!o-produktie moet documentaire redden
Gebeeldhouwde
wereldpremière
"A? m.
üduiQowumt
KUNST /RTV/ FILM
13
ouden Ezelsoor voor
i»buut Ernst Timmer
Meest uitgebreide Cobra
archief onder de hamer
Rijksmusea vanaf
1993 zelfstandig
OS BELICHT DE ONDERGANG VAN VENETIE
»ej
luzie tussen Gerard Reve en Letterkundig Museum
Haye van der Heijden
schrijft musical
Uitstekende en
veelzijdige satire
van Pieter Dirk Uys
Rolling Stones tekent
contract met Virgin
lï
VRIJDAG 22 NOVEMBER 1991
2 JTERDAM De 36-jarige auteur Ernst Timmer
t dit jaar het Gouden Ezelsoor voor zijn literaire
lut 'Het Waterrrad van Tribe'. Deze prijs wordt
-4ijks toegekend aan een debuterende schrijver
wie in één jaar de meeste (literaire) boeken zijn
;ocht.
Koninklijk Verbond van Grafische Ondernemin-
(KVGO), die de prijs heeft ingesteld, reikt het
den Ezelsoor op 26 november in Amsterdam uit.
de prijs is een bedrag verbonden van 5.000 gul-
?n plastiek met bijbehorende oorkonde. Van
boek werden in 1990 in de eerste druk 2.046
(laren verkocht. Timmer beschrijft in 'Het Wa-
I van Ribe' hoe de hoofdpersoon de waarheid
bterhalen over de verdwijning van een vrijzin-
katholiek meisje.
Ernst Timmer
AMSTERDAM Precies 40 jaar na het uiteenvallen van de Co
bra kunstenaarsgroep, wordt op 10 en 11 december bij het veiling
huis Van Gendt Book Auctions het meest uitgebreide Cobra-ar
chief geveild.
Het betreft een particuliere collectie zeldzame en kostbare boe
ken, catalogi, grafiekmappen, documenten en bibliofiele uitgaven.
Van alle bij Cobra aangesloten kunstenaars, Appel, Alechinsky,
Jorn, Dotremont, Corneille, Rooskens, Constante, Claus, Brands
en Pedersen, zijn de meest fraaie en zeldzame documenten aan
wezig.
Van Gendt noemt de veiling „een pure sensatie", vooral omdat
alle bibliofiele edities, voorzien van originele litho's, etsen en an
der grafiek zeldzaam, bewaard zijn gebleven. Veel uitgaven zijn
bovendien voorzien van handgeschreven opdrachten. De op
brengt van de veiling wordt geschat op ruim 1 miljoen gulden.
DEN HAAG De Rijksmusea in ons land kunnen met ingang van
1 januari 1993 verzelfstandigd worden tot stichtingen of naamloze
vennootschappen (nv's).
Collecties en gebouwen blijven riikseigendom, maar de musea kun
nen verder zelfstandig een beleia uitstippelen ten aanzien van per
soneel, beheer en gebouwen. De overheid zal zich alleen nog be
moeien met de hoofdlijnen van het museumbeleid.
De verzelfstandiging heeft tot gevolg dat aan de ambtelijke rechts
positie van de werknemers een einde komt. Voor hen zal een col
lectieve arbeidsovereenkomst worden afgesloten na overleg tussen
werkgevers en ondernemers.
Welke rechtsvorm uiteindelijk gekozen wordt, stichting of nv, zal
afhangen van de grootte, de marktpositie en de mogelijkheid van
externe financiering.
Uitreiking
Bob Angelo
penningen
AMSTERDAM Minister d'Anco-
na van WVC reikte gisteravond tij
dens de opening van het tweede in
ternationale Gay and Lesbian Film
festival in Amsterdam drie Bob An
gelo penningen uit aan Benno
Premsela en de filmregisseurs Ulri-
ke Ottinger en Derek Jarman. De
onderscheiding is dit jaar door het
bestuur van het COC ingesteld en
wordt voortaan jaarlijks uitgereikt
aan personen, groepen of organisa
ties die zich verdienstelijk hebben
gemaakt op het terrein van de
homo- en lesbische emancipatie.
t-Boomkamp. NOS-t
NS PIËT
jVERSUM Als je
ïercieel denkende te-
ie-bazen diep in hun
kijkt, blijkt dat ze ei-
lijk niet zo veel zien in
documentaire. Als
ige-object zijn de
doorwrochten
'kstukken heel gewild,
ir de keerzijde is dat
jroduktie ervan uiterst
tbaar is. Bovendien
uiteindelijk slechts
het Wi i relatief kleine groep
(nsen naar het eindre-
MU1 laat.
