„Je kunt toch ook dansen
zonder hoge sprongen"
F
Verrassend debuut Ted Brandsen
GERARD LEMAITRE (55) BIJ NDT3
Bernard Haitink blij met herstelde
contact Concertgebouworkest
Ccidóc Soumnt
KUNST/RTV
DONDERDAG 7 NOVEMBER 1991
Hel Nationale Ballet met 'Dodeneiland', 'Sar
casmen', 'Ik hou gewoon m'n adem in' en
'Four Sections' in het AT&T Danstheater in
Den Haag, gisteravond.
In het zogeheten 'Hollandse Program
ma', dat Het Nationale Ballet gister
avond in het AT&T Danstheater voor
het voetlicht bracht, werden de choreo
grafieën van arrivés als Hans van Ma
nen, Toer van Schayk en Rudi van
Dantzig verrassenderwijs overtroefd
door het ballet 'Four Sections' van Ted
Brandsen, een danser uit dit ensemble
die sedert juli j.l. niet meer optreedt.
Als choreograaf kon hij reeds terugzien
op zeer bevredigende vingeroefenin
gen. Nu echter schreef hij zijn ballet op
de gelijknamige muziek van de oerva
der van de Amerikaan 'minimal music'
Steve Reich. Over het algemeen is re
petitieve muziek al gauw vervelend.
Dansen op dergelijke, vaak schier ein
deloze herhalingen is zelden inspire
rend. Ditmaal choreografeerde Brand
sen evenwel voor de volwassen groep
hoogwaardige dansers van ons nationa
le ensemble, zodat technisch alle wen
sen al bij voorbaat vervuld waren.
Voeg daarbij het even doorzichtige als
parate begeleiden door Het Nederlands
Balletorkest o.l.v. Jac van Steen, die
verrassend veel affiniteit bleek te heb
ben met de klanknuanceringen van de
verschillende instrumentale groepen
binnen het orkest. Daar komt dan nog
bij, dat Brandsen zijn choreografische
eersteling in een regulier programma
tevens had uitgerust met een zelfont
worpen geraffineerd decor en ritmisch
ingezette lichtbundels.
Alles bijeen een debuut zonder een
spoor van verveling, dat terecht een
even ovationeel als langdurig applaus
oogstte. Zelfs Van Manens fameuze
duet 'Sarcasmen', van Schayks 'Dode
neiland' uit 1983, voor welk romantisch
tranendal de groter afmetingen van het
moderne podium geen winstpunt bete
kenen en eveneens Van Dantzigs wee
klagen in 'Ik hou gewoon m'n adem
in', geraakten erdoor op de achter-
Particulier schenkt
opbengst schilderij
aan Leprastichting
AMSTERDAM Een veiling van 475
schilderijen heeft gisteren en eergiste
ren bij Sotheby's in Amsterdam, hebben
in totaal 3,3 miljoen gulden opgebracht.
Dit heeft het veilinghuis bekendge
maakt. Een Amsterdams stadsgezicht
van de hand van Willem Koekkoek
(1839-1895) bracht 74.750 gulden op. De
opbrengst gaat naar de Nederlandse
Stichting voor de Leprabestrijding. Het
schilderij is geschonken door een vrouw
uit Denekamp. Voor een pastel van Wil
lem Gerard Hofker (1902) werd een
„verrassend" bedrag van 33.350 gulden
betaald. Hij schilderde 'De kleine wever
Ni-Dantih' in 1938 op Bali. De richtprijs
was 1.500 tot 2.000 gulden.
