'PvdA heeft voor de vakbeweging afgedaan'
kleinere.
M&s mode
39,-j
kleine.
M&S maakt mode betaalbaar.
Leggings,
uni- en prints
Gedessineerde
blazers
m
kleinste
PRijzenI
bij
0
AQf
£D\
CfiidócSomxmt
ECONOMIE
LODEWIJK DE WAAL, VOORZITTER DIENSTENBOND FNV:
?r
Cola-giganten vechten
om Oosteuropese markt
li
om
"wakker"
te blijven
van
29i
van
Feest-rokken
Regenmantels I Jacks
van
van
Fancy-
blouses
van
parrtalons
van HO
van
79r
Suède jacks
en parka's
van
299?
Gebreide
rokken
van
0
Feest-blouses
DINSDAG 10 DECEMBER 1991
WOERDEN Voor Lo-
dewijk de Waal, voorzitter
van de Dienstenbond
FNV, heeft de PvdA afge
daan als natuurlijke bond
genoot van de vakbewe
ging. „Met een partij die
openlijk zegt zich niet
meer te willen identifice
ren met de 'losers' in de
samenleving hebben wij
niets meer gemeen", zegt
hij.
Op het jaarcongres van de
bond, vandaag in Utrecht,
hield hij zijn gehoor voor dat
de vakbeweging in sommige
gevallen veel beter zaken kan
doen met het CDA. Uitlatin
gen als deze passen perfect in
het beeld van een vakbonds
bestuurder die altijd een voor
loper en een buitenbeentje is
gebleven en onder wiens lei
ding de Dienstenbond in vijf
jaar groeide van 62.000 naar
84.000 leden Lodewijk de
Waal is een man die graag wat
risico's neemt.
Links
Hij schrijft links. Maakt wat
aantekeningen, nadat hij net
een gastcollege achter de rug
heeft aan de Erasmus-univer
siteit in Rotterdam. „Elke keer
schrik ik er weer van hoe wei
nig Nederlandse economie-stu
denten weten over de vakbe
weging. Ik kan voor die groep
hetzelfde verhaal afsteken als
voor mensen uit Afrika. Stu
denten die manager willen
worden, roepen om het hardst
dat wij alleen maar staken,
terwijl Nederland de minste
stakingsdagen kent van alle
geïndustrialiseerde landen.
Het valt ze vaak ook niet eens
op dat er geen dictatuur is
waar een fatsoenlijke vakbond
functioneert en dat er geen de
mocratie bestaat zónder een
vakbond. Ze zien het verband
blijkbaar niet. Jaja, daar valt
nog heel wat uit te leggen".
Je hoort de laatste tijd steeds
vaker beweren dat Nederland
in sociaal opzicht bijna af is.
Op dat gebied is alles zo zoetje
saan wel geregeld, zegt men.
De Waal, fel: „Daar geloof ik
geen barst van! Mensen veran
deren, structuren veranderen
en daarin speelt de vakbewe
ging een rol. Natuurlijk, de
overleg-economie heeft Neder
land geen windeieren gelegd.
Werkgevers, vakbonden en
kabinetten gaan op een be
hoorlijke manier met elkaar
om, de werkgelegenheid is op
een aannemelijk peil en we
hoeven ons niet meer zo te
fixeren op geld. Maar er er is
altijd wel weer ergens een be
drijf dat tientallen werkne
mers wil ontslaan, er zijn altijd
wel ergens werkgevers die
met slechte contracten werken
zoals bij flexibele arbeid, er
zijn altijd ergens mensen die
zich de blubber werken voor
een hongerloon tje en er zijn
Maar een vakbondsbestuurder
die roept om forse loonsverho
gingen en nog altijd praat over
De Grote Onrechtvaardigheid,
die kun je in de jaren negentig
toch niet meer serieus nemen?
„Er zijn nog altijd enkele sec
toren waar werknemers een
behoorlijke achterstand in sa
laris hebben. Winkelpersoneel
werkt heel hard voor een mi
nimaal loon, dus daar zul je als
vakbond toch het accent
moeten blijven leggen op loon
eisen. Maar in grote lijnen
hoeven we niet meer al te na
drukkelijk met loonsverhogin
gen bezig te zijn, dat is zeker
waar. Loongolven over de hele
linie zijn ook uit de tijd. We
moeten ons richten op andere
zaken, zoals werkdruk, kin
deropvang, arbeidsomstandig
heden".
