Renovatie Rijksmuseum net
op tijd klaar voor Rembrandt
Luisa, of de vermoorde onschuld
in uitvoering Nederlandse Opera
KUNST/RTV
13
Bedrijven liggen in de clinch over
agentschap van Nijntje-filmpjes
Misérables
l^jjeidaeSomrnit
DINSDAG 3 DECEMBER 1991
r Platenproducer krijgt
joete van half milioen
It de
[STERDAM Het gerechtshof in Amsterdam heeft gisteren
46-jarige componist en platenproducent H. van H. veroor-
een voorwaardelijke gevangenisstraf van negen maan-
:en boete van 500.000 gulden wegens belastingfraude.
;t gerechtshof acht bewezen dat Van H. over de jaren 1977 tot
met 1981 zijn inkomstenbelastingformulieren foutief had in-
ivuld. Ook had de platenproducer volgens het hof onjuiste aan
gedaan van de vennootschapbelasting van zijn produktie-
rijf. De platenproducer heeft inmiddels in overleg met de be-
itingdienst één miljoen gulden betaald. Tijdens de behandeling
m de zaak twee weken geleden wees Van H. alle beschuldigin-
van de hand. De platenproducer, onder meer bekend van
._ukties voor de damesgroep LUV, zou zich slechts hebben
:iggehouden met het creatieve proces. De zakelijke kant werd
jehandeld door deskundigen, zo verklaarde hij toen.
filmproduktiebedrijf De Levita Pro- fiJJgSd? dï"
ductions ligt in de clinch met uitge
verij Meulenhoff over het agent
schap voor de animatiefilmpjes van het bedrijf
de stripfiguur Nijntje van Dick Bru
zijn afgesloten. Volgens de raads-
De Levita, mr. A. Leijten, lijdt
schade van 600.000 gulden
als Meulenhoff zijn contractuele verplich
tingen niet nakomt. Meulenhoff ontkent
dat er ooit vaste afspraken met De Levita
zijn gemaakt. Het bedrijf was volgens ad-
De Levita zegt dat het met Meulenhoff vocaat mr. F. Stibbe een van de gegadig-
daarover een overeenkomst heeft geslo
ten. De uitgeverij ontkent dat en is in ok
tober met de KRO in zee gegaan. De Le
vita eiste gisteren in een kort geding voor
den voor het agentschap van de Nijntje-
filmpjes, maar uiteindelijk heeft de uitge
verij de voorkeur gegeven aan de KRO.
Die omroep is al in onderhandeling met
televisieproducenten in de hele wereld
over de uitzending van de filmpjes. Vol
gens Stibbe zal de omroep schadevergoe
ding eisen als de overeenkomst met Meu
lenhoff wordt teruggedraaid. Het is de be
doeling dat er vijftig Nijntje-filmpjes van
elk vijf minuten worden gemaakt. Ze
worden geproduceerd in Tsjechoslowakije
onder leiding van de Amerikaanse art-di
rector Gene Deitch, in overleg met Dick
Bruna. Ze moeten volgend jaar gereed zijn
voor uitzending. Dick Bruna schiep Nijn
tje in 1955. De avonturen van het stripfi
guurtje zijn bekend over de hele wereld.
Mr. Vrakking doet 12 december uitspraak.
hdré van den Heuvel
tndré van
,s Jen Heuvel
nDe;n Anne-Wil
Blankers voor
I toneelprijzen
genomineerd
AMSTERDAM De ac-
feurs André van den Heu-
yel en Anne-Wil Blankers
lijn genomineerd voor
respectievelijk de toneel
prijzen de Louis d'Or en
le Theo d'Or 1992.
foor de Colombina, de beste
•ouwelijke bijrol, heeft de to-
ieljury Tania van der San-
in voorgedragen. Dat heeft
Vereniging van Schouw-
ïrg en Concertgebouwdirec-
;s (VSCD) in Nederland gis-
eren bekendgemaakt,
indré van den Heuvel dankt
e nominatie voor de toneel-
jrijs aan zijn vertolking van
rofessor Robert Shuster in
Heldenplatz' van Thomas Ber
nhardt, uitgebracht door het
Rationale Toneel onder regie
[an Leonard Frank. Anne-Wil
Hankers onderscheidt zich in
!Ch" jezelfde produktie met de ver-
piking van de rol van me-
Zittel.
van der Sanden wordt
enomineerd vanwege haar
Roberto Zucco van
toltès, een co-produktie van
toneelgroep Amsterdam en
larrousel. Ze speelt de rol van
haar zus".
