De gekte
voorbij
og
Jo
Vreeberg of
Rottenman?
Pa
aki
pai
KA
EcidócGomant
Kranten raakten de ochtend na het uitbreken
van de Golfoorlog in razend tempo
uitverkocht. Overal verschenen extra edities.
Nieuws van de ochtend was 's middags oud.
Tijdschriften compenseerden hun gebrek aan
nieuws met een kleurige pin-up. Een
uitvouwbare landkaart met daarop kleine
tankjes, raketjes, vliegtuigen, soldaatjes en
bootjes. Zolang de oorlog duurde kon
niemand er genoeg van krijgen. Op televisie
speelden generaals Stratego in een zandbak
en werden deskundigen bekende
Nederlanders. Slechts weinigen kennen een
jaar later hun namen nog.
1 MONIQUE VAN DE VEN
DEN HAAG/BAGHDAD „Soon, very soon", had de
Amerikaanse minister Baker tegen minister Van den
Broek gezegd. En een uur na zijn telefoontje barstte de
oorlog in alle hevigheid los. Het was toen 17 januari,
twee dagen na het verstrijken van het VN-ultimatum.
De hele wereld wist wat er gebeuren ging. Alleen het
moment waarop, was nog onbekend. CNN onderbrak
om half één 's nachts een studio-interview voor Peter
Arnett in Baghdad. „We horen luchtdoelgeschut, er is
het geluid van vliegtuigen boven ons hotel, we horen
geen bommen inslaan, maar we zien hier wel lichtflit
sen". Legendarische woorden die het begin van de
Golfoorlog inluidden.
Beurshandelaren kregen ver
volgens de Blitzkrieg waarop
ze gehoopt hadden, een gena
deslag van honderd uur. De fi
nanciële markten reageerden
euforisch op de geringe weer
stand van Irak. Binnen enkele
uren kelderde de olieprijs met
zeven dollar per vat (een re
cord) en schoten de aandeel-
koersen omhoog. Elke scheet
van Schwarzkopf werd ver
taald in een koerswijziging.
Draaiboeken die al maanden
klaar lagen, traden in wer
king. Ambtenaren togen
's nachts naar hun burelen op
de ministeries in Den Haag en
openden een gezamenlijk
voorlichtingscentrum. De mi
nisteries van defensie, WVC,
binnenlandse en buitenlandse
Zaken werden overstroomd
met telefoontjes van voorna
melijk bezorgde reizigers. Het
ministerie van defensie werd
zelfs een publiekstrekker. Ge
middeld tweehonderd mensen
per dag bezochten er de expo
sitie over de oorlog.
Media-circus
De oorlog in de Golf was de
start van een media-circus dat
zijn weerga niet kende. Jour
nalisten zijn ooggetuigen van
de geschiedenis, zei het Ame
rikaanse ministerie van defen
sie. Duizend verslaggevers 'ge
noten' mee aan het front. Wat
presteerden deze oorlogsver
slaggevers, deze nieuwe hel
den, op het moment dat de
oorlog uitbrak? Beelden waren
er niet, zelfs niet bij CNN. Wel
een kaart van het Golfgebied
en een pasfoto van degene die
'live reporting' was. En de
hele wereld keek, Iraks presi
dent Saddam Husayn incluis.
Peter Arnett, Bernard Shaw
en John Holliman hingen die
eerste nacht hun microfoon uit
het raam van hun hotelkamer.
Om de kijkers het geratel van
het luchtafweergeschut en het
gedreun van de bommen te la
ten horen. „Holy cow! Daar
komt weer een aanval op de
stad", gilde Arnett onder de
indruk van het 'fantastische
vuurwerk'. CNN zette de toon,
24 uur per dag: de oorlog in de
Golf, hoe gruwelijk ook, was
uitstekend amusement. Biina
kritiekloos werden de beelden
doorgegeven. Dit was beter
dan een thriller, spannender
Amerikaanse tanks in 'Operatie Desert Storm'.
dan voetbal. Zolang de oorlog
maar de ver-van-je-bed-show
bleef en Amerika aan de win
nende hand was.
