Fokker krijgt er geduchte concurrent bij
CcidócGouomit
BINNENLAND BUITENLAND
4
FINANCIERINGSTEKORT IN
1991 ONDER 4,75 PROCENT
Wall Street DUITSE, FRANSE EN ITALIAANSE VLIEGTUIGBOUWERS IN CONSORTIUM
sluit jaar af
op record
Ru
Westerse commandanten bereid tot oorlog om Muur
Wegener verwacht
dit jaar gelijke
winst per aandeel
Belgische parlementariër
Van Rossem vrijgelaten
DONDERDAG 2 JANUARI 1992
Maand respijt voor weekkrant The European
LONDEN/NEW YORK The European, de Europese week
krant van de in november verdronken Britse zakenman Ro
bert Maxwell, blijft zeker tot februari verschijnen. Het beno
digde geld daarvoor wordt door de bewindvoerders van de
krant verstrekt. In eerste instantie zou de krant volgende
week ophouden te bestaan, als voor maandag 6 januari geen
koper was gevonden.
Volgens een woordvoerder van Arthur Anderson, de bewind
voerders van Maxwell's privé-bedrijven, is de kans dat The
European blijft bestaan groot. „Er worden gesprekken gevoerd
met verschillende gegadigden. De bewindvoerders hebben
daar alle vertrouwen in". Potentiële kopers hebben alleen iets
meer tijd nodig, aldus de zegsman. Ook adverteerders zouden
op het voortbestaan hebben aangedrongen.
New York's Daily News, een ander paradepaardje uit de Max
well-stal dat bescherming heeft aangevraagd onder hoofdstuk
11 van de Amerikaanse faillissementswet, beschikt zelf nog
over voldoende middelen om het tot februari uit te zingen. Op
donderdag 9 januari komen de schuldeisers van New York's
Daily bijeen.
DEN HAAG Het financieringstekort van de
overheid zal in 1991 waarschijnlijk lager uitgeval
len blijken te zijn dan 4,75 procent, het cijfer waar
op het kabinet zich in het regeerakkoord als stre
ven heeft vastgelegd, aldus het" ministerie van fi
nanciën. De precieze uitkomst van het tekort
wordt in februari bekend. Het is tevens mogelijk
gebleken een afdracht van 1.635 miljoen gulden
aan het kinderbijslagfonds (AKW-fonds) reeds in
1991 te betalen. Deze afdracht, die het financie
ringstekort belast, zou aanvankelijk pas in 1992
plaatsvinden. Half december kondigde minister
Kok van financiën reeds een mogelijk vervroegde
afdracht aan. Bij de Tussenbalans in het voorjaar
van 1991 werd ingeschat dat de eenmalige versnel
ling tot extra opbrengsten in 1991 en in 1992 zou
den leiden. Maar omdat de belastingplichtigen veel
sneller dan verwacht volgens de nieuwe regels
handelen, is de opbrengst in 1991 veel hoger en
1992 lager dan bij de opstelling van de Tussenba
lans werd verwacht. Hierdoor valt in 1991 het fi
nancieringstekort mee, maar dreigt in 1992 juist
een verslechtering van het tekort. Daar staat op
zijn beurt weer tegenover dat de vervroegde af
dracht, in 1991, aan het kinderbijslagfonds een te
genovergesteld effect heeft: het ontlast het finan
cieringstekort voor het komende jaar.
Algerijnse coalitie tegen
moslim - fundamentalisten
ALGIERS Vakbonden, niet-confessionele poli
tieke partijen en onafhankelijke kranten' in Alge
rije hebben dinsdag hun krachten gebundeld in
een nieuwe coalitie om moslim-fundamentalisten
van een bijna zekere absolute meerderheid in het
parlement af te houden. Het fundamentalistische
Islamitisch Reddingsfront (FIS) won vorige week
donderdag bij verkiezingen 188 van de 430 zetels
in het Algerijnse parlement. Het front komt nog
maar 28 zetels tekort voor een absolute meerder
heid en is favoriet in de meeste van de 199 kiesdis
tricten waar op 16 januari in een tweede ronde een
volksafgevaardigde moet worden gekozen. Als re
actie op de dreigende absolute overwinning van de
fundamentalisten deed de nieuwe coalitie, die zich
zelf het Nationale Comité voor de Bescherming
van Algerije noemt, een oproep aan „de voorstan
ders van democratie" actie te ondernemen „voor
het te laat is".
