Boris Jeltsin op audiëntie bij de paus
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
Neêrlands wijsheid hollend achteruit'
M
Gids tegen de verzakelijking van de uitvaart
Kerken niet betrokken
bij grondwet Zuid-Afrika
COMMENTAAR
"feiï
rj* Ccidóc Sou/ia/nt
CcidócSouocmt
DONDERDAG 19 DECEMBER 1991 i
Tentoonstelling Juan de la Cruz in Leiden
LEIDEN Van 22 december tot en met 17 januari is in de Pie
terskerk aan de Kloksteeg in Leiden de tentoonstelling „Geen
beeld voldoet" te bezichtigen. Deze expositie is samengesteld
naar aanleiding van de eeuwfeestviering rond de Spaanse mysti
cus en karmeliet Juan de la Cruz (Johannes van het Kruis). De
tentoonstelling omvat in totaal zeventig werken van twaalf Ne
derlandse kunstenaars onder wie Thom Breukel: tekeningen
'Woorden aan de horizon'; John Hakkaart: foto's uit Spanje; Ca
roline Nieuwenhuizen-Wösten: aquarellen; Bruno-Paul de
Roeck: bronzen beelden en Paul Martin Koning: schilderijen en
boardsnedes.
Bovendien zijn er panelen met gravures en postzegels uit de col
lectie van de Karmelieten. Teksten van de mysticus Juan de la
Cruz onderstrepen de inhoud van de expositie.
De kunstwerken willen de bezoeker iets overbrengen van het
beeldloze en onnoembare, het ik-weet-niet-wat, zoals Johannes
van het Kruis het noemt.
De tentoonstelling wordt zondag om half twee geopend door de
Leidse burgemeester mr. C. Goekoop. De tentoonstelling is dage
lijks te bezichtigen met uitzondering van 3,9, en 10 januari.
BISSCHOP BOMERS:
Patriottisme is de
overtuiging dat
iemands land beter is
dan alle andere
landen omdat hij er
is geboren.
George Bernard Shaw
HAARLEM Bisschop
H. Bomers van Haarlem
vindt dat het snel bergaf
waarts gaat met Neêrlands
wijsheid. „Gemeten aan
de ontkerstening van Ne
derland kan men niet an
ders dan concluderen dat
het met de wijsheid hier
te lande hollend achteruit
„De feitelijke situatie is nog
ernstiger dan wat men zo bij
oppervlakkige waarneming
registreert", schrijft Bomers,
zonder concreet te worden, in
zijn kerstbijdrage in het bis
domblad. „Er zijn immers niet
weinig gevallen waar dingen
nog wel christelijk benoemd
worden, maar waar opvattin
gen en praktijken een heel
eind van het evangelie zijn
De ondergang van christelijke
normen en waarden kan niet
zonder gevolgen blijven, stelt
de bisschop „in alle nuchter
heid" vast. „De christelijke
wijsheid heeft in onze samen
leving op vele terreinen hech
te constructies in de vorm van
VATICAANSTAD
Ruim een jaar na zijn
tweede ontmoeting met
Sovjetpresident Michail
Gorbatsjov, binnenkort
waarschijnlijk ambteloos
burger, ontvangt paus Jo
hannes Paulus II morgen
de nieuwe sterke man, de
Russische president Boris
Jeltsin.
De toekomst van Rusland, de
betrekkingen tussen het Vati-
caan en Rusland, de slechte re
latie tussen de Russisch-Ortho-
doxe Kerk en de Rooms-Ka-
tholieke Kerk en het bezoek
dat de paus aan Rusland wil
brengen zijn vermoedelijk de
onderwerpen van gesprek.
In een interview met de Itali
aanse krant La Repubblica be
leed Jeltsin deze week duide
lijker dan ooit zijn geloof. „Ik
heb respect voor alle geloofso
vertuigingen en alle godsdien
sten. Ik ga tamelijk geregeld
naar de kerk, naar de mis, en
ik voel veel emotie als ik het
huis van God binnenga. Zij
hebben geprobeerd om het at
heïsme tegen elke prijs op te
leggen, maar zij zijn er niet in
geslaagd", zei Jeltsin. De Rus
sische leider heeft uit handen
van zijn moeder het doopsel
ontvangen.