U denkt dat een vakbond
daarbij onmisbaar is?
„Natuurlijk. Je gelooft toch
niet dat werkgevers ineens uit
zichzelf voor betere kassa's of
stoelen zorgen?"
Nu de vakbeweging de slag
om de wao gigantish heeft
verloren, is het de vraag of de
mensen nog wel op u zitten te
wachten.
„O, maar dat is een heel ander
punt. Wij hebben er overigens
voor gezorgd dat die vreselijke
plannen nog fors zijn bijge-
Lodewijk de Waal, die afgelopen woensdag de nieuwe voorzitter
van de Dienstenbond FNV is geworden.
FOTO: ANP
steld, dus zo'n gigantische ne
derlaag was het beslist niet.
Maar goed, in de beeldvor
ming bij de bevolking is de
steun voor de vakbeweging te
ruggelopen, dat is waar. Dan
hebben we het over de stille
achterban ofwel over mensen
die geen lid zijn, maar wel
vinden dat we goed werk
doen. Die mensen moet je na
tuurlijk ook aan je binden".
„Ik denk dat je dat op ver
schillende manieren kunt be
reiken. Ten eerst zal duidelijk
moeten zijn dat we ons bij de
wao-discussie veel te veel heb
ben gericht op de PvdA. We
hebben steeds gedacht dat die
partij het tij wel zou keren.
Gezien de geschiedenis, de
hechte band die er altijd tus
sen de vakbeweging en de
PvdA is geweest, was dat niet
onlogisch. Maar er is iets ing
rijpends veranderd in de
PvdA. Ze wil geen partij meer
zijn voor de mensen die zwak,
ziek en misselijk zijn, ze wil
niet meer per definitie opko
men voor de mensen met wie
ze zich altijd heeft geïdentifi
ceerd. Dat is een fundamentele
koerswijziging. En dan kun ie
wel blijven beweren dat de
PvdA een progressieve partij
is waarmee wij ons verbonden
moeten blijven voelen, maar
dat soort progressiviteit hoef
ik niet! Het is een illusie te
denken dat wij nog iets ge
meen hebben met de PvdA.
En op illusies moet je geen
♦geen beleid bouwen".
„Wij behouden onze identiteit,
wij willen blijven opkomen
voor gewone mensen. En als je
dat doel wilt bereiken, zul je
voortaan je pijlen moeten rich
ten op alle politieke partijen.
Dan kunnen we ook het CDA
aanspreken op zijn christelijk-
sociale principes en dan zou
uiteindelijk kunnen blijken
dat we in sommige gevallen op
meer steun van het CDA kun
nen rekenen dan van de
PvdA. Kortom, de vakbewe
ging zal zich bij elke zaak die
speelt, moeten afvragen: met
welke partij of met welke
combinatie van partijen kan ik
het meest bereiken?"
„Van mijn idealen geef ik
geen spat weg. Ik blijf opko
men voor de zwakkeren en ik
blijf geloven in een rechtvaar
dige samenleving. Alleen de
manier waarop ik dat doel wil
bereiken, zal moeten verande
ren. Als ik hoor dat Groen
Links voor privatisering van
de bedrijfsverenigingen is, wie
verkoopt dan zijn idealen?
Dan voel ik meer voor het
CDA, dat veel zaken aan de
sociale partners wil overla-
U zegt nogal wat: het CDA als
redder in de nood voor de
vakbeweging.
„Als het om praktische poli
tiek gaat, moet je daar niet
vies van zijn".
U had nóg een
mensen voor de vakbeweging
te winnen.
HBO
„Meer direct contact metl
mensen en ze nadrukkef
vragen wat ze er zelf van v
den. Die bijeenkomsten I
zaaltjes, daar geloof ik
meer in. Een voorbeeld:
Dienstenbond wilde een 1
geleden wel eens weten
het personeel in supermarkj
denkt over hun werk.
mensen hebben we een
genformulier gestuurd, wa f1.
van we er vijfduizend te "If
hebben gekregen. Nou, ÊL'
weet je héél goed hoe men j|
over hun werk denken en i ï~l
ze graag verbeterd wi] |r
zien".
