Cursus leert
popgroepen
cd te maken
én verkopen
Met tunnels en bruggen
wordt Europa snel kleiner
De keuze tussen
het kleine en
het grote geluk
0
BOEKEN /PLATEN
"Ceicbc Gotvumt
VRIJDAG 3 JANUARI 1992
ASSEN Iedere popband
ziet het als het summum
van genot: het uitbrengen
van een eigen compact
disc. Nu de plaat definitief
vrijwel van de draaitafel
is verbannen, moet het
zilveren schijfje als een
soort visitekaartje gelden.
Popgroepen, die in de belang
stelling van een platenmaat
schappij staan, kunnen de kos
ten beperken, maar zijn dan
wel met hun ziel en zaligheid
overgeleverd aan de fratsen
van zo'n maatschappij. Andere
bands nemen een cd in eigen
beheer op en moeten 'm zelf
zien te slijten. Dat dat ook zo
z'n voordelen kan hebben legt
Fër Abrahams momenteel
overal in het land uit in de
door hemzelf vervaardigde
cursus 'Hoe maak ik een cd en
word er beroemd mee?'. De
40-jarige Abrahams, ooit me
dewerker van Oor, concert- en
festivalorganisator en presen
tator van de Grote Prijs van
Nederland heeft tegenwoordig
een eigen pr-bureau. Op zijn
toernee door geheel Neder
land, die hem ook in Den
Haag zal brengen, deed
hij onlangs, samen met de 46-
jarige platenplugger Kees de
Blois, Assen aan. „Kijk, een cd
maken kan iedereen. Maar je
moet je goed realiseren dat je
'm ook verkoopt. Ja, oma wil
'm wel hebben, maar daar heb
je er in het gunstigste geval
maar twee van".
Grote aandacht
De ruim twintig popmuzikan
ten en managers luisteren in
het bomvolle kantoor van het
Asser popcollectief PopAs met
grote aandacht naar het ver
haal van Fer Abrahams. Op
vaak amusante wijze legt
Abrahams, gepokt en gema
zeld in het pop-metier, helder
uit wat er allemaal bij komt
kijken, voordat je een cedeetje
hebt gemaakt. En, maar dan
zijn we al weer een paar ferme
stampen verder, er beroemd
mee wordt. De muzikanten
hangen aan z'n lippen. Want
beroemd worden, dat willen
we toch allemaal.
Een waarschuwing vooraf is
dus op z'n plaats. „Ja hoor, een
cd maken kan iedereen. Maar
maak je niet ongerust, straks
gaan we jullie weer demotive
ren", zegt hij als op zijn vraag,
waarom je eigenlijk een cd zou
maken, de muzikanten de
meest uiteenlopende redenen
hebben opgesomd. Naamsbe
kendheid, is de meest voor de
hand liggende. Onsterfelijk
heid, vindt Fer al beter, net als
'voor oma'. Abrahams: „Moet
ik die twee met elkaar in ver
band brengen?" „Om er veel
geld mee te verdienen", roept
er eentje. „Jij zit zeker in een
heavy metalband", reageert
Fer. Het wordt beaamd.
Kosten
Nu is het tijd om de kosten op
een rijtje te zetten. Want, legt
Abrahams uit, voor een begin
nende band is het vrij zinloos
om naar een grote platenmaat
schappij te stappen. „Dan
moeten ze daar wel het gevoel
hebben dat je in de top-veertig
kan komen. Dat je commer
cieel bent. Maar daar moeten
jullie je niet druk om maken".
In eigen beheer dus, dat ce
deetje. Er wordt een begroting
opgesteld voor het maken van
duizend exemplaren, die ein
digt met de lieve som van
22.150 gulden. Een paar onder
delen: het huren van tien da
gen studio is de grootste slokop
met zo'n 7500 gulden, het per
sen van de schijfjes kost vier
duizend gulden en de auteurs
rechtenorganisatie Stemra wil
zo'n 2000 gulden vangen. Maar
dan ben je er nog niet: de pro
ducer komt a raison van dui
zend gulden, je maakt reiskos
ten, je moet wat eten en drin
ken, vooral drinken, het hoe-
sontwerp en het drukken er
van kost geld, net als de distri
butie en de promotie. Want
uiteindelijk moet het ding na
tuurlijk wèl verkocht worden.
