Filippijnen
mancipatie nog
naar net begonnen
American zet
'okker-opties
,)m in order
ran 1,5 mld
V-&
ySgid^cSotvuxiit
Pleidooi Lubbers voor invoering plan-Simons
Bredase voor derde keer verkracht
Een plek om
te zitten
Meer banen erbij
Kernreactor Petten
Help nu.
GIRO: 1111.222
Amerikaanse 'denktank' vestigt zich in Delft
BINNENLAND
MAANDAG 18 NOVEMBER 1991
ïnder gevallen van
ds dan vorig jaar
.VERSUM In de eerste helft van dit
is het aantal mensen met aids gedaald
ergelijking met vorig jaar. In het eerste
jaar van 1991 hebben 191 mensen aids
,'°fregen.
antwi dezelfde periode van vorig jaar waren
rzuil er 213. Dat blijkt uit cijfers van de Na-
iekorr tale Commissie Aids Bestrijding (NCAB).
isten ,r ïaar sc^at de NCAB dat in totaal
mensen aids krijgen. Vorig jaar waren
er 402. Het is voor het eerst dat, sinds in
in Nederland aids werd geconstateerd,
?gereljaarlijkse groei is veranderd in een da-
In totaal hebben in Nederland tot nu
1886 mensen aids gekregen, aldus
AB-voorzitter prof. drs E.W. Roscam
-,rëan S
k-So?'3'
sgan|
Bil f
angri
?r
op z J
vrijb
gres
>ing-
DEN BOSCH/UTRECHT
De nieuwe stelselwijziging
ziektekostenverzekering moet
voortvarend worden inge
voerd.
Premier Lubbers hield daarvoor
zaterdag in de Brabanthallen in
Den Bosch tijdens een CDA-bijeen-
komst een vurig pleidooi. Hij ver
weet critici op het plan-Simons een
te behoudende opstelling. Dezelfde
mensen die jaren geleden hebben
geroepen dat de oplopende kosten
van de gezondheidszorg niet op
hun beloop moesten worden gela
ten, vinden dat het nu maar zo
moet blijven. Menselijk, aldus Lub
bers, maar wel het spiegelbeeld van
eerdere uitspraken. Morgen buigt
de Eerste Kamer zich over het
wetsvoorstel. De CDA-fractie in de
Senaat heeft bedenkingen tegen in
voering van het plan.
Lubbers liet zaterdag blijken veel
te voelen voor het vrijdag gepubli
ceerde rapport van de commissie-
Dunning. Hij vindt ook dat de ziek-
tekostenverzekerde, net zoals parti
culiere verzekerden, een eigen risi
co moeten kunnen laten inbouwen
in het verzekeringspakket. Hij
waarschuwde er wel voor dat dit
een enorme cultuuromslag zal ver
gen, daar men nu gewend is aan
een compleet pakket van over
heidsvoorzieningen.
De meeste Nederlanders weten
nauwelijks wat het plan-Simons in
houdt Een onderzoeksbureau dat
die kennis wilde peilen, moest de te
ondervragen 500 mensen er zelfs
eerst informatie over toesturen.
Slechts een kwart is voorstander
van de plannen en meer dan de
helft is negatief, vooral vanwege de
verwachte aanslag op hun porte
monnee. Na het ontvangen van de
informatie zei 64 procent te weten
wat de stelselwijziging inhoudt.
Maar bij het spontaan noemen van
enkele belangrijke aspecten kwam
38 procent niet verder dan 'basis
verzekering' en 17 procent wist dat
het 'voor iedereen' zou gelden.
Slechts vijf mensen noemden 'kos
tenbesparing' wat de essentie van
het gehele plan is. Van acceptatie
plicht had niemand gehoord Twee
procent had iets opgevangen van
een 'eigen risico'.
De negatieve mening overheerst in
alle lagen van de bevolking en on
der alle politieke stromingen. Ook
de manier waarop men nu verze
kerd is heeft daarop geen invloed.
