Besnijdenis, het verbond met God
CeeAtv*'
(ét*1
m
Hygiëne
Feestmaal
Gemoedelijk
„Ik speel
mezelf
en ga me
overal eens
lekker mee
bemoeien"
Minder eng
Spannend
'£eicUc Sou/tcmt"
Onbekend maakt onbemind, zeggen ze
wel eens. Etnische, religieuze en culturele
minderheden hebben er overal ter wereld
mee te maken. Mensen hebben vaak snel
hun mening klaar over 'vreemde'
gebruiken. En dat kan leiden tot
vooroordelen of, erger nog,
vreemdelingenhaat. Ook in Nederland.
I Vie echter de moeite neemt zich in te
leven in zo'n andere cultuur, zal tot de
ontdekking komen dal veel gebruiken
eigenlijk heel logisch en verklaarbaar
zijn. En. belangrijker nog, gelijkwaardig
aan wat wij zelf doen. Vandaag de vijfde
aflevering in een serie over feesten bij
minderheden in Nederland. Feestdagen
die belangrijke gebeurtenissen in
iemands leven markeren.
DEN HAAG - Het kost enige
moeite om te achterhalen bij welke
familie in de omgeving een jonge
tje wordt besneden. We willen
graag zo'n gebeurtenis bijwonen.
Het is voor een serie, leggen we uit.
Kan dat?
„Ja ziet u, u belt eigenlijk iri de verkeer
de tijd van het jaar", zegt de woordvoer
ster van een Turkse vrouwenorganisatie.
„Bij ons gebeuren besnijdenissen meest
al in de zomer. Als de mensen op vakan
tie zijn in hun eigen land. En dan vieren
ze meteen een groot feest met hun fami
lie".
Maar zijn er dan helemaal geen moslims
die op dit moment hun kinderen hier in
Nederland laten besnijden? Het is zo'n
belangrijke gebeurtenis voor moslims.
Zo'n hoogtijdag mag in onze serie niet
ontbreken.
Via een tip van een Tunesische organi
satie komen we bij het Julianakinderzie-
kenhuis in Den Haag terecht. „Besnijde
nissen? Die vinden hier bijna aan de lo
pende band plaats", zegt het hoofd op
name gekscherend. „De kinderen wor
den hier 's ochtends gebracht en ze kun
nen dezelfde dag nog naar huis".
Een paar weken later is het zover. De
kleine Bilal Raja, vijftien maanden oud,
is aan de beurt voor zijn besnijdenis.
Zijn ouders, die beiden afkomstig zijn
uit Pakistan, zien in de wachtkamer de
minuten wegtikken, terwijl hun zoontje
geholpen wordt. Het loopt tegen twaal
ven. Volgens de doktoren duurt de in
greep maar een half uurtje. Vader Raja
is tot het laatste moment bij zijn zoon
gebleven toen hij onder narcose werd ge
bracht.
Moeder Raja, gekleed in de traditionele
kledij en met een lange, zwarte paarde-
staart, is een beetje zenuwachtig. Het zal
toch wel goed gaan, vraagt ze bezorgd
aan haar man, wanneer een ander echt
paar, wiens zoon later naar de o.k. werd
gebracht, al mag gaan kijken. „Maak je
niet ongerust", zegt haar man. „Onze Bi-
lal is veel kleiner. Misschien dat het
daarom wat langer duurt".
Over besnijdenis doen in de westerse
wereld soms gekke verhalen de ronde.
Wellicht omdat het hier letterlijk om een
'gevoelige' zaak gaat. Maar ook speelt
mee dat het gebruik vooral de laatste
tijd ten onrechte in verband wordt ge
bracht met de zeer omstreden vrouwen
besnijdenis die in sommige Afrikaanse
landen plaatsvindt, maar in de islamiti
sche wereld - met uitzondering van
Bilal is na de inrgi
al even wakker
weest, maar nu tt
weer in slaap geval
in de armen van z
moeder.
FOTO: STEPH
EVENHUIS
Egypte - uitzondering is.
