Kerk der Friezen jaarlijks
middelpunt Wil librordviering
Lezen voor de lijst
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
COMMENTAAR
Redactie bisdomblad Haarlem dreigt met opstappen Bisdom wijst
£eidóc(3ou/UMit
vrijdag 1 november 1991
leic
Tekort aan priesters in
Russisch-Orthodoxe Kerk
MOSKOU De Russisch-Orthodoxe Kerk kan de vraag van
parochies naar priesters niet aan. In heel de Sovjetunie worden
parochies gesticht of heropgericht, maar het aanbod van pries
ters blijft daarbij ver achter. In de 93 bisdommen zijn er 12.000
parochies, waarvoor maar 10.000 priesters ter beschikking staan,
zo blijkt uit cijfers die de kerk heeft gepubliceerd. In een vijfde
van alle parochies kunnen daardoor niet elke zondag diensten
worden gehouden. Overigens had de Russisch-Orthodoxe Kerk
voor de revolutie van 1917 circa 60.000 parochies. Het patriar
chaat wil de komende tijd veel aandacht besteden aan de ont
wikkeling van het parochies en de opleiding van priesters. Twee
jaar geleden besloot de kerk een cursus voor kosters te organise
ren. Door de kerkvervolging was de kunst van het luiden der
'Wees u zelf.' zei ik
tot iemand;
Maar hij kon niet:
hij was niemand
P.A. de Genestet
Bisschop Möller
weer in ziekenhuis
GRONINGEN Bisschop
J.B.W.M Möller van Gronin
gen is hij voor onderzoek op
genomen in het Academisch
Ziekenhuis in Groningen. Vol
gens een woordvoerder van
het bisdom vertoonde de bis
schop, die in maart een nier
transplantatie onderging, en
kele symptomen die nader on
derzoek noodzakelijk maak
ten. Van een zorgelijke situatie
is volgens de woordvoerder
geen sprake. „Maar het is lo
gisch dat bij iemand die zo
kort geleden een dergelijke in
greep heeft ondergaan, de vin
ger zeer goed aan de pols
wordt gehouden".
HEB wil samen met Hervormde
Raad voor de Zending
LEIDSCHENDAM Het Hervormd Evangelisatorisch Beraad
(HEB), dat zich inzet voor het binnenlands apostolaat, wil fuse
ren met de hervormde Raad voor de Zending. Het HEB wil
daarmee tot uiting laten komen dat zending en diaconaat in bin
nen- en buitenland een eenheid vormen. Ook zou een eventuele
'Raad voor Zending en Evangelisatie' de gegroeide samenwer
king tussen beide instellingen bezegelen.
Het voorstel van het HEB komt in november ter sprake tijdens
de hervormde synode in Doorn. Een andere mogelijk voor het
HEB, om samen met een soortgelijke gereformeerde organisatie
een zogenaamd Samenwerkingsorgaan te vormen, wijst het HEB
af. Volgens het HEB wijkt de gereformeerde organisatievorm
'structureel' steeds meer af van de hervormde.
Het HEB, dat in 1968 is opgericht, heeft zich de afgelopen perio
de beziggehouden met de presentatie van de kerk in grote ste
den, het platteland, en in nieuwbouwwijken.
Nederlandse onmacht
Tie
k>c
Italiaanse
jezuïet
streed in
dienst van
CIA tegen
communisme
VATICAANSTAD De Itali
aanse jezuïet Antonio Gliozzo
heeft zich tussen 1955 en 1963
door de Amerikaanse geheime
dienst CIA laten betalen om
het communisme te bestrijden.
Tegenover het katholieke Ita
liaanse dagblad II Sabato zegt
de voormalige provincaal van
de jezuïeten op Sicilië dat hij
met toestemming van de ker
kelijke autoriteiten een studie
centrum heeft gesticht ter on
dersteuning van de christen
democratische partij. Het cen
trum organiseerde „ideologi
sche cursussen" voor priesters
die de strijd met de communis
ten in Italië moesten aanbin
den, aldus Gliozzo. „Honderd-
vijfentwintig bisschoppen
stonden achter dit initiatief.
Wij gaven de betrokken pries
ters een salaris en zelfs een
auto met chauffeur, als dat
noodzakelijk was. Wij kwa
men geen geld tekort", zegt
Gliozzo.