De bereidheid tot het nemen van
een eigen risico, als daarmee de no
minale premie omlaag gaat, is niet
erg groot. Bijna de helft wil niet
zo n eigen risico.
*elf o STERDAM Ameri-
Airlines, de grootste
jitvaartmaatschappij in
Verenigde Staten,
n ko eft opties op 38 vliegtui-
van het type Fokker-
omgezet in zekere or-
rs. Daarmee is een be-
ag gemoeid van onge-
er 1,5 miljard gulden,
beslissing over 37 an-
re opties wil de maat-
ïappij uitstellen van
edio 1992 tot na 1995, zo
«eft een woordvoerder
Fokker in het week-
nde meegedeeld.
nerican Airlines plaatste
art 1989 een order voor 75
100's en nam toen opties op
eens 75 van die toestellen,
verschuiven van de beslis-
w over 37 opties is volgens
woordvoerder van Fokker
en groot probleem voor het
derlandse bedrijf omdat de
eduktie voorlopig niet in
vaar komt. De toestellen zou
den pas in de tweede helft van
de jaren negentig moeten wor
den afgeleverd. Het is heel
goed mogelijk dat American
na 1995 besluit de vliegtuigen
alsnog te kopen.
American Airlines heeft tot
het opschuiven van de opties
besloten in het kader van for
se besnoeiingen op de investe
ringsplannen voor de komen
de vier jaar. De uitgaven in de
periode 1992-1995 worden met
8,2 miljard dollar verminderd
tot 13,8 miljard dollar wegens
de onzekere vooruitzichten
voor de luchtvaart.
De maatschappij had de vloot
willen uitbreiden van 602 tot
775 vliegtuigen, maar het aan
tal zal nu beperkt blijven tot
682. Er zijn in totaal opties op
93 vliegtuigen geschrapt. Naast
de 37 F-100's gaat het om
twaalf Boeing 767's, 33 Boeing
757's en elf toestellen van het
type MD-11 van McDonnell
Douglas. De vliegtuigen verte
genwoordigen een waarde van
5,2 miljard dollar.
Herdenking
Een vrouw staat
in gedachten
verzonken op het
Duitse
oorlogskerkhof in
Ysselstein
(gemeente
Venray). Zij was
een van de
ongeveer 700
bezoekers die
deelnamen aan
de jaarlijkse
doden
herdenking. Op
het kerkhof liggen
ongeveer 32.000
gesneuvelde
militairen uit de
Tweede
Wereldoorlog. De
herdenking
verliep zonder
enig incident.
FOTO: ANP
BREDA Een 52-jarige Bre
dase vrouw is in de nacht van
zaterdag op zondag voor de
derde keer binnen tweeëneen-
halve maand door vermoede
lijk dezelfde dader in haar
flatwoning in Breda ver
kracht. Het slachtoffer is to
taal overstuur opgenomen in
een ziekenhuis. De alleenwo
nende vrouw sliep vanwege de
eerdere verkrachtingen in
haar woonkamer op een ma
tras. Zij had alle tussendeuren
van haar flat op slot gedaan.
Toen zij wakker werd van
glasgerinkel, vluchtte zij naar
het balkon om hulp te roepen.
Nog voordat zij de aandacht
kon trekken van een toevallig
passerende auto, greep de da
der haar bij de nachtkleding,
trok haar terug de woonkamer
in en verkrachtte haar Ook
dit keer nam hij na de ver
krachting wat huishoudgeld
mee van het slachtoffer. De
politie heeft een speciaal team
van zeven rechercheurs op de
zaak gezet.
door BERT JANSMA
Aan de café-bar zat een jongeman met een
verhaal. Hij richtte het wat wijds, dus ik luisterde
mee. Het ging over een treinreis. Ik viel binnen
toen hij net een plaatsje op het balkon van de trein
ingenomen had: „Ik zit altijd op zo'n klapstoeltje
m'n krantje te lezen, dan hoef ik niet voortdurend
tegen een overbuurman aan te staren Helaas
voor hem stapte er een grote groep jongeren in.
