Binnenhof
bastion
bij bezoek
van Bush
.te
Kernfusie is nog lang niet
commercieel interessant
Conflict rond3"
ziekteverzuinm
toch bijgelegd
soc~
BINNENLAND BUITENLAND
Boeren niet blij met succes ontmoeting Bush en Lubbers
m
reizen
CeidócSoivuMit
MAANDAG 11 NOVEMBER 1991
I WILLEM GOUDRIAAN en FRANS MICKLINGHOFF
DEN HAAG De vijf
tienhonderd agenten die
de Haagse politie afgelo
pen zaterdag op en rond
het Binnenhof in Den
Haag had ingezet, hadden
hun vinger nog net niet
aan de trekker van hun
dienstpistool. Maar ze wa
ren wel van minuut tot
minuut op alles voorbe
reid. Het Binnenhof was
een grimmig bastion. De
aanleiding: het bezoek
van een 67-jarige Ameri
kaan, genaamd George
Herbert Bush.
De veiligheidsmaatregelen le
ken nog strenger dan twee
jaar geleden, toen' de Ameri
kaanse president voor het
eerst voet op Nederlandse bo
dem zette. Rubberbootjes in de
Hofvijver, bomverkenners,
commandowagens, scherp
schutters en helicopters: het is
in Amerika allemaal de ge
woonste zaak van de wereld,
maar het is voor Nederlandse
begrippen even wennen. De
poorten en poortjes die
toegang geven tot het Binnen
hof, waren hermetisch afgeslo
ten.
Alleen op vertoon van een
speciale kaart van het ministe
rie van algemene zaken moch
ten genodigden zaterdagmor
gen het Binnenhof op, maar
niet voordat ze voor alle ze
kerheid nog waren onderwor
pen aan een grondige fouille
ring. Op het plein voor de Rid
derzaal stonden Amerikaanse
agenten van de Secret Service
met opmerkelijke verdikkin
gen onder hun oksels. Ze ont
kenden hardnekkig dat ze wa
pens bij zich droegen omdat
dit buitenlandse agenten offi
cieel niet toegestaan is, maar
het was wel duidelijk dat ze
geen lunchpakketten in hun
schouderholsters hadden.
Regenjassen
Terwijl Bush in de Trêveszaal
overleg voerde met de Europe
se Commissie, liepen op het
Binnenhof mannen in grijze
regenjassen rond met dopjes in
hun oren, waardoor ze direct
verbinding hadden met hun
collega's van de recherche.
Heel indrukwekkend, maar de
enige informatie die ze elkaar
te melden hadden bestond uit
het aantal duiven in de dak
goot van de Tweede Kamer
Met andere woorden: er ge
beurde helemaal niets.
Het Haagse publiek wond zich
niet op over het hoge bezoek,
maar de winkeliers in de bin
nenstad des te meer. Ze waren
vrijwel zonder uitzondering
niet te spreken over de in hun
ogen sterk overdreven maatre-
an s
Op het Binnenhof zelf ont-
gelenvan de politie. „Als er stond zaterdag alleen even
geen enkel dranghek had ge- consternatie toen rond elf uur
's morgens bekend werd dat
het programma van het staats-
Binnenhof gereden, hadden de bezoek een wijziging had on-
winkels een normale omzet dergaan. De ontmoeting met
gehad. Nu is het centrum par- de pers was uitgesteld van half
keervrij gemaakt en blijven twaalf tot twee uur. Bush had
veel klanten thuis", was hun extra tijd nodig om met de Eu-
boze commentaar. Op het Ma- ropese Commissie overleg te
lieveld haalden in de loop van plegen over de situatie in Joe-
het weekeinde 71 mensen hun goslavië. Dat betekende ook
auto op, die door de politie was dat het bezoek van de presi-
weggesleept. Kosten werden dent aan de Amerikaanse
daarvoor niet in rekening ge- ~~l 1 "7 A
De controle door de politie tijdens het bezoek van president
Bush aan Den Haag en Wassenaar was scherp: een groot deel
van de Haagse binnenstad was voor auto's afgesloten.
paniek bij functionarissen van
de Rijks Voorlichtingsdienst,
maar woordvoerder Jef van
Woensel van de politie hield
het hoofd koel: „De Haagse
politie is gewend om te impro
viseren".