De jezuïet kreeg elk jaar van
een Amerikaan van Italiaanse
afkomst, Joseph Calderon, die
volgens hem voor de CIA
werkte, een bedrag van 200
miljoen lire (huidige waarde: 3
miljoen gulden).
Gliozzo zegt er trots op te zijn
dat hij „zoveel gelovigen heeft
ingeënt tegen het perverse vi
rus van het communisme". Hij
komt met zijn onthulling op
een moment dat de Italiaanse
kranten vol staan met verha
len over de financiële steun
van de communistische partij
in de Sovjetunie aan de Itali
aanse communisten.
Echtgenotes van
Wereldraad-
medewerkers
willen opheffing
'beroepsverbod'
GENEVE De partners
van de mannelijke mede
werkers van de interna
tionale oecumenische or
ganisaties in Genève wil
len de mogelijkheid heb
ben eveneens bij deze in
stellingen te werken. Op
dit moment wordt dat
verhinderd door een in
terne regeling.
De oecumenische vrouwen
groep in Genève eist in een
gisteren verschenen onderzoek
de opheffing van deze rege
ling. 86 procent van de echtge
noten had voor de verhuizing
naar Genève betaald werk, nu
zitten twee op de drie vrou
wen zonder baan. Ruim acht
jaar geleden was een andere
studie tot nagenoeg dezelfde
conclusie gekomen, maar daar
is tot ergernis van de vrouwen
niets mee gebeurd. Zij wijzen
erop dat een organisatie als de
Verenigde Naties enkele jaren
geleden onder druk van de
vrouwen eenzelfde regeling
heeft geschrapt. De geë^que-
teerde vrouwen van med^ver-
kers bij de Wereldraad, de lu
therse LWF, de reformatori
sche WARC en de Europese
KEK zijn gefrustreerd over
het feit dat hun kennis niet
benut wordt voor de oecume
nische beweging. Ongeveer 70
procent van de echtgenoten
heeft een academische oplei
ding achter de rug.
Bijeenkomst
Kolping-
vereniging
DEN HAAG De Kolping-
vereniging regio 's-Gravenha-
ge houdt zaterdag 9 november
na een eucharistieviering in de
kerk De Meerbrug aan de
Hoge Rijndijk te Zoeterwoude
een bijeenkomst over honderd
jaar Rerum Novarum. Drs. A.
Flapper zal een inleiding hou
den over het Kolpingwerk en
de sociale leer van de RK
kerk.
ROME Om de beteke
nis van St. Willibrord
voor de kerstening van
Europa te onderstrepen
zal de KRO-tv voortaan
elk jaar rechtstreeks de
eucharistieviering uitzen
den vanuit de historische
Kerk van de Friezen in
Rome, gevestigd aan de
voet van de colonnade
van Bernini op het St.
Pietersplein in Rome. De
eerste keer is op zondag 3
november op Ned. I om
11.00 uur
De mis zal worden opgedragen
door pastoor dr. M. Muskens,
rector van het Nederlands
College te Rome. Deze uitzen
ding zal worden voorafgegaan
door een documentaire van Ad
Langebent over de Friese
kerk, te beginnen om 10.30
uur.
Al in het jaar 750 trokken er
Friezen naar Rome, dat wil
zeggen de eerste christenen in
onze lage landen waaronder
grofweg het gebied tussen
Hoek van Holland en de on
derkant van Denemarken
werd bedoeld. Zij vestigden
daar een eigen schola als op
vang voor gaande en komende
pelgrimerende Friezen. Zij
kwamen tot de bouw van een
eigen kerk, die in de loop der
historie aan vele wisselvallig
heden ten prooi viel, maar
nochtans de tijden doorstond.
In het begin van de jaren tach
tig nam dr. M. Muskens het
initiatief om in en rond deze
kerk een permanent religieus
en cultureel centrum in te
richten toegewijd aan Willi
brord, die samen met Bonifaci-
us in de jaren na 700 het chris
tendom naar onze streken
bracht.
Dr. M. Muskens: „De Kerk der
Friezen heeft in de afgelopen
duizend jaar een belangrijke
rol vervuld in het verkeer tus
sen Rome en Nederland. De
kerk der Friezen en het aan
palende Willibrordcentrum
moet een vaste ontmoetings
plaats voor pelgrims en toeris
ten uit Nederland worden.
Ook in oecumenische zin, zo
voegt Muskens daar aan toe.