Slechts 90.000 Nederlandse kij
kers beleefden het uitbreken
van de Golfoorlog mee met
CNN. Bij elkaar opgeteld ke
ken 350.000 mensen die be
wuste eerste nacht naar de te
levisie. De meeste Nederlan
ders hoorden het nieuws pas
's ochtends tussen zes en acht
uur. De daarop volgende
nieuwshonger was groot.
Kranten drukten extra pagi
na's en zo nodig extra edities.
Tijdschriften pakten uit met
specials. De gezamenlijke om
roepen in Hilversum gingen
aan het werk om in maratho
nuitzendingen de honger te
stillen.
Hamsteraars
Alles leek de moeite van het
weten waard. De spanwijdte
van een Apache helikopter,
het hoge IQ van Schwarzkopf
(170), de honderdste analyse
van de psyche van Saddam,
het dichtnaaien van 44.000
lijkzakken. Vanaf zijn jolige
persconferenties stelde
Schwarzkopf de wereld gerust.
De operatie Desert Storm ver
liep boven verwachting. De
hamsteraars van koffie, suiker
het
het onzekere. Uit
vrees voor aanslagen meldde
de Zweedse schaatser Thomas
Gustafson zich af voor het Eu
ropees kampioenschap en de
Amerikaanse zangeres Whit
ney Houston voor haar concer
ten in Rotterdam. Beneden de
rivieren bleven de praalwa
gens binnen en bleef het feest
gedruis uit. Het vieren van'
carnaval werd als ongepast be
schouwd. De grote mode-on-
werpers in Parijs lieten hun
shows echter niet vergallen
door kommer en kwel. Altijd
en overal bestaan oorlog, hon
ger en ellende. „Het leven is
theater en de voorstelling
moet doorgaan". In plaats van
feestvieren opende Nederland
gironummers. Voor het Rode
Kruis, slachtoffers van de
Golfoorlog, voor Israel, de
Kurden, maar ook voor de met
olie besmeurde vogels in Ku-
wayt. Vrijwilligers stonden in
de rij om de schade in Israël te
herstellen en bedrijven om
vette Kuwaytse orders in de
wacht te slepen.
Vier dagen na het uitbreken
van de Golfoorlog begonnen
de kijkcijfers te dalen. Het
acht uur journaal haalde het
gebruikelijke aantal van twee
miljoen kijkers. De populaire
televisieserie 'Zeg 'ns AAA'
trok dezelfde avond meer (3,3
miljoen) kijkers. De Britten
bleven in de ban van de Golf
oorlog. De BBC besteedde acht
uur per dag extra aan nieuws.
De Britse kranten zagen hun
oplage stijgen. De meest gele
zen krant, The Sun, maakte
een geweldige voetbalwed
strijd van de operatie Desert
Storm. 'Scuds 0, Patriots 4'
kopte de krant eind januari.
.Er werd zelfs een rubriek in
gesteld waarin lezers de werk
gevers die zij niet patriottisch
genoeg vonden, konden aange
ven. De gekte was compleet.
CNN-verslaving
Adverteerders deserteerden
massaal bij de televisiestations
in de Verenigde Staten. Oil of
Olay na een reportage over de
verminkingen bij chemische
oorlogsvoering; vonden ze niet
zo gepast. CNN moest in janu
ari mede door het gebrek aan
advertentie-inkomsten vier
miljoen dollar extra op tafel
leggen. Ook al was het aantal
kabelaansluitingen alleen al in
Nederland verdriedubbeld tot
3,6 miljoen huishoudens. En
werden er zelfs mensen met
een CNN-verslaving geconsta
teerd. Kenmerken: ongerust
worden bij het verlaten van de
televisie in de angst iets te
missen. Fysieke en mentale
uitputting door het meeleven
met elk gerucht. En een ver
hoogd adrenaline-gehalte.
