AFRIKA
STERFT VAN
DE HONGER
GIRO 555
Congres levert
voorzichtig
kritiek op
kapitalisme
Opvoeden tot verantwoordelijkheid
EeidóaGotvumt
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
DPR: belangrijkste oriënterend orgaan in bisdom
li
Schoolwijzer
COMMENTAAR
Het waren herbergiers onder
li
DAT LATEN WE
TOCH NIET
GEBEUREN!
DEN HAAG
rt* CeidacSowo/nt
maandag 18 november
Vaticaan erkent fouten tegenover Russen
SANTIAGO DE COM-
POSTELA Het Vati
caan heeft erkend in de
omgang met de Russisch-
Orthodoxe Kerk fouten te
hebben gemaakt.
Dit heeft de secretaris van de
Pauselijke raad voor de een
heid der christenen, bisschop
Pierre Duprey, zaterdag ge
zegd tijdens de vijfde bijeen
komst van Europese kerken in
Santiago de Compostela.
Vrijdag had de Russisch-ortho-
doxe archimandriet Josif
Poestoutov, verantwoordelijk
voor de betrekkingen met de
katholieken, het Vaticaan van
„agressieve missiedrang" be
schuldigd. De RK Kerk ge
bruikt de moeilijke economi
sche situatie in de Sovjetunie
om haar eigen macht uit te
breiden.
Het Vaticaan heeft volgens
Duprey nooit de bedoeling ge
had nieuwe structuren op te
bouwen die concurrentie voor
de Russisch-Orthodoxe Kerk
zouden zijn. Maar bij het be
noemen van bisschoppen en
vooral bij de wederopbouw
van de Grieks-Katholieke
Kerk in het Westen van de
Oekraine zijn „fouten" ge
maakt. zo erkende Duprey.
Het Vaticaan wil echter graag
samen met de Russisch-Ortho
doxe Kerk de godsdienstige
vrede in de Oekraine herstel
len. Beide kerken moeten de
moed hebben elkaar weer ver
trouwen te schenken. Volgens
Duprey is paus Johannes Palu-
lus II van mening dat dit de
enige weg naar christelijke
eenheid is.
Duprey herhaalde de uitnodi
ging van de paus aan patriarch
Aleksej II van de Russisch-Or
thodoxe Kerk om als diens
speciale gast aan de synode
van de Europese bisschoppen
eind deze maand in Rome deel
te nemen. Vorige maand had
de Russisch-Orthodoxe Kerk
met een verwijzing naar de si
tuatie in de Oekraine deze uit
nodiging afgewezen.
Hoe meer wetten er
zijn, hoe meer dieven
Kardinaal Willebrands: kerken
moeten Europa aaneensmeden
SANTIAGO DE COMPOSTELA De kerken moeten het ver
bindende element tussen de naties in Europa zijn, zei kardinaal
Willebrands zaterdag tijdens de slotmanifestatie van de vijfde
bijeenkomst van de Europese kerken in Santiago de Compostela.
Hij riep de kerken op, ondanks de grote onderlinge verschillen,
samen te werken bij de evangelisatie van Europa in de nieuwe
constellatie.
Europa moet niet alleen een economische, sociale en culturele
macht worden, maar vooral een gemeenschap die van „diepe
spiritualiteit en de geest van het evangelie" is vervuld. Wille
brands deed een beroep op alle christenen in Europa in het bij
zonder te strijden voor gerechtigheid, vrede en het behoud van
de schepping De nieuwe politieke situatie in Europa vraagt van
alle gelovigen dat zij actief deelnemen aan het politieke leven,
aldus de oud-president van de Pauselijke raad voor de eenheid
der christenen.
Ook andere sprekers pleitten voor een 'christelijker' Europa.
Daarbij veroordeelden zij zowel nationalisme als racisme en
waarschuwden ze voor de afgoden van geld en macht.