Het balkon liep vol, de verteller moest staan. Hij
imiteerde vervolgens de conversatie van de groep.
Duidelijk niet met liefde. Zijn accent kreeg iets
hols. en gestudeerds: „Ik hoorde niets anders dan
escaleren, actie voeren, dat de overheid nu
eindelijk die lokaliteiten ter beschikking moest
stellen Ik maakte op dat het over studenten ging,
kunststudenten misschien, terug van of op weg
naar een protest.
De verteller ging verder met een dialoog. „Een
van die gasten vraagt: Verwacht jij de controleur
nog? Kan je wel vergeten, is 't antwoord, véél te
druk Prima, zegt die vraagsteller, want ik rij
zwart". De reis ging verbaal verder tot de
volgende halte. De jongeman aan de bar: „Daar
staat een meneer met een tas die wil instappen.
Maar dat volle balkon wijkt niet. De man kijkt
wanhopig, weet niet hoe hij zich binnen moet
wringen Ik krijg opeens een vlaag voor m 'n ogen.
Ik heb nog nooit zoiets gedaan, en ik zal het ook
waarschijnlijk niet meer doen. Maar ik pak die
jongen die zo trots liet weten dat hij geen kaartje
had, druk hem naar buiten en zeg tegen die
meneer met die tas: Stapt u maar in. deze knul
hier wilde er toch net uit om een kaartje te gaan
kopen
De treindeuren en zijn verhaal sloten zich abrupt.
Het vervolg heb ik niet gehoord. Hoe reageerden
de vrienden van die uitgezette jongemanSolidair
ruziënd0 Met stomheid geslagen? Ik vond het een
uniek verhaal. Maar wat moest ik er van denken?
Minister Hirsch Ballin had een paar dagen
daarvoor op het Christelijk-Nationaal Congres een
toespraak gehouden over vervagend normbesef in
een samenleving. De normen worden in abstracto
aanvaard, maar de naleving ervan wordt met een
zekere voorliefde" aan anderen over gelaten.
Aldus Ballin. Hij had het over een terugtredende
overheid die ruimte moet creëren voor de eigen
verantwoordelijkheid van de burger. Wat zou
Hirsch Ballin gedacht hebben bij deze
ongediplomeerde rechtshandhaver in de trein?
Was dat zo'n vorm van overgenomen
verantwoordelijkheid door een burger? Of was het
uit de trein zetten van die zwartrijder een mini-
vorm van terreur? Had de verontwaardigde
verteller misschien gewoon de pest in dat hij niet
kon zitten? Ra ra, wie weet het.
idaag vergaderde de Tweede Kamer met staatsse-
etaris Ter Veld over het emancipatiebeleid. Het
heelde niet veel of de bijeenkomst was geschrapt,
ndat er, zoals een woordvoerster zegt, eigenlijk niets
om over te praten.
at werpt de vraag op of er nog iets valt te emancipe-
OICK HOFLAND
EN HAAG Het beeld ver-
idert langzaam. In de recla-
is de vrouw niet altijd
eer de huisvrouw of de se-
etaresse, maar ook de be-
ijfsleider, de bedenker van
lossingen, of degene die het
itiatief neemt als het om
ersieren' gaat. Tegelijk ma
il mannen reclame voor
ifzuigers, houden monologen
gen hun pasgeboren kind of
ten hun splinternieuwe auto
wr een woedende vriendin
taal vernielen.
