l I DENKSPORTEN 13 WEEKPUZZEL Nr.50 Ruitenpuzzel DAMMEN SI pil BRIDGEN SCHAKEN POSTZEGELS STERRENHEMEL I 1 A g i A ft t ft 8 PI 0 1 ziid-MOowiant ïkers t, houdt nheden ZATERDAG 21 DECEMBER 1991 Oplossing vorige puzzel M. Wisse-Stuifzand, Telderskade 12, 2321 TE Leiden. H.J. v. Velzen, Wagenstraat 58, 2161 ZN Lisse. Zij krijgen hun prijs binnen drie weken op hun bank- of girorekening bijgeschre ven of een cheque toegestuurd. Oplossingen onder vermelding puzzel nr. 50 moeten uiterlijk v woensdag a.s. in bezit zijn van: Rond de genummerde vakjes dienen woorden van vier letters van navolgende betekenis te worden ingevuld. Al deze antwoorden lezen in de richting van de wijzers van de klok. De beginletter van het eerste antwoord komt in het vakje boven het cijfer 1; het vakje waarin de beginletter van elk van de overige ant woorden komt, dient door combinatie met de letters van de omringende ant woorden te worden vastgesteld. Bij juiste oplossing vormen de gezamen lijke letters op de buitenrand - te begin nen met de letter boven het cijfer 1 en rechts verder gaande - een spreekwoord. 1. Oude Nederlandse elektrische 3. Vogelwoning. 4. Weinig levendig. 5. Karakter. 6. Europeaan. 7. Rivier in Duitsland. 8. Tc eniger tijd. 9. Deurstijl. 10. Ruwe steenmassa. 11. Tooi. 12. Telwoord. 13 Eer, lof. 14 Opnieuw. 15 Bijna zonder sap Ierland. 20. Spijsverterings kanaal. 21. Denkbeeld. 22. Kledingstuk. 23. Eenmaal. 24 Botervat. 25. Bedrijf van een toneelstuk. 26. Afstammeling (fig) 29. Van tijd tot tijd. 30. Bloeiwijze. 31. Getakt uitspruitsel 38. Muziekteken. 39. Vrucht. 40. Vloeibare spijs. 41. Klimiol. 42. Stad in Spanje. 43. Bruinachtige verfstof. 44. Gepantserde gevechtswagen. 45. Ontstekingskoord. 46. Schoorstecnzwart. 47. Vluchtheuvel in dijkloos land. 52. Eetbare wortel. 53. Keuken gereedschap. 62. Dee^varf een 63. Naar beneden. 64. Zonder inhoud. 65. Kronkeling in bijv. 68. Weefsel. 69. Drukkend 70. Zwak. Het spreekwoord luidt: Naam Adres Postcode Woonplaats A iet het gratis st uur de b< 185-5759 jdie-advii ïcht. A. Op het moment dat ik deze regels schrijf zijn van de in Talinn gespeelde match om de wereldtitel tussen Tsjizov en Val- neris, elf partijen gespeeld. En het kan bijna niet anders of Tsjizov heeft wan neer u dit leest zijn uitdager een enorme nederlaag toegebracht. De tussenstand is namelijk maar liefst 15-7! in het voor deel van de regerende wereldkampioen. Tsjizov won reeds viermaal terwijl de overige duels in gelijkspel eindigden. Be halve deze uitslag spreken ook de partij en zelf duidelijke taal: de uitdager, die zijn recht op deze match mede te dan ken heeft aan het feit dat Sijbrands zich terugtrok voor de herkamp om de twee de plaats van het WK 1990, blijkt abso luut niet tegen de superieure wereldkam pioen opgewassen. Nadat de eerste partij in een vrij, rustige se was geëindigd, viel er in de twee de ronde al een 'echte' beslissing: I.32-28 19-23; 2.28x19 14x23; 3.37-32 10-14; 4.41-37 5-10; 5.46-41 14-19; 6.35- 30 20-25; 7.40-35 9-14; 8.44-40. Een wat minder gebruikelijke zet. Vaker ziet men bijvoorbeeld 8.45-40 3-9; 9.33- 29 met de Springer-uitval 23-28 enz. 8...14-20; 9.50-44 3-9; 10.33-29 20-24; II.29x20 15x24; 12.34-29 25x34; 13.29x20 10-14; 14.39x30 14x34; 15.40x29 23x34. Plaatst men nu extra.schijven bij op 3 en 33, dan is er een uit deze opening be kende positie ontstaan, die op het bord kan komen na 7... 