Buidel geld
Toch maar hopen op die direc
teur van een platenmaatsch-
ppij met een grote buidel met
geld dan? Abrahams raadt het
af: „Jullie moeten eerst het-
vak leren. Een mooi voorbeeld
zijn de Tröckener Kecks. Die.
hebben eerst drie elpees in ei
gen beheer uitgebracht. Daar
verkochten ze steeds alle vier
duizend exemplaren van,
maar de andere potentiële ko
pers konden ze niet bereiken.
Toen werd het zinvol om naar
een distributiemaatschappij
om te zien. Dat werd Boudis-
que en later het nog grotere
Ariola. Ze konden op gelijk ni
veau met de maatschappijen
praten, omdat ze de problemen
inmiddels kenden. Die hadden
ze zelf ervaren".
Bleek
De optelsom van dik 22.000
gulden levert hier en daar een
bleek gezichtje op. Fer: „Maar
despereert niet, er is nog niets
aan de hand. Je kunt ze ook
nog verkópen. Reken op hon
derd cd's voor promotie en an
dere belangrijke mensen, dan
heb je er nog negenhonderd.
Als je die voor 25 gulden ver
koopt, hou je zelfs 450 gulden
over. Winst! Waarom hebben
jullie het eigenlijk nog niet ge
daan?" Bovendien legt Fer uit
dat er op tal van posten bezui
nigd kan worden. Merchandi
sing bijvoorbeeld, het verko
pen van T-shirts en andere re
clame-artikelen. Of sponso
ring, zoals Royal Relation uit
Assen deed door op de hoes
van een plaatje de sponsors te
Vermelden. The Charlies, toen
Emmen, nu Utrecht, waren
zelfs alle singletjes in een klap
kwijt door de prijs van een
kaartje voor de presentatie in
een café te koppelen aan een
'gratis' exemplaar van de sing
le.
Bovendien kun je studiotijd
uitsparen door al in je eigen
oefenruimte te bepalen welke
nummers op de cd moeten ko
men. „En als je in een studio
komt, let dan niet op al die ap-
Caratuur en die mooie kerst-
oomverlichting, maar op het
gezicht van de technicus. Als-
ie geen spier vertrekt weet je
hoe laat het is. Die zit er alleen
maar om een rekening uit te
schrijven".
Fer Abrahams heeft nog een
mooi voorbeeld om aan te to
nen dat perfectie ook niet alles
is. „Als je naar 'Monday Mon
day' van de Mamas The Pa
pas luistert, hoor je de zanger
te vroeg inzetten. Iedereen er
vaart dat als normaal, omdat
het de mooiste opname was.
En Neil Young, die interes
seert het helemaal geen ruk of
het technisch goed is. Als het
gevoelsmatig maar goed over-
Ervaringen
Dan wordt het tijd om de mu
zikanten zelf aan het woord te
laten over hun ervaringen. En
die zijn niet altijd best. „Jan
Kistjes, die is het ergst", steekt
een lid van Royal Relation
van wal. Kistjes blijkt een
soort produktiemanager te zijn
van de bekende soort: veel ge
schreeuw en weinig wol. „Hij
kan praten als Brugman. Hij
had iets van doen gehad met
het Nationaal Songfestival en
beloofde ons van alles, foto's,
voorprogramma's. Toen hij ons
zag optreden was hij heel en
thousiast, 'maar in de studio
duurde dat nog maar een uur
tje. Toen puntje bij paaltje
kwam, was 't niks. We zijn wel
vijfduizend gulden lichter ge
worden".