lies bij elkaar worden de
rhoudingen tussen mannen
vrouwen evenwichtiger,
i]n de beelden niet meer zo
treotiep en hebben vrouwen
k iets te vertellen. Maar, is
kritiek van vooral de vrou-
enbeweging, het is nog veel
weinig. Het aandeel van
rouwen op de arbeidsmarkt
minimaal en de houding van
annen ten opzichte van
ouwen kan nog veel beter,
let begin van emancipatie,
an werkelijke gelijkheid, is
maar het is niet meer dan
:n begin. De jaren negentig
illen bij uitstek het tijdperk
larin vrouwen moeten
ofiteren van de verandering
het denken, die met name
or het feminisme is ingezet,
it opmerkelijke is dat eman-
patie in deze betekenis voor
gelijk worden aan de
an. Zo'n twintig jaar geleden
had het feminisme nog een
prachtig scenario voor de we
reld in gedachten. Het levens
geluk van mensen zou worden
bepaald door zaken als cul
tuur, muziek en rust. Maar de
werkelijkheid was, als altijd,
weerbarstiger dan de droom.
Het geluk van vandaag is in
grote mate gebaseerd op
macht, invloed, status en ar
beid.
Deze normen worden be
schouwd als typisch manne
lijk. Vrouwen hebben er de
laatste jaren vooral naar ge
streefd aan die normen te vol
doen; ze voelen zich pas gelijk
als ze ook macht, invloed, sta
tus en betaald werk hebben.
Daarmee is de klassieke man
nenwerk! de maat der dingen
geworden, terwijl het klassie
ke feminisme zo graag had ge
zien dat vrouwen zichzelf tot
de maat der dingen maakten.
Verarming
Van dat laatste is totaal geen
sprake en daardoor bestaat het
gevaar dat de emancipatie
over pakweg tien jaar slechts
ten dele gelukt zal zijn. Dan
hebben veel meer vrouwen
banen, belangrijke en invloed
rijke banen ook, met inbegrip
van beroepen die tot voor kort
alleen voor mannen toeganke
lijk waren. Daarmee worden
vrouwen mannen en ontstaat
er een uniform seksebeeld en
dat zou een enorme culturele
wikkeling is er natuurlijk wel.
Ongeveer een eeuw geleden
was het huwelijk voor veel
vrouwen een gevangenis, had
den ze geen enkel recht, en
ook geen stemrecht. De onge
lijkheid was vooral econo
misch en politiek en het is be
grijpelijk dat de strijd van
vrouwen zich vooral daarop
richtte. Met succes, want ver
geleken met toen is er enorm
veel veranderd. Toch zijn, of
beter misschien: vóelen vrou
wen zich nog vaak machteloos.
Dat gevoel is met name sterk
op een ander vlak: de seksuele
verhouding. Het recente Post
bus 51 spotje van de overheid
is daar een schoolvoorbeeld
van. Opdringerige mannen
worden aangesproken (veroor
deeld) op hun gedrag. Daar
mee wordt de eeuwenoude op
vatting over de verhouding
tussen mannen en vrouwen
bevestigd dat de man het initi
atief neemt en de vrouw er
niets tegen kan doen.
Met andere woorden: in elke
situatie is de vrouw per defini
tie slachtoffer. Vrouwen
schikken zich nog maar al te
vaak in de mannelijke orde,
zowel in hun relaties als in
hun beroepsleven. Volgens fe
ministen komt dat doordat er
een ingebouwde ongelijkheid
bestaat tussen mannen en
vrouwen op het- gebied van
geld, macht en seksueel initia
tief. Vrouwen zouden bang
zijn dat aan de kaak te stellen,
omdat ze dan het gevaar lopen
alles te verspelen, hun relatie
en hun kans op een baan en
economische zelfstandigheid
ofwel geld én macht.
Dat beeld klopt maar ten dele.
