'Mozart in Nederlandals dagboek-vertelling
Bij vertrek TROS behoudt Nederland
Irie publieke televisiezenders
Museumdirecteuren op de
bres voor collega Beeren
Rushdie gaat alsnog akkoord met
paperback-uitgave 'De Duivelsverzen'
ÏTL4 BESCHOUWT DOCUMENTAIRE ALS BEDRIJFSFILM
Irid-M Gouaant
IJSWIJK Het uittreden
et aantal televisie- en radionetten
publieke omroep te reduceren. Dat televisie vermindert volgens WVC dan zullen zijn
it in de brief van minister D'Ancona met 147 en bij radio met 669 uren. ke omroep
VC) aan de Tweede Kamer. Alleen De gevolgen van de TROS als concur-
«anneer twee A-omroepen daadwerke- rent op de reclamemarkt laten zich vol-
rjjS |k uittreden, is er volgens de minister gens D'Ancona moeilijk taxeren. In
Veelt
mleiding het aantal netten te herzien, gustus ging de minister er nog vanuit tus halen en het bestel verder intact
dat het uittreden van twee omroepen in blijft. In die situatie zullen bij gelijkblij-
1995
qj je gevolgen voor het beschikbare bud-
et zijn in de ogen van D'Ancona gun- bij de publieke omroep
[ëTdjg lig. Mocht de TROS volgend jaar daad- miljoen gulden in 1995.
5-6170 erkelijk uittreden, dan zal een vergoe- Die berekeningen werden
/an bijna 83 miljoen gulden vrijko- de verwachting dat een commerciële krijgen de A-omroepen te maken met
Uitbreiding van de A-status vopr omroep in staat is tussen de 265 en 400 een vermindering van bijna driehon-
KUNST/RTV
VRIJDAG 13 DECEMBER 1991
TROS wil middengolfzender
voor voortzetting radio
de de EO en de VPRO kost in totaal 56 miljoen gulden aan reclameopbrengsten derd uur tot 3059 i
alleen kan geen aanleiding zijn miljoen gulden. In die situatie zal er dus binnen te halen. Zij spreekt nu de
geld overblijven. Het aantal uren op de wachting uit dat de inkomsten lager
de tekorten bij de publie-
situatie navenant la
ger uitvallen.
D'Ancona schetst
situatie waarin EO en VPRO de A-sta-
De NOS levert op de radio 386 uren in
en mag dan nog 4063 uren vullen. De
huidige individuele A-omroep kost dat
jaarlijks 7 miljoen gulden. De NOS zal
bijna 13 miljoen gulden minder krijgen,
haar brief ook de In cijfers per week: Een individuele A-
omroep krijgt per week ongeveer 1,2
uur minder televisiezendtijd en circa 5,5
minder radio-zendtijd ter beschik-
i kunnen leiden tot een tekort vende zendtijd de huidige A-omroepen king. De NOS krijgt dan per week
2,25 uur minder televisietijd en cir<
minder radiozendtijd. De EO
i 7,5
daalt tot 1353 i
Voor radio VPRO krijgen per week i
HILVERSUM De TROS wil
de beschikking krijgen over
een middengolfzender voor de
verspreiding van een radio
programma. Dat blijkt uit een
brief van TROS- voorzitter
Minderop aan de commissie
cultuur van de Eerste Kamer.
Een wetswijziging is in de vi
sie van de TROS dringend
noodzakelijk. Volgens Minde
rop vindt ook minister D'An
cona (WVC) het niet nodig dat
een landelijke radiozender be
schikt over zowel een FM- als
een middengolfnet. De mid
dengolfzender van Radio 3 zou
daarom aan een commerciële
binnenlandse omroep beschik
baar kunnen worden gesteld.
Minderop merkt ook op dat
volgend jaar bij de introductie
van een nieuw FM-net de
middengolfzender van Radio 1
beschikbaar komt. De Eerste
Kamer behandelt volgende
week het wetsvoorstel binnen
landse commerciële omroep.
