Archeologen en orthodoxen
ruziën over joodse graven
Vaticaan: niet
alleen maar
voorzichtig
in diplomatie
Nieuwe predikant voor
herstellend Nes Ammim
Eeidóe Gouraiit
Rabbijn krijgt geheim
Coca Cola-recept
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
Horeca-naam 'Hof van Eden' valt
verkeerd bij Enschedese kerken
r '4B-tSMMRI
COMMENTAAR
£eidóc(Sou*a/nt
vrijdag 3 januari 1992
JERUZALEM Voor het eerst in de geschiedenis van
Coca Cola zouden de producenten van de bruine limo
nade bereid zijn hun hoogst geheime recept aan een
buitenstaander toe te vertrouwen.
De gelukkige uitverkorene is rabbijn Moshe Landau uit de als
orthodox joods bekendstaande stad Bnei Brak bij Tel Aviv.
Coca Cola heeft besloten het recept aan joodse geestelijken te
openbaren zodat zij kunnen bepalen of de bruine drank ook
voor de streng religieuze joden 'kosjer' is en aan de joodse ge
loofsvoorschriften voldoet.
Coca Cola zou hiertoe besloten hebben, aldus Ma'ariv, nadat be
kend werd dat zijn voornaamste concurrent Pepsi Cola in de
toekomst kosjere cola op de Israëlische markt brengt.
Een fanaticus is
iemand die niet van
gedachten kan
veranderen en niet
van onderwerp wil
veranderen.
Winston Churchill
ENSCHEDE Acht Enschedese kerken van de
gereformeerde gezindte vallen over de naam
'Hof van Eden' die de nieuwe eigenaar aan het
Volkspark-restaurant heeft gegeven. Deze bij
belse benaming voor het paradijs roept bij de
Gereformeerde Kerk vrijgemaakt, Nederlands
Gereformeerde Kerk en de Christelijk Gerefor
meerde Kerk 'grote vraagtekens' op. „Het ver
driet ons dat juist de naam Hof van Eden is ge
kozen en wel om het feit dat deze een zeer bij
zondere betekenis heeft in Gods Woord, aldus de
kerkeraden in een protestbrief aan de nieuwe
eigenaar Wim Kok. Zij doen een dringend
beroep op hem de naam te veranderen. Kok be
roept zich er in een weerwoord op dat hij, alvo
rens met de Hof van Eden in zee te gaan hij con
tact heeft gezocht met het Omroeppastoraat van
de KRO en NCRV, alsmede een 'gereformeerde
dominee uit Enschede'. „Geen van deze deskun
digen had bezwaar tegen de naam zodat we er
internationale bescherming voor hebben aange
vraagd bij het Benelux Merkenburo," aldus Kok.
Voor zijn nieuwe etablissement heeft hij als logo
laten ontwerpen een paradijselijke appelboom en
een dito slang. Kok: „Het heeft me overigens
verbaasd dat de naam Hof van Eden niet offi
cieel voor handelsdoeleinden geregistreerd was,
aangezien ze toch over de hele wereld wel be
kend is. We maken er nu dankbaar gebruik
JERUZALEM Archeo
logen in Jeruzalem bele
ven een hectische tijd
door het grote aantal
bouwactiviteiten daar en
de aanleg van een snel
weg met vier rijbanen
door de stad.
Volgens de Israëlische wet
moet een bouwonderneming
archeologen toestaan onder
zoek te doen, voordat ze een
onbebouwd gebied ontsluit.
Zo probeert Israël grote schade
aan het historisch erfgoed van
Jeruzalem te voorkomen. Als
de archeologen iets van histo
risch belang vinden, kan het
gemeentebestuur een onderne
ming opdracht geven de
bouwwerkzaamheden tijdelijk
te staken. De archeologen ko
men daarbij nogal eens in con
flict met ultra-orthodoxe jo
den, want die behoren tot de
belangrijkste opdrachtgevers
van bouwprojecten in Oost-Je-
ruzalem, dat na de Zesdaagse
Oorlog van 1967 door Israël
werd bezet.
Er dreigt bijvoorbeeld een
conflict tussen de archeologen
en joodse kolonisten in de stad
van koning David. De kolonis
ten, die daar zes huizen bezet
houden en aanspraak maken
op talrijke andere gebouwen
in dit oudste deel van Jeruza
lem, willen er een groot aantal
huizen neerzetten.