Je moet gebruik maken van
kruiwagens, van mensen met
ervaring en contacten, weet
Fer. „Jullie hebben hier in
Drenthe een lichtend voor
beeld: Cuby!" Daar blijken de
meningen over verdeeld. Dick
van Distance Play: „De eerste
keer dat je Muskee aan de bar
ziet zitten, denk je: ha, wat
leuk. Maar de volgende keer
zit-ie weer aan de bar en denk
je: o, hij is er weer, ik ga maar
weg".
Hoe het ook kan vertellen
twee deelnemers aan de cur
sus, die helemaal uit Rotter
dam komen, van de reggae-
band Roots Syndicate. Die
hebben al een cd gemaakt. Elf
honderdzeventig exemplaren
om precies te zijn, want exact
duizend, dat schijnt nooit te
lukken bij een perserij. Altijd
meer, natuurlijk. „Op weg van
Rotterdam naar Assen zijn we
langs alle platenwinkels gere
den en in Woerden bij de Ka
mer van Koophandel hebben
we een adressenlijst van pla
tenzaken opgevraagd. We
doen onze eigen distributie,
want voor een cd betaalt de
platenwinkel ons twintig gul
den en vraagt bijna veertig
gulden. Veel te veel. Ik ken
ook een bandje in Rotterdam
met een cd, die doen er niks
aan. Die verkoopt dan ook
voor geen meter, t Zijn leuke
onderzettertjes, zeggen ze dan.
Wij hebben er een jaar voor
uitgetrokken om al die exem
plaren kwijt te raken. Het eni
ge is dat je dan wel moet zor
gen dat je dat jaar bij elkaar
blijft..."
Assenaar Alex blijkt met zijn
Josi Band een succesvolle cas
sette op de markt te hebben
gebracht. Er zijn er inmiddels
zo'n vijfhonderd van verkocht
en dat leverde de Molukse
band zo'n vijftienhonderd gul
den winst op. Mr. Twist, een
Drentse hardrockband, heeft
zeven vrienden-met-een-goe-
de-baan gevonden, die de cd
willen voorfinancieren. Voor
de andere, minder gelukkige,
bands heeft Fer nog wel tips:
„De kosten voor het persen
omlaag brengen? Zorg dat je
de secretaresse van de direc
teur leert kennen!" Serieuzer
lijkt zijn advies om het druk
ken van het hoesontwerp bij
een jongerencentrum te doen.
„Die zeefdrukkers, dat zijn
nog hippies. Die vragen nog
jaren-zestigprijzen".
Abrahams heeft nóg een gou
den tip: „Er zijn' zeventigdui
zend bandjes in Nederland, die
willen allemaal op de tv. Da's
jungle, da's oorlog. Alles is toe
gestaan. Desnoods organiseer
je je eigen Grote Prijs, dan
weet je zeker dat je wint". Wel
effe de plaatselijke krant bel
len, natuurlijk, voor het resul
taat.' Anita van The Wyre
hoort» het allemaal stilletjes
aan. Of ze is nog niet over
tuigd van de kwaliteiten, óf ze
is geschrokken van alle romp
slomp. „Een cd opnemen? Nou,
over tien jaar misschien..."
'Trams 92.' Uitgave De Alk. Prijs
25,90. 'Spoorwegen 92'. Uitgave De
Alk. Prijs 18,90.
Uitgeverij De Alk heeft een
traditie in ere te houden wat
betreft jaarboeken voor railo-
fielen, of is het spoorofielen?
Sinds 1978 verschijnt het
spoorwegjaarboek, sinds 1979
de serie tramjaarboeken. Leu
ke bladerboekjes, vanwege de
vele foto's ook, met tegen
woordig een apart kleurka
tern, waarin alles nog eens
kort wordt samengevat.
Het aardige bij-effect van zo'n
tramjaarboek is het kijkje in
de keuken van de grote stad,
van Helsinki tot Alexandrië,
van Pretoria tot Oslo, van Ber
lijn tot Porto, en van Newcast
le tot Graz. Dat lijkt veel,
maar het overzicht beslaat
daarmee toch nog niet de helft
van de hele wereld, eenvoudig
omdat 'Trams 1992' beperkt
blijft tot Europa en Afrika.