Televisie-serie over affaire Oude Pekela
Idoor
barend strang
AMSTERDAM Gerardjan Rijnders, artistiek
leider van de Toneelgroep Amsterdam, heeft
een televisieserie geschreven. Zijn verhaal is
gebaseerd op de gebeurtenissen in Oude Pekela
die enkele jaren geleden voor heel veel op
schudding zorgden. Er zouden daar tientallen
kinderen seksueel zijn misbruikt, zonder dat er
ooit een dader werd gevonden. 'Oude Tongen'
heet de serie van Rijnders. Hij wilde de naam
Oude Pekela niet gebruiken en hij vond zijn
variatie op de naam van een Zeeuws plaatsje
wel toepasselijk. „Het heeft alles te maken met
roddel en andere viezigheid". Al een paar jaar
geleden werd de interesse van Rijnders voor
het onderwerp gewekt. Hij las er veel over en
sprak met betrokkenen. Hypocrisie is voor hem
het centrale thema. „Ik zoek typisch Hollands
materiaal om televisie over te maken, zodal
dere Nederlander het herkent. En deze afl
vind ik heel kenmerkend. Maar het is abs<
geen poging tot reconstructie Het is fictie'
definitieve stap tot het schrijven nam Rijr
vorig jaar nadat hij de serie 'Twin Peaks' b:
BBC had gezien, een reeks die nu op R'
loopt. „Ik dacht: daar moet een Nederlands
woord op komen... Dat gaf de doorslag",
script beslaat vier delen, maar Rijnders o
weegt het tot drie delen te herschrijven,
produktiemaatschappij heeft het al aangebo
aan de omroepen. Volgens Rijnders bestaa
van die zijde grote belangstelling voor zijn
rie, die op film moet worden opgenomen,
hoopt dat het volgend toneelseizoen te kun|}J
doen, zoveel mogelijk met acteurs van zijn t
gen gezelschap. Want dat is goedkoper, oi
ze toch al een jaarsalaris verdienen en da^
plaats van een toneelrol een televisierol spi
:n h
chtst;
Irink
'^ngha:
•uit t
DEN HAAG Ballet
vergt vaak het uiterste
van de beoefenaar zowel
mentaal als fysiek. Het is
dan ook niet zo vreemd
dat een danser doorgaans
op 38-jarige leeftijd, dat is
zo geregeld, voorgoed het
professionele danspodium
verlaat.
Balletdanser Gérard Lemaitre
was een uitzondering. Hij
mocht tot zijn 45ste bij het Ne
derlands Danstheater blijven.
Maar toen, het was 1981, werd
hij door artistiek leider Jiri
Kylian zonder mededogen
heengezonden met de
woorden: „Ik kan je niet meer
gebruiken". Nu, tien jaar later
benoemde dezelfde Kylian
hem onlangs tot leider van
NDT3, de jongste loot aan de
NDT-stam, een groep voor
dansers van 40 jaar en ouder.
En Lemaitre (bijna 55) blijft
niet aan de kant staan. Hij
danst actief mee in de groep
van vier mensen (twee vrou
wen en twee mannen), die de
veertig zijn gepasseerd. NDT3
is zondermeer een nouveauté
in de danswereld. En of het
echt levensvatbaar is moet de
praktijk nog bewijzen. Het
viertal debuteert morgen
avond in het Danstheater aan
het Spui in Den Haag met spe
ciaal voor de groep gemaakte
choreografieën van Mats Ek,
William Forsythe, Hans van
Manen en Jiri Kylian. Met de
debuut-voorstelling wordt het
Holland Dance Festival geo
pend. Geen geringe opgave
voor een groep, die pas sinds
september bestaat.
Voor Gérard Lemaitre, de in
Parijs geboren danser, die in
1960 door Hans van Manen
naar Den Haag werd gehaald,
is het een bijzondere come
back. „Zonder rancune", bena
drukt hij, wanneer we hem
herinneren aan de gebeurte
nissen in 1981, toen hij na hon
derden balletten met vele
hoofdrollen aan de dijk werd
gezegd. Hij ervaarde dat des
tijds als bijzonder onrechtvaar
dig. In een krante-interview
zei hij: „Ik kom van een
droom in de realiteit en die is
niet leuk".
Na zijn gedwongen afscheid
beproefde hij zijn geluk als
balletmeester, eerst bij het
Scapino Ballet, daarna bij In-
trodans en tenslotte bij het
Opéra Ballet van Lyon.
Lemaitre is alleen maar blij
dat hem opnieuw de kans
wordt geboden om te dansen.
Zijn ogen stralen als hij erover
praat. Hij is weer helemaal in
zijn element.