De archeoloog Gideon Avni
heeft hun geantwoord dat dit
deel van de stad, dat 2996 jaar
geleden door koning David
werd veroverd, voor de arche
ologen heilig is. Er zullen nooit
huizen mogen worden ge
bouwd.
Soortgelijke conflicten zijn te
verwachten in andere delen
van Oost-Jeruzalem waar
joodse kolonisten aan de slag
willen gaan, zoals de moslim-
wijk binnen de oude stad en in
het bijzonder de hellingen van
de Scopusberg tegenover de
oude stad, noordelijk van de
Olijfberg. Hier zullen de kolo
nisten ook worden geconfron
teerd met verzet van ultra-or
thodoxe joden, want in dit ge
bied zijn vele joodse graven uit
de tijd van Christus gevonden.
Een archeologische vondst van formaat in Jeruzalem: houtskooltekening uit de eerste eeuwen van
het christendom. De steen waarop de tekening is gemaakt, werd gevonden in een crypt, die gevon
den werd onder een kerk. foto: ap
De orthodoxe joden verzetten
zich tegen elke aantasting van
de graven, zelfs als dat gebeurt
op de behoedzame manier
waarmee archeologen te werk
gaan.
De conflicten tussen de ultra
orthodoxe joden en de archeo
logen hadden zelfs in het bui
tenland weerklank gevonden.
In de Verenigde Staten en Ca
nada gingen duizenden ortho
doxe joden de straat op. Zij be
schuldigden de Israëlische re
gering ervan lijdelijk toe te
zien, hoe joodse graven syste
matisch worden geschonden.
De aanleiding voor de demon
straties waren incidenten die
archeologen en orthodoxe jo
den verschillend uitleggen. Bij
de bouw van een uitkijktoren
op de Scopusberg zijn vier
groeven met meer dan twintig
graven gevonden. De archeo
logen gingen drie weken ach
tereen door met hun opgravin
gen zonder zich iets aan de
kritiek van de orthodoxe joden
gelegen te laten liggen. Zelfs
op de sabbat werd doorge
werkt.
De achtergrond voor de con
flicten is dat het oude Jeruza
lem op een zo klein mogelijke
ruimte is gebouwd en met een
muur is omgeven, terwijl de
begraafplaats ongehinderd tot
ver buiten de stadsmuur kon
worden uitgebreid. Op deze
manier werd de oude stad in
de loop der eeuwen door een
niet te overziene reeks graven
omringd. De moderne stad
kan geen bouwprojecten meer
beginnen, als geen enkel graf
ooit zou mogen worden ge
ruimd. In de tijd dat Christus
leefde, heeft men pas na lang
aarzelen besloten de graven te
ruimen en de stoffelijke resten
naar elders over te brengen.
De orthodoxe joden hebben te
gen het verplaatsen van gra
ven grote bezwaren. Op het
reusachtige bouwterrein ten
westen van de oude stad, het
oude grensgebied tussen Oost-
Wegenaanleg in Jeruzalem, een bron van conflicten.
West-Jeruzalem, waar een
wijk moet komen, zijn
50 joodse graven gevonden.
Omdat ze al verwoest zijn te
gen het einde van de vorige
eeuw, toen de stad zich in die
richting uitbreidde, hebben de
orthodoxen zich erin geschikt
de beenderen te verzamelen
en het gebied te laten bebou
wen. Er wordt alleen nog ge
twist over een nog niet aange
taste groeve, waarschijnlijk de
grootste van alle grafruimten
die ooit in Jeruzalem zijn ge
vonden.
Aan het zuidelijke eindpunt
van de aan te leggen snelweg
hebben de archeologen een
Armeense wijk uit de zesde
eeuw uitgegraven. Jïr zijn ker
ken, kloosters en graven ge
vonden. Naar de mening van
deskundigen liggen er christe
nen begraven. De archeologen
hebben de Armeense patriarch
van Jeruzalem beloofd de stof
felijke resten over te dragen
voor een herbegrafenis op het
Armeense kerkhof.
De orthodoxe joden wisten
echter met demonstraties
waarbij het geweld niet altijd
werd geschuwd, gedaan te
krijgen dat de opgravingen
werden opgeschort. Zij sluiten
namelijk niet uit dat er joden
begraven liggen.