Meer en meer komen christe
lijke politici uit heel Europa
hier naar toe en wonen op
zondag om 10.00 uur de mis
bij, bewust als zij zich zijn van
de functie van de religie in het
Europa na 1992, als grenzen
komen te vervagen".
Heilige trap
De Kerk van de Friezen is in
Rome gemakkelijk te vinden.
Staande met de rug naar de
Pieterskerk steekt men de rij
weg over, waarna men na
honderd meter naar rechts een
trap aantreft. Na bestijging
staat men in het voorportaal
van de Friese Kerk.
Over de kerk schreef de Leid-
se kunsthistorica drs. Evelyne
Verheggen in samenspraak
met dr. Muskens onlangs een
brochure, waarin gescheven
wordt over de karakteristieke
trap van deze kerk. Deze trap
naar de kerk wordt een heilige
trap genoemd. De herkomst
ervan is nog niet geheel duide
lijk. Op 29 april 1740 beschrijft
Johan Kaspar Goethe, vader
van de beroemde zoon, deze
trap: „Hier kan men een heili
ge trap bestijgen, op de knieën,
tot het altaar van de gekruisig
de. Deze trap heeft 33 treden,
die moeten betekenen de ja
ren, dat Onze Heer Jezus
Christus in deze wereld heeft
geleefd".
Die trap was overigens geen
weelde, want de schola van de
Friezen, lang voor het jaar
1000, lag op de heuvel Janicu-
lus, naast een toen al bestaan
de kerk, toegewijd aan de
aartsengel Michaël. Deze werd
later ook de beschermengel
van de Kerk der Friezen. Niet
ver daarvandaan, op de plaats
waar later de St. Pieter werd
gebouwd, ligt het graf van Pe
trus.
De kerk der Friezen werd in-
1141 ingewijd door paus Inno-
centius II. Bij een misviering
in deze kerk ademt men de
sfeer van voorbije eeuwen in.
De toren van de Kerk der Friezen
11
HAARLEM De redac
tie van Samen Kerk, het
blad van het bisdom
Haarlem, heeft genoeg
van de spanningen met
bisschop Bomers. Als de
situatie voor het einde van
dit jaar niet verandert,
treedt de voltallige redac
tie af, zo blijkt uit een
vertrouwelijke brief van
de redactie aan de pries
terraad, de dekensverga
dering en de raden en
commissies van het bis
dom.
Alleen de instelling van een
permanent beraad waarin alle
raden en commissies van het
bisdom zijn vertegenwoordigd
en dat als een buffer dient tus
sen de redactie en de bisschop,
kan de redactie van haar voor
nemen afbrengen.
De brief somt een reeks van
problemen op. Twee professio
nele journalisten hebben de af
gelopen jaren de redactie ver
laten, omdat zij de spanningen
niet meer aankonden. Boven
dien maakte de bisschop door
een redactielid op te dringen
een inbreuk op het redacties
tatuut dat hijzelf in 1985 heeft
ondertekend en waarin staat
dat nieuwe redactieleden wor
den aangesteld door het bis
dombestuur in overeenstem
ming met de redactie. Hij pro
beerde zo te bereiken, dat de
redactie werd uigebreid met
een medewerkster van het be-*
houdende Katholiek Nieuws
blad. Tijdens een vergadering
over deze laatste kwestie be
schuldigde de bisschop de re
dactie ervan, dat het blad niet
de stem van de gelovigen in
het bisdom weerspiegdelde,
hoewel de bisschop de afgelo
pen zeven jaar meer in het
blad heeft geschreven dan wie
ook.
Verder dwong Bomers dr. Jo
han Hahn uit de redactie te
stappen, indien hij in aanmer
king wilde komen voor een
docentschap bij de nieuwe
theologische universiteit die
volgend jaar ontstaat uit de fu
sie van de Katholieke Theolo
gische Universiteiten te Am
sterdam en Utrecht.
Een nieuw conflict is ontstaan
over een artikel over oecume
ne van dr. Piet Hoogeveen,
medewerker van het pastoraal
centrum van het bisdom. Hoo
geveen heeft van de bisschop
bevel gekregen zijn artikel te
corrigeren. Eerder had een
kerstverhaal van de Hilver-
sumse pastoor K. Bense al het
ongenoegen van de bisschop
gewekt, omdat daarin de
maagdelijke geboorte van
Christus ter discussie zou zijn
gesteld.