Eenvoudig gezegd houdt de besnijdenis
bij een jongen in dat de voorhuid van de
penis wordt weggesneden. Een ritueel
dat al honderden zo niet duizenden ja
ren oud is. Bij de joden (ook Jezus was
besneden), bij de moslims, en bij samen
levingen in Afrika, Polynesië en Austra
lië is besnijdenis heel gewoon. Over de
preciese oorsprong bestaan verschillende
lezingen, maar de moslims gaan er van
uit dat het een opdracht is van de pro
feet. Het heeft daardoor een religieuze
betekenis en geeft een soort verbond aan
met God. Dat laatste zien de joden
eveneens zo. Maar besnijdenis heeft ook
alles te maken met hygiëne.
Bilals vader legt uit: „Wij moeten als
moslims vijf keer per dag bidden. En
dan moet je helemaal schoon zijn. Elke
keer wassen we ons gezicht, onze handen
en voeten en we spoelen onze mond en
neus een paar keer. Maar als een man
niet besneden is, blijft het onder de
voorhuid altijd vochtig. En in urine zit
ten ook bacteriën. Als je besneden bent,
blijft het daar schoon".
Vader en moeder Raja hebben er bewust
voor gekozen hun zoontje in Nederland
te laten besnijden en niet in Pakistan.
„De instrumenten zijn hier in het zie
kenhuis allemaal gesteriliseerd, zodat er
niet gauw infectie optreedt en de wond
snel geneest. In Pakistan kan de gene
zing soms wel weken duren. Onze oud
ste zoon, die nu acht en een half jaar is,,
hebben we ook hier in het ziekenhuis la
ten besnijden".
De besnijdenis is een van de belangrijk
ste gebeurtenissen in het leven van een
moslim. Na de ingreep wordt vaak een
waar feestmaal aangericht voor familie
leden en vrienden. Het liefst ging het ge
zin Raja zo snel mogelijk terug naar Pa
kistan om met de familie daar het feest
van Bilal te vieren. „Maar ja, ik denk
dat dat wat te duur wordt", verzucht va
der Raja. „We heb ook nog twee doch
ters, dus zijn we in totaal met zijn zes
sen. Nou, dan is de vliegreis al bijna niet
te betalen. En dan heb je nog zakgeld
nodig en we moeten natuurlijk voor
mijn familie en die van mijn vrouw
cadeautjes meenemen. Ik denk dat ik
daarom binnenkort hier maar een feest
organiseer. Maar dan moet ik eerst nog
wel een zaaltje vinden, want thuis is het
daar te klein voor. Ik denk dat ik mor
gen trouwens wel mijn moeder in Pakis
tan ga bellen om te vertellen hoe het al
lemaal gegaan is".
Vader Raja kan zijn eigen besnijdenis
trouwens nog goed herinneren. Die ver
liep niet zo pijnloos als bij zijn zoon
- want zonder verdoving. „Ik was al
wat ouder, ik schat een jaar of acht, ne
gen. Daarom weet ik het nog zo goed. Ik
werd door een aantal mannen stevig
vastgehouden en een van hen wees in de
lucht en zei: 'kijk eens naar die gouden
vogel'. Ik was even afgeleid en op het
zelfde moment gebeurde het. In Pakistan
heb je een soort kappers die dat doen.
Zo ging het bij mij ook. Ja, natuurlijk
deed het pijn, en ik zal ook wel een paar
keer gevloekt hebben. Maar je weet dat
alle jongens hetzelfde doormaken, dus
dat helpt".
Dan gaat de telefoon in de wachtkamer.
Bilal is terug op de zaal voor dagverple-
itilite
de
Cai
ging en zijn ouders mogen komen I
ken. Het is opvallend hoe gemoede
het ziekenhuis er eigenlijk uit ziet. V a
laagbouw, kinderstemmen in de gang,
keningen aan de muur. Het is moei
voor te stellen dat hier ook heel zi
kinderen worden verpleegd. Met B 0CtW
gaat het echter uitstekend. Het is nu ettin
geveer half een en hij ziet er al weer ;n
hoorlijk helder uit. „We proberen het
tijd zo uit te kienen dat de kinderen
bijkomen als ze weer op zaal terug zij
zegt een verpleegkundige.