UTRECHT Het Chris-
telijk-Sociaal Congres
heeft voorzichtige kritiek
geuit op de uitwassen van
het kapitalisme. De gevol
gen van het westers eco
nomisch systeem voor de
Derde Wereld, voor het
milieu, voor de verdeling
van de arbeid en voor de
sociale zekerheid kwamen
zaterdag in de Utrechtse
Jacobikerk alle aan bod
in het betoog waarin me
vrouw M. Gardeniers-Be-
rendsen als voorzitter van
het congres de resultaten
bekend maakte.
„De christelijk-sociale waar
den kunnen dienen ter door
deseming van de cultuur als
een levenskrachtig gist dat
niet de pretentie heeft het hele
brood te zijn. Het is geen claim
op anderen, maar een inspira
tiebron", aldus Gardeniers.
Het opvallende pleidooi van
prof. B. Goudzwaard om te ko
men tot een Raad van de
Voorzorg die zich buigt over
ethische aspecten van actuele
zaken, kreeg maar ten dele bij
val. Volgens Gardeniers be
stond er op het congres wel de
uitdrukkelijke wens meer aan
dacht te besteden aan voorzorg
bij de wijze van consumptie en
produktie.
Het congres werd afgelopen
week bijgewoond door bijna
400 personen uit uiteenlopende
maatschappelijke verbanden
maar met de christelijke le
vensovertuiging als gemeen
schappelijke achtergrond met
het doel te zoeken naar de be
tekenis van het christelijk-so-
eiaal handelen in deze tijd.
Aanleiding was het eerste
Christelijk-Sociaal Congres
van Abraham Kuyper en de
eerste sociale encycliek, Re-
rum Novarum van paus Leo
XIII uit 1891.
Vrees
De vrees dat dit congres door
CDA- en NCW-kringen zou
worden gedomineerd, is niet
bewaarheid, aldus DISK-di-
recteur dr. C.H. Koetsier. „Er
is iets in beweging, al had je
soms het gevoel dat je tegen
beton stond te duwen."
Ook FNV-voorzitter J. Steke
lenburg, die geen toestemming
had gekregen de slotmanifes
tatie toe te spreken, zei „zeer
tevreden" te zijn over de gang
van zaken. De essentiële the
ma's en de huidige dilemma's
zijn goed uit de verf gekomen.
Maar, zo voegde hij eraan toe,
erg concreet is het niet gewor
den. Het was voor hem de
vraag of de belangentegenstel
lingen die dan optreden (onder
meer economie tegenover mi
lieu) wel zo makkelijk over
wonnen hadden kunnen wor-
De 'god van meer' zal moeten
buigen voor de oproep van de
Heer, zei CNV-voorzitter H.
Hofstede in de reactie op de
resultaten vanuit („en niet na
mens") het bedrijfsleven. „Niet
alleen aan de zwakken in ei
gen land moet recht worden
gedaan, maar ook en vooral
aan de slachtoffers van onze
wellustige welvaartsmaat
schappij in de Derde Wereld."
Zowel mevr. Gardeniers als
andere deelnemers spraken
van een „.proces" tijdens het
congres. „Er is werkelijk iets
bijzonders met ons gebeurd."
Dit beraad over belangrijke
maatschappelijk vraagstukken
was volgens H. Noordegraaf,
die namens de kerken op de
resultaten reageerde, een
uniek gebeuren. Maar de nieu
we verantwoordelijkheid,
waarover veel was gesproken,
moet volgens hem wel door
het begrip gerechtigheid wor
den gekleurd. „Als de markt,
met zijn overwaardering van
produktie en consumptie, het
kompas wordt, dan ontspoort
de samenleving."
Onze samenleving wordt ge
kenmerkt door het verleggen
van grenzen. Veel moeilijker,
maar minstens zo noodzakelijk
is het stellen van grenzen.