Alle geweldige media-inspan
ningen ten spijt, na vijf dagen
bombardementen op Irak had
op televisie nog geen druppel
bloed gevloeid. Wel waren er
volop gesprekjes met piloten,
militaire adviseurs, vredesde-
monstranten, gepensioneerde
strategen en ambassadeurs.
Was dit wel een echte oorlog?
Een leger deskundigen pro
beerde het magere materiaal
meer diepgang te geven. Zand
bakken werden in studio's om
gebouwd tot een woestijn com
pleet met soldaatjes en ander
oorlogsspeelgoed. Animatie
filmpjes met kleurige kaarten,
bewegende schepen en vlieg
tuigen en gesimuleerde explo
sies leidden de mondjesmaat
doorkomende beelden in.
Beelden van opstijgende ge
vechtsvliegtuigen, van sche
pen die door de Perzische Golf
varen. Ach, en het dagelijks
leven van de militairen is ook
interessant; legertrucks dende
ren ook lekker door het beeld.
Storming Norman Scharw-
zkopf herhaalde eindeloos vi
deofilmpjes van precisiebom
bardementen. Lichtflitsen aan
de hemel van Baghdad deden
het ook altijd goed. Sirenes
van het luchtalarm galmden
bijna onafgebroken door de
huiskamer. En soms waren ro
kende puinhopen na de aan
vallen van Scudrakettten te
bezichtigen. Stapels geruchten
werden afgewisseld met sum
miere feiten.
Helden
Slechts mondjesmaat werd ge
demonstreerd tegen de Golf
oorlog. Pax Christi en het IKV
waren in de war. Deze oorlog
was te gecompliceerd voor de
omvang van een pamflet. Na
tuurlijk houden ze niet van
oorlog, maar in deze moeilijke
situatie was het de minst
slechte oplossing. „We moeten
toch ook solidair zijn met Is
raël?" De PvdA verliest twee
honderd leden, Groen Links
wint er 460. Samen met het
Komitee Anti Golfoorlog
(KAGO), Kerk en Vrede,
Vrouwen voor Vrede en het
Humanistische Vredesberaad
organiseerde de partij een de
monstratie in Amsterdam met
enkele duizenden deelnemers.
Helden werden geboren in het
oorlogsgeweld. Generaals, dap
pere gijzelaars, onvervaarde
journalisten en koene artsen
die verklaarden „desnoods
met mes en vork te zullen ope
reren". De dertig Nederlandse
artsen hoefden echter amper
in actie te komen in hun opge
slagen veldhospitaal. Het slag
veld lag in Irak. Hoeveel
slachtoffers er aan Iraakse zij
de gevallen zijn, zullen we
log verkrijgbaar op twee
ocassettes. Een hele oorlo
twee doosjes voor vijftig
den. Uitgebracht en same
steld door CNN.
Censuur
Het eerste slachtoffer van
oorlog is nog altijd de
heid, zei een Amerikaanse
nator al in 1917. Illustr
daarvoor is de Golfoorlog,
is de best bekeken oorlog
de geschiedenis,
schijnlijk was er
zien. Live was de wereld
getuige
voorlichters van het Pent
en de generale staf zorgvi
de echte vragen uit de
gingen en belangrijke i
matie achterhielden. En
was daar nog de
het Golfgebied zelf. Spec
aantallen mochten niet
den genoemd, niet van
pen, manschappen, waj
vliegtuigen, doden en gei
den. Over militaire oper
mochten geen bijzonderhi
worden verstrekt,
over veiligheidsmaatregels
de plaats waar de mensen
bevonden. De oorlogscoi
pondenten voeren mee,
mee, liepen mee, maar
monden waren eigenlijk
voorbaat gesnoerd. Zo
dan gebeurde dat achte
Golfheld Norman Schwarzkopf zwaait nadat hij een hoge Ku
waytse onderscheiding in ontvangst heeft mogen nemen.