Terwijl het toch zeker is, dat -
bijvoorbeeld San Francisco -
trams heeft. Je ziet ze wel in
films optreden, heuvel-op heu-
vel-af. Japan moet ze ook heb
ben, want Tram'92 vertelt, dat
in Egypte oerstevige Japanse
trams de opvolgers zijn van
oud Europees materieel. Maar
goed, je kunt niet alles tegelijk,
zullen we maar hardop den
ken. En zo werkt het ook: ge
bieden buiten Europa komen
in overzichten zo af en toe aan
bod, in de 1992-uitgave is dat
dus een overzicht van Afrika
en de redactie voorspelt dat
Oost-Europa 'zeker in een vol
gende editie' aan bod komt.
Behalve Oost-Duitsland dan,
want dat zit nu - geheel over
eenkomstig de nieuwe realiteit
- bij Duitsland in.
Het belangrijkste, zelfs over
heersende nieuws in de uitga
ven 1992? È)e ware tramfanaat
hoeft dat niet eens te raden,
die wéét 't gewoon. Dat is de
snelle opkomst van de zoge
naamde lagevloer-tram. Met
als begeleidende klacht dat al
les en iedereen in Europa
maar weer wat doet, ontwerpt
op eigen houtje dus, zodat we
derom een kans wordt gemist
om eindelijk eens met tijd-,
moeite- en (vooral) kostenbe
sparende standaardiseringen
te kunnen beginnen. Van de
andere kant zit hier ook een
positief geluid achter de wol
ken: namelijk het gegeven dat
het tramwezen (in Europa)
volop bloeit. Er wil hier of
daar wel eens een lijntje afval
len, maar er komen er ook bij
en de tram blijft een wezenlijk
belangrijke schakel in de
openbaar stads- en interlocale
vervoer.
Spoorwegen
In de wereld van 'het spoor'
gaat Europa nu echt^chter de
Japanners aan, die het feno
meen van de hoge-snelheid-
strein al aanzienlijk langer
kennen. In het jaarboek
'Spoorwegen'92' stuit je voort
durend op nieuwe ontwikke
lingen in die zin. De railofie-
len weten het natuurlijk alle
maal wel, maar het is niet al
leen Frankrijk die een TGV
rijk is; dat de Duitsers hun
ICE hebben weet een enkeling
buiten de kring der geïnteres
seerden ook nog wel. Maar
dan houdt het op. En dan
klinkt het des te verrassender
dat de Engelsen hun eigen
'high speed' versies hebben,
zowel in diesel als in elektro.
Terwijl de Italianen met hun
Pendolino- en AVRIL-versies,
en Spanjaarden met hun Tal-
go's en AVE's bepaald niet te
klagen hebben over belang
stelling voor hun comfortabele
hoge snelsheidsmaterieel in
verschillende buitenlanden.
Maar qua uiterlijk blijft de
TGV toch de mooiste, al be
ginnen die snelle machines -
net als Japanse auto's - toch
wel erg op elkaar te lijken.
Ook in dit jaarboek is Oost-
Duitsland ondergebracht in
Duitsland, al is de oude schei
ding hier nog duidelijk aanwe
zig door het nadrukkelijk ge
scheiden opereren van Deut
sche Bundesbahn en Deutsche
Reichsbahn. Wel is de samen
werking - in de vorm van ma-
terieeluitwisseling en lijndien
staansluitingen - heel inten
sief.
Echt groot nieuws valt er over
Nederland kennelijk niet te
vertellen, wel bevat het jaar
boek véél klein nieuws. Struc
turele werken gebeuren voor
namelijk in het westen. En
België heeft 'ons' record van
de langste trein overgenomen.
De Belgen lieten in het kader
van de actie 'Kom op tegen
kanker' een trein rijden tussen
Gent en Oostende van 70 rij
tuigen plus een locomotief. To
tale lengte: 1773,95 meter. De
'onze' trok maar 60 rijtuigen.