Moeder Raja neemt haar zoon liefde
op de arm. Pijn heeft haar zoontje i»«
maar dat is vooral te danken aan
pijnstillers. Dorst daarentegen wel. m r
dus wordt er een lekkere fles slappe t
gemaakt. „Ja, wat wil je", zegt de va
van Bilal. „Hij heeft sinds gisterna
twaalf uur niks meer gegeten en gedr
ken. En nu is het toch bijna een ha
dag later".
Langzaam maar zeker komt Bilal w |(q
bij. Zijn piemeltje is met een klein ga
je bedekt. Verder niks. Het ziet er i
eng uit. Tegen de tijd dat-ie naar h
mag - het is dan ongeveer half vier
het kereltje een en al leven. Hij prob<
de plastic speelgoedtelefoon uit en
de ballonnen aan zijn bed vallen goe<
de smaak. De andere jongen die is
sneden staat al weer monter op beide rEÜJ^
nen. Beide vaders fotograferen trots 1 ;nlan
zoons. Zo'n dag als vandaag moet :nlan
eenmaal vastgelegd worden. „Ja, ze INDE!
men er snel weer bovenop, hè", z
Raja. „Mohammed geeft hen de kra^vER
daarvoor". rogf
t/puz;
Hoe de intocht van Sinterklaas AART STAARTJES HAALT SINTERKLAAS VOOR TIENDE KEER BINNEN
Hindelopen -is voor Aart
Staartjes altijd een verrassing. Al
tien jaar levert hij het
commentaar voor de televisie
bij de intocht van de
goedheiligman. Op geheel eigen
wijze verzint de commentator
ter plekke wat hij gaat zeggen.
Een gesprek met Aart Staartjes
over de aankomst van de Sint en
de speciale rol die hij daarin
vervult.
HILVERSUM - Tien jaar geleden
vroeg de NOS aan Aart Staartjes de
aanpak van de Sint Nicolaas-in-
tocht op televisie eens grondig te
veranderen. Hij kwam met een an
dere opzet, waarin centraal stond
dat de aankomst van Sinterklaas
meer verhaal bevat. „Sindsdien is
de intocht veel meer een kinderver
haal geworden", zegt Aart. „Er ge
beurt iets in die havens en op de
stoomboot. Soms verdwaalt de
boot, een ander jaar moet er een
andere boot worden geregeld en zo
gaat er altijd wel iets fout".
Het is nog een verrassing hoe de intocht
wordt; ik weet zelf nog niet wat er gaat
gebeuren. Ik verzin elk jaar wel iets an
ders, fantaseer daar wat. Als Sinterklaas
eenmaal aan wal is, gaat alles vanzelf en
voor die tijd klets ik alles aan elkaar.
Nee, ik ben niet meneer Aart. Die zou
alle cadeautjes voor zichzelf willen heb
ben. Ik speel mezelf en ga me overal
eens lekker mee bemoeien. Net als die
keer in Gorkum, toen de sluis te klein
bleek voor de boot waarmee Sinterklaas
aankwam. Ik ging de sluis meten, stelde
aan iedereen vragen en ging moeilijk
doen. Zo zie ik mijn rol".
Van de NOS krijgt Aart Staartjes bij de
presentatie alle vrijheid. Er is slechts één
gulden regel waaraan hij zich heeft te
houden: hij moet in Sinterklaas geloven.
Aart: „Dat staat als een paal boven wa
ter, anders is er niets aan. Ik krijg wel
eens kritiek van kijkers die zeggen dat ik
het niet serieus doe, dat ik het als een
cynische volwassene breng. Maar ik geef
commentaar als een gelovige. En zo kan
ik het ook alleen maar brengen. Voor de
kinderen tot een jaar of zes, zeven, voor
wie Sinterklaas echt bestaat moet die
boot gewoon uit Spanje komen".