'First lady'
Terwijl de Amerikaanse presi
dent zijn besprekingen voerde,
ging 'first lady' Barbara Bush
haar eigen gang. Voor de
vrouw van de president was
een apart programma samen
gesteld'. Eerst werd ze door Ria
Lubbers ontvangen op het
Catshuis voor een brunch.
Daarna overgoot ze een nieu
we, door de Bond van Bloem-
bolhandelaren gekweekte tulp
met champagne en doopte
hem tot 'Barbara Bush-tulp'.
„Heeft u wel de tijd om te tui
nieren?" vroeg iemand. Waar
op de echtgenote van Bush be
loofde dat ze zo snel mogelijk
de tuin van het Witte Huis zou
ingaan.
Erg dankbaar toonden daarna
de jeugdige patiënten van het
Juliana Kinderziekenhuis aan
de dr. Van Welylaan in Den
Haag zich voor het korte be
zoek dat de presidentsvrouw
aan het ziekenhuis bracht. De
zesjarige Alfred, die een zelf
gemaakte tekening aan haar
overhandigde, stal de show.
Uit de klank van de naam
'Bush' meende hij te kunnen
opmaken aan een 'Duitse me
vrouw' te zijn voorgesteld.
De duizend anti-Bush beto
gers, die het Haags Vredesplat-
form bij de politie had aange
meld, waren merendeels thuis
gebleven Op het Plein achter
het Binnenhof verzamelden
zich hooguit zo'n honderdvijf
tig aanhangers van het 'Anti-
Bush Comité'. Ze protesteer
den „niet tegen Bush persoon
lijk, maar tegen zijn regering,
die bezig is met de opbouw
van een militair interventiele-
ger". „Breek Bush' wereldor
de", luidde de tekst op een
groot spandoek.
Bush zelf kreeg het spandoek
niet te zien en had in de Rid
derzaal meer oog voor de fa
zant met ganzelever, die hij
zich evenals minister Baker,
koningin Beatrix, premier
Lubbers en zo'n tweehonderd
andere gasten goed liet sma
ken. Na een bijeenkomst met
de pers, die een half uurtje in
beslag nam, kreeg de enkeling
die buiten in de regen had
staan wachten met een foto
toestel in de aanslag toch nog
de kans om zijn 'plaatje' te ma
ken: Bush vertrok in zijn slee
naar de Amerikaanse school in
Wassenaar.
De sporthal van de school zat
intussen al uren vol met kin
deren, hun ouders en genodig
den, allemaal rijkelijk voor
zien van Amerikaanse vlagge
tjes. Wachten, wachten, wach
ten, was het motto in de snik
hete hal. Eindelijk kwam er
beweging bij de deuren. Minis
ter-president Ruud Lubbers
met echtgenote, minister van
buitenlandse zaken Hans van
der Broek met echtgenote en
burgemeester Schoute van
Wassenaar met echtgenote
kwamen binnen en namen
plaats.
De kleinste leerlingen, op de
grond vlak onder het podium,
waren lang opgewonden, maar
werden plotseling heel stil.
„De president... de president"
DEN HAAG De Neder
landse boeren kijken met
zeer gemengde gevoelens
naar het succesvolle ver
loop van de zaterdag ge
houden handelsbesprekin
gen tussen de Amerikaan
se president Bush, de Ne
derlandse premier Lub
bers en de voorzitter van
de Europese Commissie,
Delors.
Het resultaat van dit topover-
leg is dat vermoedelijk binnen
een maand of drie de zogheten
Uruguay-ronde van het
GATT-overleg over meer vrij
handel in de wereld alsnog po
sitief wordt afgesloten. „Voor
de eerste keer ben ik optimis
tisch gestemd", zei Delors op
een persconferentie. Bush en
Lubbers sloten zich daarbij
aan.