In Denemarken werken ze
aan vaste oeververbindingen
zowel tussen eigen eilanden
onderling als tussen Denemar
ken en Zweden. Grote kansen
derhalve voor hoge snelheid
streinen tussen Zweden-Dene-
marken-Duitsland in de toe
komst.
Stoomtrein
Bij Duitsland vinden we het
eerste plaatje van een stoomt
rein. Natuurlijk: in de voorma
lige DDR. Verder vindt men
ook in het hoofdstuk 'Polen'
nog reguliere stoom, 't Loopt
echt af nu, wat stoom betreft.
De klassieke waterstraten zijn
overigens niet alleen in en om
Denemarken en Zweden on
derwerp van overbrugging.
Ook de Italianen gaan op deze
wijze vasteland maken van al
oude eilanden: besloten is na
melijk tot de bouw van een ge
combineerde weg- en spoor
brug' over de Straat van Messi
na, dus tussen het Italiaanse
vasteland en Sicilië. En de
tunnelverbinding tussen
Frankrijk en Engeland vor
dert intussen ook gestaag. Een
andere brug met een bijzonde
re achtergrond is de nieuwe
verbinding over de Portugese
rivier de Doura, bij Porto. Die
een oude brug verving, in 1888
gebouwd door Gustave Eiffel,
inderdaad van de Eiffel-toren.
't Staat allemaal keurig in het
jaarboek.
Nieuwtje uit Oostenrijk, dat
ons Nederlanders aangaat,
goed nieuws eigenlijk, al den
ken vervoerders daar helaas
nog al te vaak anders over: het
vervoer van vrachtauto's via
de zogenaamde 'Rollende
Landstrasse' door Tirol, van
Ingolstadt naar Brennersee in
Italië, is sterk gegroeid. Sinds
september 1990 rijden in deze
dienst vijf treinen 's nachts en
drie overdag, alle volledig be-
De Franse hoge-snelheidstrein 'TGV' krijgt van alle kanten concurrenten, maar visueel is hij nog
steeds de mooiste.
FOTO: SP
ThomaB Verbogt: 'Het Laatste Uur
van de middag'. Uitgave Veen. Prijs
ƒ29,50.
Als je een aantal beslissende
keuzes in je leven opnieuw
mocht maken, zou je dan an
ders kiezen? Dat is het centra
le thema in Thomas Verbogts
nieuwe roman. Op het eerste
gezicht een zeer filosofisch
boek, waarin je heel wat So
cratische dialogen en monolo
gen vol gepeins zou verwach
ten, maar in werkelijkheid
vooral een vlot leesbaar en
spannend verhaal.
Hoofdpersoon in 'Het Laatste
Uur voor de Middag' is de
Arnhemse scenarioschrijver
Daan Meerman. Hij leeft ta
melijk tevreden met zijn
Dat wil niet zeggen dat er
geen moeilijkheden zijn. Zo is
Helma vrij labiel en bij de
minste of geringste spanning
uit haar wankele evenwicht,
maar niets daarvan is onover
komelijk.
De ellende begint pas wanneer
de hoofdpersoon wordt opge
beld door zijn broer Arthur die
hem vraagt of hij met zijn
vrouw Emmily enkele weken
bij hem mag logeren. Arthur is
bijna een kwart eeuw geleden
na een met veel geheimzinnig
heid omgeven incident in de
familie verdwenen naar
Frankrijk en heeft sindsdien
nooit meer iets van zich laten
horen.
Al die jaren heeft Daan Meer
man amper aan Arthur of het
incident dat aan zijn vertrek
voorafging gedacht, hoewel
het zijn leven in belangrijke
mate heeft benvloed. Hij voelt
dat de komst van zijn broer
zijn verleden en daarmee zijn
leven overhoop zal halen en al
snel blijkt dat hij gelijk heeft.