„Sceptici in de bonden zeg|
dan: maar zo heb je geen J
cussie meer met je leden, r
kan wel zo zijn, maar ik vftjggrr
het prettiger om van vijf< g
zend mensen te weten wat
ervan vinden dan dat twii F
mensen in een rokerig zaa k<
elkaar zitten tegen te
ken".
Tot slot: moeten we onderhal
niet eens af van de
economie, omdat die zich
inmiddels heeft overleefd?
is immers al zo veel bereik
„Wat moeten we dan?
vecht-economie zoals in E1
land? Moeten we iedereen
het niet met ons eens is vo
aan maar op z'n kop til
ren? Je moet nooit verg(
dat een conflict iedereen
kost. Dat betekent niet da
een conflict altijd moet veri
den, maar je moet het ook
opzoeken.
War
Mi!
H
LONDEN Het slag
veld strekt zich uit van
Bukarest tot de oevers
van de Wolga en ver
der. De strijdende par
tijen in dit wereld
machtsspel zijn echter
geen landen of ideolo
gieën. Twee kapitalisti
sche titanen zijn in de
as van het communisme
verwikkeld in wat een
eindeloze strijd om do
minantie is geworden:
de Cola-oorlogen.
De rivalen Coca-Cola
en Pepsi-Cola, wier
produkten synoniem
zijn voor de Ameri
kaanse levensstijl, zijn
verwikkeld in een he
vige strijd om het over
wicht op markten die in
de jaren van het com
munisme voor hen ge
sloten waren. De inter
nationale betrekkingen
veranderen met de
komst van de nieuwe
wereldorde. Gebieden
die eerst onontgonnen
waren of werden be
schouwd als het mono
polie van een bepaald
bedrijf, liggen nu voor
het oprapen.
Dit betekent dat de
competitie tussen de
twee enorme multina
tionals, die gezamenlijk
27 miljard dollar winst
per jaar maken, des te
groter is geworden.
Popsterren als MC
Hammer, Gloria Este-
fan en Michael Jackson,
die miljoenen hebben
gekregen om op te tre
den in reclames voor
Pepsi, kunnen nu in Si
berië op de televisie
worden gezien.
„Er zijn geen regels in
de strijd tussen deze
twee enorme bedrij
ven", aldus een fris
drankexpert in New
York. „Het zijn net oor
logvoerende landen en
dat betekent naast di
recte aanvallen ook
guerrilla-taktieken". De
strijd is het hevigst in
Oost-Europa, waar Pep-
si al jaren op de markt
is, zij het met niet al te
fantastische resultaten.
Coca Cola, door de com
munistische leiders al
tijd veroordeeld als
symbool van de exces
sen van het kapitalis
tisch imperialisme, nam
de val van de Berlijnse
Muur twee jaar geleden
te baat en kwam ook op
de markt in het Oosten.
In oostelijk Duitsland is
de verkoop van Coke
van bijna niets gestegen
naar 500 miljoen flessen
in twee jaar.
Links de Russische en
rechts de Amerikaanse
versie
Pepsi sloeg terug in
Bulgarije: de verkoop
daar schoot omhoog van
een paar honderddui
zend flessen voor de val
van het communisme
tot 50 miljoen. Coke
probeert dit verkoopcij
fer weer te overtreffen.
„We zijn er klaar voor",
waarschuwde een direc
teur van Pepsi.
Ruilhandel
Pepsi is vastbesloten
zijn dominantie positie
te handhaven in de
Sovjetunie, waar het
bedrijf tweeëntwintig
jaar geleden voor het
eerst op de markt
kwam. Pepsi werkt aan
een nieuwe variant van
de handelsovereen
komst van drie miljard
met de Sovjetunie: een
ruilhandel waarbij Pep-
si 10 Sovjet-schepen
kreeg voor de levering
van frisdrank.
De ontwikkelingen in
de wereld gaan zo snel
dat het voor de Colaba
zen bijna niet meer is
bij te houden. Toen het
ene communistische re
gime na het andere
werd afgezet, moest het
personeel op de hoofd
kwartieren van Pepsico
in Purchase, New York
en Coca-Cola in Atlan
ta, Georgia, op jacht
naar kaarten; ze waren
verbijsterd door de po
tentiële omzetcijfers in
een voormalig commu
nistische wereld die
stond te springen om te
proeven van het Ameri
kaanse leven.
