derden schakeltjes. Breekt een schakel-
tje, dan breekt de ketting. Niet bij Joop
van den Ende. Alles klopt.
„Joop valt vreselijk op mensen die heel
erg betrokken zijn bij het produkt dat zij
maken. Ik ben iemand die zijn huiswerk
heel goed maakt. Ja, hij had ook Jos
Brink voor het Rad kunnen vragen.
Maar - met alle bewondering die ik
voor hem heb - Jos is iemand die er al
tijd grappen en grollen tussendoor gooit.
Bij een programma dat elke dag op het
scherm komt, zou dat te veel irritaties
opwekken. Ik ben minder irritatiegevoe-
lig. Mensen zien mij als een aardige,
spontane jongen".
Voor 'de populairste omroeper en best
gekapte man van Nederland' was Joops
aanbod een geschenk uit de hemel. Óp
precies het juiste moment. Een echte
kans had de AVRO hem nooit gegeven.
Rancune zegt hij niet te hebben. Wel:
„Ik heb bijvoorbeeld vele malen de uit
reiking van de Televizierring gepresen
teerd. Geen gemakkelijke klus, tegenover
allemaal collega's en directies van om
roepen. Fantastische complimenten
kreeg ik, maar daarbij bleef het. Er zou
wel eens wat komen. Er kwam nooit
wat".
Nu noemt hij zich de gelukkige uitbater
van 'de gouden formule'. Hét Rad van
Fortuin staat als een huis; is wereldwijd
een doorslaand succes. Hans van der
Togt waakt echter voor routine. Elke
keer er fris tegen aan. „Ik leef echt heel
erg mee met het spelletje. Ik vind het
echt heel fijn als mensen mooie prijzen
winnen. Ik vind het echt heel erg als zij
op bankroet terechtkomen','.
De formule laat hem weinig bewegings
ruimte. Alleen in de korte gesprekjes
met de kandidaten kan hij iets van zich
zelf laten zien. „Zelf heb ik wel eens het
idee te veel dezelfde teksten te gebrui
ken. Maar anderen zeggen dat ik elke
keer weer andere dingen zeg. Zodra ik
een kwinkslag kan geven, doe ik dat".
De selectie van kandidaten is pittig. Dat
kan ook bij zo'n enorm aanbod. Van
elke duizend kandidaten die worden ge
test komen er zeventig in de uitzending.
De eerste horde vormt een puzzeltest.
Binnen vijf minuten moeten veertien
van de twintig puzzels worden opgelost.
„Je moet echt een heel goede puzzelaar
zijn", weet Hans van der Togt.
„De ervaring leert dat veertig procent
van de parate kennis verdwijnt op het
moment dat de camera's op de mensen
zijn gericht. Al die lampen maken ner
veus. Ja, thuis, vanuit de luie stoel, met
een kop koffie, dan lukt het wel. Maar
hier is het anders. Hebben zij ook met
mij te maken. Zij kennen mij van het
scherm. Dan sta ik opeens voor hen.
Dat verwart".
De puzzelaars die de eerste test door
staan worden vervolgens gescreend op
hun presentatie. „Het gaat er absolüüt
niet om hoe mensen eruit zien. Zijn zij
dik, dun, mooi, lelijk, groen, geel - dat
maakt niet uit. Maar wij letten wel op
uitstraling. Mensen mogen niet dicht
klappen. Dialect is geen enkel bezwaar.
maar kunnen babbelen".
Echtkwaad
Iedereen die meedoet, zegt hetzelfde: wij
rekenen nergens op. Het gaat om het
meedoen. Tot op zekere hoogte is dat
ook zo. Een halfuurtje wordt de onbe
FOTO:
ENGEL
LAMEIJER
kende Nederlander een-klein-beetje-de-
bekende-Nederlander; een ster zelfs in
het circuit van familie, vrienden en col
lega's. Maar 'knikkers' willen zij alle
maal, al laten weinigen merken hoe te
leurgesteld zij zijn 'met allemaal nullen'
huiswaarts te moeten keren. De presen
tator schat dat ongeveer zes mensen
'echt kwaad' het pand hebben verlaten.
Het omgekeerde gebeurt vaker. Mensen
met een sociaal minimum schrijven nog
al eens boze brieven. Al jaren bikkelen
zij voor een onbetaalbare wasmachine,
en dan winnen kandidaten wasmachines
en koelkasten die zij niet eens nodig
hebben. Waarom geen kandidaten die de
spullen echt nodig hebben?
De zinnen worden dan ook tot het uiter
ste geprikkeld op de momenten dat de
stem van Gaston tot orkaankracht aan
zwelt: „de eerste stapjes van de kleine,
die leg je vast met deze bla-bla-videoca-
mera; en wat een stoere jongen, dit ju
weel voor de keuken, deze bla-bla-koel-
kast; de suikerpot valt om, maar dat is
geen probleem voor deze stoere stofzui
ger uit Denemarken; en wat een vaat-
wasmachine: terwijl jij aan je laatste
kopje koffie zit, wast zij de vaat super-
schoon".