15-20; 8.44-40 20-24; 9.50-44 10-14; 10.34-29 enz. Vanuit die stand zijn al heel wat spannende partijen gespeeld, en de onderhavige stelling komt strategisch op hetzelfde neer. Ook nu is nadat wit de schijf heroverd heeft de zwarte lange vleugel relatief onderbe zet, terwijl wit een consessie aan zijn ei-, gen lange vleugel heeft gedaan: in het vervolg staat schijf 41 niet mooi opge steld. 16.44-39. Het alternatief is eerst nog de 16.31-27. 16-21; 17.39x30 21-26; 18.38-33 19-24. Een duidelijke verklaring van zwart. 19.30x19 13x24; 20.45-40 8-13; 21.40-34 9-14; 22.31-27 18-23; 23.27-21. Legt zwarts korte vleugel aan banden en daarom wikkelt Valneris af. 12-18; 24.21x12 23-28; 25.33x22 18x38; 26.42x33 7x18; 27.36-31. Misschien staat wit nu reeds beter. Zijn schijven lijken in elk geval mooier te staan opgesteld voor het komende klas sieke middenspel dan die van zwart. 27...1-7; 28.31-27 7-12; 29.43-38 11-17; 30.49-43 13-19; 31.47-42 6-11; 32.33-28 2-8; 33.38-33 11-16; 34.37-32 14-20; 35.41-37 17-22; 36.28x17 12x21; 37.43- 39 8-13; 38.34-30 20-25; 39.48-43 25x34; 40.39-30. De wereldkampioen heeft een naam op gebouwd met zijn behandeling van het klassieke spel. In dit genre, dat hij ook veelvuldig in zijn match met Sijbrands toepaste, heeft hij namelijk al heel wat overwinningen geboekt. En ook nu is hij 'ongemerkt' in het voordeel gekomen. 24-29. Wellicht onder druk van de klok pro beert Valneris een puntendeling te force ren. Zijn aktie zal evenwel foutief blij ken en veel beter was achteraf 40...4-9 geweest. Dan heeft wit aan 41.33-28 18- 22 enz. natuurlijk niets, terwijl ook 41.43-38 geen goede zet is: na 18-23; 42.27-22 23-29! (niet 42...9-14 wegens 43.33-29 enz.) 43.33-28 9-14; 44.30-25 13-18 enz. heeft zwart gewoon de lei- volgende plausibele variant: 18-23 (op 41... 18-22; 42.27x18 13x22 is 43.32-28 sterk). 42.42-38 23-29! (want na 42...9- 14? 43.33-28 13-18; 44.39-33 23-29; 45.28-22 18-23; 46.33-28 moet zwart of feren) en na bijvoorbeeld 43.30-25 19- 23; 44.27-22 9-14 moet het remise wor den. 41.33x24 19-23; 42.24-20 23-28; 43.21x41; 44.42-37 41x32; 45.12-7 32- 37; 46.7-2 13-19. Want op 46... 13-18 geeft 47.20-14! met de dreiging 14-9 winst. 47.2x24 37-41; 48.24-13. Het eindspel is zeer slecht, zoniet verlo ren voor zwart. 41-46; 49.43-38 46-28; 50.20-15 28-39; 51.30-25 39-28; 52.13-36 28-14; 53.38-33 14-23; 54.36-13 23-32; 55.33-29 32-28; 56.29-24 28-41; 57.13-18 16-21; 58.18-13 41-23; 59.25-20. Zwart zal de hoofdlijn moeten gaan ver laten, want zodra wit met 60.13-36 zijn vangstelling heeft voltooid dreigt 61.20- 14...xl0 en 62.36-9 enz. Valneris probeert er nog het beste van te maken: 59...23-41; 60.13-36 41-47; 61.24-19 4-9; 62.36x4 47-41; 63.20-14 41-36; 64.14-9 21-27; 65.9-3 26-31; 66.4- 10 en de uitdager gaf zich gewonnen: na 66...31-37; 67.19-13 36-41 (op Ó7...37-42 volgt 68.3-21! enz.) 68.13-9! is het uit, ondanks 41-46 enz. Nadat de derde en de vierde partij weer in remise waren geëindigd, won Tsjizov in de vijfde opnieuw: G. VALNERIS-A. TSJIZOV Vijfde matchpartij 1991. 