Een dergelijk GATT-akkoord
is echter alleen mogelijk als de
EG de subisidies voor de Euro
pese boeren fors verlaagt. De
Amerikanen stellen dat als on
verbiddelijke eis, omdat hun
eigen boeren zich zwaar bena
deeld voelen door deze steun
aan hun concurrenten. Naar
verluidt is de Europese Ge
meenschap nu in beginsel be
reid tot een verlaging van de
agrarische subsidies met 30
35 procent.
Voorzitter J. Mares van het
Nederlandse Landbouwschap
vindt het echter nog veel te
vroeg voor dergelijke conces
sies. Volgens hem moeten de
Amerikanen eerst zelf ook
over de brug komen. „Ameri
ka wil dat Europa de subsidies
aan de boeren snel verlaagt.
Welnu, wij zijn daarmee ak
koord, mits onze boeren daar
voor in de plaats een toeslag
per hectare kijgen. Die toeslag
als Amerika z'n eigen 'defi
ciency payments' soortgelij
ke toeslagen ook afbreekt.
Tot dusver zijn de Amerika
nen daartoe niet bereid".
Hormoonvrij
Hetzelfde geldt volgens Mares
als het gaat om het afbreken
van de Europese steun op ex-
portprodukten. „Dat kan ook,
maar ook dan zeggen wij: sa
men uit, samen thuis. De con
currentievoorwaarden moeten
gelijk zijn. Het mag niet zo zijn
dat wij ons vlees hormoonvrij
willen exporteren maar dat
Amerika op dat terrein ruim
hartiger blijft denken. En dan
is er de toegang tot eikaars
markt. Daar schort het ook
nog behoorlijk aan. Amerika
weigert nog steeds haar gren
zen te openen voor bepaalde
Europese produkten, bijvoor
beeld zuivel".
Volgens een woordvoerder
van de Europese Commissie
zijn de handelsproblemen tus
sen de VS en Europa zaterdag
ongeveer gehalveerd. Staatsse
cretaris Van Rooy van econo
mische zaken sprak zelfs van
een kleine doorbraak. „We
hebben een belangrijke stap
voorwaarts gemaakt", zei pre
mier Lubbers in zijn kwaliteit
van voorzitter van de Europe
se Raad van Ministers.
Ongetwijfeld tot blijdschap
van Mares voegde Lubbers
daar nog iets aan toe. „We
moeten natuurlijk wél realisti
sche overeenkomsten sluiten".
De Amerikaanse eisen op het
gebied van de landbouw zijn
nog steeds te hoog, gaf staatss-
cretaris Van Rooy (buitenland
se handel) te kennen. En pre
sident Bush bevestigde dat de
Amerikanen hun verwachtin
gen op agrarisch gebied niet
naar beneden hebben bijge
steld.
Protectionisme
Bush verzette zich zaterdag,
zowel in zijn speech tijdens de
door koningin Beatrix aange
boden lunch in de Ridderzaal
als op de persconferentie daar
na, met kracht tegen pleidooi
en voor protectionisme. Hij er
kende dat er ook in de VS
groeperingen zijn die de eigen
ondernemers de hand boven
het hoofd willen houden door
invoer duur te maken. „Ik
denk dat die mensen het mis
hebben. We moeten niet terug
naar een protectionistisch be
leid. De geschiedenis heeft ge
noegzaam bewezen dat het dan
mis gaat", aldus een felle
Bush, wijzend op de gruwelen
van de Tweede Wereldoorlog.
Ook wat betreft de diensten
sector, naast landbouw het
grote struikelblok in het
lATT-overleg, bestaan er op
onderdelen nog problemen. De
EG en de VS „zijn overeenge
komen die snel op te lossen",
staat er in de slotverklaring
van het overleg in Den Haag.
Het probleem is vooral dat de
VS niet bereid zijn alle landen
t/ jgei
Na de besprekingen die Bush op het Binnenhof voerde, werden de tientallen belangstellenden aan de Korti Vijverberg beloond voor
hun geduld met een glimp van Bush in zijn kogelvrije limousine.