In dit wetsontwerp is niet de
mogelijkheid gecreëerd voor
het verkrijgen van een radio-
etherfrequentie naast radio-
en tv-uitzendingen via de ka
bel. Met zijn brief komt Min
derop tegemoet aan de wensen
van de ondernemingsraad. Die
heeft de vorige week de toe
komst van TROS-radio na
drukkelijk gekoppeld aan de
overgang naar commerciële te
levisie.
Prazak Kwartet
\omt met
Nederlandse
'li
i^verrassing
nakijke
Ie vervii )e Stichting voor Kamermu-
oer-V( iek kan zich erop beroemen
386- at haar donderdagavondserie
ivevei taktisch altijd is uitverkocht
1611 n dat ze daarmee
61 M eringspositie in het Haagse
e muziekbestel in-
Dat gold dus ook het
ptreden gisteravond van het
•20 n ier welbekende Prazak
'5,- ide ;wartet, dat, traditiegetrouw,
!|.bwha" jn groot deel van zijn pro-
y rarama aan één van de eigen
I7 sjechische componisten wijd-
Interessant was de opening
t het Terzetto voor twee
olen en alt in C Opus 74
vorak dat weinig wordt
araties Fld en dat in ziin
{envoud kamermuziek
des woords
anig vormde het een grote te
enstelling met het daarop ge-
leelde kwartet in G Opus
Dvoraks muziek
lllllllllll^n grote vlucht neemt. Veel
atuurlyriek en sterke con-
■II asten tussen zangerige melo-
pN eën en markante dansthe-
Mjpii a's en overal dat vleugje
ff jechische volksmuziek dat
ühhv oraks stijl zo herkenbaar
E lakt. De vier musici beheer-
pb. ilen zowel de vederlichte stijl
lrl|ie ^et Terzetto vroeg als de
U^wraehtiger toon die het uit-
^jlngspunt vormt voor dit een
iUl laatste kwartet van de gro-
llfl Tsjechische meester. In de
Mozart in Nederland. Documentaire.
NOS-televisie. Nederland 3 om 14.30
uur. Zondag.
HILVERSUM Nu 1992
in zicht is en het Mozart-
herdenkingsjaar bijna ten
einde, besteedt de NOS in
de twaalfde maand nog
even op een stevige ma
nier aandacht aan de be
faamde componist. Het
gaat om drie program
ma's: een documentaire
over Mozart in Nederland,
een raamvertelling opge
bouwd rond fragmenten
uit twee korte opera's van
de componist en de inte
grale uitzending van 'Die
Zauberflöte'. Alle produk-
ties wordt op zondagmid
dag op het scherm ge
bracht.
Eerstgenoemde is
dalletje. Het toont het al veel
vertelde verhaal van Mozart
die tijdens zijn vele concertrei
zen als wonderkind, samen
met zijn zusje Nannerl en va
der Leopold een half jaar in
Nederland verbleef. Reden
voor hun reis was een uitnodi
ging van prinses Caroline van
Nassau-Weilburg, de dochter
van stadhouder Willem IV. Zij
was uitermate geïnteresseerd
in de jonge componist. Dat zijn
verblijf in Den Haag hem bij
na noodlottig werd, wordt in
deze documentaire uitvoerig
uit de doeken gedaan. Nadat
hij via Rotterdam en Delft in
Den Haag arriveerde, speelde
Mozarts zwakke gezondheid
hem parten. Hij werd zo ern
stig ziek, dat zijn vader voor
zijn leefde vreesde. Het zou
Mozart met zijn vader, een schilderij van Neel Korteweg. De zwakke gezondheid van de componist hield hem
lange tijd in bed.
uiteindelijk twee maanden du
ren voor hij er weer helemaal
bovenop was.
Achteraf kan de Nederlandse
muziekliefhebber met enige
trots terugkijken op deze ge
beurtenis die zich in november
1765 voltrok, want tijdens zijn
lange verblijf - na hem was
zijn zus Nannerl aan de beurt
om bed te houden - compo
neerde hij, zijn ziekte in aan
merking genomen, stevig door.