Het idee dat mannen per defi
nitie overheersers zijn (ma
cho's) is net zo kwalijk als de
opvatting dat vrouwen nu een
maal slachtoffer zijn van hun
wezen. Emancipatie is het pro
ces naar wezenlijk gelijkwaar
digheid van mannen en vrou
wen. Daarbij zullen mannen
moeten leren dat de vrouw er
niet louter voor hun plezier is
en zullen vrouwen voor alles
moeten leren, moeten besef
fen, dat ze hun leven in eigen
hand hebben, dat ze zelf be
slissingen kunnen nemen.
Spieren
Een nieuwe feministische stro
ming die zich inmiddels lijkt
aan te dienen, heeft het recen
te optreden van de Chippen
dales aangegrepen als uiting
voor dat nieuwe, zelfbewuste
re denken. Het betrof hier een
groep Amerikaanse mannen
met spieren als kabels in per
fect geproportioneerde lijven.
De voorstellingen waarin ze
gaarne de broek lieten zakken,
werd door duizenden enthou
siaste vrouwen bijgewoond.
Dat leidde tot heftige discus
sies. „Vrouwen willen dus toch
alleen maar macho's. Waar
blijven ze nou met al die ver
halen dat ze zo graag wat
'vrouwelijker' mannen willen,
die ook stofzuigen?", riepen de
mannen in koor. „Onzin",
schreeuwden de vrouwen,
„het is gewoon een leuk
avondje uit, maar je moet er
niet aan denken zo'n man al
tijd om je heen te hebben".
Sommige feministen zeggen
dat het hier wel degelijk om
een verandering gaat: de vrou
wen slaan terug. Een tikkeltje
te wild, amigo? Pech gehad, je
verdiende loon na eeuwen
overheersing.
Daarmee zou emancipatie toch
weer worden teruggebracht
naar het eeuwenoude slagveld
der seksen: de seks. Maar
slaan en terugslaan kan voor
sommigen misschien boeiend
zijn, het zal uiteindelijk niets
oplossen en mannen en vrou
wen eerder verder uit elkaar
drijven dan bij elkaar brengen.
Advertentie
Hoogovens
misleidend
UTRECHT Een advertentie
van Hoogovens over alumini
um is misleidend. Met deze
uitspraak heeft het College
van Beroep een uitspraak van
de Reclame Code Commissie
bevestigd en Natuur en Milieu,
Milieudefensie en Konsumen-
ten Kontakt in het gelijk ge
steld. De drie organisaties had
den een klacht ingediend om
dat ze de advertentie in strijd
vonden met de Milieureclame
code. De voordelen van alumi
nium stonden er wel in, maar
niet de bezwaren als het hoge
energiegebruik bij de produk-
tie, schade aan de tropische re
genwouden en uitstoot van
schadelijke stoffen. In de ad
vertentie stond ook dat alumi-
niumafval met een soort mag
neet uit het huisvuil te halen
is. Volgens de Milieureclame
code mag dat alleen als zo'n
magneet bij de afvalverwer
king echt wordt gebruikt en
dat is niet het geval.
Stank in Rijnmond jaren slecht beveiligd
ROTTERDAM De Milieu-
dienst Rijnmond is vrijdaga
vond overspoeld met meer dan
500 klachten over oliestank in
het Rijnmondgebied. De oor
zaak was het morsen van
20.000 liter olie in de Rotter
damse haven door de tanker
British Reliance. Dat gebeurde
bij het bedrijf Europak in de
Zevende Petroleumhaven. De
olie kwam vrij doordat tijdens
het pompen een losarm af
brak. Direct na de lekkage
werden olieschermen aange
bracht. De rivierpolitie heeft
proces-verbaal opgemaakt te
gen de eigenaar van de tanker.