Gijzeling in bank VS eindigt
met dood overvaller
PLACENTIA Een gewapende man die
dinsdagmiddag in de Amerikaanse plaats
Placentia (bij Los Angeles) een bank bin
nenstapte met de mededeling een tas vol
explosieven bij zich te hebben, heeft zich
zelf gedood na gedurende vijf uur 28 men
sen in gijzeling te hebben gehouden.
Politiemannen en agenten van de veilig
heidsdienst FBI omsingelden de bank na
dat een bankemployé de alarmknop had
ingedrukt. De overvaller probeerde op
een gegeven moment per auto te ont
vluchten. Achtervolgd door veiligheids
agenten moest hij zijn vluchtpoging opge
ven toen hij stuitte op een blokkade van
politiewagens. „Hij stapte uit, liep naar de
voorkant van zijn auto en schoot zichzelf
door het hoofd", aldus een politiewoord
voerder.
Vei
eisl
lOME
i2 mei
loholii
nicalii
ten. 1
rerkot
iay. D
;ehou<
irank
joedki
rardt
foor d
;ewon
ie ei
lachte
demh
[iftige
OTTOBRUNN Fokker
krijgt er dit jaar een ge
duchte concurrent bij.
Waarschijnlijk al deze
maand beslist Deutsche
Aerospace (Dasa) om sa
men met de Franse Aeros
patiale en de Italiaanse
Alenia een nieuw Euro
pees consortium op te
richten voor de produktie
en verkoop van verkeers
vliegtuigen met minder
dan 130 stoelen.
NEW YORK De aande
lenkoersen op de New-
yorkse effectenbeurs heb
ben 1991 afgesloten op een
recordniveau. De Dow Jo-
nes-index van de dertig be
langrijkste fondsen steeg op
oudejaarsdag met 4,92 pun
ten tot 3.168,83, waarmee
voor de Vierde achtereen
volgende beursdag een re
cord werd gevestigd.
Over het hele jaar was er een
stijging met 535 punten ofwel
20,3 procent. Bijna de helft
van de jaarwinst (255 punten)
werd geboekt gedurende de
laatste tien dagen van 1991.
Handelaren schrijven dat toe
aan de verlaging van het
Amerikaanse disconto van 4,5
tot 3,5 procent op 20 december.
Die maatregel vergrootte niet
alleen de kans op economisch
herstel, maar had ook tot ge
volg dat aandelen voor beleg
gers veel aantrekkelijker wer
den dan obligaties of spaarre
keningen.
Ook op de Londense effecten
beurs kreeg 1991 een klinkend
slot. De Financial Times-index
van 100 aandelen steeg met
73,1 punten tot 2.493,1, een
winst van drie procent. Het
was de sterkste stijging van
het jaar.
Valutamarkt
Op de valutamarkt in New
York sloot de dollar het jaar af
op een koers van 1,7090, iets
hoger dan de laatste koers van
1,7085 in Europa. De koers
van de Amerikaanse munteen
heid bereikte op 11 februari
een historisch dieptepunt met
een slotkoers van 1,6310 in
Amsterdam. Het hoogste ni
veau van het afgelopen jaar
werd op 5 juli geregistreerd op
ongeveer ƒ2,07.
Het nieuwe consortium blijft
zo uit het vaarwater van Air
bus, die alleen vliegtuigen
bouwt met meer dan 130 stoe
len. Het zit des te meer in het
vaarwater van Fokker die zich
richt op de markt voor vlieg
tuigen van 70 tot 130 stoelen.