Hij leverde behalve een aantal
aria's ook een symfonie af.
'Mozart in Nederland' is in
NOS-handen uitgedraaid op
een dagboek-vertelling, waar
bij Fred Anhalt de rol speelt
van vader Leopold, die aan
het begin laat weten: „Ik zou
het jammer vinden als ik Hol
land niet zou hebben gezien.
De steden en dorpen zijn hier
volkomen anders. De proper
heid die velen overdreven
vinden, bevalt mij uitstekend".
Later zou hij concluderen dat
Holland een land is waar je
leert om egoïst te zijn en zou
Mozart de leden van het or
kest waarmee hij in Utrecht
speelde omschrijven als „kapi
tale ezels".
De gebeurtenissen in 'Mozart
in Nederland' worden in chro
nologische volgorde afgewerkt
en worden visueel versterkt
met gravuren en filmbeelden.
Een drama-vorm had het ver
haal niet misstaan, maar de
NOS bleek niet over de beno
digde financiële middelen te
beschikken om dat voor elkaar
te krijgen. Om de verstilde
beelden nog enigszins te laten
leven, wordt het verhaal on
derbroken door muziek. Zo
zingt sopraan Miranda van
Kralingen met begeleiding
van het Radio Kamerorkest de
aria 'Conservati Fedele' en
speelt de 11-jarige pianist Der
rick Hemmer de KV nrs. 24 en
25.
Kermis-attractie
Vader Leopold die zijn kinde
ren als een kermis-attractie
verkocht, voelde zich meer
thuis in Amsterdam dan Den'
Haag. Voornaamste reden was
dat de Amsterdammers mu-
ziek-minnend bleken te zijn,
ook in huiselijke kring. Dat
Mozart, die zijn tiende verjaar
dag in onze hoofdstad vierde,
niet altijd alles zelf schreef,
blijkt uit partituren die be
waard zijn gebleven en zich in
het Haags Gemeentemuseum
bevinden. In de kantlijn zijn
duidelijk de aantekeningen
van Mozarts vader te lezen.
kwartet optreden zijn de
||E|er in klank en samenspel
HEfcht vergroeid en hebben
mjog steeds hun jeugdige uit-
Jraling behouden. Dat laatste
I MTvam hun uitermate goed van
llv|as bij het Strijkkwintet in g
V 516 van Mozart, waarbij zij
llllllllll 'iêestaan werden door de jon-
Nederlandse altiste Esther
pituley. Lyrisch, licht en
meditatief, maar ook
nodig heel krachtig en
itaal, klonk dit donkerge-
leurde kwintet alsof het al-
op deze wijze geïn-
irpreteerd en gespeeld kon
•orden. De Amsterdamse Es-
Apituley deed alsof ze al
in dit ensemble speelde
et in solistische passages
ie toon en een muzikaal
pel kan beschikken.
lortom, dit was weer één van
memorabele avonden,
aarbij van het begin tot eind
e aandacht van het publiek
olledig wordt opgeëist en
door zo intens mee te le-
ook intens kan genieten.
lok het volgende concert op
januari wordt door 'heel'
ude bekenden gegeven, en
-'el het beroemde Beaux Arts
AMSTERDAM In een
brief aan het Amsterdam
se college van B en W
hebben prof.dr. H. van
Os, directeur van het
Rijksmuseum en prof. W.
Crouwel, directeur van
het museum Boymans-
Van Beuningen in Rotter
dam, het opgenomen voor
hun collega van het Ste
delijk Museum, W. Beer
en. Zij zijn van mening
dat alle kritiek zich ten
onrechte en op grove wij
ze op hem richt.
Beeren is onder vuur komen
te liggen als gevolg van de
mislukte restauratie van het
schilderij 'Who's afraid of...'
van Barnett Newman. Hij
wordt er van diverse kanten
van beschuldigd alle waar
schuwingen over restaurateur
Daniel Goldreyer in de wind
te hebben geslagen.