Arthur is even onwillig als zijn
broer om over het verleden te
praten. De paar pogingen die
ze daartoe ondernemen lopen
op niets uit. „Hij vroeg aan Ar
thur of hij wist hoe hij die ja
ren had doorgebracht. Dat
wist hij niet. Hij had geen be
hoefte er iets over te horen.
Dat verleden was hij kwijt,
had hij opgemaakt aan avon
turen waarover hij niet wilde
praten".
Verliefd
Waar woorden niets uithalen,
doen daden dat echter wel.
Daan wordt verliefd op Emily
en zij op hem. Hun verhou
ding zet alles onder spanning.
Vanaf dat punt krijgt de ro
man de vaart van een thriller
doordat Verbogt tal van aan
gestipte en gesuggereerde za
ken met elkaar gaat verbinden
en naar een climax voert.
Daan Meerman wordt gecon-
jCle
|sch;
fronteerd met de gevolgen vajéén
de keuzes die hij eerder in zijstru
leven gemaakt heeft, net ajwer
de personages in het scenarivan
waaraan hij werkt, die hqcha
keuzes mogen overdoen. H(
werk vlot steeds minder en |T
snel zit hij helemaal vast. JLt
Wat hij aanvankelijk een boel
end idee vindt, beschouwt hl
gaandeweg als iets belachj
lijks. De reden daarvoor lij
voor de hand: hij ontdel
meer en meer dat je vast z.
aan de keuzes die je vroegj
hebt gemaakt. Het loswoele
van de wortels van zijn bi
staan, op zoek naar een nieiRO
we vrijheid en nieuw gelulnen
leidt in zijn geval slechts tjyei
wanhoop en ontworteling. |urp
Emily lijkt de grote liefde <j
wie hij heel zijn leven al heezev
gewacht, de vrouw met wie flOm'
geweldige dingen kan beleveitief
anders dan Helma voor wie IjL.
toch in de eerste plaats rnoi^g^
zorgen.
Een deel van Daan Meerma.,,
wil dat echter allemaal ni€l;a
Net als Joost Hogenhout, cEer
hoofdpersoon in Verbogts vigra:
rige roman, wil hij niet in hi31
verleden wroeten, omdat hma;
op een onbewust niveau wöp.
dat er toch niets positiefs ur:
naar boven zal komen.
heeft een prettig bestaan opgi
bouwd, waarin hij redelijk gDirt
lukkig is met zijn werk en ghorr
zin, waarom zou hij dat allprec
maal op het spel zetten vo4at
iets avontuurlijks, maar ocL.
onbestemds? gele
ongi
Verdringing juit
ven:
Zo bezien zou men 'Het Laateite
ste Uur van de Middag' bijiprog
kunnen interpreteren als etfebr
pleidooi voor verdringinvooi
voor de knusheid van de doocircl
zonwoning, terwijl de mee^__
moderne literatuur toch ov|
het persoonlijke verleden
het breken met knellende bu
gerlijkheid gaat.
Verbogts roman gaat over e<
man die geheel op eig<
kracht de draai in zijn leven
gevonden heeft en niet mi
hoeft te vechten tegen de ai
terhaalde normen van 6
voorbije generatie. De keu
die hij moet maken is die t
sen het Kleine en het Gr
Geluk. Ogenschijnlijk e
makkelijke, als je tenmin
aanneemt dat er zoiets als
Grote Geluk bestaat.
Meerman is te oud en te v
standig om nog in de illus
van de jeugd te geloven, m<
misschien nog niet wijs gene
om ze helemaal op te kunn
geven, al was het maar ome
illusies ook een grote dr
kracht kunnen zijn.
Met zijn oorspronkelijke fi
sofische vraagstelling k
Verbogt zo uit bij die naar
geluk, één van de fundame
teelste, maar ook neteligste
'Encyclopedie voor de jeugd'. Uitga
ve Van Goor. Prijs per deel ƒ24,90.