In dat marktsegment valt nog
geld te verdienen. De markt
voor vliegtuigen met meer dan
130 stoelen is verdeeld tussen
Boeing en Airbus. Daar is voor
nieuwkomers geen eer te be
halen. Mede omdat Airbus
wordt gedomineerd door
Frankrijk eisen de Duitsers
dat zij de eerste viool mogen
spelen bij de ontwikkeling van
de nieuwe straalverkeersvlieg-
tuigen in het spectrum van 80
tot 130 stoelen. Eerst willen de
Duitsers een concurrent van
de Fokker 100 lanceren, de
DAA 92. Later moet daarvan
een verlengde versie op de
markt komen, de DAA 122,
concurrent van de verlengde
De nieuwe 70-zitter (F70) van Fokker, die volgens Nederlandse de vliegtuigbouwer nog deze maand definitief wordt gelanceerd en de
nodige concurrentie staat te wachten. m foto: anp
Traag
Het nieuwe Europese consorti
um is zeer groot en beschikt
over heel veel geld, maar is
traag. De DAA 92 is pas tegen
het einde van dit decennium
op de markt, omdat het toestel
helemaal vanuit het niets moet
worden ontwikkeld.
Fokker is klein en heeft wei
nig geld Het bedrijf schuimt 's
werelds beleggingsmarkten af
op zoek naar kapitaalverschaf
fers voor de ontwikkeling van
twee nieuwe straalvliegtuigen,
één met 70 en één met 130
stoelen. Maar Fokker is wel
zeer snel, omdat het een be
staand vliegtuig op de markt
heeft waaruit binnen korte tijd
deze twee andere versies ont
wikkeld kunnen worden. Fok
ker heeft aangekondigd de 70-
zitter in januari definitief te
lanceren. De marktbehoefte
daaraan is volgens Fokker
vooral sinds de Golfoorlog
heel duidelijk naar voren ge
komen.
De ontwikkeling van de 70-
zitter is aanmerkelijk goedko
per en er zijn minder risico's
mee gemoeid, omdat Fokker
daarmee niet direct de con
frontatie zoekt met de Duitsers
die eerst een 100-zitter en
daarna een 130-zitter willen
bouwen; de markt ligt nog min
of meer braak. Fokker gokt
namelijk ook op het wegvallen
van de enige concurrent met
70 stoelen, de British Aerospa
ce Regional Jet, een 'gekrom
pen' versie van de BAe 146.
Argwaan
Het zwaar verliesgevende BAe
wordt momenteel ingrijpend
gereorganiseerd en Fokker
hoopt dat de verliesgevende
civiele vliegtuigprogramma's
die reorganisatie niet zullen
overleven.
Blijft dus over Dasa. De men
geling van hoon en argwaan
bij Fokker is te herleiden tot
de zeperd die de Duitsers in de
jaren zeventig hadden met
hun binnen het Duits-Neder
landse concern VFW-Fokker
ontwikkelde 614-jet. Volgens
de Fokker-overlevering moes
ten de betweterige Duitsers die
zonodig geheel naar hun eigen
superieure technische inzicht
ontwikkelen en zou de markt
ervoor dan wel vanzelf ont
staan - wat niet gebeurde. Het
is voor Fokker het voorbeeld
dat Duitsers in vliegtuigbouw
niet marktconform denken.
Maar Dasa heeft wel wat meer
reserves dan VFW destijds.
Maar Dasa ziet zichzelf niet,
zoals Fokker, in de eerste
plaats als een bedrijf dat op
commerciële basis passagiers
vliegtuigen bouwt en verkoopt
in een markt, waarin de
krachtverhoudingen louter
worden bepaald door concur
rentie en afwezigheid van
overheidssubsidies. Dasa ziet
zichzelf, zo zet woordvoerder
Preissler uiteen, als onderdeel
van Daimler-Benz en Daim
ler-Benz ziet zichzelf als in
strument van Duitse, maar zo
mogelijk meer nog van Euro
pese industriepolitiek; een be
drijf van die astronomische
omvang (100.000 werknemers,
21 miljard D-Mark jaaromzet)
wordt vanzelf van strategisch
belang voor de overheid en
het belang voor Duitsland en
het belang voor Europa zijn op
die schaal bijna synoniem, zo
valt uit Preisslers uiteenzet
ting op te maken.