Doorbraak
Er is duidelijk sprake van een
doorbraak, meent hij. Ook in
het denken van Kylian, die
werd geconfronteerd met het
feit dat zijn echtgenote Sabine
Kupferberg (zij maakt ook
deel uit van NDT3) vanwege
haar leeftijd moest stoppen
met dansen. „Dat heeft hem
aan hel denken gezet. Sabine
wilde nog graag iets op het to
neel doen. Destijds, in 1981,
was dat een probleem. Ik wil
de dolgraag blijven dansen,
maar er waren geen mogelijk
heden. De choreografen had
den de oudere dansers ook
niets te bieden. Zij werkten
liever met jongeren. Wij wa
ren immers geen eindeloos
elastisch materiaal om mee te
werken Jiri bedacht dat wan
neer choreografen speciaal iets
voor oudere dansers zouden
maken, zij wel op het toneel
konden blijven. En dat is ge
beurd. Uiteraard moet je van
ons geen hoge sprongen ver
wachten en we maken ook
geen pirouetten. Heb ik trou
wens nooit gedaan. Maar je
kunt toch ook dansen zonder
die hoge benen of een pirouet.
Het gaat toch om de intensiteit
van de beweging. Zeker onze
techniek is minder geworden.
Maar we hebben in de loop
der jaren zoveel geleerd en
ontwikkeld. Dat kan de chore
ograaf toch gebruiken. Denk
bij voorbeeld maar eens aan
onze artisticiteit, onze persoon
lijkheid. Ik denk ook dat we
onze bewegingen beter kun
nen doseren, beter kunnen
controleren dan jongeren. Na
tuurlijk zeg ik tegen de chore
ograaf: u moet er wel rekening
mee houden dat u te maken
heeft met oudere dansers. Hij
moet zich flexibel opstellen.
Als je bij voorbeeld een linker-
draai niet goed kan maken,
dan doe je toch gewoon een
rechter. Er ontstaat een andere
manier van dansen. Maar dat
hoeft artistiek gezien geens
zins onder te doen bij het ni
veau van jongere dansers".
Te lief
Lemaitre heeft zijn oorspron
kelijke professie nooit losgela
ten. „Ik ben altijd danser ge
bleven, ook in de tijd dat ik le
raar en balletmeester was. De
directrice van Opera Ballet zei
altijd tegen mij, je lessen zijn
heel goed, maar je blijft dan
ser. Je moet strenger optreden.
Kon ik niet. Dat zat niet in
mij. Ik was altijd heel lief,
soms te. Ik hielp mijn dansers
zoals ik vroeger collega's hielp.
Ik heb veel geleerd in de afge
lopen jaren en enorm veel ple
zier gehad. Alleen, ik stond
aan de andere kant van de
spiegel. En nu pak ik gewoon
de draad weer op als danser.
Het is als vanouds, er is niets
veranderd. Ik ben en blijf dan
ser, dat is mijn wezen. Dat zit
heel diep".
Aan de come-back van Lemai
tre is overigens een jaar van
actieve dans voorafgegaan.
„Dat was in zeven- of achten
tachtig. Precies weet ik het
niet meer. Mats had een ballet
gemaakt voor het Lyon Opéra
Ballet. Toen ik hem van het
vliegveld haalde zei hij nog op
de vliegtuigtrap: ik heb een rol
voor je. iets voor een oudere
man. Ik zei: nee dat kan niet.
Gérard Lemaitre: „Ik ben altijd danser gebleven"
Ik dans niet meer. Ik dacht:
nu moet ik terug naar les,
weer repetities volgen. Ik
vond het een beetje eng. Ik
had het gevoel dat ik me nu
als balletmeester moest bewij
zen tegenover mijn leerlingen.
Ik mocht geen fouten maken.
Maar toen op de repetities
Mats mij als voorbeeld stelde
voor de jongere collega's, leef
de ik helemaal op. Het gaf mij
een enorme steun in de rug. Ik
bewoog me weer op het toneel.
Geweldig. Zonder beweging
voel ik mij onzeker. Alleen als
ik me beweeg kan ik me echt
geven".
NDT3 is op de eerste plaats op
gericht voor dansers van het
grote NDT, die de veertig jaar-
grens passeren. Toch bestaat
de groep nu uitsluitend uit
mensen, die van elders komen.