'roducent Paul Muller en De
lauwe Maandag Compagnie
/orden genomineerd voor de
'rosceniumprijs, de priis voor
en persoon of groep die een
ijzondere bijdrage heeft gele-
egie, het decor,
ostumering, dramaturgie of
ïuzikale ondersteuning.-
fuller wordt genomineerd
anwege zijn initiatief tot de
unchvoorstellingen die de
JOS en de Stadsschouwburg
Amsterdam gezamenlijk or-
aniseren. De Blauwe Maan-
ag Compagnie viel de toneel-
op vanwege de produktie
[de Lea naar Nestor de Tie-
de regie van Luk Perce-
•al. De uiteindelijk toeken
de toneelprijzen
'indt naar verwachting in sep-
ember 1992 plaats tijdens het
nte-
ury
Md e
'heaterfestival.
AMSTERDAM Afgelo
pen zomer leek er even
paniek uit te breken in
het Rijksmuseum in Am
sterdam. Als de renovatie
van de oost-vleugel in
hetzelfde tempo zou door
gaan, zouden de zalen
nooit op tijd klaar zijn
voor de grote Rembrandt-
tentoonstelling.
Er moest iets gebeuren. Het
aantal schilders en timmerlui
werd van vier naar dertig uit
gebreid en er werd in een straf
tempo doorgewerkt. De direc
teur van het Rijksmuseum,
Henk van Os, sloot met één
van z'n mensen een wedden
schap af op de goede afloop.
En hij won. De renovatie
kwam op tijd af, zodat konin
gin Beatrix de tentoonstelling
'Rembrandt, de Meester en
zijn Werkplaats' volgens plan
vanmorgen kon openen. Van
af morgen is de tentoonstelling
voor het publiek te bezichti
gen.
Tot 1 maart volgend jaar zijn
rond de vijftig schilderijen van
Rembrandt (1606-1669) te zien,
en, tot 19 januari, ongeveer ne
gentig tekeningen en etsen
van de meester. Daarnaast
hangen er twintig schilderijen,
waarvan men vroeger dacht
dat het echte Rembrandts wa
ren, maar die nu, na jaren van
onderzoek, aan zijn leerlingen
worden toegeschreven. Op de
tentoonstelling hangen deze
doeken naast werk dat altijd al
als werk van de leerlingen
werd beschouwd. In totaal zijn
er veertig schilderijen van on
der anderen Gerard Dou, Go-
vert Flinck en Ferdinand Bol.
Om de tentoonstelling van een
dergelijke omvang goed te
kunnen inrichten, was een
grootscheepse renovatie van
het Rijksmuseum noodzake
lijk. Zo zijn de zalen waar de
Rembrandts hangen opge
knapt, is de air-conditioning
verbeterd en is de linker
hoofdingang grondig herzien.
Dat was nodig omdat de toe
gankelijkheid van het museum
bij grote bezoekersaantallen
een enorm probleem vormde.
De binnenkomsthal is nu drie
maal zo groot geworden, zodat
lange rijen in de toekomst tot
het verleden behoren.
Museumdirecteur Van Os
toont zich tijdens een wande
ling door het museum geluk
kig met het bereikte resultaat.
„Het lijkt alsof het zo hoort.
Aan de buitenkant van het ge
bouw zie je niks, en aan de
binnenkant heb je ook het ge
voel dat er niks is veranderd.
Toch is er bijna drie maal zo
veel ruimte".
De tentoonstelling
Bij de renovatie zijn alle wan
den opnieuw bespoten, of met
doek bespannen. De kleur van
het doek varieert van rustige
tinten grijs tot licht rood en
blauw. Volgens Van Os is de
kleur van de wanden aange
past aan de schilderijen. Zo
hangen Rerribrandts barokke
schilderijen, die hij in de jaren
dertig van de zeventiende
eeuw maakte, in een rode zaal,
en is het schilderij 'De Staal
meesters' uit 1662, in een blau
we zaal te bewonderen. De
kleuren van de zalen verster
ken de indruk van de doeken.
De schilderijen hangen vol
gens Van Os in het Rijksmu
seum totaal anders dan in Ber
lijn, waar de tentoonstelling in
september als eerste te zien
was. „Berlijn had in de eerste
plaats één soort achtergrond
voor de schilderijen. In de
tweede plaats is dat gebouw
totaal anders. Je eindigde daar
met 'De Staalmeesters' en ging
gelijk door naar de leerlingen
zaal. Daardoor kreeg je een
soort anti-climax. Dat hebben
wij proberen te vermijden. Je
loopt hier ook chronologisch
door tot het eind 1
toonstelling, maar
een heel groot conl
leerlingenzaal. Er ii
een heel andere n
ophangen gekozen"
Een aantal van de schilderijen
is uitsluitend in het Rijksmu
seum te zien, vertelt Van Os.