1.33-28 17-21; 2.39-33 21-26; 3.31-27 11-17; 4.44-39. Speelt fel op winst en laat de nu komen de ruil toe. 17-22; 5.28x17 12x21; 6.33-28 7-12; 7.38-33 6-11; 8.50-44 1-6; 9.42-38 19-23; 10.28x19 14x23; 11.47-42 9-14; 12.35- 30. De bedoeling van de uitdager is duide lijk: hij wil zijn opgelopen achterstand wegwerken. 20-25; 13.40-35 4-9; 14.33-29 12-17; 15.38-33 14-20; 16.33-28. Breekt de stelling open ten einde in de aanval te komen. 2-7; 17.28x19 13x33; 18.39x28 17-22; 19.28x17 11x31; 20.36x27 7-11; 21.44- 40 8-12; 22.43-38 10-14; 23.38-33 14-19; 24.33-28 5-10; 25.49-43 9-13; 26.28-23 gaat tot de aanval over. Het alternatief was uiteraard het uitvechten van de kor te vleugel op sluiting. Maar vermoede lijk zag Valneris daar weinig in. 19x28; 27.32x23 21x32; 28.37x28 18x29; 29.34x23 25x34; 30.40x29 10-14. Het zal nu snel duidelijk worden dat de witte aanvalsakties alles behalve sterk zijn geweest: zijn stand mist eenheid, terwijl in de zwarte positie de schijven juist heel goed samenwerken. Zo heeft Tsjizov met zijn laatste zet de wending 31... 12-18; 32.23x12 3-8 enz. mogelijk gemaakt. 31.45-40 13-19; 32.43-39 16-21. 9 9 J m n v ,!9 9 rstMjT' f O nj uu. 33.42-38 staat in feite gelijk aan verlies. Maar echt beter had wil wellicht al niet meer. Zo verliezen 33.35-30 en 33.40-34 door 12-18 enz.; volgt op 33.39-34 van zelf 19-24, en wint zwart na 33.39-33 een schijf door 12-17; 34.23-18 21-27 enz. en na 33.41-37 of 33.41-36 brengt zwart met 21-27! een zo goed als zeker strategisch gewonnen positie op het bord. 33...26-31! Het begin van het einde. 34.38-33 31-36; 35.41-37 21-26; 36.48-42 3-9; 37.37-32 11-17; 38.40-34 26-31; 39.32-27 31x22; 40.42-38 9-13; 41.34-30 36-41; 42.46x37 12-18; 43.23x21 20-25; 44.28x17 25x41; 45.21-16 41-47 en wit gaf op. Tot slot: Goede gewenst! Het grote voordeel van bridge, zeker in de donkere dagen voor kerst, is dat je er uitstekend in je eentje mee bezig kunt zijn. Je kunt erover lezen, studeren, oe fenen, gespeelde (en doorgaans geflopte) spellen nog eens natrekken enzovoort. In Amerika maakt Autobridge al decen nia lang furore. Daarvan is door Cees Sint en Ton Schipperheyn een Neder landse bewerking op de markt versche nen onder de naam Solobridge, een in troductieset met 30 oefenspellen (Tirion, f 39,50, voor NBB-leden f 36,-). De uit voering is exact hetzelfde als bij Auto- bridge, compleet met schuifjes. Heeft de tijd stil gestaan? Was het niet slimmer geweest iets dergelijks op een floppy te leveren, anno 1991/ Dan hadden er ook flink meer spellen kunnen worden gele verd, want 30 is natuurlijk niet veel. Bo vendien staat nergens bij of er en zo ja: hoe en vooral voor welke prijs er in de toekomst spelsupplementen worden ge leverd. Voor bridgers zonder PC is Solobridge een goede oefening. Met het instructie boekje kan alles later nog eens op een rijtje worden gezet. Dit is een z.g. twee- sterrenspel dat aardig aansluit bij het maken van speelplan, waarmee we ons de laatste weken hebben beziggehouden. NOORD H B 10 8 y A H 6 4 H 8 5 H B ZUID A V 9 7 7 A 6 4 3 A 8 5 2 In een viertallenwedstrijd ging het bie den (N/allen): WEST NOORD OOST ZUID De bijkleuren leveren exact zes slagen op, dus hebben we er in troef ook zes nodig. De keus gaat tussen twee harten in zuid introeven en daarna troeftrekken en: twee klavers in noord troeven en daarna troeftrekken. Dat laatste plan is natuurlijk inferieur, want OW hebben samen minder klavers dan hartens en bovendien, wat erger is, op een naargees tige dag wordt zo'n tweede klaverronde wel eens afgetroefd. Dus: *A nemen en meteen een harten in de hand troeven, bij voorkeur met 4A, dat maakt altijd indruk. Schoppen naar tafel (dan weten we meteen dat ze niet 5- 0 zitten). Dan weer een harten hoog ge troefd. Nu kunnen de resterende troeven worden getrokken en op het eind wordt een ruitenslag aan OW overgedragen. O/allen NOORD H B 10 8 f A H 6 4 H 8 5 H B WEST OOST 5 4 3 2 6 f V B 10 3 y 9 5 2 10 7 2 V B 9 10 V 9 7 6 4 3 ZUID A V 9 7 y i A 6 4 3 A 8 5 2 Het is een instructiespel, dus dan mis lukt een inferieur speelplan (twee klavers in noord troeven) per definitie. Deze instructieset bevat 1-, 2-, en 3-ster- renspellen. Hoe het vervolg van Solo bridge wordt, zal tezijnertijd wel bekend gemaakt worden, maar een feit blijft dat zeker de prijsstelling daarvan van tevo ren had moeten worden vermeld. Ook wat zoiets betreft moet je open kaart spelen. Ondanks het feit dat de Joegoslaven mo menteel andere dingen aan hun hoofd hebben dan schaken, waren er sponsors gevonden om een supertoernooi in Bel grado te organiseren. Door de burgeroorlog lieten enkele be kende topspelers, waaronder Kasparov en Korchnoi. het begrijpelijkerwijs afwe ten. Toch slaagde men erin een categorie 15-toernooi (Gemiddelde ELO van meer dan 2600) van de grond te krijgen. Hier uit blijkt dat schaken in Joegoslavië heel belangrijk wordt gevonden. De belangrijkste favorieten waren de Russen Gelfand, Joesoepov en Beljav- sky. Hiervan kon alleen eerstgenoemde zijn rol waarmaken; met 7,5 uit 11 werd hij ongedeeld eerste. Deze relatief lage winstscore geeft aan hoe de spelers aan elkaar gewaagd waren. Beljavsky demon streerde weer eens een dieptepunt in zijn wisselvallige carrière; hij moest de laat ste plaats delen. Boris Gelfand besloot met dit toernooi een, voor zijn doen, slecht schaakjaar. Zijn veeleisende takti- sche stijl zorgt voor desastreuze resulta ten als de vorm er niet is. De volgende partij, uit de tweede ronde, maakte duidelijk dat in Belgrado de scherpte weer terug was in zijn spel. De manier waarop hij de Joegoslavische ster Ljubojevic van het bord speelt, maakt grote indruk. L. LJUBOJEVIC-B. GELFAND Engels. I.c4 Pf6 2.Pc3 e5 3.g3 Lb4 4.Lg2 0-0 5.Dc2 c6 6.e4. Bekend is deze opstoot op de vijfde zet, waarna zwart met 5...Lxc3 de witte pion- nenstelling enigszins verminkt. Daarmee verhindert zwart tevens de opstelling met Pge2, d3 en Le3, waarin de loper op b4 verkeerd staat. Ruil op c3 zou nu zonder compensatie het loperpaar kos ten. Gelfand vindt een originele manier om de witte ontwikkeling te storen. 6...Lc5!? 7.Pge2. Het voorzichtige alternatief is 7.h3 om de volgende complicaties te vermijden. 7...Pg4! 8.f3. Niet goed was 8.0-0 Df6 en f2 is niet meer te dekken. De tekstzet heeft het be zwaar dat de witte koning nergens meer veilig staat. 