Lemaitre: „Er dansen op dit
moment nagenoeg geen men
sen bij het grote NDT, die na
bij de veertig zijn Er zijn so
wieso al niet veel dansers, die
tot hun veertigste op het to
neel blijven. Maar in de toe
komst zal NDT3 nog best een
beetje groeien. Alleen niet te
groot worden, tien, twaalf
mensen hooguit. Een kleine
groep is altijd leuker dan een
grote. We kunnen zo intiemer
werken, waardoor de persoon
lijkheid van elke danser beter
uitkomt. De choreografen van
ons programma hebben alle
maal een persoonlijke band
met één van de groepsleden.
Mats Ek met zijn broer Niklas,
Jiri met zijn vrouw Sabine,
Forsythe met Alide Chase en
ik met Hans van Manen".
Door de komst van NDT3 kan
een danser in principe blijven
doorwerken tot zijn zestigste.
ndei
dde
was
:en ii
ef zit
beslis
in dt
FOTO: MILAN KONVAljs jn
jge dii
Het gezelschap is behalve Ihard
genavond, zaterdag, zonda", oi
maandag in het Haagse Ihber,
theater te zien. In het morr
schiet ligt een tournee, qort.
meer naar Frankrijk en Eet zij
land. Kleine series van hollere c
vier voorstellingen. Niet sluii
dat het voor de oudere dabrderi
te vermoeiend is grote serift, di>
draaien. Lemaitre: „De rnjht vi
theaters boeken al een tie d
vooruit en wij bestaanigen
sinds september. Daaromht en
er nog maar weinig voo| zijn
lingen geboekt. BoveijtersU
heeft niemand nog ooit) inge
van ons gezien". jpauzc
Symfonie-orkest Bellitoi
bij vlagen professioneel
De spanning is van de gezichten van het echtpaar Haitink (midden) te lezen voorafgaand aan de
uitreiking van de Erasmusprijs door prins Bernhard (rechts). Naast Bernard Haitink zitten koningin
Beatrix en prinses Juliana. foto: anp
AMSTERDAM Dirigent
Bernard Haitink, die gisteren
in het Koninklijk Paleis op de
Dam de Erasmusprijs kreeg
uitgereikt uit handen van
Prins Bernhard is blij met het
herstelde contact met het Con
certgebouworkest. Hij zei dit
in zijn toespraak na afloop van
de uitreiking.
Haitink (62) kreeg de prijs on
der meer voor zijn interpreta
tie van het klassieke, traditio
nele repertoire van de Europe
se muziek, en zijn vertolking
van zowel symfonisch- als
operarepertoire. Het is de der
de keer dat de Erasmusprijs op
het gebied van de muziek
wordt uitgereikt. Aan de prijs
is een geldbedrag van 200.000
gulden verbonden.
Haitink is sinds 1988 musical
director van het Royal Opera
House in Londen. In 1961
werd hij eerste dirigent van
het Concertgebouworkest in
Amsterdam, eerst met Eugen
Jochum en vanaf 1964 alleen.
In 1988 verliet hij dat orkest.
Haitink is al meer malen on
derscheiden. Hij is Ridder in
de Orde van de Nederlandse
Leeuw. Ook ontving hij een
eredoctoraat aan de Universi
teit van Amsterdam, de Medal
of Honour van de Bruckner
Society en de gouden Mahler
Medaille.
In zijn toespraak noemde
Prins Bernhard Haitinks „op
vallende integriteit" ten op
zichte van de partituur, het or
kest, de uitvoering en het pu
bliek kenmerkend. „Uw vrees
door een te grote populariteit
uw integriteit te verliezen, zo
als u eens zei, is karakteris
tiek", aldus de Prins.
De uitreikingsplechtigheid
werd opgeluisterd door een
tweetal muziekuitvoeringen
van leden van het Koninklijk
Concertgebouworkest. Strauss'
Serenade voor blazers en Ed
gar Elgars Serenade ontroer
den Haitink. In zijn dank
woord zei Haitink bijzonder
getroffen te zijn door de mu
ziek. „Zo'n dag gaat altijd an
ders dan je van tevoren ver
wacht. Dit musiceren ontroert
me en ik ben u er dankbaar
voor."