Dat komt onder andere omdat
de bruikleengevers hun schil
derijen niet aan zowel Berlijn,
als aan Londen en Amsterdam
wilden uitlenen. „Musea bij
voorbeeld doen gedurende een
aantal maanden afstand van
hun topstuk. Nog afgezien van
het feit dat dat een beetje grie
zelig is, ontmantel je natuur
lijk toch de collectie van dat
museum door zo'n belangrijk
stuk weg te halen", aldus Van
Os. Als voorbeeld noemt hij
het museum Boymans-van
Beuningen in Rotterdam, dat
Rembrandts 'Titus' aan Ber
lijn, Amsterdam en Londen
heeft afgestaan. Dat betekent
dat Boymans het schilderij mi
nimaal vanaf september tot en
met april moet missen.
Bijzondere band
Veel particulieren waren al
leen bereid hun schilderij aan
het Rijksmuseum uit te lenen,
omdat ze een bijzondere band
met dit museum hebben, en
niet met de National Gallery
in Londen, of de GemSldegale-
rie in Berlijn.
De musea die 'hun' Rem
brandts voor de tentoonstellin
gen hebben afgestaan spelen
een rol bij het transport
de doeken van Berlijn
Amsterdam. Personeel
het
de
schilderijen vandaan komen
zogenaamde koeriers
begeleiden het transport. De
koerier moet bij het schilderij
blijven totdat het adequaat aan
de muur is bevestigd en is be
veiligd.
Sommige bruikleengevers ei
sen dat hun schilderij in een
vitrine met klimaatbeheersing
komt te hangen. Anderen wil
len dat hun doek achter glas
wordt opgehangen. Uit veilig
heidsoverwegingen is het aan
tal zaalwachters, zoals Van Os
het omschrijft, „verdicht", en
zijn er extra krachten inge
huurd. In totaal zijn de wer
ken voor een bedrag van 2,5
miljard gulden verzekerd.
Grootheid
Wat Van Os belangrijk van de
tentoonstelling vindt, is dat de
grootheid van het werk van
Rembrandt uit de jaren dertig
van de zeventiende eeuw, de
„vroege Rembrandt", wordt
belicht. Van Os: „De Rem
brandt die iedereen kent en
wil zien, is de „late Rem
brandt", van 'De Staalmees
ters', en 'Het Joodse Bruidje';
het donkere, ingetogen, diep
menselijke werk. Met die
schilderijen wordt Rembrandt
altijd als het genie gepresen
teerd, met daaraan gekoppeld
het verhaal over de ellende en
armoede aan het einde van
zijn leven".
Door ook het vroege werk van
Rembrandt te laten zien, hoopt
Van Os een gevarieerder en
rijker beeld van de schilder te
presenteren. In binnen- en
buitenland wordt Rembrandt
in het algemeen beschouwd als
één van de grootste schilders.
Zijn populariteit is naar alle
lagen van de bevolking door
gedrongen. In menig huiska
mer hangen reprodukties van
zijn werken aan de muur, en
'De Nachtwacht' en 'Het Jood
se Bruidje' zijn in borduurpa
troon en mini-steek alom ver
krijgbaar. In de winkel bij de
tentoonstelling in het Rijks
museum zijn dit keer geen
Rembrandtpetjes, -dassen of -
pennen te koop, zoals dat wel
het geval was tijdens de Van
Gogh-tentoonstelling in 1990.
Wel is in de museumwinkel
een T-shirt met daarop 'De
Nachtwacht' verkrijgbaar.
Voor Van Os had dat laatste
niet gehoeven. „Maar", zo zegt
hij, „laten we eerlijk zijn, de
opbrengst van de verkoop
komt ten goede aan het mu
seum, zodat we weer nieu'
schilderijen kunnen kopen".
CIRCUSTHEATER
Scheveningen
dag. 20.00 u. beh. 's maandags
zondags ook matinee 14.00 u.
Kassa 070-355 88 00
Bespr.bur.Haagsche Crt 070-36568
Regiohoofdkant. Ver. Spaarbank
k Mis Les Misérables niet
Geen
18.00
14.00 en 15.00
122248 en uw krant v
de avond nabezorgd.
van de Nederlandse opera met Lui
sa Miller van Verdi onder leiding
van Carlo Rizzi, regie: Werner
Schroeter. Muziektheater Amster
dam, gisteravond, 9 herhalingen in
december in Amsterdam.