„De potentiële winsten
in de cola-industrie
gaan ieders dromen te
boven", aldus een be
geesterde Bern hard Hu-
ber, directeur van Pepsi
voor Centraal- en Oost-
Europa. „De verkoopcij
fers zouden kunnen
verdubbelen en weer
verdubbelen".
Zelfs in het Midden-
Oosten, waar beide be
drijven al jarenlang op
de markt gevestigd zijn,
verschuift de machtsba
lans. Toen Coca-Cola in
Israël op de markt
kwam, werd het bedrijf
geboycot door de Arabi
sche landen, waardoor
de weg werd vrijge
maakt voor Pepsi. Nu
echter de internationale
bondgenootschappen
verschuiven, is de boy
cot tegen Coca-Cola op
geheven en is Pepsi in
het defensief.
De directie van Pepsi
gaat heel ver om de
Arabische markt te ver
dedigen. David Jones,
de Brit die aan het
hoofd staat van de Pep-
si-operatie in het Mid
den-Oosten, kleedde
zich als een Arabische
sjeik en reed op een ka
meel om indruk te ma
ken op zijn Egyptische
gastheren. Zijn inspan
ningen werden beloond
met een overeenkomst.
Kerstkaart
In Afrika bood de om
verwerping van het
marxistische regime
van Mengistu in Etiopië
nieuwe kansen. De ge
vechten waren nauwe
lijks afgelopen toen ver
tegenwoordigers van
Coca-Cola in de geplun
derde hoofdstad Addis
Abeba opdoken om za
ken te doen met de lei
ders van het zegevier-
dende rebellenleger. Er
werd snel een overeen
komst gesloten. Deze
week sloot Coca-Cola
een nieuwe handelsove
reenkomst met Angola
na een hiaat van vijf
iaar door de burgeroor
log.
De macht van de fris
drankindustrie is
enorm. Coca-Cola is
vaak rijker dan de lan
den waarmee het zaken
doet. Zowel Pepsico als
Coca-Cola is nog steeds
gevoelig voor landen
waar de 'colarisatie' nog
geen feit is. Drie weken
geleden heropende
Coca-Cola een bottelfa-
briek in Kabul. Deze
was vier jaar geleden
gesloten na onder vuur
genomen te zijn door de
mujaheddin. Coca-Cola
ging met de fabriek een
directe concurrentie
aan met Pepsi, dat er
ondanks de inzet van
drie miljoen dollar niet
in is geslaagd te 'markt
te beheersen.
Overigens is in ieder
stadium sprake van he
vige competitiedrang.
Zo ontwierp iemand bij
Coca-Cola een kerst
kaart met de wereld
kaart erop. Hij nam de
vrijheid Venezuela weg
te laten: het is het enige
land in Zuid-Amerika
waar Pepsi de overhand
heeft.
Terwijl de oorlog in Eu
ropa en het verkruime
lende Sovjet-rijk verhe
vigt, is .de allergrootste
markt nog relatief on
beroerd gebleven. De
race van Coke en Pep
si-Cola om de 1,1 mil
jard Chinezen voor hun
merk te winnen, is nog
maar net begonnen. Vo
rig jaar steeg de ver
koop van Coke er met
50 procent naar 60 mil
joen kisten. Het zal niet
lang meer duren alvo
rens de twee giganten
het land met de meeste
inwoners ter wereld
zullen bestormen.
(c) The Sunday Times
voor
oor
3or
lelderc
Ainimu
imstrei
Aorgen
niddag
ingeve
wakke
uidwes
VOE
NDAAG
2, 17.!
Gent Ut
4. 21.5
opa Cup
akh
pen
IIDEN
ek ee
en opg
de r
aagt, w
en gaan
vakbor
irten b<
jach
ast lev<
ngenscl
rkelijk
n, dienr
'ijgen.
ze reel
rden i
orbeeld
Mens
Kind,
o Primi
dat er
en. Das
derhanc
'n won
Pro P
't dierei
ing van
van
tschap.
8 zijn g
imma's
'rpen or
te zett<