Doelstellingen
De tegenstelling tussen beide
bedrijven lijkt vooral te herlei
den tot hun doelstellingen.
Preissler: „Daimler-Benz ziet
zichzelf als een onderneming
die voor de wereldmarkt mo
biliteit produceert van men
sen, goederen en informatie".
Vliegtuigbouw is daar slechts
een onderdeel van, maar mag
in het totaalpakket niet ont
breken om op langere termijn
op wereldschaal te blijven
meetellen. Dat betekent dat
Daimler-Benz in een markt
waarin volgens Preissler „op
dit moment te veel aanbieders
zijn", eventueel geld moet toe
leggen op Dasa's vliegtuig
bouw. Maar grote bedrijven
zijn nu eenmaal bij machte om
veel langer kosten voor de
baat te laten uitgaan.
Preissler: „Voor Fokker zal
het steeds belangrijker worden I
zich aan te sluiten bij één van' I
de grote nationale concerns als f
Deutsche Aerospace, Aerospa- I
tiale dan wel British Aerospa- I
ce." Alleen op die manier kan I
de Nederlandse vliegtuigin-
dustrie een rol spelen binnen I
toekomstige supra-nationale
Europese consortia waarin de I
Duitse, Franse, Britse en Itali
aanse nationale concerns zul
len samenwerken. „Er moet 1
een Europees consortium ko-
men om het Europese aanbod I
aan civiele vliegtuigen, waarin 1
nu een gat zit tussen de 80
130 stoelen, af te ronden".
In marketing-jargon heet dat
een „me too"-produkt, een
produkt dat alleen op de
markt wordt gebracht om de
eigen positie te verdedigen te
genover die van de concur
rent. „De Fokker 130 en de
Fokker 70 die wij willen gaan
ontwikkelen, zijn geen
too'-produkten", benadrukte
Fokkertopman Nederkoorn
het afgelopen jaar tegenover
beleggers, „maar 'competition-
beaters' omdat zij het goed
koopst zijn in exploitatie". De
achterliggende lange-termijn-
strategie schuilt er in dat de
Fokker 70, 100 en 130 allemaal
op dezelfde assemblagelijn
kunnen worden gebouwd. Ne
derkoorn legt uit dat dit de
kwetsbaarheid van de vlieg
tuigbouwer geringer maakt:
voor één van de drie types zal
altijd wel marktvraag zijn.
Fokker zoekt door het verbre- (tun
den van het eigen produktas-
sortiment vermindering van
zijn kwetsbaarheid. Daimler- Ver
Benz zoekt voor Dasa een rol
van wereldformaat. Ergens
zullen die twee elkaar tegen
komen.
rei
ec
llen
LONDEN Britse legercom
mandanten waren, samen met
hun Amerikaanse en Franse
collega's, bereid tot oorlog om
de vrijheid van West-Berlijn te
beschermen toen in 1961 de
Berlijnse Muur werd gebouwd.
Dit blijkt uit een tot nog toe
geheim gebleven document
van de Britse regering dat gis
teren openbaar werd gemaakt.
In augustus 1961 sloot de rege
ring van het toenmalige com
munistische Oost-Duitsland de
grens tussen Oost- en West-
Berlijn en trok zij een goed be
waakte muur op tussen de
twee stadsdelen orpte voorko
men dat Oostduitse burgers
naar het Westen zouden
vluchten. Op 24 augustus 1961,
een week nadat de Oostduit
sers waren begonnen met de
bouw van de muur, kwam de
Commissie van Chefs van Sta
ven bijeen om zich te beraden
op een gezamenlijke houding
van Groot-Brittannië, de VS
en Frankrijk tegenover de
Berlijnse kwestie.