Voor degenen die van een mi
nimum moeten rondkomen, is
er volgens Noordegraaf nog
steeds geen perspectief. „De
scheidslijnen in de samenle
ving verharden zich." Het
congres was volgens hem zeer
waardevol, maar ook niet
meer dan een eerste stap.
„Werkenden en werklozen,
mensen uit minderheden, be
woners van de Derde Wereld,
de kleine luiden van nu." De
werklozen lieten zich even
zien tijdens de inleiding van
premier Lubbers, toen twee
van hen hem een spandoek
voorhielden: „Ik was ziek in
de WAO en je verklaarde me
voor simulant. Ik was werk
loos en je verklaarde me lui en
werkschuw.'
Ontwrichtend
Tevoren had koningin Beatrix
bij het betreden van de Jacobi
kerk de demonstratie van
werklozenorganisaties kunnen
zien, die pleitten voor handha
ving van de koppeling tussen
lonen en uitkering en voor
verhoging van de uitkeringen
om de achterstand in te halen.
Op de „haast ontwrichtende"
vraag over de arbeidsonge
schiktheid, die Lubbers zich
zelf stelde, zei hij dat er „slor
dig met mensen wordt omge
sprongen. Het kan niet zijn dat
zo velen en vaak nog zo jong
blijvend buiten het arbeidspro
ces staan. Het kan niet zo zijn
dat zij door wijzigingen in het
stelsel in de kou komen te
staan."
Als remedie noemde hij „een
nieuwe manier van verant
woordelijkheid", zonder dat
duidelijk werd wat dit in con-
creto zou inhouden. „Daar
koop je toch niets voor," zei
mevrouw Ank van der Vliet
van DISK Amsterdam. Lub
bers schetste zowat alle we
reldproblemen: de bijdrage
van de rijke landen aan de
ontwikkeling in Oost-Europa
en de Derde Wereld, het mi
lieuvraagstuk, de internationa
le wapenhandel, het vluchte
lingen- en migrantenvraag-
Daarbij pleitte hij ervoor dat
ook in andere culturen de ver
antwoordelijkheid van de bur
ger en de samenleving gestalte
krijgt. „We moeten stelling ne
men tegen gesloten culturen."
UTRECHT „Aan het
begin van het Christelijk
Sociaal Congres werd het
verhaal van de barmharti
ge Samaritaan gelezen.
Maar dat is in de rest van
het congres nauwelijks
meer teruggekomen. Het
gesprek leek vaak dat van
herbergiers onder elkaar
te zijn over kosten en ba
ten, de problemen van de
markt-economie en de
kwaliteit van de samenle
ving".
Die kritiek kwam van B. de
Velde Harsenhorst afgelopen
zaterdag bij de afsluiting van
het Christelijk Sociaal Con
gres. Hij reageerde in aanwe
zigheid van koningin Beatrix
en premier Lubbers op de uit
komst van het zes dagen du
rende congres namens de jon
gerenorganisaties van CDA,
CNV en Youth for Christ. Ter-
Wijl vergadervoorzitter en
oud-minister Til Gardeniers-
Berendsen zich erg tevreden
toonde, lieten de jongeren zich
nogal scèptisch uit over het
congresresultaat
De Velde Harsenhorst: „De ge
sprekken waren beslist be
langrijk, maar als wij praten
over verantwoordelijkheid
dichter bij de mensen brengen,
dan geeft de Samaritaan het
voorbeeld. Hij gaf tijd, hij gaf
aandacht, hij deed niet meer
maar ook niet minder dan wat
mensen van elkaar moeten
kunnen verwachten. Als we
het dan moeilijk vinden om
Samaritaan te zijn, laten we
dan tenminste de ezel zijn en
meer lasten van deze wereld
dragen", aldus de jongerenver-
tegenwoordiger op het con
gres.