Enkele jaren hebben de ortho
doxe partijen in het parlement
een 'archeologenwet' erdoor
weten te krijgen. Deze wet
verbiedt archeologen door te
gaan met opgravingen als het
om joodse graven gaat. De ar
cheologen hebben tevergeefs
tegen de wet ingebracht dat de
geschiedenis voor een belang
rijk deel uit graven is af te lei
den. Als begraafplaatsen niet
mogen worden onderzocht,
blijft het verleden verborgen.
VATICAANSTAD De
Vaticaanse diplomatie, die
eind 1990 een nieuwe leiding
kreeg, heeft zich een nieuwe,
directere werkwijze aange
leerd. Aan de buitengewoon
genuanceerde antwoorden
en de voorzichtigheid tot
elke prijs is een einde geko
men. De openhartigheid wint
het vaak van de behoèd-
zaamheid.
Kardinaal Angelo Sodano volg
de in december 1990 kardinaal
Agostino Casaroli, architect
van het voorzichtige beleid van
het Vaticaan tegenover de
communistische landen van
Oost-Europa, op als staatssecre
taris. De Franse bisschop Jean-
Louis Tauran werd als secreta
ris voor de betrekkingen met
de andere staten de Vaticaanse
'minister van buitenlandse za
ken'.
Nadat Tauran in augustus van
een bliksembezoek aan Joego
slavië was teruggekeerd, riep
hij de ambassadeurs die bij de
Heilige Stoel zijn geaccredi-
BEROEPINGEN
te Giessen J. Quist te Hendrik Ido
Ambacht; te Rhoon J. Lugtigheid te
Hoogvliet.
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
Beroepen te Bergentheim en te Zuld-
a Boer te Pretorla(Zuld-Afri-
Vrije Evangelische Gemeenten
Aangenomen naar Oude Biltzljl E.J.
Warning, kand. te Kampen.
teerd, bijeen. Dezen konden
hun oren niet geloven, toen
Tauran de Serviërs van „fascis
tisch" gedrag beschuldigde. De
pro-Kroatische houding van
het Vaticaan was zelfs de Itali
aanse minister van buitenland
se zaken, Gianni de Michelis, te
veel. Hij beschuldigde het Vati
caan ervan „te ver te zijn ge
gaan" in zijn steun aan de naar
onafhankelijkheid strevende
deelrepubliek.
Sinds begin dit jaar weten de
diplomaten dat de Heilige Stoel
niet meer geneigd is bij ernsti
ge problemen om de hete brij
heen te draaien. Paus Johannes
Paulus II wond er geen doekjes
om dat hij het niet eens was
met het beleid van de Ameri
kaanse regering tijdens de
Golfcrisis.
Het Vaticaan maakte ook dui
delijk als genodigde deel te wil
len nemen aan de vredesconfe
rentie over het Midden-Oosten.
Maar deze werd enkele dagen
later geopend, zonder dat er
plaats was ingeruimd voor een
waarnemer namens de kleinste
staat ter wereld.
Ook de Russisch-Orthodoxe
Kerk heeft de gevolgen van de
veranderingen bij de Vaticaan
se diplomatieke dienst onder
vonden. Zonder overleg met
deze kerk benoemde de paus
dit voorjaar drie apostolische
administratoren in Rusland en
Kazaehstan en herstelde hij de
hiërarchie in Wit-Rusland. De
Russisch-Orthodoxe Kerk be
schuldigde het Vaticaan van
agressief proselytisme (zieltjes-
winnerij) en zond uit protest
geen vertegenwoordiger naar
de bisschoppensynode over Eu-
Angelo Sodano. foto: ap
ropa. Tijdens deze synode ver
dedigde Sodano op een voor de
orthodoxe kerk niet mis te ver
stane manier zijn beleid.
De Heilige Stoel heeft zich ge
haast de betrekkingen met de
republieken van de inmiddels
ontbonden Sovjetunie te her
stellen. Mgr. Francesco Colasu-
onno, die zich als speciale nun
tius verdienstelijk heeft ge
maakt voor het herstel van de
betrekkingen met de Oosteuro-
pese landen, werd tot persoon
lijk gedelegeerde in Moskou
benoemd. In Litouwen, Estland
en Letland zijn de nuntiaturen
heropend en Albanië heeft
weer een pauselijke afgezant.