nooit weten. Algemeen wordt
aangenomen dat meer dan
honderdduizend mensen ge
sneuveld zijn. Maar de Golf
oorlog was een oorlog van
winnaars. De verliezers waren
ver weg en onbekend. De win
naars werden op de kade van
Den Helder omhelsd en in de
straten van New York beju
beld. Norman Schwarzkopf
mist zijn 'boys'. Dat vertelt de
generaal tegen iedereen die
kopf is gepensioneerd en op
toernee door Europa. Tegen
betaling van 70.000 tot 100.000
gulden vertelt hij wat hij ge
leerd heeft van de Golfoorlog.
Een veertig minuten durende
show vol grappen en grollen.
Eerdaags verschijnt zijn boek.
Eén van de vele boeken over
de Golfoorlog. In juli al ver
scheen de eerste speelfilm
de 'honderdurige oorlog'.
betalen wil. Schwarz- En in de winkel is de Golfoor-
ZAGRE
er in he
«ÉJoegosL
dium c
Naties
De EG
'ecemfc
^oslavis
die dat
in het
gesteld,
onaanv
rechtsti
in de ii
heden
land" g
De EG a
,het vol
constitut
scheidin
verslagen moe
worden voorgelegd aan
litaire autoriteiten vo
'veiligheidscontrole'.
Wie avond aan avond r
grote journaals en de
grondrubrieken keek, hoe
daardoor nog niet goed g(
formeerd te raken. Bijna t
jaar na de Iraanse gijzelai
crisis, gevolgd door
houdende confrontatie mei
Verenigde Staten e
oorlog met Irak liet het gei
Magazine
houden over de basis!
van het Amerikaanse publ
over dit gebied. Daaruit kvi
onder meer naar vo:
driekwart niet in staat
de Golf op een wereldki
aan te wijzen. Evenmin
men een idee wat de go
dienst en de taal
het zien van pakweg duize
uur televisie-informatie
dit gebied.
ken. Dl
BANG
nale
Cambc
tijdens
zitting,
grond\
invoer
partije:
maakt.
heeft
op de
gingen
een ni
wetgeA
Met eer
Hoewel zij dat naar ver
luidt wel van plan was te
doen, heeft Jeltje van
Nieuwenhoven haar kan
didatuur voor het voorzit
terschap van de PvdA nog
maar niet ingetrokken.
Deze reactie van het in de
media gespecialiseerde
Tweede-Kamerlid is teke
nend voor de wijze waar
op in haar partij wordt
aangekeken tegen het
idee van Felix Rottenberg
en Ruud Vreeman om sa
men voorzitter te worden
van de PvdA.
didaten de krachten gebun
deld hebben en zo een stam
menstrijd proberen te voorko
men. Anderen daarentegen,
onder wie partijleider Wim
Kok, hebben bedenkingen. Zij
vragen zich af of het idee van
'Vreeberg' niet eerder iets van
'Rottenman' genoemd moet
worden. Uit democratisch oog
punt zou er iets 'rotten' (niet
in de haak) zijn met het duale
voorstel.
Ik ben het daarmee eens.
Wanneer Rottenberg en Vree
man op een duozit plaats ne
men, valt er niets meer te kie
zen voor de leden. Moet Mar-
janne Sint, die vanwege de
wao-koers van de partijtop
moest aftreden, worden opge
volgd door iemand die haar
nieuw-realistische lijn en die
van Kok voorstaat (Rotten
berg)? Of moet er juist iemand
Rottenberg (I) en Vreeburg schouder aan schouder.
I
het verkwanselen van de be- Voor Kok persoonlijk is het
ginselen van de sociaal-demo- ook van groot belang dat hij
cratie en verraad van de vak- weet wat voor iemand er na
beweging? Het PvdA-congres het congres van maart op de
zal zich niet kunnen uitspre- voorzittersstoel zit. Met een
ken, tenzij het uit balorigheid duo als Rottenberg-Vreeman
de voorkeur geeft aan een nu zal hij nimmer tevoren weten
nog kansloos geachte kandi- waar hij aan toe is. Datzelfde
daat als Van Nieuwenhoven. geldt voor de kiezers. De kans
bestaat dat nu nog veel meer
PvdA-aanhangers zullen den
ken, met name in de oude wij
ken van de grote steden: 'Gooi
het maar in m'n pet, ik ga he
lemaal niet meer stemmen'.