Volgens de stafmedewerker
van Youth for Christ ontbra
ken degenen op het congres
die de persoonlijke verant
woordelijkheid (het congres
thema) moeten dragen. „We
misten best veel mensen waar
het eigenlijk om gaat, zoals
werkenden en werklozen, ver
tegenwoordigers van minder
heden, mensen uit de derde
wereld, kortom, de kleine lui
den van nu", aldus De Velde
Harsenhorst.
Mevrouw H. van Moorsel, die
de katholieke ontwikkelings
organisatie Cebemo vertegen
woordigde, deed een dringend
oproep mensen in ontwikke
lingslanden als onze gelijken
te behandelen. Op het congres
had zij zich verbaasd over de
afstandelijkheid waarmee ook
door christelijke organisaties
naar het arme zuiden wordt
gekeken. Er wordt volgens
haar nog steeds te veel over,
en te weinig mèt mensen in de
Derde Wereld gesproken.
ROTTERDAM De diocesa
ne pastorale raad is de voor
naamste vorm van samenwer
king en samenspraak in een
bisdom. Mevrouw Agnes Pas,
voorzitster van de Vlaamse
overkoepelende organisatie
van diocesane raden, citeerde
in het Rotterdamse café-res
taurant Engels zaterdag voor
de vijfentwintig jarige Rotter-*
damse diocesane pastorale
raad uit het postsynodale Vati
caanse document over de roe
ping van de leken in de kerk
van vandaag. Zij liet in een
verhaal over de toekomst van
deze raden uitkomen dat theo
rie en praktijk nogal uit elkaar
lopen Waarom niet de pries
terraad combineren met de
diocesane pastorale raad, zo
vroeg zij zich af.
Zij stelde vast dat lang niet
alle raden met duidelijke sta
tuten of een goede omschrij
ving van hun bevoegdheden
werken. „Uit de formulerin
gen van taak en bevoegdheden
spreekt vaak angst en wan
trouwen" en zij concludeerde
dat ook na vijfentwintig jaar
diocesane raden vaak een lan
ge weg te gaan hebben in het
opbouwen van „echte collegia
le verbondenheid en daadwer
kelijke betrokkenheid op de
pastoraal in het bisdom". Die
verbondenheid hangt volgens
haar uiteraard samen met de
onderwerpen die in de raden
aan de orde worden gesteld.
Een goede verhouding tussen
onderwerpen van binnenker
kelijke aard en die zaken die
samenhangen met de overi
gens sterk teruglopende aan
wezigheid van de kerk in de
samenleving zou moeten wor
den nagestreefd, maar zij vond
het merkwaardig als slechts de
„wereldlijke" onderwerpen op
het bordje van de leken ko
men, een tendens die ook
spreekt uit het Vaticaanse sy
nodedocument over de leken
uit 1987.
Mevrouw Pas stelde dat in een
niet zo ver verleden leken ooit
bemoediging en inspiratie
vonden bij priesters. Ze vroeg
zich af of de rollen nu niet zijn
Vorige week stond in het
teken van het Christelijk
Sociaal Congres. Een
vraag die voor deze ru
briek van belang kan zijn
is of er een relatie is tus
sen de problematiek die
daar aan de orde was en
datgene wat in het onder
wijs gebeurt of zou
moeten gebeuren. En dan
heb ik vooral de leerlin
gen op het oog, de verant
woordelijken voor en in
de maatschappij van de
toekomst.
Het Congres was erg goed
voorbereid, er zijn nogal wat
documenten geproduceerd met
teksten en ook discussiemate
riaal dat prima gebruikt kan
worden in bijvoorbeeld lessen
maatschappijleer. Wat let lera
ren in dat vak om eens contact
op te nemen met het congres
secretariaat (tel. 030-913911)'
om te proberen daar wat van
in handen te krijgen? Het lijkt
me dat ze er uitstekend mee
uit de voeten kunnen. En ook
voor docenten geschiedenis
ligt er lesstof voor het opra
pen.