Hans van der Togt kan er niet mee zit
ten. Er zijn voldoende quizzen (Triviant,
Brainstorm, Per Secondewijzer, Twee
voor Twaalf) waarin het etaleren van
kennis belangrijker is dan de prijzenslag.
Voor de toekomst sluit hij niets uit, i
maar hij is zich van één ding zeer be
wust: voor hem is het Rad van Fortuin
het gulden schot. En ook Leontien zal
niet snel van het scherm te branden zijn.
Daar kunnen geen duizend plattelands
vrouwen uit Groningen iets aan veran
deren.
De muziek op z'n laatste cd 'Put me in your mix' mag dan in een
moderner jasje gestoken zijn, voor de rest is er niets veranderd: een
gesproken introotje, waarin de tonen uit de ondermaag gehaald wor
den, zoet klinkende dameskoortjes en teksten die over de liefde gaan.
Met die formule heeft de Amerikaanse zanger Barry White (47) maar
mooi honderd miljoen platen verkocht, waarvan verscheidene in plati
na en nog veel meer in goud. Ondanks de scepcis vooraf blijkt de ver
tolker van softe love-songs zich wel degelijk druk te maken over ande
re facetten des levens. Een gesprek met de mens achter de muzikant.
AMSTERDAM - Barry White's
handelsmerk is z'n lage stem. In
zijn jeugd moet hij menigmaal de
Amerikaanse versie van 'Oh, oh,
oh, wat kan ik laag, haal de tonen
van onder uit m'n maag' hebben
gezongen, anders is dat diepe ge
grom niet te verklaren. Het blijkt
toch iets anders te liggen. White is
niet te beroerd om voor de 8031e
maal te vertellen 'hoe het allemaal
is gekomen'.
„Op een dag, ik was veertien jaar, werd
ik wakker, liep naar beneden en groette
m'n moeder. Die schrok zich wezenloos,
want 'Mornin' mum' werd niet met het
gebruikelijke hoge jongenstemmetje
maar met een diepe basstem gezegd. De
volgende morgen had ik ook ineens
baardgroei. M'n vrienden vonden het
prachtig. Vier weken lang werd ik door
hen meegetroond en als een soort circus
attractie aan iedereen getoond. Echt leuk
vond ik het allemaal niet maar wat doe
je eraan?".
White's hotelkamer in Amsterdam zit
knap vol. Een paar van zijn medewer
kers, de pr-man van de platenmaat
schappij en nog wat andere mensen be
volken de kleine ruimte en luisteren
aandachtig naar White, een imposante
verschijning, gehuld 'in een zwart glan
zend gewaad.
De Amerikaanse zanger is net in Rome
geweest, waar hij met een dertig leden
tellend koor voor kardinalen en andere
hoogwaardigheidsbekleders van het Va-
ticaan heeft gezongen. „Een bijzondere
ervaring", meent White, die dit optreden
als een van de hoogtepunten uit z'n car-
rière beschouwt. Is White tegenwoordig
op de religieuze toer? „Gospelmuziek
kreeg ik met de paplepel ingegoten. Net
zoals James Brown, Sam Cooke, Ray
Charles, Aretha Franklin en Gladys
Knight trouwens. Daar groei je mee op
en dat laat je niet los. Vandaar dat het
een hele eer was om juist daar op te tre
den".
Hits
Barry White en zijn Love Unlimited Or
chestra scoorden in de jaren zeventig
een groot aantal hits: 'Never gonna give
ya up', 'Love's theme' en 'Can get
enough of your love' zijn een paar van
de bekendste voorbeelden. Gepolijste,
zwarte dansmuziek, in White's verpak
king ook wel symfonische soul genoemd.
In negen van de tien gevallen is liefde
het centrale thema. Ook z'n laatste cd is
daarvan doordrenkt; hij wordt er maar
niet moe van. Waarom die voorliefde?
White: „Ik kom op deze wijze bij de
kern van al onze problemen die zich
openbaren in relaties, in het bijzonder
tussen man en vrouw. Liefde is het ant
woord op al die problemen. Ze is ook
universeel. De reden waarom jij en ik
hier zitten heeft ook alles met liefde te
maken. Soms geven mensen me wel
eens het idee dat ik de enige ben die ero
ver zingt. Onzin. Wat dacht je bijvoor
beeld van Julio Iglesias? Zo zijn er zo
veel".
Hoezeer Eros met White is verbonden
blijkt wel uit het bestaan van zogenaam
de Barry-White-baby's. Zijn songs blij
ken een ideale achtergrond te vormen
voor het minnespel. „Mijn muziek zet
aan tot liefde", stelt White onomwonden
vast. Op die manier heeft hij dus een be
hoorlijke bijdrage geleverd aan de toena
me van de wereldpopulatie.