Een première in het Amster
damse Muziektheater met een
gloednieuwe eigen produktie
is altijd een bijzonder span
nende zaak. Zo ook gister
avond toen een uitverkochte
zaal kennis kon maken met de
weinig uitgevoerde opera Lui
sa Miller van Verdi in een re
gie van de Duitse filmregis
seur Werner Schroeter en met
de Italiaan Carlo Rizzi als diri
gent van het Nederlands Phil-
harmonisch orkest.
Met deze uitvoering bewees de
Nederlandse opera dat een ui
terst middelmatige opera die
met volledige inzet van alle
middelen wordt gespeeld en
gezongen vele, zo niet alle bar
rières kan nemen. Het uitzin
nig juichende publiek liet ach
teraf ondubbelzinnig zijn be
wondering voor de solisten,
koor en orkest blijken en be
gon pas boe te roepen toen de
regisseur en de decor/kledin
gontwerpster Alberte Barsaco
ten tonele verschenen. Het in
alle drie aktes gelijkblijvende
toneelbeeld was esthetisch
zeer verantwoord en had grote
akoestische voordelen, maar
riep door het bewust gekozen
shockerende effect weerstan
den op. Het verhaal over het
onschuldige meisje Luisa, een
voorloopster van al die andere
onschuldige volksmeisjes die
onder de liefde van hoge
heren leden en uiteindelijk be
zweken, zouden wij vandaag
puur melodrama noemen. Er
worden onmogelijke eden ge
zworen, er wordt hartstochte
lijk en eindeloos zingend ge
storven, alles overgoten met
dat typische Verdisausje, kort
om opera naar de beste Itali
aanse traditie. Zoals een Am
sterdams echtpaar dat met mij
vertrok zei: „Dit was nu voor
het eerst in die vijf jaar dat wij
een abonnement hebben een
echte opera". De feiten:
Het toneel werd ingenomen
door het geraamte van een
huis met vijf verdiepingen in
perspex en staal met aan de
achterkant een groot raam dat
uitzicht bood op een landschap
met bergen aan de horizon.
Dat was de enige verwijzing
naar het Tirol waar het ver
haal vrij naar Schiller
speelt. Het koor was tijdens de
hele opera aanwezig en gaf
commentaar verdeeld over vijf
niveaus links, rechts boven en
onder het huis. Dat gaf een
prachtige ruimtelijke koor
klank. De koorleden waren in
weelderige kostuums van de
negentiende eeuwse bourgeoi
sie gestoken en contrasteerden
als zodanig scherp met de koe
le huiscontouren.
Het waren echter de zangsolis
ten, voorop de beide hoofdrol-
vertolkers, de dramatische
sopraan Kallen Esperian als
Luisa en de heldentenor Neil
Shicoff als Rodolfo, die de
show stalen. In operajargon,
een paar geweldige strotten!
De sopraan, de alt en de drie
bas-baritons die naast hen op
traden voldeden eveneens, zij
het dat de Amerikaanse t's
van Peter Rose de valse
graaf hinderlijk waren en
hij en Brent Ellis de sym-
patieke vader Miller pas na
de eerste akte voldoende zui
ver zongen. De opera vraagt in
technische opzicht met zijn
vele staccato-nootjes en zijn
grote dynamische contrasten
veel van koor en orkest. Muzi
kaal lukte dat onder leiding
van Carlo Rizzi bijzonder goed
ook al wilde het orkest de zan
gers wel eens over stemmen
en moet er technisch nog wel
het een en ander worden glad
gestreken. Echte bezwaren
vormden de soms ronduit be
lachelijke personenregie op en
rond de vele trappen en de pu
berale manier waarop de ionge
verliefde graaf Rodolfo, die er
als een weggelopen rabbi uit
zag, zich bewoog.
A-status van
VPRO berust op
wankele basis
door RENE DE COCQ
Het is de VPRO dus gelukt: er zijn tienduizenden
nieuwe tientjesleden binnengehaald, en de
voorheen vrijzinnige omroep van dominee
Spelberg kon gisteren de aanvraag voor de A-
status op de post doen. Dat betekent dat de zuil
met op één na (Veronica) de grootste mond van
Hilversum die grote mond nu niet alleen op basis
van kwalitatieve verdienste kan opzetten maar
ook op basis van de getalsverhoudingen.