Met een oproep tot studie sluit
ik tevens aan bij een opmer
king gehoord op het congres:
je moet niet te snel in oplossin
gen willen denken, (vooral
niet meteen praktisch worden,
wat sommigen steeds willen)
maar probeer eerst eens tot
een goede en degelijke analyse
door drs. K. de Jong Ozn.
te komen. Dan kom je vaak tot
veel betere oplossingen.
Het behoorde ook tot mijn
waarneming op het congres,
dat er door velen nog flink ge
studeerd zal moeten worden,
voor men in het beleid op al
lerlei punten ook fundamen
teel verder komt.
Ik maak het nu iets algemener
voor de school, de leraren en
de leerlingen. Ook in die
school speelt het begrip ver
antwoordelijkheid, evenals op
het Congres, al jarenlang een
hoofdrol: opvoeden tot verant
woordelijkheid. Maar, zo con
cludeerde ik voor mijzelf:
komt de mens nog wel echt
aan zijn persoonlijke verant
woordelijkheid toe als het om
sociale problemen gaat? Word
je bijvoorbeeld bij een verant
woordelijke omgang met het
milieu, een verantwoorde con
sumptie, niet geweldig belem
merd door het zogeheten pri
soners-dilemma. Dat wil zeg
gen: wat maakt het uit of ik
mij uitsloof? Een ander doet
het toch niet, dus laat ik het
ook maar niet doen. Of verder
weg: wat kan ik nu persoonlijk
doen aan de armoede in de
Derde Wereld? En: heb ik
daar eigenlijk wel schuld aan?
Allemaal zaken die heel goed
op de scholen besproken kun
nen worden Die daar eigen
lijk aan de orde zouden
moeten komen. En beslist niet
alleen bij maatschappijleer.
Mensvisie
Eén van de discussievragen,
die gesteld werden luidde: hoe
kunnen opvoeding, onderwijs
en openbare communicatie
middelen bijdragen aan het
toerusten van mensen tot een
bijbelse mensvisie? „De mens
is „aangesproken persoon",
aangesproken door God en
medemens, vooral aangespro
ken door de nood van de we
reld", zo lees ik in één van de
congresdocumenten. En dan
vergelijk je dat met wat vele
ouders (en ook groepen die be
drijfsbelangen vertegenwoor
digen) in de eerste plaats van
de school verwachten, en wat
daar dan ook vaak de hoofdrol
speelt: dat kinderen vooral
veel leren met het oog op de
maatschappelijke (welvaarts)
toekomst. En daarnaast, maar
daaraan vaak ondergeschikt,
komt dan de vraag naar de op
voeding tot geestelijk gezonde
mensen.
Geconstateerd kan worden,
dat hier hoe langer hoe meer
een spanning ontstaat die zo
langzamerhand zo hoog op
loopt dat het momenteel steeds
meer actueel wordt om de
school er op te wijzen, dat die
zich ook bezig zou moeten
houden met het ontwikkelen
van waarden en normen bij de
leerlingen.
Zo sterk, dat zelfs de minister
van Onderwijs er nu bij de
scholen op aandringt dat voor
al te doen. En om de discussie
daarover op gang te brengen,
op zijn departement onlangs
daarover een speciaal symposi
um organiseerde. Je zou kun
nen zeggen: wat heeft de mi
nister ermee te maken; hij kan
ér moeilijk een „eis van deug
delijkheid" in het kader van
de Grondwet van maken.
Maar toch.
Anderen roepen een beetje
smalend: de overheid ziet
steeds vaker dat de mensen
zich niet meer houden aan al
lerlei wetten en regels. En
daarom gaat ze nu aan het on
derwijs vragen, om meer aan
dacht te schenken aan het
„bijbrengen" van waarden en
normen. In het congres-werk
boek lees ik dan als vraag: is
er in onze samenleving vol
doende zicht op moreel geac
cepteerde sociale doelen?