Dat een aantal musici van het
Koninklijk Concertgebouwor
kest ook na Haitinks vertrek
contact met hem had gehou
den, zei hij zeer op prijs te stel
len. „Het is niet onmogelijk
dat ik voor wat betreft het Ko
ninklijk Concertgebouworkest
een gelukkig mens kan wor
den door het herstelde con
tact", aldus Haitink.
In zijn dankwoord ging hij ook
in op het gedenkwaardige van
de dag. „Vandaag is het 35 jaar
geleden dat mijn eerste con
cert plaatsvond in het Con
certgebouw. Dat was ook op
een woensdag, en ik weet het
nog zo goed omdat het de her
denkingsdag was van de Hon
gaarse opstand. Daarom was
afgesproken dat er na afloop
van het concert niet zou wor
den geapplaudiseerd. De eerste
keer ontging me, dacht ik
toen".
Megaconcert voor Afrikaanse kinderen
NEW YORK Een keur van zwarte Amerikaanse en Afri
kaanse artiesten, onder wie Dionne Warwick, Miriam Makeba,
Fela Kuti en Kool en The Gang, zal eind november optreden in
de Nigeriaanse hoofdstad Lagos tijdens een megaconcert ten
bate van kinderen in Afrika.
Twee Zuidafrikaanse anti-apartheidsactivistes, Winnie Mandela
en Miriam Makeba, hebben dit gisteren in New York bekendge
maakt. Ze riepen op tot wereldwijde steun aan het benefietcon
cert. Herinnerend aan vorige concerten die op andere continen
ten werden gehouden om Afrika te steunen in de strijd tegen
honger en ziekte, verklaarde zangeres Makeba: „Ik denk dat dit
de eerste keer is dat het Afrikaanse volk iets probeert te doen
voor zichzelf. In de Bijbel staat dat God degenen helpt die zich
zelf helpen".
advertentie
Forum benoemt
interim-directeur
ENSCHEDE Het bestuur
van het muziek- en operage
zelschap Forum heeft mr. J.
Bal (46) benoemd tot interim
manager.
Hij zal de functie van alge
meen directeur waarnemen,
voorlopig voor een periode
van vier maanden. Forum
heeft een interim-directeur
aangesteld omdat het ministe
rie van wvc in z'n adviesaan
vraag aan de Raad voor de
Kunst de functie opnieuw ter
discussie heeft gesteld.
Cees Nooteboom (links) in gesprek tijdens de bijeenkomst op de Franse ambassade. Op zijn borst
draagt hij de medaille die hij kreeg bij zijn benoeming tot lid van het Legioen van Eer.
Cees Nooteboom
'ingelijfd' in het
Legioen van Eer
DEN HAAG De Nederland
se auteur Cees Nooteboom (58)
is gisteravond tijdens een bij
eenkomst op de Franse ambas
sade in Den Haag benoemd tot
lid van het Legioen van Eer.
Biermagnaat A. Heineken is
dinsdagavond benoemd tot of
ficier vanwege zijn vergaande
liefde voor Frankrijk. Heine
ken was al ridder van het Le
gioen.
Nooteboom werd ingelijfd in
het legioen omdat de vertalin
gen van zijn boeken, net als
die van bij voorbeeld Hella
Haasse, in Frankrijk zeer in de
smaak vallen. Bovendien voelt
ook hij zich zeer bij Frankrijk
betrokken. Verder zet hij zich
ook in voor de vertaling van
Nederlands werk in het Frans.
Sinds de Tweede Wereldoor
log zijn er een kleine 600 Ne
derlanders toegetreden tot het
legioen, waarvan 19 in de laat
ste vier jaar. De meeste legio
nairs zijn uiteraard Fransen:
er zijn er op dit ogenblik
223.000 met de Franse nationa
liteit.