(Rik in 't Hout is chef van de
parlementaire redactie van
onze krant)
BRIEVEN VAN LEZERS
De redactie behoudt zich het
recht voor ingezonden brieven
en bijdragen (maximaal 250
woorden) eventueel in te kor
ten dan wel te weigeren. Ano
nieme inzendingen verdwij
nen in de prullenbak. Brieven
dienen te worden ondertekend
en telefoonnummer. Ze dienen
geadresseerd te worden aan de
hoofdredactie van deze krant,
Postbus 9, 2501 CA Den Haag.
Huwelijk
Na het artikel
Stael-Merkx in de krant van
afgelopen maandag te hebben
gelezen, wil ik enige kantteke
ningen maken over de inhoud
Door wie is het huwelijk open
gegooid? Door haar zelf of
door de beweging die haar
achterban vormt? En waarom
moeten gezin en huwelijk an
ders dan ze tot nog toe geweest
zijn? Als het goed is zijn deze
fenomenen nog steeds de
hoeksteen van de samenle
ving. Ze dragen geborgenheid
sche consequentie van het ja
woord, ook al kan men niet al
les vooraf overzien! Volgens
mevrouw Stael is er niet zo
veel te vinden in de kerkelijke
leer inzake relaties. Maar van
af haar oudste geschiedenis
van de kerk leert ze ons om
„trouw" te blijven aan elkaar,
in goede en slechte dagen, en
onze houding ten opzichte van
de eigen geloofsopvatting
en elkaar - „eerlijk" te
houden. Een en ander heeft te
maken met haar opvatting
over „het naar bed gaan" van
(haar) kinderen zonder huwe
lijksrelatie. Zoals ze zelf zegt:
waar leg je je grenzen? De
machtsongelijkheid waarover
ze spreekt is een beeld van een
(vrij) ver verleden. Mensen die
in de afgelopen tientallen ja
ren een huwelijksrelatie aan
gingen, weten naar mijn me
ning exact, of die veronder
stelde machtsongelijkheid aan
wezig is (of was). Dat daardoor
méér incestgevallen voorkwa
men, is niet statistisch vastge
steld; daarmee wordt de kerk
in een kwaad daglicht gesteld.
Ten slotte de dienstbaarheid
waar ze nog al moeite mee
heeft. Ik dacht dat dienstbaar
heid in het huwelijk van beide
partners verwacht mag wor
den, zonder dat de eigenheid
van man of vrouw zijn daar
mee wordt aangetast. De sug
gestie van mevrouw Stael
hier nog al eenzijdig
J.H.M. Biesjot,
LEIDERDORP.
Vluch telingen
Afschuwelijk wat er
week in Nederland is ge
Als een dief in de nacht,
stikdonker zijn ze gekomen,
helden. Gekomen zijn
angstaanjagende honden
weerloze mensen, joodse
kinderen, uit hun bed te ja|
om ze het land uit te zetl
Een zwarte dag voor Ned
land. Een zwarte dag
onze regering. Vraagt
zich wel af wat een leed,
voor blijvend geestelijk
deze mensen is aangeda
Het is misdadig wat
beurd, vooral de man
op het is gebeurd. Het nw
strafbaar zijn. Ik
dat iedereen niet
land kan komen
blijven, maar laat
niet eerst binnen c
met geweld weer terug te
Wat een blamage.
hier
staat de Vietnamezen
ten? Eenzelfde lot? Dat
hoede God.
Mevrouw Bitter,
DEN HAAG.
daa QN103I
nog de
snel de
heeft in
van he<
nog