Niet alleen de redactie van Sa
men Kerk, ook de priesterraad
in het bisdom Haarlem heeft
een zeer problematische ver
houding met de bisschop en
contact gezocht met pronunti
us mgr. A. J. Backis.
ja
Fl
Een bekende opdracht
voor de leerlingen uit de
hoogste klasse van het
voortgezet onderwijs is
'lezen voor de lijst'. Er
wordt heel verschillend
over gedacht en op gerea
geerd. Sommige leerlin
gen schijnt het alleen
maar afkerig te maken
van literatuur: zij lezen na
hun eindexamen bijna
nooit meer.
Anderen daarentegen hebben
de smaak erdoor juist wel goed
te pakken gekregen. Neder
lands, de moedertaal, is van
zelfsprekend een centraal vak
op het eindexamen. Onderdeel
daarvan is de verplichting
kennis te nemen van een aan
tal (belangrijke) produkten
van onze literatuur. Uit de be
langrijkste perioden vanaf de
Middeleeuwen tot vandaag
toe. Met die oudste perioden
schijnt nogal eens de hand te
worden gelicht. In ons land is
men helaas minder op zijn
'klassieken' gesteld dan in de
ons omringende landen. Ik
heb dat altijd wat kortzichtig
en onbegrijpelijk gevonden.
Onderwijs is ook cultuurover
dracht. En niemand wil toch
beweren, dat onze hedendaag
se cultuur het belangrijkste is
wat wij in deze lage landen
hebben voortgebracht?
Op hun eindexamen moeten
de leerlingen zo een lijst over
leggen van geschriften die zij
hebben gelezen. Het samen
stellen daarvan heeft nogal
wat voeten in aarde. Daarbij
gaat het hopelijk om een per
soonlijke keuze van de leer
ling. Meteen realiseert men
zich dan, dat bij het maken
van die keuze de nodige voor
lichting en begeleiding nood
zakelijk kan zijn. En dan kan
.de school een paar voorschrif
ten geven ten aanzien van die
samenstelling.
De overheid heeft zich naar
mijn mening hiervan te ont
houden. De voorstellen die een
commissie dienaangaande on
langs heeft gedaan acht ik vol
strekt buiten de orde. Een eer
ste punt is verder dat leerlin
gen geleerd wordt wat het
verschil is tussen literatuur en
lectuur. Het eerste mag op de
lijst, het tweede in principe
niet. (Hoewel sommige leraren
die grens helaas steeds verder
lijken te verleggen...)
Ik heb het bij deze materie
toch altijd een beetje als een
handicap gevoeld dat je met
heel jonge mensen te maken
hebt, terwijl de literatuur die
zij moeten lezen vaak bepaald
voor zeer volwassen personen
is geschreven. Daarom lijkt
het mij zeer gewenst dat do
centen beginnen met boeken
aan te bevelen die behoren
toch wat ik 'overgangs-litera-
tuur' zou willen noemen, om
de stap te kunnen maken van
het jeugdboek naar het 'vol
wassenen-boek', om leerlingen
niet voorgoed een hekel aan
het lezen van literatuur te la
ten krijgen.
Hulpmiddelen
Graag noem ik een paar boe
ken die men als hulpmiddel
kan gebruiken. Zo verscheen
dezer dagen bij Acco het boek
je 'Lezen voor de Lijst' van
Rob de Ruiter, waarin tal van
nuttige tips worden gegeven.
Over hoe boeken (romans) tot
stand komen, hoe ze in elkaar
zitten. Ook wat gegevens over
poëzie. Verder hoe je een uit
treksel maakt. Etc. etc. Dan
geeft het N.B.L.C. in Den
Haag al sinds 1974 een serie
uit, die nu al 11 delen telt, met
als titel 'Uitgelezen, reacties op
boeken'. In elk ervan worden
tien tot vijftien auteurs bespro
ken, met van elk van hen een
paar werken. Met als bedoe
ling de schrijvers met hun
werken bij de (jonge) lezer te
introduceren om haar of hem
behulpzaam te zijn bij het ma
ken van een keus voor 'het le
zen voor de lijst'.