„Dat een dergelijke kwestie
openbaar aan de orde wordt
gesteld heeft ongetwijfeld zijn
positieve kanten. Het schilderij
is een sleutelstuk uit het Ne
derlandse openbare kunstbezit
en verdient bijzondere belang
stelling", schrijven de direc
teuren.
Bij dit debat sluipt echter een
minder zorgvuldig element
naar binnen, aldus Van Os en
Crouwel. „In te veel commen
taren wordt op voorhand met
de beschuldigende vinger naar
de directeur van het Stedelijk
Museum gewezen. De indruk
wordt zo gewekt dat hij een
uiterst dubieuze rol zou heb
ben gespeeld. Naar onze me
ning wordt er in deze zaak op
grove wijze op de persoon ge
speeld en wordt getwijfeld aan
de integriteit van Wim Beer-
Uitzonderlijke opgave
Op de kwaliteit van de restau
ratie gaan de directeuren in
hun brief niet in. Wel vinden
ze dat de doelstelling die bij
déze restauratie werd gesteld,
„een uitzonderlijke opgave in
hield". Crouwel en Van Os
wijzen op de grote internatio
nale betekenis die Beeren voor
de moderne kunst heeft gehad
en op zijn „voortreffelijke we
tenschappelijke en museale ac
tiviteiten op dit gebied". Tij
dens zijn carrière heeft Beeren
meer moeilijke restauraties be
geleid met een uitstekend re
sultaat, aldus de directeuren.
Ze dringen er bij het het colle
ge op aan deze feiten in de
verdere afwegingsprocedure
een belangrijke rol te laten
spelen.
lieuwe directeuren KRO
ILVERSUM De KRO
rijgt vanaf 1 januari 1992 een
ieuwe structuur aan de top.
at heeft de KRO bekendge-
laakt. Eén laag op directieni-
eau komt te vervallen. De
ïg is bedoeld om de
i de toekomst slagvaar-
iger te laten opereren. De
inctie van directeur media R.
ehoonhoven (60), die in de
wp van volgend jaar het be-
rijf verlaat, wordt verdeeld
'e nieuwe directie. De
programmaleiders te-
■visie en radio, G. Hulshof
53) en B. Wamelink (48) zijn
het bestuur benoemd tot
d van de directie. Daarnaast
/an der Steeg (55) be-
oemd in de nieuwe functie
directeur coördinatie, be-
eer en uitgeverij.
Expositie
W.F. Hermans-
In het Letterkun
dig Museum in
Den Haag werd
gisteren de ten
toonstelling 'Her
mans was hier'
over de schrijver
Willem Frederik
Hermans geo
pend. De exposi
tie (te bezichtigen
tot en met 23 fe
bruari) is ingericht
naar aanleiding
van de 70ste ver
schrijver. Op de
foto: Schrijfster
Hella Haasse
schudt Hermans
de hand.
FOTO: ANP
Wie is de echte?
De inmiddels wereldberoemde Nederlandse acteur Jeroen Krabbé poseerde gisteren samen met
zijn 'dubbelganger' in het wassenbeelden museum in Amsterdam. Krabbé is maandag naast Joan
Collins te zien in een speciale aflevering van 'Dynasty', die door Veronica wordt uitgezonden.
FOTO: ANP
NEW YORK Salman
Rushdie, die met zijn in
1988 uitgekomen roman
'De Duivelsverzen' een
Iraans doodvonnis over
zich afriep, heeft gezegd
dat hij toestemming zal
geven voor een paper-
back-uitgave van het
werk.
vervolg van de voorpagina)
'ILVERSUM Praal Media
roductions, dat tevens de
indredactie over de RTL4-se-
Het leven gaat door' voert,
ledt belanghebbend^ instellin-
aan om het documentaire
i de uitzending te
gen betaling te laten maken als
zogenaamde opdrachtfilm, wat
gelijkstaat met een bedrijfsfilm.