Zij kwamen tot de conclusie
dat de landen genoodzaakt wa
ren „de aanwezigheid en vei
ligheid van hun troepen in
West-Berlijn, de vrijheid, le
vensvatbaarheid en toeganke
lijkheid van de stad te hand
haven". „Ofschoon iedere re
delijke poging zal worden ge
daan om tot een vreedzame re
geling te komen met de Sov
jet-regering over de Berlijnse
kwestie, zullen de westelijke
geallieerden in afwachting
van een dergelijke regeling
alle noodzakelijke en geëigen
de stappen ondernemen om
hun vastbeslotenheid te tonen
bij het vasthouden aan hun
voorwaarden, indien noodza
kelijk met het gevaar van oor
log", aldus het document dat
de commandanten opstelden.
De visie van de regering van
de toenmalige Britse premier
Harold MacMillan op de Ber
lijnse kwestie was niet terug te
vinden in de stukken. Het ka
binet besprak de kwestie op 5
september 1961, maar de notu
len van deze bijeenkomst zijn
niet ter inzage gegeven.
Volgens de Britse wet op ge
heime overheidsdocumenten
vormen de meeste van deze
stukken na dertig jaar geen
gevaar voor de staatsveiligheid
meer. Elk Nieuwjaar wordt
een grote hoeveelheid kabi
netsstukken en andere docu
menten over een breed scala
van onderwerpen vrijgegeven.
Andere, nog steeds gevoelig
liggende stukken van dertig
jaar oud blijven echter nog
kele jaren achter slot en gren
del.
allei
gt e<
DUW.
el ar
rhog
geer
Slipjacht te Alem
Een meute fox-honden volgt de „master" (links) tijdens een slipjacht op oudejaarsdag. Bij deze
jacht wordt een kunstmatig vossespoor gemaakt door een bos stro, gedrenkt met mest uit een
vossehol, over de grond te slepen. Voor de achttiende maal hield de Koninklijke Nederlandse
Jachtvereniging deze jacht in de omgeving van Alem in de Betuwe. foto: anp
SUSKE EN WISKE LAMBIK BABA
UITGEVER WIL 70 MILJOEN INVESTEREN
(c) Standaard Ultgeverlj/Wavery Productions
APELDOORN Uitge
ver Wegener Tijl ver
wacht voor dit jaar een
ten minste gelijke netto
winst per aandeel. Daarbij
is rekening gehouden met
de te verwachten winst-
bijdrage van de pas ge-
aquireerde Oostelijke
Dagbladen Combinatie
ODC en andere overne
mingen, plus de door het
samengaan van Wegener
en ODC optredende sy
nergetische effecten.
Dit schrijft Wegener, uitgeef
ster van onder meer Utrechts
Nieuwsblad en Zwolse Cou
rant, in het plaatsingsbericht
voor de aandelen, die worden
uitgegeven in verband met dë
overneming van ODC. Deze
geeft onder meer Dagblad Tu-
bantia in Enschede en de
Twentsche Courant uit.
Voor 1991 handhaaft Wegener
de eerder uitgesproken ver
wachting, dat de nettowinst
over het tweede halfjaar een
stijging ten opzichte van de
zelfde periode van 1990 te zien
zal geven. In het eerste half
jaar steeg de nettowinst van
13,7 miljoen naar 14,9 mil
joen. Ondanks een uitbreiding
van het geplaatste aandelenka
pitaal met 5,6 procent ging de
winst per aandeel toen van
12,57 naar 13.
Voor 1992 gaat Wegener uit
van volumestijgingen bij de
advertenties en de (betaalde)
oplage bij de dag-, nieuws- en
huis-aan-huisbladen. Bij de
'direct marketing'- en de grafi
sche activiteiten wordt een be
perkte toeneming van het om
zetvolume verwacht. Er wordt
verder rekening gehouden
met een belangrijk investe
ringsprogramma, nu geschat
op f 70 miljoen.