Het Vaticaan heeft tot nu toe
niet gereageerd op de oprich
ting van. het Gemenebest van
Onafhankelijke Staten dat
vanaf 1 januari in de plaats
komt van de Sovjetunie. Bij de
coup tegen Gorbatsjov in au
gustus koos de paus voor Gor
batsjov en roemde hij, op dat
moment op bezoek in het ex-
communistische Hongarije, „de
oprechte wil" en „hoge inspi-
ft i>;
Boris Jeltsin praatte voor zijn vertrek naar Rome met Patriarch Alexei van de Russisch-Orthodoxe kerk.
ratie" van de Sovjetpresident.
Ook tijdens de beide bezoeken
van Gorbatsjov aan het Vati
caan had het hoofd van de RK
Kerk veel waarderende
woorden voor de Sovjetpresi
dent.
Volgens waarnemers heeft de
paus er geen moeite mee zich
aan de nieuwe situatie aan te
passen en de onafhankelijk
heid van de verschillende
Sovjetrepublieken te erken-
Een van de gesprekspunten
zal de status van de pauselijke
gedelegeerde in Moskou, aarts
bisschop Francesco Colasuon-
no, zijn. Hij is nu een persoon
lijk afgezant bij Gorbatsjov en
loopt de kans zijn functie te
verliezen, als Gorbatsjov geen
president van de Sovjetunie
Jeltsin kan misschien een 'oe
cumenische^ rol spelen door de
paus en de Russisch-orthodoxe
patriarch Aleksej II dichter bij
elkaar te brengen. De toch al
moeizame verhoudingen tus
sen de Rooms-Katholieke
Kerk en de Russisch-Ortho
doxe Kerk zijn dit voorjaar
sterk verslechterd, nadat de
paus apostolische administra
toren in Moskou en Novosi
birsk had benoemd.
De orthodoxen beschouwen
Rusland als hun evangelisatie-
terrein en beschuldigen het
Vaticaan van zieltjeswinnerij.
Ook de spanningen tussen de
orthodoxen en de Oekraïns-
Katholieke Kerk, die een or
thodoxe ritus volgt, maar de
paus als hoofd van de kerk er
kent, hebben tot de slechte re
latie geleid.
De Russisch-Orthodoxe Kerk
weigerde vorige maand een
vertegenwoordiger te sturen
naar de bisschoppensynode
over Europa in Rome. Tijdens
de synode herhaalden de paus
en de bisschoppen hun wens
naar betere betrekkingen tus
sen beide kerken, maar kardi
naal-staatssecretaris Angelo
Sodano, die over de buiten
landse betrekkingen van het
Vaticaan gaat, maakte tegelij
kertijd duidelijk dat de ortho
doxe kritiek geen pas geeft. De
paus heeft de apostolische ad
ministratoren uitsluitend om
pastorale redenen benoemd,
aldus Sodano. De rooms-ka-
tholieken, die vaak zwaar te
lijden hebben gehad van de
deportaties onder Stalin, heb
ben ook recht op een mini
mum aan pastorale zorg.
De paus maande tijdens een
oecumenische dienst alle ker
ken zich te onthouden van on
gefundeerde beschuldigingen.
„Alleen zo kunnen vooroorde
len worden voorkomen die
vaak een bron van bitterheid
ën beschuldigingen zijn",
waarschuwde de paus die de
Russisch-Orthodoxe Kerk niet
bij name noemde, maar ken
nelijk wel voor ogen had. Co-
lasuonno heeft dezer dagen
patriarch Aleksej een bood
schap van de paus overhan
digd. Over de inhoud zijn geen
mededelingen gedaan.
De spanningen tussen beide
kerken maken een bezoek van
de paus aan Rusland op korte
termijn onwaarschijnlijk, zei
de apostolische administrator
van Moskou, Tadeusz Kondru-
siewicz, vorige week. De uit
nodiging voor het bezoek was
afkomstig van Gorbatsjov, pre
sident van een land dat bin
nenkort niet meer bestaat.