In de inleiding schreef de re
dactie van 'Uitgelezen' in 1974
onder meer: 'Daarbij zijn wij
er, naar wij hopen, duidelijk
vanuit gegaan dat literatuur
geen waardevrij iets is. We
hebben daarom onze mede
werkers gevraagd 'het bespro
ken werk van een waardeoor
deel te voorzien door het te
plaatsen in christelijk perspec
tief'. Oftewel de auteurs van
Uitgelezen hebben niet alleen
gelet op de literaire kwalitei
ten van de werken die zij be
spraken maar ook op de in
houd, de onderwerpen. En dat
lijkt mij juist. Want leerlingen
zullen er toch niet alleen let
ten op wat die literaire kwali
teit van een werk is, maar ook
op 'waar het over gaat'.
Belangrijk is, lijkt het mii, dat
zij zich ook op dat punt lang
zaam maar zeker een oordeel
aanmeten. In dit kader is van
belang te weten, dat er in de
Nederlandse literatuur van de
laatste 50 jaar ook nogal wat
christenen (protestanten en
katholieken) zijn geweest die
werken hebben geschreven
die de moeite waard zijn 'te le
zen voor de lijst'. Hans Werk
man, naast schrijver ook le
raar Nederlands, stelde daar
om een 'Lijst van christelijke
literatuur' vast, vooral van
1945-1990. Te bestellen bij C.
van Baardewijk, tel. 055/
door drs. K. de Jong Ozn.
418607. Om eens een paar na
men te noemen: Proza van
Anton Coolen, J. K. van Eer
beek, B. Nijenhuis, H. M. van
Randwijk, C. Rijnsdorp, Jaco-
ba M. Vreugdenhil etc. etc. En
poëzie van Gerrit Achterberg,
Ad den Besten, Lode Bisschop,
Frank Daen, Anton Ent, Ida
Gerhardt, Guillaume v.d.
Graft, Maria de Groot, Inge
Lievaart, Willem de Merode,
Jaap Zijlstra en nog vele ande
ren.
Wat mij opviel is, dat het aan
tal dichters aanmerkelijk gro
ter is dan dat van de prozaïs
ten. Het is goed dat zo'n lijst is
verschenen want in sommige
media lijkt nog steeds een
soort taboe te heersen om het
werk van christen-literatoren
ook maar te noemen. Vooral
als ze dan ook nog hun werk
laten verschijnen bij een uitge
ver die het predikaat 'christe
lijk' wordt toegedacht.
Op protestants-christelijke en
rooms-katholieke scholen lijkt
het me gewenst dat er op de
lijsten van Nederlandse litera
tuur, bij al het waardevolle,
van zeer hoge literaire kwalti-
teit, dat daarop kan staan, ook
werk staat van schijvers staan
de in de traditie waarin deze
scholen zijn ontstaan. En hope
lijk nog lange tijd willen func
tioneren. Ook voor leerlingen,
die moeten 'lezen voor de lijst'.
nieuw centrum
pastoraat af
ROTTERDAM Het
voorstel van de Katholie
ke Theologische Universi
teit van Amsterdam en
die van Utrecht (die per 1
januari een fusie aangaan)
om een nieuw Centrum
voor Theologie en Pasto
raat op te richten kan
geen genade vinden bij
het Rotterdamse bisdom
bestuur. Bisschop R. Bar
deelde de priesterraad
van het bisdom mee dat
stagebegeleiding en post-
academiaal onderwijs in
alle vormen aangeboden
zullen worden via het be
staande Diocesaan Pasto
raal Centrum en de pries
teropleiding „Vrones-
teyn".
Het centrum voor priestero
pleiding „Vronesteyn" staat
met 445 000,- op de begroting
voor 1992. Met een batig saldo
van 395.000,- is deze sluitend
op een totaal van 8,2 mil
joen. De priesterraad ging met
de begroting voor 1992 ak
koord. Vicaris J. Zuidgeest
schetste ook in afwachting van
nadere informatie waarom de
priesterraad had gevraagd de
grote pastorale lijnen die de
achtereenvolgende begrotin
gen van het bisdom Rotterdam
weerspiegelen: een aanhou
dende groei van de uitgaven
ten dienste van het Diocesaan
Pastoraal Centrum, een toene-
mende subsidiëring door het
bisdom van de dekenaten, en
een steeds duidelijker aanwe
zigheid van de priesteroplei
ding in het eigen bisdom.