Ik ben geneigd die vraag ont
kennend te beantwoorden. En
kom daarna ook weer bij het
onderwijs terecht. Maar voeg
er dan wel onmiddellijk aan
Verantwoordelijkheid
^■eid
in<
s
jaarli
AFGEVAARDIGDEN van tientallen christelijke organ [erg^
ties hebben zich vorige week, tijdens het Christelijk-Soc ^ger
Congres, indringend bezonnen op de bedreigde verantwi dezel
delijkheid. Tot pleidooien voor een christelijke herzuil er 2]
waarvoor critici vreesden, is het in Doorn niet gekom »ale
Evenmin tot een kritiekloze legitimatie van de christen- ,r
mocratie, getuige het slechte onthaal bij veel congresganj r
van het 'keiharde' betoog van CDA-minister Hirsch Bal 7 n
Het eenzijdig afwijzen van overheidsinvloed door regerei j
christend-emocraten heeft op het congres juist nogal wat)
tiek gekregen.
AB-v
ZEKER is, dat het christelijk-sociale denken een belangrj
en krachtige impuls heeft gekregen om als „zuurdesem"
„inspiratiebron" een rol te spelen in de discussies over
grote maatschappelijke vraagstukken rond arbeid, mil
Derde Wereld en sociale zekerheid. Niet alleen voor enl
nen de christelijk geörienteerde organisaties, maar ook dj
buiten, in de Nederlandse pluriforme samenleving.
Een congres zoals dat in Doorn werd gehouden, is op
uniek in Nederland, maar nog niet voldoende. Om vrijt
vendheid te voorkomen, zal er de komende jaren ook h
gewerkt moeten worden aan de 'vertaalslag' van de bei
ning in concrete actieprogramma's. Het uitzicht daarop
breekt thans, aangezien het slechts de bedoeling van het
gres was om het bestaande denken te doorbreken. Nu bi
het risico van vrijblijvendheid bestaan. Een risico dat
ondenkbeeldig is, omdat anno 1991 de christelijk-sociale t
weging zélf in het centrum van de macht in Nederland
geraakt.
Die, situatie schept gevaren, maar ook kansen. Al was ij
alleen maar omdat de christelijk-sociale organisaties zelf 0
medeverantwoordelijk zijn voor het ontstaan van de gri n
sociale vraagstukken rond arbeid, milieu, Derde Wereld .fotv
de sociale zekerheid. Het Christelijk-Sociaal Congres
Doorn heeft verwachtingen gewekt. De komende jaren ko eft
het er op aan, die verwachtingen ook waar te maken.
Premier Lubbers ordent zaterdag zijn toespraak, terwijl koningin Beatrix toekijkt. Rechts van haar prof. dr. D. Kuiper, voorzitter van
de Stichting 1991. De koningin was aanwezig bij de slotmanifestatie van het Christelijk Sociaal Congres in de utrec eB
KRITIEK JONGEREN:
DE SAMENWERKENDE HULPORGANISATIES
T*
li
1st
omgekeerd. "Misschien
moeten leken nu de priesters
die er nog zijn bemoedigen,
ondersteunen en ja zelfs op
roepen en inspireren". Ze con
stateerde dat de grondhouding
van samenwerking tussen ker
kelijke hiërarchie en de gelo
vigen in bepaalde gevallen
„beangstigend groot" is. Zij
wees er op dat in Vlaanderen
een aantal bisschopsbenoemin
gen daar niet vreemd aan zijn.
Zij zag een groeiende polarisa
tie in Vlaanderen opkomen
die het concrete pastorale
werk bemoeilijkt. Bepaalde
groepen christen-gelovigen
mijden elkaar volkomen en zij
pleitte dan ook voor een bezin
ning over hoe om te gaan met
deze conflicten.
toe: hoe belangrijk zijn in de
zen bijbelse waarden en nor
men? Soms overlappen die de
humanistische, maar ze heb
ben niet alleen een andere
bron, ze leiden cok tot een an
der perspectief. Ze keren zich
tegen het individualisme dat
in onze geseculariseerde sa
menleving zulke hoge ogen
gooit. Ze weten van zonde en
genade, van verzoening. En
daarom ook van volhouden,
niet versagen, steeds weer op
nieuw mogen beginnen, daar
bij de ander uitnemender ach
tend dan zichzelf.