Na uitzending op RTL4 wordt
de documentaire eigendom van
de opdrachtgever voor eigen
gebruik als propaganda- of
voorlichtingsfilm. Zowel RTL4
als directeur Michel Praal van
Media Productions geeft toe dat
sommige organisaties die in
'Het leven gaat door' optreden
voor de documentaire betalen.
„Maar dat komt neer op een
bijdrage in de produktiekos-
ten," aldus directeur Michel
Praal van Media Productions.
„Daarbij houden de program
mamakers een zekere mate van
vrijheid, die tevoren contrac
tueel is vastgelegd".
Pit Bakker, op het moment van
de bewuste uitzending, nu vier
weken geleden, nog voorzit
sters van de Nederlandse Vere
niging voor Vrijwillige Eutha
nasie, beweert echter het om
gekeerde. „Er zijn inderdaad
schriftelijke afspraken gemaakt
met Praal Media Productions
over de uitzending. Daarin kre
gen we de garantie dat ons
werk optimaal en uitsluitend in
gunstige zin in beeld zou wor
den".
De uit India afkomstige Britse
Schrijver, die sinds februari
1989 onder bescherming van
de Britse veiligheidsdienst zit
ondergedoken, bracht deze
week voor het éérst een be
zoek aan de Verenigde Staten,
na eerder al enkele malen in
Groot-Brittannië in het open
baar te zijn getreden. Op uit
nodiging van de School voor
Journalistiek van de Colum-
bia-universiteit van New York
sprak Rushdie woensdag een
rede uit ter gelegenheid van
het 200-jarig bestaan van het
Eerste Amendement. Zijn
komst was tot het laatste mo
ment geheim gehouden en
ontlokte aan het verraste pu
bliek kreten van verbazing en
een staande ovatie. Als veilig
heidsmaatregel werden na de
komst van Rushdie alle deu
ren van het gebouw afgesloten
en pas bij zijn vertrek weer
geopend.
„De Duivelsverzen moeten
vrij te krijgen zijn", zei Rush
die. „Als het werk niet wordt
gelezen en bestudeerd, zijn
deze jaren (van onderduiken)
zinloos geweest". De schrijver
oefende ook kritiek op Iran
wegens schending van de
mensenrechten en wilde ken
nelijk aangeven dat hij zijn po
gingen heeft opgegeven om de
opvolgers van de Iraanse aya
tollah Ruhollah Khomeini
door een verzoenende houding
te bewegen tot intrekking van
het doodvonnis tegen hem.
Geen toestemming
Eerder dit jaar maakte Rush
die bekend zich te hebben ver
zoend met de islam, te betreu
ren dat hij 'De Duivelsverzen'
had geschreven en geen toe
stemming te zullen geven voor
een paperback-uitgave van de
roman. Iran reageerde door
het doodvonnis te bekrachti
gen en de prijs van 1 miljoen
dollar op Rushdies hoofd te
verdubbelen.
In een poging zijn gedrag te
verklaren zei Rushdie dat hij
destijds vastbesloten was om
vrede te sluiten, „zelfs ten kos
te van mijn trots". Hij had
zichzelf daarbij voorgehouden
dat de islam geen blind geloof
hoefde te betekenen. Hij zei
nog altijd te hopen ooit een
progressieve vorm van islam
te kunnen ontwikkelen, maar
dat de bestaande vorm van
deze godsdienst een macht was
„waar ik nooit aan heb toege
geven en waar ik me niet aan
kan onderwerpen". Hij ver
weet de huidige islam regels te
letterlijk te nemen en een
aparte kaste van priesters in
het leven te roepen. Iran ver
oordeelde hij wegens het gese
len van vrouwen die geen slui
er dragen, het martelen van
een bejaarde schrijver en het
weigeren van controle op de
naleving van de mensenrech
ten.