Jeltsin zal er overigens weinig
problemen mee hebben de uit
nodiging te herhalen. Hij
wordt in ieder geval door het
Vaticaan als een staatshoofd
ontvangen.
DEN HAAG Vlak
voordat haar man het huis
werd uitgedragen, hadden
de mannen van de begra
fenisvereniging de vrouw
in de huiskamer gezet.
Ook de kinderen hadden
gezegd dat dat beter voor
haar was. Later had ze
daar spijt van gekregen.
Ze zei: „Mijn man liep al
tijd mee naar de voordeur
als de visite vertrok en
liep het tuinpad op tot aan
de straat. Dan zwaaide hij
hen uit. Ik heb het gevoel
dat ik hem nu alleen uit
huis heb laten gaan. Ik
had meegewild tot aan de
aula."
Fragment uit 'De Laatste Eer',
een boekje van ziekenpastor
Marinus van den Berg over
het voorbereiden van het laat
ste afscheid. De 'gids' bevat tal
van aanwijzingen voor nabe
staanden. Met als gouden re
gel: wie achterblijft, moet er
mee geholpen zijn.
Puur toeval is het dat de be
grafenisvereniging AVVL in
Diemen een dezer dagen even
eens met een 'uitvaartgids'
komt die vrijwel hetzelfde
beoogt. Het onderstreept dat er
behoefte aan is, concludeert
Van den Berg.
„Mijn ervaring is dat er in de
praktijk te weinig aandacht is
voor specifieke wensen en
verlangens van familieleden.
De uit vaartwereld zou zich er
meer bewust van moeten zijn
dat juist de persoonlijke vorm
geving van een uitvaart van
grote betekenis is voor de wij
ze waarop iemand door een
rouwproces heen komt".
De verzakelijking in de uit
vaart wereld, staat volgens Van
den Berg haaks op de geestelij
ke volksgezondheid. Recla
meslogans zeggen dat begrafe
nisverzekeraars 'alles' voor
nabestaanden regelen. De ach
terblijvers wordt inderdaad al
les uit handen genomen. Dat
maakt de familie tot passief
toeschouwer. Zo mogen ook
niet hard huilen of schreeu
wen. Daar zijn kalmerings
middelen voor. Onze cultuur
heeft volgens Van den Berg
het verdriet verinnerlijkt, met
een overaccentuering zelfs op
het 'flink-zijn'. „Hoezo flink-
zijn en waartoe?, vraagt hij
zich af. „Sommige mensen zijn
zo verdoofd door de medicij
nen dat achteraf blijkt dat
daardoor de verwerking van
hun verdriet onnodig gestag
neerd is. De hele ceremonie
van een uitvaart mag ook
vooral niet te lang duren want
daar is geen tijd voor. Men
schijnt niet te beseffen dat
haast de vijand is van een
waardig afscheid. In Suriname
rouwen ze een week lang en
praten en huilen ze met el
kaar. Daar zijn beduidend
minder psychische stoornissen
in de rouwverwerking dan
hier."
Ring
Van den Berg pleit voor een
zorgvuldige en persoonlijke
vormgeving van uitvaarten.
„Mensen horen vaak te laat
van de mogelijkheden die er
zijn om zo goed mogelijk af
scheid te nemen van de dode.
Soms worden die mogelijkhe
den hen ook voortijdig ontno
men, bijvoorbeeld doordat ver
pleegkundigen de overledene
de ring al hebben afgenomen.
Dat is misschien goed bedoeld
maar mensen kunnen er ook
aan hechten om de trouwring
die ze ooit aan de hand van
hun partner hebben gescho
ven, er zelf af te halen."
Overledenen hoeven niet per
sé in een aula opgebaard te lig
gen. Lang niet overal zijn die
trouwens op zondagen voor
bezoek open. Thuis opbaren
zegt Van den Berg is ook mo
gelijk. Hij werpt tegen dat die
niet meer zou kunnen omdat
de woningen er niet meer op
in gericht zouden zijn. „Als het
om een te hoge temperatuur
gaat, kan de uitvaartonderne
mer voor koelelementen zor
gen. Mensen moeten niet te
snel te zwichten voor prakti
sche bezwaren tegen thuis op
baren. Eventueel kiezen ze
voor één of twee dagen. Dan
kunnen ook anderen uitgeno
digd worden voor een laatste
groet."