:OTO'S: MILAN KONVALINKA
stamlde een meisje, dat er
duiddijk moeite mee had om
niet flauw te vallen. Voor,
naas en achter het podium
steldn zich breedgeschouder
de /eiligheidsfunctionarissen
op. Ik ben heel blij vandaag
deze school te mogen bezoe
ken' aldus Bush. „Mijn vrouw
heef de eerste steen gelegd,
die (hgetwijfeld voor deze dag
een Jeetje is opgepoetst".
Busl, duidelijk ontspannen na
de bsprekingen eerder op de
dag, grapte dat hij eigenlijk op
een vrije zaterdag liever aan
spoii deed. „Zoals minister-
preident Lubbers op zaterdag
ookliever hockey speelt". Het
schidden van de tientallen
harden van leerlingen en ou
der ontaardde daarna in een
gig.ntische duwpartij. Terwijl
Buh en zijn gezelschap al
wer lang en breed op weg
waen naar Schiphol raakten
de leerlingen niet uitgepraat
ovr de bijzondere ervaring.
„Fbulous, tremendous, fan
tasie, he shook hands with
me'.
InDen Haag kon de politie te-
vrden vaststellen dat er
slehts drie arrestaties waren
vericht: twee 32-jarige man
na werden bij het Provincie-
hiis op heterdaad betrapt bij
he inbreken in een politiewa-
ga waarin paraplu's lagen
vor de agenten. Een 45-jarige
Hgenaar, die een bord om-
hag hield met de tekst: 'Bush
pesident of the killing fields'
w-rd aangehouden wegens
'hnderlijk gedrag'. Voor het
overige konden de scherp-
sciutters van de daken ko
rren, de arrestatieteams wor-
d«n ontbonden en de motoren
teug naar de garage.
gtlijk te behandelen in de sec-
tcren zeescheepvaart, basis-te-
lcommunicatie en onderdelen
\an de luchtvaart. Ook eisen
VS dat een richtlijn van de
laad van Europa, die voor-
sihrijft dat minimaal 50 pro
ent van alle programma's die
ii Europa op televisie komen
\an Europese makelij is, van
tifel gaat. De VS vrezen dat
anders de exportmogelijkhe-
cen van Hollywood worden
■verminderd.
Je EG lijkt haar zin te hebben
gekregen in de afspraken over
geschillenbeslechting. De EG
vil een 'krachtig systeem'
M)or de oplossing van me-
ringsverschillen over handels
aken. De VS stelden tot dus
ver dat zij zelf zoveel mogelijk
villen afhandelen. In de
GATT-onderhandelingen in
Genève hebben zij nog de hele
veek hard geprotesteerd tegen
let EG-standpunt. Uit de
Haagse slotverklaring valt op
e maken dat de VS toch bak-
;eil hebben gehaald.
DEN HAAG Voor de
gewone sterveling was het
eind vorige week een nog
al bizarre vertoning. Dele
gaties van werkgevers en
werknemers vergaderden
maar liefst vijf uur over
het vorige week gesloten
akkoord over de terug
dringing van het ziekte
verzuim.
De werkgevers, met name die
in het midden- en kleinbedrijf,
eisten de garantie dat het ak
koord écht een akkoord was.
En daar ontstond zowaar een
crisissfeer over.
Voorzitter Ruding van de
christelijke werkgevers zag om
klokke 10.30 uur de bui al
hangen. Hij had betere dingen
te doen dan te praten over de
interpretatie van een ander
mans interpretatie. Hij beende
in hoog tempo het pand uit.
Halverwege Den Haag-Rotter
dam werd hij echter via de au
totelefoon teruggeroepen en
binnen een uur zat ook hij
weer op zijn vergaderstoel.
Het leek bijna een echt con
flict.
Vóór en tijdens de vergadering
had Stekelenburg de werkge
vers (inclusief minister De
Vries van sociale zaken) be
zworen dat de FN V-bonden
serieus bereid zijn in de cao
onderhandelingen te praten
over het inleveren van vrije
dagen, het verminderen van
de aanvullende uitkeringen bij
ziekte en een bonusregeling
voor gezonde werknemers.