Symfonieorkest Bellitoni onder lei
ding van Alexandru Lascae, solisten
Mireille Heijltjes (piano) en Sasja
Hunnego (mezzo-sopraan): Johan
Wagenaar, Ouverture Cyrano de
Bergerac; Mozart, Pianoconcert in A
gr.t. nr. 23; Manuel de Falla, 'El som
brero de tres picos'. Gehoord in de
Leidse Stadsgehoorzaal op 6 no
vember, nog te horen: zaterdag 9
november Koninklijk Conservatori
um Den Haag, zondag 10 november
('s middags) Sweelinck Conservato
rium Amsterdam
Amateur-musici leven onder
de voortdurende dreiging
echt goed te worden. Zolang
alles pretentieloos blijft
maakt het niet uit hoeveel
tijd je hebt of neemt en met
wie je musiceert.
Als er kwaliteit om de hoek
komt kijken is het met die
nonchalance gedaan: je kunt
goed dus je wilt goed. Het is
duidelijk dat amateur-symfo
nie orkest Bellitoni op dat
punt is aangeland. Gelukkig is
daar in de programmering re
kening mee gehouden. Geen
pretentieus concert, maar een
evenwichtige verdeling van
onbekend, gedegen soloconcert
en een tot de verbeelding spre
kend stuk tot slot. Uit alles
bleek gisteravond dat het or
kest in feite maar een ding te-
kortkomt: tijd. Tijd om de
strijkers als één instrument te
laten klinken, om de zachtere
passages zuiverder te krijgen
en de snelle doorzichtiger, en
om in het ritme de laatste pun
tjes op de i te zetten.
Bij het pianoconcert van Mo
zart wreekte dat zich nog het
meest. De frasering bleef slor
dig en de dynamiek was wat
onevenwichtig. Het leek erop
dat dirigent Alexandru Lascae
Kees Baars is terug bij 'Countdown Caih,
C
HILVERSUM Kees Baars is, na een korte perior'
platenmaatschappij Ariola, terug bij Veronica. Hifi
senteert vanaf morgen, samen met Alfred Lagüj
weer 'Countdown Café' (Radio 3 om 22.00 uur).
Kees Baars neemt hiermee de plaats in van Francis Dix.
overgestapt naar de nieuwe, commerciële radio-satellietL
Power FM. Ex-Veronica disc-jockey Rob Stenders, die da|
een drie uur durende show zou presenteren voor de pas gdti<
Power FM, heeft na een week afscheid genomen van f
Hij heeft een punt gezet achter zijn loopbaan als disc-
zich bij Mozart het min
z'n gemak voelde en daai
niet toekwam aan een
spannen aanpak. Ook het
van soliste Mireille He
was onzeker. De rappe lc
slibden vaak dicht, en dep-
matiek werd soms al te z
aangezet. Toch waren ei
sterke momenten; toen zi
in het Adagio inhield
strijkers loepzuivere pizl
lieten horen was het everj
fect.
Het relatief onbekende
van de avond was de Ouv|
re Cyrano de Bergerac a
Nederlander Johan WagJ
(1862-1941). Met zijn intej
tatie benadrukte Lascae a
de Franse kanten van V>suppi
naar. Door niet al te zwaaj
te pakken voorkwam hij
de ook aanwezige invlck-|
van Richard Strauss hetLfx
al te zompig maakten.
Met Manuel de Falla's toot-
ting van het verhaal van <j
loerse molenaar, de tref
maar wulpse molenaars^,
de oude snoeper van een
straat sloot Bellitoni de
indrukwekkend af. Om
complete uitvoering als r
(meestal wordt alleen c
gespeeld) voortdurend 1
te houden miste het orkesj
eenheid en de typisch Spi
ritmen hadden ook weljjSELI
puntiger gekund. Maar i
tweede deel steeg het sp enstai
professionele hoogten. De°en hi
van de molenaar was w^'""
lijk opzwepend en krachte
de bewegingen van de
straat kregen een slep> dat
zwaarlijvigheid. De herl„
ring aan ongemakkelijk
zuiverheden en onvaste
ten verdween naar de a<
grond en maakte plaats,1
de verzuchting: had Be 'e eig
maar wat meer tijd.
orters
sloe
in hi
iehtge
inde
allee
komt.
lijk ee
oorko
keer
.00»-—-
njT
'mi
tb
1 bob-/ -
JSELI
ie wi
lenstai
>en hi
Ajax.
en oc
n za.
dat
wee
vo<
■eldor:
is te
ie eig
nde c