Begraven of cremeren in stilte
kan ook. Van den Berg waar
schuwt daarvoor. „Met respect
voor zo'n persoonlijke beslis
sing, vragen we ons toch af of
je daartoe snel moet overgaan.
De waarde van welgemeend
meeleven door de omgeving
moet niet onderschat worden.
Goede buren en Vrienden zijn
zoveel vaker van groot belang
voor nabestaanden dan fami
lieleden". Hij haalt het voor
beeld aan van een man die om
i zijn ziekte zijn boerderij moest
verkopen en met zijn vrouw in
een nieuwe buurt ging wonen.'
Hij ging samen met haar ken
nismaken met de buren en
vroeg hen speciaal bij zijn uit
vaart de bloemen te dragen.
„Mijn vrouw en de kinderen
moeten verder leven in deze
buurt. Het is belangrijk dat ze
er een goed contact nebben,"
zo verklaarde hij zijn verzoek.
Onkerkelijk
Van den Berg acht de kerk
mèèr dan een aula van een be
grafenisonderneming of een
crematorium, geschikt voor
een uitvaartdienst. In een cre
matorium staat alles in het te
ken van de dood, is volgens
hem alles zo clean, van het
marmer tot en met de koffie
met cake. „Een kerk is de plek
waar altijd mensen komen, bij
doop, huwelijk en doodgaan en
alle vieringen daar tussen
door. Een kerkgebouw staat
tussen de mensen in en biedt
een oase van rust waarvoor je
niet gauw een alternatief
vindt." Ook niet bij de kerk
betrokkenen zouden volgens
hem voor uitvaarten terecht
moeten kunnen in een kerk;
de kerkleiding moet daarvoor
open willen staan. „Dan ge
tuigt ze van haar geloof in de
unieke waarde van elk men
senleven." Zo lang er geen eu
charistieviering aan de uit
vaartdienst is verbonden,
hoeft er ook niet direct een
priester bij aanwezig te zijn en
kunnen mensen er zelf een
vorm aan geven, bepleit Van
den Berg.
Uitgeverij Meinema, Marinus
van den Berg, De Laatste Eer,
14,90.
JOHANNESBURG Bij de besprekingen over een nieuwe,
niet-raciale grondwet in Zuid-Afrika zullen geen kerken of
waarnemers namens de kerken aanwezig zijn, zo hebben de or
ganisatoren besloten. De besprekingen binnen de Conventie
voor een democratische Zuid-Afrika beginnen morgen.
De Raad van Kerken en vertegenwoordigers van niet-christelij-
ke godsdiensten hebben gevraagd om als waarnemer te worden
toegelaten tot de Conventie.„We hebben zorgen over de eisen
van gerechtigheid in de nieuwe grondwet en die wilden we in
het overleg brengen", aldus dr. Frank Chikane, secretaris-gene
raal van de Raad van Kerken.
De raad wilde geen deelnemer zijn, „maar aanwezig zijn en zo
veel mogelijk hulp bieden". Ook wilde de raad „de mensen laten
zien" dat de kerken de onderhandelingen van nabij volgen, al
dus Chikane. „Als zaken werkelijk verkeerd lopen kunnen we
opstaan en zeggen ervan overtuigd te zijn dat alles de verkeerde
kant opgaat."
Pagina 5: Uur van de waarheid nabij voor De Klerk
Hoge Raad trekt teugels voor kerken strakker aan
AMSTERDAM De Hoge
Raad heeft in zijn recente uit
spraak over de kerk in Vlaar-
dingen die onroerend-goedbe-
lasting moet gaan betalen, de
beoordelingsteugels strakker
aangetrokken dan tot dusver
gebruikelijk was. Tot dat oor
deel komt de Amsterdamse in
specteur der gemeentelijke be
lastingen Van Doesburg op ba
sis van een eerste inspectie
van het arrest.