Doodgestoken
Op 12 juli werd de Japanse
vertaler van De Duivelsverzen
doodgestoken gevonden op de
universiteit van Tsukuba,
waar hij docent was. Iraanse
dissidenten in New York zijn
ervan overtuigd dat Iran ach
ter de moord zit, al ontkent
Iran dat. Kort daarvoor, op 3
juli, ontsnapte de Italiaanse
vertaler van De Duivelsverzen
in Milaan ternauwernood aan
een soortgelijke aanslag. Ziin
aanvaller had zich geiaentifi-
ceerd als een Iraniër. Rushdie
riep de Britse regering op de
diplomatieke betrekkingen
met Iran pas volledig te her
stellen als dat land het dood
vonnis tegen hem heeft inge
trokken.
Birtwistle
trekt
handjevol
publiek
[i Birtwistle door
i\ Nederlands Blazers Ensemble
de Slagwerkgroep Den Haag c
r leiding van James V'
Nauwelijks honderd bezoekers
toonden gisteravond in de An*
ton Philipszaal belangstelling
voor werken van de Engelse
componist Harrison Birtwistle»
werken die uitgevoerd werden
door het Nederlands Blazers
Ensemble en de Slagwerk
groep Den Haag. Birtwistle,
geboren in 1934, heeft in zijn
geboorteland al zoveel aan
zien, dat hij tot ridder is gesla
gen en zich dus Sir mag noeT
men. Hij heeft andere tijden
gekend. Zo werkte hij enige
tijd aan de lopende band van
een farmaceutische fabriek en
ook was hij vertegenwoordiger
van een asbestfabriek. Met zijn
eerste werk, 'Refrains and
Choruses' uit 1957, trok hij in
ternationaal de aandacht In
eerste instantie componeerde
hij uitsluitend voor de Pierrot
Players, een ensemble dat hij
had opgericht met Peter Max
well Davies. Birtwistle, Davies
en Alexander Goehr vormen
tezamen de zogenaamde Man
chester School. De composities
van Birtwistle kenmerken
zich door afwisseling en con
trasten, door transparante
klanken en massiviteit, door
een perfecte timing en door
een eigenzinnige, strikt per-'
soonlijke opzet van zijn com
posities. Van die eigenzinnig
heid is de gisteravond uitge
voerde Ceremonie voor zes
slagwerkers, getiteld 'For O,
for O, the Hobby-Horse is For
got',een goed voorbeeld. De ti
tel is ontleend aan de 'Hamlet'
van Shakespeare en Birtwistle
laat met veel ceremonie aan
beide zijden van het podium
een 'koning' en een 'koningin'
ten tonele verschijnen. Ook de
vier overige slagwerkers voe
ren met veel armgezwaai, lij
kend op een therapeutische
oefening, een ritmische show
op. Een fascinerend kijkspel,
grandioos opgebouwd en rijk
aan effecten. Over het hoe en
het waarom heeft Birtwistle
zich tot nu toe niet willen uit
laten. De componist, die zich
nog nimmer van de twaalf-
toons-muziek bediende, de
monstreert ook in 'Verses for
Ensembles' (houtblaaskwintet,
koperkwintet en drie slagwer
kers) een uitgebalanceerd ge
voel voor timing en een aan
geboren talent voor effecten.
Meer uitvoerenden lopen, als
zijnde in het kader van de
ruimtelijke ordening, van de
ene lessenaar naar de andere
zonder dat wezenlijk duidelijk
wordt met welk doel. Maar
boeiend is het zeker. Birtwistle
meldde bij zijn eerste composi
tie: „Dat stuk ontstond heel
spontaan, ik kan geen enkele
noot verantwoorden. Ik
schreef het gewoon en had
geen idee waarom ik het deed
en hoe het werd wat het ge
worden is". Van zo'n compo
nist kan nog veel verwacht
worden.
ADVERTENTIE
Informatie over deze
rubriek kunt u
verkrijgen onder
telefoonnummer
070-3190792