Geen ontslagen
Wegener behaalde in 1990 een
omzet van van 478 miljoen
en had 2775 mensen in dienst.
ODC behaalde in dat jaar een
omzet van 236 miljoen en
had 1518 werknemers. Door de
fusie als zodanig zullen geen
gedwongen ontslagen vallen.
In verband met de fusie zal er
op 13 januari een buitengewo
ne aandeelhoudersvergadering
worden gehouden. Er komt
daarbij ook een statutenwijzi
ging aan de orde, waarbij on
der meer de naam Wegener
Tijl wordt veranderd in Wege
ner NV en de nominale waar
de van de aandelen wordt ver
laagd van 10 tot 2,50.
Oe)
>g. m
tocl
in d£
ren
or co
>k d
e. O]
)S-pi
arove
E,
eft ii
d
de
ig te/
De Belgische parlementariër Jean-Pierre van Rossem verlaat de
gevangenis. Hij werd op oudejaarsdag door aanhangers van zijn
partij opgewacht met bloemen en champagne. foto: epa
BRUSSEL Belgiës bekendste kamerlid, de excentrieke beurs-
goeroe Jean-Pierre van Rossem, is dinsdagmiddag op vrije voe
ten gesteld op gezag van het Antwerpse gerechtshof. Volgens
een woordvoerder van het hof kan tegen deze beslissing geen
beroep worden aangetekend. Van Rossem werd vlak voor de
parlementsverkiezingen van 24 november, waarbij zijn ROS-
SEM-partij drie zetels won, opgepakt op verdenking van oplich
ting. In een smoking gekleed wandelde Van Rossem de gevan
genis uit, om door vrienden en partijgenoten op champagne te
worden onthaald. Hij trok fel van leer tegen „de machthebbers
van hier" die hem buiten het parlement wilden houden, en ver
geleek hen met de Georgische president Gamsachoerdia. Vorige
week had het Belgische parlement al besloten dat Van Rossum
op 6 januari moest worden vrijgelaten, zodat hij de dag erop als
kamerlid kon worden beëdigd.
i
Lamont sluit
devaluatie
van pond uit
LONDEN De waarde van
het binnen het Europese wis
selkoersmechanisme (ERM)t"
onder druk staande Britse
pond zal binnen afzienbare tijd
niet worden verminderd. Dit
heeft de Britse minister van fi
nancien Norman Lamont in
een interview met de Financi
al Times gezegd.
Het pond staat onder forse
druk sinds de Duitse Bundes
bank twee weken terug de
rente verhoogde. Door de
Duitse stap, die vooral is be
doeld om de in Duitsland weer
oplopende inflatie in de hand
te houden, is de Britse rege
ring niet goed meer in staat
om de rente in Groot-Brittan- r jy
nië te verlagen. Verlaging van iZ)
de hoge Britse rente (10,5 pro-
cent, tegen 8 procent in Duits-
land) is één van de middelen 35-^
die Lamont in petto had om de f
kwakkelende Britse economie ^"^5
aan te zwengelen. De Britse
munt werd na de Duitse rente:
verhoging op omvangrijke
schaal door speculerende geld
handelaren van de hand ge
daan, omdat die verwachtten
dat het pond niet aan een de
valuatie zal kunnen ontk<
men.
Volgens Lamont is het niet on
denkbaar dat een devaluatie
juist zal leiden tot nog hogere
repte, „omdat de markten nii
de garantie hebben dat een r<
gering die bereid is om eens i
devalueren, dat niet opnieuw
doet". Lamont zei in het inter
view verder dat de groei van
de Britse economie vermoede- J'n
lijk lager zal uitvallen dan de len z<
bescheiden 0,6 procent die hij &6rtei
amper een maand geleden1
raamde.