De openhartigheid wint het
ook van de voorzichtigheid in
China. Deze voorzichtigheid
leidde ertoe dat de paus pas dit
jaar bekend maakte dat hij de
Chinese aartsbisschop Ignace
Kung Pin-Mei twaalf jaar gele
den tot kardinaal had be
noemd. De hoogbejaarde bis
schop kwam in 1985 vrij, nadat
hij dertig jaar gevangen had
gezeten.
De paus aarzelt zowel tijdens
zijn reizen als in zijn toespra
ken en verklaringen niet de
fouten van de verschillende sa
menlevingen aan de kaak te
stellen. In de encycliek 'Cente-
simus Annus' waarschuwde de
paus voor een verheerlijking
van het kapitalistische systeem
na de val van het communisme
in Oost-Europa. Al enkele ja
ren geleden herinnerde de paus
eraan dat sommige goederen
niet op de markt te koop zijn.
De belangrijkste daarvan is de
waardigheid van de menselijke
persoon, zo stelde hij.
LEUSDEN/GOUDA
De Gereformeerde Ker
ken hebben drs. G.J.
Schüssler benoemd tot
predikant voor Nes Am
mim, de christelijke ne
derzetting in het noorden
van Israël. Schüssler (36),
die koopvaardijpredikant
is op Curacao, begint deze
zomer zijn werk in de
'mosjav' die langzaam uit
een diep dal kruipt.
De afgelopen jaren heeft de
toekomst van de in 1961 opge
richte nederzetting „aan een
zijden draadje gehangen", zegt
K. Visser, voorzitter van het
Nederlandse bestuur. De fi
nanciële situatie is „heel kri
tiek" geweest, maar is na een
reorganisatie duidelijk aan het
verbeteren.
De nederzetting, die solidari
teit tussen christenen en joden
tot doel heeft, had in 1989 met
een verlies van een miljoen
gulden. Voor het afgelopen
jaar zal het tekort waarschijn
lijk uitkomen op minder dan
500.000 gulden. Voor 1992 is
een verlies van 300.000 gulden
begroot.
De mosjav een 'coöperatief
dorp' kweekt rozen en avo
cado's, heeft een eigen trap-
penfabriek en exploiteert een
hotel.
De tegenvallende inkomsten
werden, aldus Visser, onder
meer veroorzaakt door slechte
avocado-oogsten. Ook was er,
als gevolg van oorlogsdreiging,
nauwelijks toeristische belang
stelling voor de hotel-accomo-
datie.
Inmiddels gaat het goed met
de avocado's en neemt het toe
risme sinds de Golfoorlog
weer toe. Bovendien kan de
trappenfabriek de vele orders
nauwelijks aan; er wordt im
mers volop gebouwd in Israël
om joden uit de (voormalige)
Sovjetunie en Etiopië te kun
nen herbergen.
Democratisch
Vreemd genoeg heeft ook de
Golfoorlog, die eerst een scha
duw over de nederzetting
wierp, bijgedragen aan de red
ding van Nes Ammim, zegt
Visser. Met name in Duitsland
zijn „nieuwe fondsen aange
boord" op het moment dat
„heel Europa als één man ach
ter Israël stond."
Maar er waren ook structurele
problemen in het dorp. Door
de „volstrekt democratische
organisatie" werd er onzake
lijk gewerkt. „Er werd een
hele dag vergaderd voordat er
één beslissing genomen kon
worden", aldus Visser. Een
manager uit Nederland heeft
er nu „een functionele organi
satie" van gemaakt „die van
bovenaf wordt geleid". Dat is
ten koste gegaan van democra
tie en medezeggenschap, maar
dat kon helaas niet anders.
„Alles wijst erop dat we op de
goede weg zijn", concludeert
Visser, maar dat wil niet zeg
gen dat het dorp geen proble
men meer heeft. Zo zijn er
steeds minder vrijwilligers te
vinden voor het werk in Nes
Ammim. „Men staat echt niet
meer te dringen."
Het dorp draait nu op ruim
100 vrijwilligers uit Europa en
de Verenigde Staten. Het zijn
er in de korte en bewogen ge
schiedenis van Nes Ammim
ook wel 200 geweest. Volgens
Visser komen er nu minder
mensen uit Nederland werker
varing opdoen in Israël omdat
ze in eigen land „wel aan de
slag kunnen".