De televisie-presentatie heeft een hele
verandering ondergaan, zoals ook Sinter
klaas volgens Aart een ander gezicht
heeft gekregen. „Kijk", legt hij uit terwijl
hij op de achterste poten van zijn stoel
wiebelt, „vroeger zag je Sinterklaas als
een autoriteit met een groot dik boek.
Als je zonden had begaan, belandde je
onherroepelijk in de zak en kon je met
de boot mee naar Spanje... geloofde je.
Het was toen een heel andere tijd. Auto
riteiten hadden toen gewoon veel meer
gezag. We zeiden 'u' tegen de meester en
de ouders; de koningin was toen net zo
onaanraakbaar als de paus'.
„Maar dat is allemaal veranderd. De ko
ningin loopt nu gewoon over straat. De
macht is nog wel hetzelfde, maar het
beeld is anders geworden in de loop van
de tijd. Dat geldt ook voor Sinterklaas;
tegenwoordig is hij veel humaner. De
zak en de roe zijn niet meer zo dreigend
Aart Staartjes:
„Sinterklaas is
nu veel
humaner dan
vroeger
FOTO:
FREDDY
SCHINKEL
en het is allemaal niet zo eng".
„Die andere tijd brengt ook met zich
mee dat we een andere presentatie op tv
hebben', vervolgt Aart. „Vroeger was
Mies Bouwman altijd bij de intocht van
Sinterklaas. Dat was de televisiekonin
gin, een hele beroemdheid. De intocht
had een heel andere lading. En ik? Ik
ben gewoon Aart Staartjes. Welnee, ik
ben helemaal geen bekende persoonlijk
heid. Wie het ook wel had kunnen doen
is Henny Huisman, dat is net zo'n gewo
ne, olijke oom".
Staartjes eet door uit de grote pot drop
die op de tafel in het redactielokaal van
de studio van 'Het Klokhuis' staat en
zegt dat Sinterklaas een feest is datFS
stand gehouden moet worden. „Hetj'
toch een veel leuker en vriendelijf
feest dan Kerst. Kerst is zo beladen i
zoveel dingen door elkaar heen. KeJ
gala, diners, rendieren... Met Sinterkl
éét je tenminste nog gewoon en het i
stoort het leven verder niet zo. De enl
toevoegingen zijn chocolade en ban»
Ik geloof ook absoluut niet dat Sint'
klaas vervangen kan worden door r
rage die nu opkomt rond Kerst. Bent
fek! Iedereen die nu denkt dat K#
innen enkele jaren Sinterklaas
dringt, komt daar nog wel op terug".;
„Europa '92 zal daar ook geen enkelei
vloed op hebben. Nederland is al zo la
één land. En kun jij het Limburgs
Achterhoeks dialect volgen? Ik niet, d
laat staan dat ik me één ga voelen i\jzze
andere Europeanen en hun tradities
overnemen. Nederland blijft Nederla de
Je hebt gewoon het meest met je eigeen
buurman te maken en zolang houden evrac
onze Sint nog wel", zegt Aart. fcfwo
„Het is gewoon een enig feest. Een Pfcikje
weken houdt het hele land het ver hl
vol. Iedereen gelooft even in Sinterklal
dat is toch prachtig? Als ik voor een f~~
portage voor Sesamstraat kleuterschofl^jy
bezoek, merk ik dat je met kinderen nf
gens anders over kunt praten dan oj
Sinterklaas. Ze vinden het nog ei
spannend als ik het vroeger vond. De
dachtenwereld van kleine kinderen]
daar helemaal op gericht, ze sturen te]
ningen en brieven naar de Sint. En
tuurlijk leest die oude man ze allemi
Dat moet je volhouden". J.DEBI
„En ja, die commercie er omheen,
zou je je heel druk om kunnen maki
maar ik geloof dat iedereen wel weet it u
een Sinterklaasfeest toch het leukstef
als je gezellig bij elkaar bent en je elkF1®6
kleine cadeautjes geeft. En voor een m er
jonair is een klein cadeautje iets tèn L
groots, dus ieder doet het op zijn eijtnie'
manier. En ik vier het rustig thuis, vj VQ(
woon, met wat cadeautjes, gedichten!
familie". N
t eei
i vc