Maar vooral KNOV-voorzitter
Kamminga (midden- en klein
bedrijf) toonde geen enkel ver
trouwen in de invloed van de
FNV-voorzitter op de aange
sloten bonden.
'Parapluwetje'
Eigenlijk had Kamminga hele
maal geen behoefte aan een
akkoord. De middenstanders
zien immers niets liever dan
dat De Vries met zijn beruchte
'parapluwetje' in één keer alle
extra uitkeringen boven de 70
procent ongedaan maakt.
Mocht er arbeidsonrust ko
men, dan zal zijn achterban
daar het minste last van heb
ben.
Voor de grote werkgevers ver
enigd in VNO en NCW ligt dat
volkomen anders. Daar wordt
nu al gevreesd dat de indus
trie-en voedingsbonden de kop
in de nek zullen gooien en
weigeren vrije dagen in te le
veren. De Industriebond FNV
heeft immers al gezegd het
stakingsmiddel niet uit te slui
ten.
Maar de ervaren onderhande
laars van VNO en NCW weten
tegelijk dat de vakbonden per
definitie stevig inzetten bij
cao-onderhandelingen. Geen
bondsbestuurder zal ooit op
voorhand een paar vakantie
dagen cadeau doen. Zodoende
kreeg Kamminga tijdens het
overleg weliswaar een begrij
pende blik van VNO-voorzit-
Voorzitter Ruding van de cll
telijke werkgevers.
FOTO: DIJKSl
ter Rinnooy Kan, maar
lijk een vermanende vin]
met wantrouwen breek je a
af. Arbeidsonrust kan
mand gebruiken.
Compromis
Uiteindelijk kwam er i
compromis van een aanb
lingsbrief. De onderteken;
verklaren daarin dat het I
koord heus een echt akkkj
is. Op die manier hopen 2
Vries ervan te weerhouj
zijn 'parapluwetje' in te
nen. De bewindsman heeft]
mers beloofd dat niet te i
als er een akkoord zou korl
tussen werkgevers en werlj
Mocht De Vries besluiten I
wetje alsnog door te drukl
dan jaagt hij sinds gisteren I
alleen de werknemers,
ook de werkgevers in de j
dijnen. Daarmee zou hij 1
wens ook het overleg in]
Stichting van de Arbeid a
dig onderuit halen. De n
ter kan niet vragen om
centrale aanbeveling en
vervolgens wegleggen
opmerking dat de polil
(lees: hijzelf) toch altijd
laatste woord heeft.
Bovendien mag De Vries I
niet meer verwachten darf
is overeengekomen. De
onderhandelingen
door de afzonderlijke borj
gevoerd en niet door de i
centrales. Het was dan ookfï
gesloten dat de centrales r
zouden verklaren
bonden straks vakantiedl
willen inleveren bij ziekteL
centrales hebben nu plecr
verklaard dat hun bondenr
reid zijn daarver te praterr
dat is al heel wat. De Vries
het dus met het opnieuw!
reikte akkoord moeten doa/^Z
Aan het slot van de non-t\3/\
gadering spreekt een nogj
hijgende VNO-voorzitter I
nooy Kan, die zijn schoenzij
op één ochtend versleten 1
vanwege het heen en
rennen tussen het werkgevj
en werknemerszaaltje, van| de
historische dag. CNV-vooi(
dag?". Een vreemde historj
ADVERTENTIE
MEER CONTACT MET LAND EN VOLK PUUI
REISSHOW INDONESI Éfc,t'
THEATER TOURNEE DOOR HEEL NEDERLAND
'Spectaculaire diapresentatie j dan
Uitgebreide reisinformatie van Sumatra tot Irian-Jaya
Presentatie Coen Pronk**
MORGEN 5rS
Theater Diligentia in Den Haag
Aanvang: 20.00 uur. Entree: 5)
RESERVEREN EN/OF AANVRAGEN BROCHURE P¥ 1
Hoofdkantoor in Hoofddorp: 02503-41334. JN
Voorverkoop: SOC-Reizen, Noordeinde 146, Den Haag, f
of informeer bij uw eigen ANVR-reisburo.Jtvoer
SUSKE EN WISKE "TAZUUR EN TAZIJN"
ZeC ik ben been duizendpoot,
hoor Hlles op z'n tijd, hè'
(c) Standaard Uitgeverlj/Wavery Productions
(Vervolg van de voorpagina)
CULHAM De dit
weekend bereikte kernfu
sie wordt pas commercieel
interessant als het reactor
systeem betrouwbaar is en
dat duurt nog tientallen
jaren. In de wereld van de
deskundigen op dit gebied
wordt 2040 genoemd als
jaartal.