Minder ideologie
De vrijwilligers die nog wel
komen, zijn ook anders, zegt
Visser. „Minder ideologisch
bevlogen." Doordat de finan
ciële problemen alle aandacht
opslokten, heeft bovendien de
Wankel Gemenebest
HET Gemenebest der Onafhankelijke Staten staat nog lang
niet op poten. Dat is duidelijk gebleken in Minsk op de top
conferentie van de presidenten van de elf republieken die op
21 december de GOS vormden. Slechts over een punt werd
men het eens: de strategische kernwapens blijven onder een
centraal commando. Alle overige agendapunten vormden
stof tot grote discussie en heftige onenigheid. Over de tacti
sche kernwapens noch over de conventionele strijdkrachten
of het opperbevel van het leger werd overeenstemming be
reikt. Het zou de bedoeling zijn het ex-Rode Leger geduren
de een overgangsperiode tot 1994 intact te laten. Ondertussen
zouden de verschillende republieken die dat wensen een ei
gen leger kunnen opbouwen. Maar veel republieken, onder
meer de Oekraïne, Azerbeidzjan, Armenië, willen al onmid
dellijk met de uitbouw van een eigen leger beginnen.
Hoe wankel de GOS overeind staat, wordt ook bewezen
door het nationaliteitenconflict tussen Azerbeidzjan en Ar
menië. De Azerbeidzjaanse president Ajaz Moetalibov wei
gerde te spreken over de door etnische onlusten geteisterde
enclave Nagorno-Karabach. Dat is volgens hem een binnen
landse aangelegenheid en aangezien de GOS geen staat is,
kan dat conflict geen onderwerp van onderhandelingen zijn
op een GOS-conferentie. Gisteren heeft hij de enclave per
decreet rechtstreeks onder het centraal bestuur van de repu
bliek gebracht. Prompt braken er weer gevechten uit. Men
mag zijn hart vasthouden voor het vervolg ervan.
OOK over het economische beleid blijft diepe verdeeldheid
bestaan. Oekraïne tekent zwaar verzet aan tegen de beslis
sing van de Russische president Boris Jeltsin om vanaf
nieuwjaar de prijzen los te laten in Rusland. Wit-Rusland zou
dat voorbeeld willen volgen. Maar eigenlijk heeft de Oekraï
ense president Kravtsjoek geen andere keus. Rusland heeft
de centrale bank en dus de roebels. De Oekraïne zou zich
alleen kunnen verdedigen door de invoering van een eigen
munt, maar dat zou op zijn beurt het concept van Gemene
best weer ondergraven.
UlT alles blijkt dat het wederzijdse wantrouwen erg diep zit
en daaraan gekoppeld het vertrouwen in de overlevingskan
sen van de GOS erg klein is. De Oekraïense president
Kravtsjoek dreigde er zelfs mee de statuten van de GOS niet
te ondertekenen. Eerst wil hij weten wat de Gemeenschap
eigenlijk voorstelt, wat haar bevoegdheden zijn en wie de
controle gaat uitoefenen. De Oekraïense president wordt
weliswaar op de hielen gezeten door de nationalistische Oek
raïense beweging Roech die van geen Gemeenschap wil we
ten en met niets minder tevreden is dan met de volledige
onafhankelijkheid van de Oekraïne, maar het is duidelijk dat
de Oekraïne, maar ook de andere republieken, zich zo veel
mogelijk willen afschermen tegen mogelijke toekomstige on
rust in Rusland zelf, dat voor mogelijke andere putschisten
de aanleiding zou kunnen zijn om orde en rust in heel het
oude Sovjet-rijk te herstellen.
VEEL van de huidige moeilijkheden wordt aan het driftige,
onbehouwen optreden van Jeltsin geweten. Hem wordt ver
weten een politieke opportunist, een straatvechter en een au
toritaire oekazen-tsaar te zijn. De vraag is of men zich niet in
de persoon vergist. De man die men beter in het oog zou
kunnen houden is zijn vice-president Roetskoj, de generaal
die de laatste dagen scherpe kritiek spuit op zijn baas. Roets
koj is en blijft een man van het leger. Zijn vrienden in het
leger zouden wel eens van oordeel kunnen zijn dat de situa
tie uit de hand loopt en dat het land moet worden gered.
Mede daarom willen landen zoals de Oekraïne zo veel moge
lijk beschermende, beschotten inbouwen in de GOS-struc-
tuur. Ze willen namelijk de garantie dat ze niet worden aan
gevallen. Ze willen niet voor dezelfde verrassing als zeventig
jaar geleden komen te staan. De Oekraïense onafhankelijk
heid heeft toen ook maar een heel korte tijd geduurd.