dat betreft kan het geld
er worden gestoken in
ni-)series, films of soaps,
ir is tenminste een aanzien-
aantal buisklanten voor te
den. Behoor je tot de
"insey-school, dan zeg je
over de documentaire: „weg
ermee". Dat je daarmee de te
levisie degradeert tot een amu
sementshal vol eenarmige
bandieten, zal je zo een worst
zijn. Toch zijn de meeste cij
fers minder grimmig dan
wordt gedacht. Rients Slippens
(hoofd-cultuur van de NOS)
weet daar alles van. De waar
dering ligt hoog (7.3), er* wordt
intensief naar gekeken en ge
meten over tachtig documen
taires blijkt dat gemiddeld zo'n
280.000 mensen er naar kijken.
Om alle amusements-freaks
voor te zijn, die het buis-aan
bod graag tot één grote een
heidsworst kneden, zoekt de
NOS naar manieren om de
tachtig documentaires, die de
omroep jaarlijks aflevert, niet
te bombarderen tot een verge
ten programma-soort. Het co
produceren met andere maat
schappijen lijkt de beste oplos
sing te bieden, want op die
manier hebben meer geïnte
resseerden voor een aanvaard
baar bedrag een prachtig
werkstuk in huis. De NOS co
produceert zo'n veertig pro
gramma's met anderen. Zo ook
de documentaire 'Venetië bo
ven water', dat in samenwer
king met Radio Nederland
Wereldomroep- televisie werd
gemaakt. Bovendien deden
ook de UNESCO, de Stichting
Publieksvoorlichting Weten
schap en Techniek en de Eu
ropese Commissie een duit in
het zakje. Inmiddels heeft de
Wereldomroep zich bereid
verklaard nauwer samen te
werken met de NOS als het
gaat om wetenschappelijke on
derwerpen. 'Venetië boven
water' is de tweede produktie
in korte tijd. De eerste was
'Wachten in de wolken' over
de toekomst van de luchtver
keersleiding.
Arabische landen
Wereldomroep-woordvoerder
Van der Horst beaamt dat de
documentaire niet direct is
weggelegd voor een plaatsje in
de kijk-top-tien, maar weet te
gelijkertijd dat elk respectabel
televisie-stationzijn documen
taires heeft. 'Venetië boven
water' is inmiddels verkocht
aan de Arabische landen, ter
wijl Engeland, Spanje en Zwe
den er belangstelling voor
hebben. Vreemd genoeg heeft
Italië de produktie afgewezen,
maar dat komt volgens Van
der Horst omdat de RAI (de
Italiaanse staatsomroep) geen
geld heeft om programma's
aan te kopen.
'Venetië boven water' is een
degelijk produkt, dat met een
journalistiek oog is gemaakt.
De makers hebben niet ge
zocht naar dramatiek, wilde
geen prettig ogend kijkvoer
maken en laten dus geen be
kende mensen aan het woord.
Ze kiezen voor een onder
bouwd verhaal, leggen hun
vingers op de wonden, maar
tonen tegelijkertijd de schoon
heid van de stad waar zoveel
mis is. En Venetië heeft als de
koningin van de zee, echt heel
veel problemen. Zo is er het
water dat vooral in de winter
aan de funderingen knaagt, is
er de vervuiling door de land
bouw en de in de buurt gele
gen chemische industrie en is
er de bureaucratie. Inmiddels
is het 23 regeringen gelukt om
alle plannen en voorstellen
een papieren-i
te laten
Jongeren
Ooit had Venetië 170.000 in
woners (Londen en Parijs toen
elk 40.000), maar steeds meer
jongeren trekken weg omdat
ze het idee hebben in een mu
seum te wonen. Er zijn in de
loop der jaren wel wat plan
nen opgezet om mensen terug
te krijgen onder meer door
stevige huursubsidies uit te de
len, maar ze waren allemaal
tot mislukken gedoemd. Vene
tië is te duur voor de Italianen
en wordt daardoor steeds meer
een toeristenstad. Ondertussen
tast het zout het marmer aan,
knaagt het water aan de fun
damenten en heeft de vervui
ling voor een explosieve al-
gengroei in de lagune gezorgd.