Daar moet het de VPRO ook om begonnen zijn,
want het is toch niet in alle ernst vol te houden dat
er in dit land behoefte is aan méér VPRO-
programma's dan er nu zijn? Ja, die kleine kern
van 100.000 VPRO-leden-per-definitie, die nu met
prijzenswaardige hardnekkigheid de kijkcijfers
van Nederland 2 op zondagavond uitmaken, die zal
wel willen dat de VPRO élke avond in de lucht is.
Maar die kwart miljoen nieuwe tientjesleden, die
zijn, denken we, alleen voor de gein even lid
geworden, die keken al vrijwel nooit zelf naar de
VPRO („alleen Koot en Bie, die zijn nog wel leuk")
en zullen dat ook in de toekomst niet doen.
Een spel om de macht in het Gooi, iets anders
kunnen we niet zien in die hele ambitie voor de A-
status, en dat geldt zowel voor de VPRO als voor
de EO. Dat dat spel wordt gespeeld is op zichzelf
natuurlijk wel voorstelbaar, want het lijkt aan de
vergadertafel wat gemakkelijker onderhandelen
als je getalmatig minstens dezelfde zwaarte hebt
als je tegenstrevers.
Maar dan moeten er liever maar niet van die
verheven inhoudelijke doelstellingen aan worden
gekoppeld. Stop de verloedering', de
wervingsslogan van de VPRO, slaat natuurlijk in
wezen nergens op. Zo exclusief is deze omroep ook
weer niet. Kijk maar 's naar zo'n modale VPRO-
zondag, met de grollen van Wim Schippers,
'Onrust' met de rappers in Los Angeles, een
chaotische gezondheidsdiscussie in 'Gemengde
gevoelens' (eerder en beter al gedaan in Rondom
tieneen ordentelijk maar helemaal niet bijzonder
wetenschapsmagazine, een Amerikaanse
comedyserie (ook te zien bij RTL Plus). Akkoord,
Paul Haenen annex dominee Gremdaat en
Margreet Dolman, da's echt VPRO. Hoewel? Dat
zou bij de VARA ook kunnen, of bij de IKON. En
Van Kooten en De Bie dan? De spectaculaire
ledenwinst verleidde Van Kooten zondag in eerste
instantie even tot een verlekkerd: „We zitten nu
bij een A-omroep, dat we dat nog mogen
meemaken!" Maar het duo komt nota bene van de
VARA, waar ze destijds 'Hadimassa' maakten, en
de VARA was toen al een A-omroep.
De Bie en Van Kooten zetten wel vraagtekens bij
zowel het omstreden begrip 'verloedering' als bij
het gehalte van al die nieuwe leden en stelden
meteen al grenzen aan de groei: iedereen die iets
doet of wil dat niet past in de doelstellingen van
het Simplisties Verbond moet liever meteen ook
maar weer opzeggen, de heren willen toch maar
liever onder ons blijven. Dat schetst aardig het
programmatische dilemma van de kersverse A-
zuil: wat moeten we straks met meer zendtijd? Ook
maar een kwisje?
Het lijkt ons hoe dan ook wel verstandig als die
zendtijd gevuld blijft worden door mensen die daar
hun beroep van maken. Die maken niet altijd
hemelbestormende televisie, dat kan ook niet,
maar weten wel ongeveer hoe de techniek in
elkaar zit. Het is in elk geval niet te hopen dat de
programmadirectie zich laat inspireren tot het
blijvend toelaten van de video-amateurs, zoals nu
gebeurt met de 'Beste
Iedereen die meer dan honderd nieuwe leden
heeft aangegeven krijgt een paar minuten zendtijd,
en zondagmiddag was daar het eerste uurtje van te
zien (er komen er nog twee). Nu zal het best leuk
zijn om voor een videocamera wat fratsen uit te
halen, goed een middagje dolle pret, maar de
resultaten zijn voornamelijk om te janken.
De enige bijdrage die zowel qua beeld als qua
geluid raakte aan professionaliteit was de clip van
die leuke Sallandse rock 'n rollband, die om op
deze manier op de televisie te komen flink wat
tientjesleden had geronseld.
We kunnen ons die argumentatie wel voorstellen,
maar het geeft wel te denken over de motivatie
van deze nieuwe leden. Het moet de VPRO-leiding
straks aan de vergadertafel toch ietwat onrustig
maken, dat die A-status op deze wankele wijze
verworven is. De grote vraag: maken al die
lolbroeken volgend jaar ook hun twééde tientje
NU IN DE BIOSCOOP!
Bob wil
je vriend zijn
...maar wil jij
Bob als vriend?
BILL
MURRAY
RICHARD
DREYFUSS