I
doelstelling lange tijd „op een
laag pitje gestaan". Het heeft
er in het verleden vaak op ge
leken dat Nes Ammim een
doel in zichzelf was.
De bewoners van Nes Ammim
willen, volgens hun doelstel
ling, „in woord en daad, in
ideologie en economie solidair
zijn met het joodse volk, met
het land en de staat Israël".
Deze solidariteit krijgt, behal
ve in de economische inspan
ningen, onder meer vorm in
een wekelijks leerhuis, de ge
zamenlijke viering van de sab
bath en bezinning op de joodse
wortels van het christendom.
Visser hoopt dat de komst van
Schüssler wat dat betreft een
nieuwe impuls betekent.
Schüssler wordt de opvolger
van drs. Sj. Haagsma, die sinds
1986 predikant in Nes Ammim
was. In Haagsma's periode
werden vier leden uit de ge
meenschap gezet, omdat zij
zich te zeer richtten op de
Christelijke Ambassade in Je
ruzalem. Deze organisatie sluit
zending onder joden niet uit;
Nes Ammim is daar princi
pieel tegen.
In februari komt het interna
tionale bestuur van Nes Am
mim bijeen om te kijken of de
reorganisatie voldoende
vruchten heeft afgeworpen. In
het bestuur zitten vertegen
woordigers uit Nederland,
Duitsland en Zwitserland. In
Nederland wordt Nes Ammim
gesteund door de Hervormde
Kerk, de Gereformeerde Ker
ken en de Christelijke Gere
formeerde Kerken.
Het Nederlandse bestuur vindt
dat overwogen moet worden
of Nes Ammim zich in de toe
komst niet meer moet opstel
len voor de dialoog tussen jo
den en Palestijnen. Maar dit
onderwerp ligt in het interna
tionale bestuur met name voor
de Duitsers „heel erg gevoe
lig", zegt Visser. Wat de Ne
derlanders betreft: „Wij heb
ben erg veel sympathie voor
Israël, maar niet ten koste van
alles."
Uitgave:
Telefoon
Westerpers bv (maakt d
©thekers
1 - 122 2.
Apothekersdijk 34, Leiden
Adjunct-hoofdredacteur: J
.eiden en omgeving (tel. 071
Buurman. K. van Herpen, I
9, 2288 BC Rijswijk
(tel. 070-3190 808)
4 046/047/48/49): G.-
n Kesteren, R. Kleijn, c
ciën en economie (tel: 070 - 3190 815)
A. van Rijn (chef). W Bunschoten, drs C van Haersma Buma. A van Holstein,
E Huisman. H. Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij. R. de Roo. drs K. Veraart.
Sport (tel. 070 - 3190 826): F Werkman (chef). P. Alleblas, D. Dijkhuizen,
R. Langeveld, drs H -F Ruijl.
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): G Ansems (coördinator). B. Jansma. H Piët.
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L. Kooistra. drs. P van Velthoven.
Foto (tel 070 - 3190 838) M. Konvalinka (chef). S. Evenhuis. S. Pieterse
Opmaak (tel: 070 - 3190 831). Ch. Bels (chef). A de Bruijn, W. Diekstra, L. Henny,
C. de Kier. H. Nieuwmans, H. Schneider
(tel. 070-3190 819) T. Kors.
J Hofm
Redacti
De Leldse Courant maakt verder gebruik van de diensten van
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied;
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie, een re
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederland en
België De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn H Leber, drs K. Swiers.
M. van de Ven en P Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R in 't Hout
(chef), H. Bijleveld, D. Hofland, P Koopman, D van Rietschoten en K van Wees.
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
- de volgende correspondenten in het buitenland' drs. D. J. van den Bergh
(Peking), drs. H. Botje (Tunis), A Courant (Athene), R Hasselerharm
(Johannesburg), drs. A Heering (Rome), B. van Huët (Parijs), M. de Koninck
(Washington). H. Kuitert (Nieuw Delhi), F Lindenkamp (Sao Paulo). R Simons
(Londen), drs R. Vunderink (Moskou). W Werkman (Jeruzalem), G van Wijland
(Belgrado). F Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel)
uenvan ine umesen inesu~J"
Telefoon: 071 -313 677 op rr
15.00 uur
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Rijswijk 070 - 3902 702.
POSTBANK 663 050