Per dag wordt vijfhonderd ton
algen opgehaald. Om het wa
ter en dan met name het ver
schil tussen eb en vloed beter
te regelen, is een consortium
opgericht die de mogelijkhe
den van een stormvloedkering
bestudeert. Twintig jaar gele
den werden de eerste plannen
ingediend. Nu, na al die jaren
en een stortvloed aan informa
tie, is pas de toestemming voor
de proefbouw van de storm
vloedkering binnen. De bu
reaucratie viert hoogtij in Ita
lië. Bij het behoud van Venetië
is sprake van maar liefst 54
beslissingsniveaus. Dus te^en
de tijd dat iedereen zijn
heeft gegeven, i
in de 5
Overal in
Venetië
worden
funderingen
aangetast door
het (zoute)
water.
FOTO: NOS
i-best-
HAAG Het Letter-
ndig Museum in Den Haag
de voor 1993 geplande
1S toonstelling over Gerard
waarschijnlijk niet laten
Joijaan vanwege een ruzie
?n alle j de schrijver. Dat heeft di-
wat h( icteur Anton Korteweg giste-
je n bevestigd. Het museum
°m 1de de tentoonstelling orga-
ve ieren vanwege de 70ste ver-
de
n knalj
;ns ierr,
oorschi cei
schuld indestiene drukken
rkt. Reve is het daarmee
i
zijn.
pheus overwegen
ippen tegen
recteur
IPELDOORN Voorzitter
yat slei
*1 pel
i de
gaat echter ook
bibliografie over hem pu-
Daarin worden ook
oneens, omdat dit
laars van valse drukken zou
helpen bij de opsporing ervan.
Bovendien zou het drukken
van valse uitgaven erdoor
worden gestimuleerd.
De handel in valse drukken
neemt al een grote vlucht: on
langs werd er 2500 gulden
neergeteld voor een valse
Reve, aldus diens woordvoer
der Joop Schafthuizen. Hij
noemt het opnemen van valse
drukken in een bibliografie
„uitlokking tot misdrijf". Dat
het om een wetenschappelijke
uitgave gaat waarbij de samen
steller niet op de stoel van de
rechter kan gaan zitten, maakt
volgens hem niet uit. „Ook in
de wetenschap zijn dingen die
niet openbaar gemaakt kun
nen worden."
Drieluik
Uit boosheid heeft Reve aan
het begin van de ruzie al een
in bruikleen gegeven drieluik
uit het museum terug laten
halen. Na ruggespraak met
minister D'Ancona (cultuur)
besloot het museum de 44 van
Reve bekende „roofdrukken"
niet in de bibliografie zelf,
maar in een appendix te publi
ceren. Maar ook daarin kon de
schrijver zich absoluut niet
vinden. Hij zegde zijn vertrou
wen in het museum definitief
op. Korteweg ziet nu weinig
kans een echt goede tentoon
stelling te organiseren, want
de medewerking van een
schrijver is daarbij toch echt
nodig. Het samenstellen van
de bibliografie zal nog wel
lukken, volgens hem. Waar
schijnlijk in september vol
gend jaar verschijnt de door
D'Ancona voorgestelde versie,
dus met de valse drukken in
een appendix.
Korteweg zegt het te betreu
ren dat er valse drukken wor
den vervaardigd, maar dat ze
nu eenmaal in een bibliografie
thuishoren. Aan de ene kant
vindt hij het zelfs al is hij
het absoluut met genoemde
praktijken oneens een beet
je een eer voor een schrijver
dat mensen de moeite nemen
diens werk ook in valse druk
ken uitgeven. Het zegt het één
en ander over het belang van
een auteur, aldus Korteweg.
Reve is met 44 valse drukken
één van de koplopers onder de
schrijvers van wie „roof- of pi
ratendrukken" worden ver
spreid.
houwburg Orpheus, zal de
rgemeester van Apeldoorn
voorzitter van de raad van
(Deltie mm'ssai"issen) verzoeken op
dat niei kortst mogelijke termijn
te mo n vergadering te beleggen
een d er het ontsla8 van twee gar"
elkaai r°bedames van de schouw-
0P7amu lr8- Directeur Stants van het
teTie!Eater heeft de vrouwen (44
48 jaar) de laan uitgestuurd
1 te oud zouden zijn. Als
n zich^3"15 z^n personeelsbeleid
Waaret w'jzigT -kan hij een hecht
j nover zich verwachten", al-
s Rous. Hij verwacht dat de
mmissarissen van Orpheus
ppen zullen ondernemen.