8...Pf6 9.Pa4?! Le7 I0.d4?! Meer dan duizend Europese postzegels bevatten afbeeldingen met kastelen. Daarbij nog eens ontelbare stempels met het onderwerp. De reden voor zoveel aandacht: „Niet alleen vanwege de toe ristische aantrekkelijkheid. Maar twijfel loos is die populariteit terug te voeren op de grote rol die kastelen hebben ge speeld in de oudheid". Aldus de tekst van 'Schóne Burgen in Europa, een filatelistische ontdekkings reis', een boek uit 1990 van de toen nog (net) bestaande 'Urania-Verlag' in Leip zig (DDR). Het is deels een historisch verhaal, deels een geografische schets. Rijk geillustrerd met postzegels, eerste dag enveloppen en (prent)briefkaarten. De opkomst en ondergang van kastelen. Direct de eerste zinnen van het eerste hoofdstuk geeft een stuk geschiedenis dat niet vaak aan bod komt en maar zel den op de bordjes van een te bezichtigen kaseel staat. „Door lijfeigenen gebouwd, door vazallen verdedigd, door gevange nen vervloekt en door minnezangers ge prezen". Ook dat zijn kastelen. Het is meer dan een huis van een rijkaard. LANDEN De bouwstijl van een kasteel is vaak ge ografisch bepaald. Zoals in Frankrijk en Monaco (Gallicisme). De schrijvers van het boek nemen de lezer via de postze gels van diverse landen mee naar die kastelen waarvan er 20.000 tot 40.000 van hebben moeten gestaan. Ook in de andere Europese landen voert de kastelentocht letterlijk door een land. Het boek is daarom meer dan een filate listisch en historisch cultuurboek gewor den. Het is tevens een reisgids. Alleen zijn de foto's vervangen door postzegels en ander filatelistisch materiaal. BIJZONDERE Bijzondere bouwwerken zijn niet verge ten. Zo staan de zogenaamde Kula- bouwwerken van Albanië er in. Overi gens zijn daar ook postzegels van. Alba nië heeft ze enkele malen afgebeeld. De Kula-gebouwen zijn puur defensieve Zegel van Albanië uit 1971 met een in West-Europa tamelijk onbekende bouw stijl van een kasteel: Kula. FOTO: URA NI A - VERL.4 G/LEIPZIG bouwwerken. In de zestiende en zeven tiende eeuw neergezet als letterlijke ver dedigingsmuur tegen de aanvallen van Turken. Later dienden ze ook als vesting van aanvallen van losbandige soldaten en roversbenden. De Kula-gebouwen zijn Zuid-Slavisch. Het is het gebied van het tegenwoordige Joegoslavië en Albanië. Sporadisch ko men ze ook voor in Bulgarije en Roeme- Nieuwe aanwijzingen over stervorming Twee sterrekundigen uit Groningen heb ben belangrijke aanwijzingen gevonden over de vorming van sterren in verre melkwegstelsels. Onder meer is gebleken dat de vorming van sterren in deze oe roude stelsels veel langer heeft geduurd dan altijd is aangenomen. Dr. A. Pickles en prof. P. van der Kruit van het Kapteyn Laboratorium van de Rijksuniversiteit in Groningen bestu deerden ruim duizend sterrenstelsels. Die waren verzameld in zes clusters, grote verzamelingen van melkwegstel sels. Zij deden dit met behulp van teles copen die waren opgesteld in Chili, op Hawaii en de Canansche Eilanden. Ne derland neemt deel aan het onderzoek in de observatoria op deze plekken. Bij de bestudering van de clusters keken beide astronomen vier tot vijf miljard jaar