De vraag van de priesterraad
om in navolging van de Ne
derlandse Hervormde Kerk
een percentage van twee pro
cent van de begroting te beste
den aan ontwikkelingshulp zal
worden voorgelegd aan het
bisdombestuur. Of een verge
lijking helemaal opgaat is niet
duidelijk en bovendien poogt
het bisdom weer iets op gang
te krijgen van een jumelage.
Met het Service Centrum voor
Levensvorming onderzoekt vi
caris Zuidgeest de mogelijk
heid om tot uitwisseling te ko
men met een bisdom in het
voormalige Oostblok.
Na enige discussie nam de
raad verder een voorgestelde
aanbeveling aan het bisdombe
stuur over betreffende het bis
domblad Tussenbeide. In sa
menspraak met de perschef
adviseerde een commissie om
een redactieraad in te stellen.
De leden van de raad werd ge
vraagd daarvoor kandidaten te
iren dt
irdeek
ingeni
st. Eet
zag je het malen: voor Europese zaken moet je niet meer Frer! 0
Nederland zijn. De aaneenschakeling van buitenlandse po^ervaj
tieke missers, blunders en verkeerde inschattingen heeft <krii dii
Nederlandse reputatie in het buitenland geen goed gedaaunstro
Dit EG-voorzitterschap zal nog jaren nadreunen. Wel kan twi]
minister Van den Broek dit jaar bij de talloze historische gl°ë^ u'
beurtenissen met recht zeggen: ik was er bij. Uiteraa^*"
streelt dat zijn ego, maar ten onrechte lijkt de minister v^msteis
Buitenlandse Zaken hieruit af te leiden dat hij inderdaad wbogst
in melk te brokkelen heeft. Zelfs na het drama met de v^t erns
tafel geveegde plannen voor een Europese Politieke Unl
(EPU) was Van den Broek ervan overtuigd dat NederlaHkTTp
nog een rol van betekenis in het vredesproces in het Middei
Oosten zou spelen. De rest van de wereld denkt er ande^-
over.
Tijdens het vorige EG-voorzitterschap was het vanzelP-^
sprekend dat Italië als voorgaand en Nederland als komen
EG-voorzitter het politieke lichtgewicht Luxemburg bijstoi
den. Bij aanvang van het EG-voorzitterschap in juli van d door
jaar heerste in Den Haag de optimistische mening dat oJ KARIN
land groot genoeg was om de Europese kar in zijn eentje j
trekken. Het ministerie van Van den Broek en staatssecretiCHIP
ris Dankert stond vol ladekasten die uitpuilden van de goecjesten
en heldere ideeën. De sfeer was uitstekend en Nederland zoijna n
Europa laten zien waarin een klein land groot kon zijn. Hjart. I
stond Van den Broek en Dankert helder voor ogen: onder iurscl"
bezielende leiding van Nederland zou Europa op 1 januaindse
1992 niet meer hetzelfde zijn. Europa is inderdaad veraikt hi;
derd, maar heel anders dan verwacht: in Joegoslavië barstbat r
een bloedige broederstrijd los en in Moskou blies het commiunctie
nisme zijn laatste adem uit. higszi
ben h:
INMIDDELS heeft ons land op EG-gebied zijn 'greep' op
ontwikkeling verloren. Nota bene in eigen huis sloegen cfhap
grote Europese landen Nederland het Europese roer uit harphiph
den. Een schrijnend bewijs van het feit dat Nederland op zijPaP^e
zachtst gezegd aan politiek gewicht heeft ingeboet. Toch i
het falende EG-voorzitterschap niet de oorzaak van de buL.
tenlands politieke aftakeling van Nederland. Het is eerd^
een gevolg van het verdwijnen van de Koude Oorlog. Do<£hipho
de merkwaardige naoorlogse tweedeling in een Sovjet- efiigszin
Amerikaans blok kon Nederland bij tijd en wijle boven zijp* hij
'politieke stand' leven. De hereniging heeft echter van Duitf \ei
land weer een souvereine grootmacht gemaakt, die ondanlL.