Tien delen voor vier jaar gebrui
jaren, hetgeen niet bijster v
is. Gelet op het niveau van
inhoud kan het werk wel
langer mee, maar toch r
veel. De vraag dringt zich c
op of men, als het naslagw<
toch bestemd is voor hi
werk, en dergelijke, of het
niet beter is een „gewone"
cyclopedie te kopen, een v
volwassenen dus. Kindei
van 10 tot en met 13 jaar i
heel wel in staat daarin iets
te zoeken en het gebodene
gebruiken. Een vrij bekn
werk is dan al goed genoeg
Wie toch een echte jeugdenl
clopedie wil, doet met de 'E
clyclopedie voor de jeugd'
redelijk goede keus. Het w(
is helder, hier en daar
hoogdravend, op andere pla"
sen wat te simpel (de maiji
waarop het inrichten en hi
den van een koudwateraqur
um wordt aangetipt is een
chertje), maar in elk geval i
breed. De illustraties zijn I
en duidelijk. J.
Encyclopedie voor de jeugd.
Onder deze niet bijster verras
sende, maar in elk geval wel
doeltreffende titel geeft Van
Goor een encyclopedie voor
kinderen in de leeftijd van 10
tot 13 jaar uit, een vertaling
van de bekende Engelse King
fisher Children's Encyclope
dia.
De complete serie zal tien de
len (van elk zo'n tachtig blad
zijden) gaan bevatten en er
wordt verwacht dat de ency
clopedie die telkens met twee
delen tegelijk verschijnt, in
1993 compleet zal zijn. Om met
dat laatste te beginnen: ga
eerst na of uw kind, als u de
aanschaf overweegt, in dat
jaar (nog) wel de leeftijd van
de doelgroep heeft. Daarmee
komen we op de doelgroep.
Die omvat ruim gemeten vier
Nuttig Dans jaarboek '90/'9]
zet.
En als u mocht denken, dat in
deze efficiënte Europese we
reld alleen nog maar staats
spoorwegen bestaan, dan komt
u behoorlijk bedrogen uit. In
Engeland, Duitsland, Italië,
Oostenrijk, Zweden, ach, waar
al niet, bloeien (én groeien!)
kennelijk de kleine particulie
ren lijnen. Wat een goed teken
is voor onze eigenste MBS te
Haaksbergen, die zich ook
heeft mogen scharen in de ge
lederen der officiële railbedrij-
ven, met als ervaren kleintje
de Eisenbahn Bentheim dicht
in de buurt.
'Dansjaarboek '90/'91'. Uitgave Ne
derlands Instituut voor de Dana.
Prijs ƒ25,-.
Met het uitgeven van het
'Dansjaarboek' verricht het
Nederlands Instituut voor de
Dans nuttig werk. Bij de vori
ge uitgave ging het even mis,
toen zaaide Rudi van Dantzig,
onbedoeld en onbewust, twee
strijd met als gevolg dat biina
alle medewerkers hun artike
len introkken. Deze zesde uit
gave '90/'91 is echter weer
even informatief als interes
sant. Dans is in ons land he
laas nog steeds een onderge
schoven kunstvorm, waarin
het voor de meeste armoe
troef is. Een dansersloopbaan
is een afvalrace met een snel
in zicht komende eindstreep.
Toch vragen steeds meer des
kundigen of deze carrière wel
zo eindig is als ooit werd ajoorl
genomen. Ondanks het feit j
theaterdans een multidiscif
naire bewegingskunst is pPe'
sen een klassieke en een
derne danser groot. Inte
sant in dit jaarboek zijn
spraken van Hans van M;
die in ons land voldoende
kennis en o.a. een choreoi
fenschool mist. Ook deze
man acht terecht de klassi
techniek even onmisbaar
vruchtbaar en in dit kader
veelt hij o.a. Jiry Kylian
spitzendans in diens choï
grafieën aan.
Naar het oordeel van een
tatiecommissie is Den H
een van de zeer weinige pl
sen, waar de dansvakoplei<
aan internationale maatst;
voldoet.
In het jaarboek wordt het
hele seizoen '90/'91 docui
tair en statistisch in kaart
bracht. Zelfs een overzicht
de subsidies ontbreekt nietj