terug in de tijd. Het helaal is onge veer vier keer zo oud. Volgens de gel dende theorie hebben de stelsels in deze clusters bij hun ontstaan hun gas in rela tief korte tijd omgezet in sterren. Uit de metingen van de Groningse we tenschappers blijkt nu dat zich aan de rand van de clusters stelsels met een be trekkelijk blauwe kleur bevinden. Deze kleur is een aanwijzing voor recente ster vorming. Dit verschijnsel wijst erop dat de clusters miljarden jaren geleden nog steeds bezig waren sterren te vormen. Meer naar het centrum van de clusters troffen de onderzoekers betrekkelijk rode stelsels aan. Dit wijst erop dat zich daar enige miljarden jaren geleden geen sterren van betekenis vormden. Pickles en Van der Kruit zijn tot een voor sterrekundigen opmerkelijke con clusie gekomen: stelsels die sterren vor men en nu zichtbaar zijn. bereiken voor het eerste de meer centraal gelegen delen van een cluster. Daar botsen ze tegen het ijle gas tussen de stelsels. Dit gas zorgt ervoor dal het nog in de stelsels aanwe zige gas wordt samengedrukt. Daaruit ontstaan weer nieuwe sterren. De analyse van de gegevens die de twee sterrenkundigen uit Groningen hebben verzameld wordt voortgezet. De resulta ten kunnen volgens het laboratorium meer aanwijzingen geven over de ge schiedenis van de stervorming. Vol optimisme strijdt Ljubojevic om het initiatief, maar nu was voorzichtigheid noodzakelijk. Na 10.0-0 zou zwart met 10...d5! Il.exd5 cxd5 ll.cxd5 La6 mooi spel voor een pion hebben, maar de wit te stelling is nog verdedigbaar. De tekst zet wordt fraai afgestraft. 10...b5! Il.dxe5. Wit laat zich in op het pionoffer, omdat zwart na ll.cxb5 cxb5 12.Pc3 b4 13.Pa4 Pc6 erg goed zou staan. Il...bxa4 12.exf6 Lxf6 l3.Dxa4 d5. De standaard-breekzet in dit soort stel lingen; materiaal is nauwelijks belang rijk. daar de witte koning geen tijd ge gund moet worden om naar veiliger oor den te vertrekken. 14xxd5 cxd5 15.f4 Ld7 16.Dc2 dxe4 l7.Lxe4 Pc6 l8.Kf2 Tc8 l9.Pc3 Pb4 20.Dbl Db6+ 21.Kg2. Na 21.Le3 Ld4 komt de witte koning he lemaal niet meer weg. 21...Tfe8 22.Tel Lc6 23.Kh3. Verliest geforceerd, maar tegen de goed ontwikkelde zwarte strijdmacht was al geen verdediging meer. 23...Lxc3! 24.bxc3 Lxe4 25.Txe4 Dh6+ 26.Kg2. Na 26.Kg4 f5+! 27.Kxf5 Dh5 staat wit 26...Dc6 27.KT3 f5 28.Db3+ Kh8 29xxb4 Txe4. Wit gaf het op. Tegen een andere Joego slavische topspeler kon Gelfand even eens zijn combinatoire kunnen demon streren. m m m m ■rnm Nikolic heeft in een principiële Konings- indische partij de slag om het centrum gewonnen. Helaas voor hem komt Gel fand nu met een diep berekende tacti sche klap. 20...Pxb2ü 21.Dxb2 Pxe4 22.Tadl. Na 22.Lxe4 Lxe4 23.Kh2 Dd3 stort de witte stelling spoedig ineen. 22...Lxc3! 23.Txd7 Lxb2 24.Txb7 Txb7 25.Txe4 Txe4 26.Lxe4Td7 27.a5 bxa5 28.Pxc5. De slagenwisseling is voorbij. Met 27.a5 heeft wit nog enige grond kunnen vin den om door te spelen, maar de rest is niet meer dan een kwestie van techniek. Er volgde nog: 28....Tdl+ 29.Kg2 Ld4 30.Lb7 Td2 31.Pe4 Tc2 32.Lxa6 Lxfi 33.Ld3 Tb2 34.Pxf2 a4 35.Lc4 a3 36.W3 Tc2 37.Ld5 Td2 38.Lc4 Tc2 39.Ld5 a2 40.Lxa2 Txa2. Wit gaf het op.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 13