Vrouwenbond FNV in
leldoorn, de Rooie Vrouwen
ilderland en de PvdA in
I)eldoorn hebben met woede
.'ageerd op het ontslag van
twee 1
ADVERTENTIE
Slechts
3 voorstellingen
in Rijswijk
Giechelen
Nederlands Danstheater in het
AT&T met 'Synaphai', 'Duende' en
'Raptus', gisteravond. Herhalingen
'Synaphai' en 'Raptus'
Rembrandt
van Rijn, deze
leden van het
christelijke
vrouwenkoor
Hosanna uit
Spakenburg.
Het koor
bezocht na een
optreden in de
Rai het
Rijksmuseum
in Amsterdam.
FOTO: ANP
In het Holland Dance Festival
in Den Haag volgen de we
reldpremières elkaar in steeds
sneller tempo op. Niet alleen
bij kleinere ensembles, maar
nu ook bij het Nederlands
Danstheater. De topgroep, die
gisteren in het AT&T Dans
theater bewees technisch en
stilistisch inderdaad superieur
te zijn aan de afgeleide jeugd-
en seniorentakken NDT 2 en
ge wederkeer van Nacho Dua-
to, eens Jiri Kylians gedood
verfde kroonprins en nu al
een jaar doende in zijn geboor
teland een te groot bureaucra
tisch ensemble artistiek te sa
neren. Kracht en drift zijn
naast ongedurigheid en on
rustgevoelens altijd al zijn cho
reografische vertrekpunten
geweest. In de reprises van
D'Ancona wil meer steun voor
leesbevorderende tv-programma's
AMSTERDAM Minister D'Ancona (cultuur) wil televisiepro
gramma's die het lezen van boeken bevorderen daadwerkelijk
steunen. Zo overlegt haar ministerie met het Commissariaat
voor de Media over versoepelde toepassing van de huidige rege
ling voor sponsoring van dergelijke programma's. Ook stelt zij
extra geld beschikbaar voor leesbevorderende programma's en
heeft ze het Stimuleringsfonds Nederlands Culturele Omroep-
produkties gevraagd voorrang te geven aan zulke programma's.
Directeur-generaal Riezenkamp van WVC, zei dit gisteren in
een toespraak op een congres van de Landelijke Vereniging van
Neerlandici in Amsterdam. Hij verving de minister, die verhin
derd was. D'Ancona maakt zich geen zorgen over het verdwij
nen van de Nederlandse taal. Ook verwacht ze niet dat het Ne
derlands zal degraderen tot een tweederangs taal. Wel is zij be
zorgd over de teruglopende belangstelling voor Nederlandse li
teratuur bij de jeugd.
AMSTERDAM Haye van der Heijden schrijver onder
meer van de tv-serie 'In de Vlaamsche pot' heeft een Neder
landse musical geschreven, die onder de titel 'Roze Krokodillen'
volgend jaar oktober in Arnhem in première gaat.
Martin van Dijk, componist en begeleider van Adèle Bloemen-
daal zal de muziek van de musical schrijven. Het impressariaat
Gislebert Thierens in Amsterdam heeft dit gisteren bekendge
maakt. Aan de musical werken dertig mensen mee.
De hoofdrol wordt vertolkt door Vera Mann, die eerder hoofd
rollen speelden in 'Evita', 'Dear Fox' en 'Les Misérables'. 'Roze
Krokodillen' is volgens het impressariaat een musical vol extra
vaganza, travestie en humor. „Pure soap en „camp" van eigen
bodem."
Pieter Dirk Uys en Lizz Meiring spe
len An audience with Evita Bezui-
denhout. Tekst en regie: Pieter Dirk
Uys. Decor en kostuums: Nicholas
de Klerk en Mari Hauptfleisch. Ge
in de Leidse
Schouwburg. Tournet
reograaf, die pas op zijn 19e
jaar ballet ging studeren 12
jaar te laat dus altijd nog
met zijn vak vecht. Zijn nieu
we ballet 'Duende' is al veel
evenwichtiger. Debussy was
zijn inspiratiebron, bij uitstek
geschikt Duato's choreogra
fisch narcisme te weerspiege
len. Met als resultaat het ge
stalte geven van de „soul" van
deze muziek in sculpturaal op
gestelde groepen van gestolde
plastische schoonheid. In feite
een gebeeldhouwde wereld
première en een blijvende
aanwinst voor het repertoire
van het NDT. Het voortreffe
lijk musiceren van het Neder
lands Balletorkest droeg onge
twijfeld bij tot het grote succes,
dat dit podiumgeschenk uit
Spanje vooruitlopend op
het Sint Nicolaas gebeuren
publiek oogstte. Het kleine
premièrevlekje in de samen
werking tussen belichting en
orkest zal in de komende
voorstellingen uiteraard zijn
weggewist.