Terwijl tot dusver in de juris
prudentie werd uitgegaan van
vrijstelling van onroerend-
goedbelasting voor kerken als
die voor minstens 60 tot 65
procent in gebruik zijn voor de
openbare eredienst, heeft de
belastingkamer van de Hoge
Raad een percentage van 70
procent aangehouden. Dat is
de norm die thans, op basis
van de jongste uitspraak van
het hoogste rechtsprekende or
gaan, moet worden aangehou
den bij de beoordeling of de
kerkgebouwen „in hoofdzaak"
worden benut voor de openba
re eredienst.
Hiermee lijkt een einde geko
men aan een reeks van proce
dures tegen de heffing van on-
roerend-goedbelasting op ker
ken, waarover de Hoge Raad
in oktober 1978 voor de eerste
maal een uitspraak heeft ge
daan. Het betrof toen een kerk
in de gemeente Rotterdam die
slechts voor 18 procent werd
gebruikt voor de openbare
eredienst. Die mocht van de
Hoge Raad worden aangesla
gen in de onroerend-goedbe-
lasting.
Kerkgebouwen die in een ver
gelijkbare positie verkeren, zo
als de Amsterdamse Nieuwe
Kerk, worden op basis van die
uitspraak al aangeslagen voor
de og-belasting. Op basis van
de jongste uitspraak met de 70-
procentsnorm kunnen poten
tieel andere kerken met een
multifuctioneel karakter wor
den betrokken in die gemeen
telijke belasting, zowel voor
het gebruikers- als het eigen-
aarsdeel.
De Amsterdamse inspecteur
der gemeentelijke belastingen
benadrukt dat de regel blijft
dat kerken zijn vrijgesteld van
•onroerend-goedbelasting.
wetgeving en instellingen
doen ontstaan. Deze zullen ook
niet zomaar verdwijnen, maar
als de basis eraan komt te ont
vallen kan ineenstorting ervan
op den duur niet uitblijven."
Bomers trekt in het bisdom
blad regelmatig ten strijde te
gen de verloedering in Neder
land. Drie jaar geleden pleitte
hij in zijn kerstbijdrage voor
grotere gezinnen. „Een broer
tje of een zusje erbij" is in veel
gevallen „een echter ge
schenk" dan de „eindeloze en
vaak dure cadeaus waarmee
veel ouders hun kinderen
overstelpen".
VATICAANS
MISSIEBLAD:
„VS wilden met
sterilisatie
groei
wereldmachten
voorkomen"
ROME De nationale
veiligheidsraad van de
Amerikaanse regering
heeft in dertien landen
grootschalige sterilisatie
programma's gesteund om
te voorkomen dat deze
landen zich tot wereld
machten zouden ontwik
kelen. Ook wilde de Ame
rikaanse regering „het
menselijk ras verbeteren"
en de exploitatie van delf
stoffen en andere hulp
bronnen in die landen
verzekeren.
Dat schrijft het tijdschrift-
'Mondo e Missione' dat wordt,
uitgegeven door het pauselijk
missie-instituut PIME. Onder
de landen waar de Ameri
kaanse regering sterilisatiepro
gramma's en andere projecten
op het gebied van de geboor-
tenregeling zou hebben ge
steund, behoren India, Bangla
desh, Pakistan, Indonesië,
Mexico, Turkije en vooral Bra
zilië.
Het blad beroept zich op een
memorandum van de nationa
le veiligheidsraad van 1974,
dat jarenlang geheim is geble
ven, maar onlangs is gepubli
ceerd door de 'Executive Intel
ligence Revue'. Het memoran
dum draagt de titel 'Gevolgen
van de bevolkingsgroei voor
de nationale veiligheid en de
buitenlandse belangen van de
Verenigde Staten'. In 1974
werd de veiligheidsraad geleid
door de latere minister van
buitenlandse zaken, Henry
Kissinger.
BEROEPINGEN
Nederlandse Hervormde Kerk
Aangenomen naar Middelharnls
(toez.) W. Westland te Woudenberg.
Gereformeerde Kerken
Benoemd tot predikant te Nes Ammi-
m(lsraël) G.J. Schüssler, predikant
van de Verenigde Protestantse Ge
meente te Curacao die deze benoe
ming heeft aangenomen.
Beroepen te Oostermeer mevr.drs.