Het moge duidelijk zijn, dat dit
naar mijn mening, een aantal
uitgangspunten zijn die uiterst
belangrijk zijn voor het school-
concept van een confessionele
school. Een school die mee
verantwoordelijk is voor de
maatschappij van de toekomst
waar het op het Christelijk So
ciaal Congres over ging.
Het zou een erg goede zaak
kunnen zijn dat vanuit die uit
gangspunten ook op die scho
len zou kunnen worden nage
dacht over de vraag: hoe bren
gen we de leerlingen zover,
dat zij niet alleen persoonlijk
verantwoordelijkheid willen
dragen voor essentiële zaken
in hun samenleving, maar
daar ook aan toe kunnen ko
men, daartoe door kunnen
dringen ondanks allerlei be
lemmeringen van onze heden
daagse samenleving.
Zou zo'n gedachte niet een
hoofdpunt moeten zijn in het
program van een confessionele
school?
Uitgave Westerpers bv (maakt deel uit van Sijthoff Pers bv)
Kantoor Apothekersdijk 34. Leiden
Telefoon: 071 - 122 244
Telefax: 071 - 134 941
Postadres Postbus 112300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijswijk
Telefoon 070 - 3190 933
Telefax 070-3906 717
Postadres: Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur J Leune
Adjunct-hoofdredacteur J Timmers
Chef-redacteur G - J. Onvlee
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel 070 - 3190 808) L. van Koot.
046 of 071 -144 047) R Kleijn (chef), M Roso
n Herpen (chef), F Buurman.
nieters
Sport Leiden e.o (tel. 071 -144 049) K van Kesteren
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tel: 070 - 3190 815)
A van Rijn (chef). W Bunschoten, drs C van Haersma Buma, A. van Holstein,
E. Huisman, H Jansen, drs. J van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs K. Veraart.
Kunst/rtv (tel. 070 - 3190 834): G Ansems (coordinator), B Jansma, H Piet
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835) L Kooistra, drs P van Velthoven.
Foto (tel 070 - 3190 838) M Konvalinka (chef). S. Evenhuis, S. Pieterse
Opmaak (tel: 070 - 3190 831) Ch Bels (chef). A de l
J Hofmeester, C de Kier, H Nieuwmans, H Schneic
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819) T Kors
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van
België. De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn drs K. Swiers, M
Ven en P Vogels. De parlementaire redactie bestaat uit R in 't Hout (chef), H Bij-
leveld. D Hofland, P Koopman, D van Rietschoten en K van Wees
het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus,
de volgende correspondenten in het buitenland S Akkerman (Praag),
drs D J van den Bergh (Peking), drs H Botje (Tunis), A Courant (Athene),
R. Hasselerharm (Johannesburg), T. Heard (Kaapstad), drs. A. JHeering (Rome),
Huét (Parijs). M. de Koninck (Washington), H. Kuitert (Nieuw Delhi),
Paulo), R Simons (Londen), drs R Vunderink (Moskou),
item), E Winkels (Barcelona), G van Wijland (Belgrado),
F Lindenkamp (Sao
W ^Werkman ^Jeruzalem)
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve vertaal- en
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London Vertaalster: drs
M deCocq.
van 08 30 tot 17.00 uur
Nabezorging
Telefoon: 071 -122 248 op ma t/m vr. van 18.00 tot 19.00 uur, op za van 14 00 tol
15 00 uur
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling
per maand 25,70
per kwartaal 76,60
per jaar 294,30
Bij betaling per acceptgirokaart
per kwartaal 78,60
per jaar 299,30
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 -122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902 702.
Bankiers
ABN/AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK 663 050