Heeft hij ooit overwogen onderwerpen
als milieu, politiek en armoede in z'n
teksten te verwerken? „Ik heb wel eens
een politiek getint album gemaakt. Dat
was in '83, toen mijn broer op 37-jarige
leeftijd vermoord werd. Ik zal die dag
- 5 december - nooit vergeten. Ik stond
op het punt om naar het gebouw van de
Verenigde Naties te gaan om daar een
toespraak te houden. De telefoon gaat:
m'n moeder. 'Ze hebben je broer dood
geschoten', zegt ze. Ik heb natuurlijk
meteen de VN afgebeld. Op de autora
dio kreeg ik bericht van m'n eigen dood.
Ze dachten dat ik doodgeschoten was.
Later bleek zelfs uit brieven van Hol
landse fans, dat zij ook dachten dat ik
vermoord was".
„M'n broer zat in een bende. Ook ik heb
een tijd deel uitgemaakt van een straat
bende in Los Angeles. Stelen, geweld,
het hoorde er allemaal bij. In die tijd
- ik was nog een teenager - was het
vooral te doen om het afbakenen van je
eigen territorium. Nu zijn drugs de in
zet. Cocaïne, crack, noem maar op. Ik
zag hier in Amsterdam veel graffiti op
de muren. Dat is een slecht teken. Het
betekent dat het geweld ook hier zal toe
nemen. Steden in de VS zitten vol graffi
ti. Alles is daar momenteel out of con
trol: economie, politiek, aids, drugs.
Veel jongeren willen ook niet meer wer
ken. Ze willen wel een Mercedes en die
moet dezelfde dag nog voor de deur
staan. Dat loopt dus uit op geweld".
„In 1960, na het stelen van 35.000 dollar
aan auto-accessoires, kwam ik op 16-ja-
rige leeftijd in de gevangenis. Ik besloot
toen een ander leven te gaan leiden; weg
met de misdaad en de slechte gewoon
ten. Dat is me gelukt. Ik belandde later
in de muziekindustrie, wilde me eigen
lijk alleen met produceren en compone
ren bezighouden, maar ben ook gaan
zingen. In '73 was ik een held in Los An
geles. Een zwarte, afkomstig uit het cri
minele circuit die zonder highschool of
wat voor opleiding dan ook zich opge
werkt had tot een beroemdheid en een
miljonair; dat vinden ze prachtig".
Miljoenen
„Of het vele geld mij heeft veranderd?
Nee, niet wezenlijk, vermoedelijk omdat
ik pas op 27-jarige leeftijd miljonair
werd. Ik heb miljoenen weggegeven. Aan
liefdadigheidsprojecten. Aan kinderen,
niet aan volwassenen; die moeten zich
zelf maar redden. Volwassenen zijn er
schuldig aan dat veel kinderen ontspo
ren en aan de drugs raken. Ik ben ont
zettend kwaad op de maatschappij die
toelaat dat kinderen zo worden. En de
grootste criminelen zijn zij die drugs in
het land en op de markt brengen waar
de jeugd aan kapot gaat".
De Amerikaan is helemaal ontketend:
„Drugs, alcohol, ik wil er niets mee te
maken hebben. Ik heb te veel mensen de
vernieling in zien gaan. In mijn staf zit
ten ook geen mensen die deze middelen
gebruiken. Ze vliegen er onmiddellijk uit
als ik er iets van zou merken. Wie
vriend van Barry White wil zijn gebruikt
geen drugs of alcohol. Ze veranderen je
gedrag. Alcohol had nooit in de handel
gebracht mogen worden. Luider praten,
wartaal, agressie, negatief gedrag, al die
symptonen openbaren zich als je stevig
drinkt".
Helemaal brandschoon is White zelf
trouwens evenmin: hij neemt af en toe
een glaasje wijn, maar beschouwt dat als
peanuts. „Wist je", zegt hij terwijl hij
opeens van onderwerp verandert, „dat
ik in '82 een bedrag van ruim drie mil
joen dollar heb geweigerd toen ik werd
gevraagd om in Zuid-Afrika te komen
optreden?". Een antwoord niet afwach
tend: „En ik zou er nu nóg niet naartoe
daar afspeelt".
White is vader van acht kinderen. Luis-
teren die eigenlijk wel naar hem? „Jaze-
ker. Ze groeien dan wel op met een
zwembad in de tuin en kunnen dingen
doen die ik op hun leeftijd nooit heb ge-
kund, maar ze beseffen dondersgoed dat
hun vader zich uit de goot heeft opge
werkt en dat hij de andere kant van de
medaille kent. De dingen die ik zeg, snij-
den hout. Dat weten ze".
Het gesprek moet worden afgerond. De
vertegenwoordiger van de platenmaat- j
schappij geeft een seintje. Z'n muziek en
z'n nieuwste cd zijn maar nauwelijks
aan bod gekomen; White lijkt dat niet
erg te vinden. Over nieuwe technische
hulpmiddelen, die hij op z'n jongste pla
ten verwerkt, zegt hij: „Ik gebruik ze wel
maar ze mogen nooit een overheersende
rol spelen. Of het menselijke element in
de weg staan. Mensen willen muziek uit
het hart horen en die brengt Barry Whi
te. Toen en ook nu nog".
moeten
krijgen,
aan bo(