Het experiment met de JET in
Engeland waaraan ook Ne
derland meedoet - loopt al
lang. Het is een voorbereiding
van een project voor de zeer
lange termijn om in de toe
komstige energiebehoefte te
kunnen voorzien. In de toe
komst zouden er voor de ener
gie-opwekking fusiereactoren
moeten komen die wat om
vang betreft vergeleken kun
nen worden met de energie
centrales die we nu kennen.
De energie uit de fusie wordt
dan gebruikt voor de aandrij
ving van stoomturbines, die
elektriciteit leveren.
Bij het experiment wordt nog
geen energiebalans opge
maakt. Men probeert alleen of
alles werkt. Dat is te vergelij
ken met kijken of het gasfor
nuis het doet door de gaskraan
even open te draaien. Van
„vol vermogen" is geen spra
ke.
Bijzonder aan het experiment
is dat er gebruik wordt ge
maakt van een mengsel van
brandstoffen: deuterium en
tritium. Dat zou later bij com
merciële toepassing een veel
hoger rendement opleveren
dan deuterium alleen. Deuteri
um is goedkoop en ruim voor-
Tanden. Het komt voor in zee
water en kan op eenvoudige
wijze gewonnen worden.
Daarover zullen in ieder geval
5een problemen ontstaan, al-
us de FOM-woordvoerder.
De voorraden zijn vrijwel on
uitputtelijk en per reactor is er
veinig van nodig.
Bij tritium ligt dat wat moeilij
ker. Maar voor de experimen-
.en is er genoeg en bij com
merciële toepassing kunnen de
■eactoren zo gemaakt worden
iat tijdens het fusieproces tri
tium wordt gemaakt. Het fu
sieproces onderhoudt zo zich
zelf in een min of meer geslo
ten systeem, al moet er af en
toe wat brandstof bij.
De kernfusie waarvan hier
sprake is staat niet in relatie
tot de 'koude' kernfusie waar
over enkele jaren geleden veel
commotie ontstond nadat de
Amerikaanse natuurkundigen
Martin Fleischmann en Stan
ley Pons melding hadden ge
maakt van een geslaagd expe
riment. Volgens een woord
voerder van de Nederlandse
Stichting Fundamenteel On
derzoek der Materie gelooft
men nu niet meer in die koude
kernfusie, niet wetenschappe
lijk en niet als energiebron.
Zwaar gewonfc
bij ontploffirfe
van granaat
APPINGEDAM Een l
rige man uit AppingedaL
gisteren zwaar gewondf
raakt bij een explosie
woonhuis. De man probj
's morgens een oude gran]
demonteren die hij de na<|
voor had gevonden, r
slachtoffer is overgebi
naar het Academisch Zifl
huis in Groningen. Het s
offer had in zijn huis oo®
grote verzameling muniti
ander materiaal uit de ol
waaronder circa duizendlj
tronen en diverse gram
Hij had voor deze verzani
geen vergunning. De marS
behalve de granaat ook
brisantgranaten uit de Tvj
Wereldoorlog gevonden.1 'j
nog niet waren gedemonfaar
De Explosieven Opruir^T12
Dienst heeft de voorraad."1 Ka
nog tot ontploffing gebra^3'