Pieter Dirk Uys maakt
zich en zijn publiek al een
tijdje lang vrolijk over de
Zuidafrikanse samenle
ving, op een manier die
tegelijk uitbundig, kolde
riek en wrang is. In zijn
nieuwe anti-apartheid-
show is hij niet meer al
leen, maar speelt hij met
Lizz Meiring, wat het toch
al grote aantal rolen van
de avond nog eens ver
dubbelt.
Centrale figuur is Uys' creatie
Evita Bezuidenhout. Zij is am
bassadrice in het thuisland Ba-
petikosweti, past zich vrijwel
flansrijk aan aan het nieuwe
,uid Afrika, maakt daar even
veel misbruik van de zwarten
en heeft volgens zichzelf dui
delijk haar stempel gezet op de
internationale politiek. Het
publiek verwacht ze 's avonds
welwillend op audiëntie.
Maar voor het zover is ver
maakt ze zich boven met mi
nister Pik Botha en komen er
beneden op de ambassade al
lerlei mensen langs. Haar per
soonlijke secretaresse Bokie
Bam wordt er in verwarring
gebracht door haar familiele
den die haar willen weghalen
omdat de ideeën hun er veel te
liberaal zijn. Haar vader is do
minee bij de Nederduits her
vormde gemeente en haar
broer fervent lid van de Afri
kaner Weerstandbeweging. Ze
zet ze stevig en grappig neer.
Uys zelf komt onder andere
langs als Pieter en Pik Botha,
John Major en Winnie Mande-
la. Hij parodieert vooral hun
ijdelheden, heel knap en erg
geestig. Na de pauze steelt hij
de show als Evita. Omdat het
publiek vragen kan stellen ligt
het verloop van de audiëntie
niet vast, maar hij is volledig
meester van de situatie en im
proviseert alles naar zijn hand.
An audience with Evita Bezui
denhout is een uitstekende
voorstelling, grappig voor bui
tenstaanders en dolkomisch
voor insiders in de Zuidafri-
kaanse politiek en Pieter Dirk
Uys is een rasacteur en -ko
miek die maatschappijkriti
sche satire maakt over en op
een plaats waar dat ondanks
de versoepeling van de apart
heid nog heel opportuun is.
Iraanse zangeres
mag weer optreden
NICOSIA— Voor het eerst
sinds de islamitische revolutie
van 1979 in Iran heeft een
zangeres in het openbaar mo
gen optreden. Dit heeft het
Iraanse persbureau IRNA gis-
tern bekendgemaakt. Parisa,
een beroemde vocaliste, gaf in
een woning in Teheran vier
dagen lang concerten die door
zo'n 200 vrouwen werden bij
gewoond. De gebeurtenis
stond in het teken van de ge
boortedag van Zeinab, dochter
van Ali, de schoonzoon van de
profeet Mohammed. Na de
Iraanse revolutie bepaalde ay
atollah Ruhollah Khomeini
dat muziek on-islamitisch was.
Musea 22 miljoen keer bezocht
DEN HAAG De Nederlanders gaan steeds vaker naar het
museum. Vorig jaar werden 22 miljoen museumbezoeken afge
legd, twee miljoen meer dan het jaar daarvoor. Het ministerie
van economische zaken constateert vooral belangstelling voor
specifieke tentoonstellingen zoals die over Van Gogh.
LONDEN De Engelse groep
The Rolling Stones heeft een
nieuw platencontract afgeslo
ten met Virgin. Het zou gaan
om een overeenkomst voor
tien jaar waarin in elk geval
drie geluidsdragers moeten
verschijnen en waarin ook het
hergebruik van het oude Sto-
nes-materiaal, dat na 1971 ver
scheen, is opgenomen. Met het
contract is een bedrag gemoeid
dat ligt tussen de tachtig en
honderd miljoen gulden. Het
vertrek van het vijftal bij de
Japanse electronica-gigant
het pensioen van Rolling Sto
nes-bassist Bill Wyman (55).
Hij heeft de overeenkomst met
Virgin-baas Richard Branson
met ondertekend. De bedoe
ling is dat The Rolling Stones
het uitbrengen van de eerste
elpee voor Virgin in 1993 laat
samenvallen met een concert
serie, die de groep voor de
laatste keer over de wereld
moet voeren Keith Richards,
die als solo-artiest al onder
contract staat bij Virgin, liet
weten met The Rolling Stones
te willen bewijzen dat rock
and roll niet aan leeftijd is ge
bonden