alle Europese en Atlantische ankerkettingen toch zijn eigeLVonde
weg zoekt. fan va
wee ja;
NEDERLAND kon tot voor kort vai het politiek gekort^
wiekte Duitsland profiteren. De Duitsrs hielden zich in efeeft h
dat bood aardig wat speelruimte in h?t Europese steekspephipho
Tevens leverde de bij tijd en wijle iniige relatie tussen onpgehjk
land en de Verenigde Staten het ndige krediet op. NornSe*rc
maar een paar jaar geleden gaf de Anerikaanse presideq"nJT
Bush minister Van den Broek en premer Lubbers enkele ge^m En
meende schouderklopjes voor hun sucesvolle bemiddelend&ring c
rol tussen de VS en een steeds zelfbewuster wordend Weslien Be:
Duitsland. Maar die tijden zijn voorbi; Sinds het vallen val*84 dir
de Muur is Europa een onvoorspelbae smeltkroes van vot™Sjf|
ken en staatjes. Nederland heeft zich s EG-voorzitter te laajjgJ9 se
gerealiseerd dat de politieke aardverdiuivingen de macht%t min
verhoudingen binnen Europese Gemenschap grondig oveif
hoop hebben gehaald. Nederland kan et zich niet meer veil
oorloven op Europees politiek gebie< eigen plannen op tF#
stellen als het daarbij niet gesteund wrdt door één of medT\
Europese zwaargewichten. De afgangnet de Europese Pol^
tieke Unie was de voorlopige climax \n de Nederlandse orï
macht, maar ook het laatste tegenvdertje: de keuze voo-
Madrid als oord voor de Midden-Oosta-conferentie in j
van Den Haag, mag er zijn. Van den roek en zijn opvolger
zullen dit voorzitterschap niet licht vrgeten.
rt* £eidóe(2oiia/ni
Uitgave Westerpers bv (maakt deel uit vanljthoff Pers bv).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon 071 -122 244
Telefax 071 -134 941
Postadres Postbus 112300 AA Leiden
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, 2288 BC Rijsw
Telefoon 070-3190 933.
Telefax 070-3906 717
Postadres: Postbus 9, 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur: J Leune
Adjunct-hoofdredacteur J Timmers
Chef-redacteur G.-J. Onvlee
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190D8) 'L van Koot.
n Herp (chef), F Buurman,
Sport Leiden e O (tel. 071 -144 049): K van Kesfcn.
Binnen- en buitenland, financiën en economie (tó)70 - 3190 815)'
A van Rijn (chef), W. Bunschoten, drs C. van Hajma Buma, A. van Holstein,
E. Huisman, H Jansen, drs. J. van Leeuwen - Vooij, R. de Roo, drs. K. Veraart.
Kunst/rtv (tel 070 - 3190 834): G Ansems (coorditor), B Jansma, H Piët
Geestelijk leven (tel 070 - 3190 835): L. Kooistrajs. P van Velthoven.
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), SEvenhuis, S. Pieterse.
Opmaak (tel: 070 - 3190 8«1) Ch Bels (chef). A i B
J Hofmeester, C de Kier, H Nieuwmans. H Schndi
Redactie-secretaresse (tel 070 - 3190 819): T Ko
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst vj de Stichtirg Pers Unie, een re-1
dactioneel samenwerkingsverband van negen rgionale kranen in Nederland en
België De algemene verslaggevers van Pers Ur? zijn drs KSwiers, M van de
Ven en P Vogels De parlementaire redactie beaat uit R in 'Hout (chef), H Bij-l
leveld, D Hofland, P Koopman, D van Rietschen en K van/Vees
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buiterandse persbreaus,
- de volgende correspondenten in het buitenlands. AkkermariPraag),
drs D. J. van den Bergh (Peking), drs H Botje (unis), A Cotant (Athene), r
R Hasselerharm (Johannesburg), T. Heard (Kaastad), drs AHeering (Rome),
B. van Huët (Parijs), M. de Koninck (Washington H. Kuitert (lëuw Delhi), i
F Lindenkamp (Sao Paulo), R Simons (Londen)drs. R. Vundink (Moskou), fc
W Werkman (Jeruzalem), E Winkels (Barcelona G van WiJlaJ (Belgrado), a
F Wijnands (Bonn), J. Wijnen (Brussel)
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pes Unie de exusieve verlaal- enE
publicatierechten van The Times en The Sunday Tines of Londc Vertaalster: drs
M de Cocq.
CASF
Nabezorging
Telefoon 071 -122 248 op ma t/m vr var
15 00 uur.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling:
per maand
per kwartaal
25,70
76,60
294,30
Bij betaling per acceptgirokaart:
per kwartaal 78,60
per jaar 299,30
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel 071 -122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 -134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk l - 3902 702
AMRCTBANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
4