DEN HAAG Dit jaar zijn er
89.000 banen bijgekomen. Dat
zijn er bijna dertigduizend
meer dan was voorspeld, zo
blijkt uit de derde kwartaal
rapportage van het ministerie
van sociale zaken en werkge
legenheid. De extra groei heeft
tot gevolg dat de werkloosheid
eveneens meer afneemt dan
aanvankelijk werd aangeno
men. Momenteel zijn er
300.000 officieel geregistreerde
werkzoekenden. Overigens zal
het beeld volgend jaar slechter
worden, zo verwacht het mi
nisterie. Op Prinsjesdag voor
spelde het kabinet een groei
ende werkloosheid in 1991 met
20.000 mensen. Met name de
werkgelegenheid zal afnemen
als gevolg van een stagneren
de economische groei. Geschat
wordt dat volgend jaar onge
veer 14.000 extra banen wor
den gecreëerd.
PETTEN De Hoge
Flux Reactor van de Eu
ropese Gemeenschap op
het terrein van het Ener
gieonderzoek Centrum
Nederland (ECN) in Pet
ten is jarenlang veel
slechter beveiligd geweest
dan van officiële zijde is
voorgespiegeld.
Dat blijkt uit een recente pu-
blikatie in het personeelsblad
Forum over de deze maand
dertig jaar operationele reac
tor. Circa vijftien jaar lang is
het terrein rond de kernreac
tor volgens Forum zelfs „mak
kelijk toegankelijk" geweest.
De beveiliging bestond uit
„wat palen, waar je zo over
heen kon stappen. Extra be
waking was niet nodig". Vol
gens woordvoerster Souwer is
de beveiliging van de reactor
jarenlang „inderdaad ernstig
onderschat" Volgens haar
heerste er lange tijd een ge
moedelijke sfeer, waarin men
zich waarschijnlijk onvoldoen
de bewust was van de gevaren
van buitenaf.
ADVERTENTIE
Tropische wervelstormen, overstromingen en aardverschuivingen
maken duizenden slachtoffers op de Filippijnen.
We doen wat we kunnen.
En we kunnen wat geeft.
-g; MENSEN IN NOOD
's - Hertogenbosch
'ASPER EN HOBBES
DOOR BILL WATERSON
DELFT Het Ameri
kaanse onderzoeksinsituut
Rand gaat zijn Europees
hoofdkwartier vestigen bij
de Technische Universi
teit in Delft. Dat heeft de
president van de onderne
ming, James A. Thomp
son, dit weekend in Santa
Monica (Californië) be
kendgemaakt.
Rand is een particuliere non
profit onderzoeksinstituut dat
als '^denktank' al 43 jaar onder
andere de Amerikaanse rege
ring adviseert. Voor Neder
land onderzocht Rand al
eerder de gevolgen voor mi
lieu en veiligheid van de Oos-
terscheldedam.
Het Amerikaans-Europese
centrum voor beleidsanalyse
in Delft zal veelal in samen
werking met andere organisa
ties vergelijkend onderzoek
gaan doen op het gebied van
energie, milieu, telecommuni
catie, gezondheid, verkeer en
transport. Daarnaast gaat het
centrum zich bezighouden met
de relatie tussen de Europese
Gemeenschap en de Verenigde
Staten en de problemen van
Oost-Europa en de Sovjetunie.
De Rotterdamse Erasmus Uni
versiteit en de Rijksuniversi
teit Leiden steunen de vesti
ging van Rand bij de Techni
sche Universiteit in Delft,
waar volgend jaar ook de
nieuwe studierichting techni
sche bestuurskunde start.
Naast de universiteiten krijgen
instituten als TNO de moge
lijkheid samen te werken met
Rand. Het centrum biedt ook
opleidingsmogelijkheden voor
Nederlandse onderzoekers en
beleidsmedewerkers.
Projecten van het centrum
worden financieel onder
steund door de Verenigde Sta
ten, de Nederlandse en andere
Europese regeringen en regio
nale organisaties De Ameri
kaan John van Oudenaarden
wordt directeur van de Neder
landse vestiging in Delft.
Het nieuwe centrum start op 1
april 1992. Het wordt als stich
ting gehuisvest bij de studie
richting technische bestuurs
kunde van de Technische Uni-
versiteit Delft.