C.A. Kat te Hijlaard(part-tlme) die dit
beroep heeft aangenomen; te Ooster
meer drs. W. Feenstra te Winsum-
(part-time) die dit beroep heeft aan
genomen.
Ijna 1
èls ge
Imegeis
[ft de po
aan val;
Tanden stukgebeten te?'
Itten uitt
imet bri
TOEN Michail Gorbatsjov in maart 1985 aantrad als ltfken. De
van de Sovjetunie, was alleen al aan zijn voor Kremlin-P
men opmerkelijke jeugdigheid te merken dat er anderr^e p,
den op til waren. Hij lanceerde de perestroika en de glasr twee l
de herstructurering van de Sovjet-economie die volgens f Zij ha<
batsjov niet kon slagen zonder een zekere mate van vrijeuniljoen
tiek op de manke werking van het Sovjet-systeem. Grf1- Met d
tsjov had toen helemaal niet de bedoeling het commuii1®* e
sche politieke en economische systeem af te schaffen,|door.
minder om van de Sovjetunie een democratie te maken]
'Europese Huis' van Gorbatsjov had weinig raakpunten!"
wat men in West-Europa daar onder verstond of wensL—
verstaan. Zijn enige bedoeling was de Sovjet-economie tf
ten draaien en te moderniseren, de Sovjet-mensen opnj Bl
aan het werk te krijgen en in laatste instantie de statusl W
supermacht voor de Sovjetunie te behouden. Want hetP-^
liet van de Sovjet-economie dreigde de Sovjetunie te i
belanden in het peloton van de Derde Wereldlanden. Pf
ZlJN redenering was simpel: kom het Westen een einiy®
gemoet inzake de ontwapening en het Westen zal zo d)r
baar zijn dat het de Sovjetunie overstroomt met kredietej
technologische ontwikkelingshulp. De perestroika werd|
ter een grote flop, in de eerste plaats omdat Gorbatsjov Jpor
niet kon beslissen hoe ver de economische hervormi]^
moesten gaan zonder het politieke systeem aan te tal
Maar daarvoor is het nu te laat. Gorbatsjov zag allicht ni|N HA/3
dat de ontwikkelingen die hij in gang had gezet, hem&se re£
glipten: de hervormingen liepen sneller dan hijzelf. Do^rst la]
glasnost werd in de Sovjetunie een ingewikkeld procéuitvoei
gang gezet, een ontwikkeling waarvoor het Westen eeuese
nodig heeft gehad: de revolutie van 1789; de opkomst eijr gev
verval van de grote koloniale imperia; de val van fascist! de zc
dictaturen, de dekolonisatie. Daarop volgden uiteindelijltlijn.
democratische revoluties die de voormalige Oostbloklanden i
de vrijheid en de nationale zelfstandigheid brachten enj) ing-
slotte de heropstanding van de volkeren, een fenomeei^ maar
de Sovjetunie uiteindelijk de doodsteek heeft toegebracbds gee
ptateer
DiT alles speelt zich in de Sovjetunie af in een tijdsbienkan
van slechts enkele jaren. Dat maakt de gebeurtenissen z| verscf
gewikkeld en zo fascinerend. Het drama in Rusland is
lang niet voorbij. De revolutie is nog niet af. Bij de lanc$eveso-i
van zijn perestroika sprak Michail Gorbatsjov van een ij verbat
lutie, maar dan in de betekenis die hij er als communi£mP die
volgeling van Lenin aan gaf. Hij zal toen in de verste |e"
niet vermoed hebben dat zijn revolutie zou uitlopen ORramp11]
echte revolutie, namelijk het wegvegen van heel een v^etjen a
derd, achterhaald systeem en zijn machststructuren. De Idioxim
malige Sovjet-minister van buitenlandse zaken Andrei llijn mo
myko zei in 1985 dat men zich in Gorbatsjov niet moesreen ri:
gissen: achter een charmante glimlach verborg hij staleni"e^nF!
den. Op de tweede Russische revolutie heeft hij echtei^ vers
tanden stukgebeten. van pi
van h<
Handen af van kerkasiel^/
{elegd
Srappor
j de be\
In het commentaar van gisteren hebben we er geen oiL
delijk over laten bestaan dat we het regeringsbeleid tenL
zien van uitgeprocedeerde asielzoekers ondersteunen]
moeten desnoods onder dwang ons land kunnen wordeif
gezet. De uitspraak van staatssecretaris Kosto om ze desi
ook met geweld uit kerken te verwijderen gaat ons ech|ff J*]
ver. Het aantal asielzoekers dat zijn toevlucht zoekt in,
ken zal altijd beperkt zijn. Ze zijn bovendien de ovei^|-l
niet tot last, in zorg noch in financiën. Wanneer ad^""
kerkleden zich het lot van de asielzoekers daadwerk
willen aantrekken, dan moeten ze daarin vrij worden [1 01
ten. Ook dat is democratie.
P'6"
Srappor
de be^
Ier
:sr
jlNTK
Kantoor:
Telefoon:
Telefax
Postadres-
Westerpers bv (maakt deel uit
Apothekersdijk 34, Leiden
071 - 122 244
071 - 134 941
Postbus 112300 AA Leiden
Bat Ned
jekt dat
jen als i
coup w
ten zo
Berd ke
staatsg
etiaan
c met
jens de
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk.
Telefoon: 070-3190 933
Telefax 070-3906 717
Postadres Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur: J. Leune
Adjunct-hoofdredacteur: J Timmers
Chef-redacteur G.-J Onvlee
een st<
gokje
Stadsredactie Leiden (tel. 071 -144 046 of 071 - 144 047) R Kleijn (chef). M F elijk ol
(genoeg
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808): L van Koot
drs. J
n Zeijl
n Herpen (chef). F Buurn
Sport Leiden e.o (tel. 071 - 144 049) K. v
tsgreep
etiaan
dig da
opstel
de die
ie (tel: 070-3190 815):
i v^iici;, uuiiauiiuicn, uio. v,. van Haersma Buma, A van Ho'stei...
.w.„...jn, H. Jansen, drs. J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo. drs K. Vera. Knnep
ocratie
Sport algemeen (tel. 070 - 3190 826): F. Werkman (chef), P Alleblas, D Dijkhu deel. Z
D. Kiers, R Langeveld, drs. H.-F. Ruijl
Kunst/rtv (tel 070 - 3190 834). G. Ansems (coördinator), B. Jansma, H. Pret.
Geestelijk leven (tel 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs P van Velthoven.
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), S. Evenhuis, S. Pieterse.
Opmaak (tel: 070 - 3190 831)' Ch. Bels (chef), A. de Bruijn, W. Diekstra, L. H
J. Hofmeester, C. de Kier, H. Nieuwmans, H. Schneider
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T. Kors
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van:
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied;
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie, ee ocratis»
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nederlai n
ens de
in met
reigine
jpen k
land
were!
naar
ens V(
en voi
Boute
ilijke i
Belgie De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn drs. K. Swiers, M. vai
Ven en P. Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R. in 't Hout (chef), l#eu in
leveld. D Hofland, P Koopman, D van Rietschoten en K. van Wees.
het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus;
de volgende correspondenten in het buitenland: S Akkerman (Praag)
drs. D J van den Bergh (Peking), drs. H. Botje (Tunis). A. Courant (Athene)
R. Hasselerharm (Johannesburg), T. Heard (Kaapstad), drs A Heering (Ror Seren
B van Huèt (Panjs), M de Koninck (Washington), H Kuitert (Nieuw Delhi),
F. Lindenkamp (Sao Paulo), R Simons (Londen), drs R. Vunderink (Moskoi
W Werkman (Jeruzalem), E Winkels (Barcelona), G. van Wijland (Belgrado
F. Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel)
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London. Vertaalster
M. de Cocq
n 08.30 tot 17.00 u
Nabezorging
Telefoon: 071 -122 248 op ma t/m vr. van 18.00 tot 19 00 uur, op
15.00 uur.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling
per maand 27,00
per kwartaal 79.80
per jaar 312,65
Bij betaling per acceptgirokaart
per maand 28,20
per kwartaal 82,80
per jaar 318,65
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 -122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 -134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 7i
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
Hi
ijn hi
lijven,
tate wa
SPE
T II
VAN Pf
