Zorg autisten schiet nog altijd te korf!
Een vreemde tafelrede in Japan
BINNENLAND BUITENLAND
Polen hebben buik
vol van politiek
C«idócSouoont
ZATERDAG 26 OKTOBER 1991
IócS
EXTREEM LAGE OPKOMST VERWACHT BIJ
VERKIEZINGEN
Idoor
STEVO AKKERMAN
stelling heen moeten. Zij s
WARSCHAU In de da
gen voorafgaand aan de
parlementsverkiezingen
van zondag mogen de Po
len elke avond een uur
lang ervaren wat een
voorrecht het is te be
schikken over een meer-
partijensysteem. De televi
sie zendt dan de spotjes
van de verschillende poli
tieke partijen uit, steevast
afsluitend met de mede
deling niet verantwoorde
lijk te zijn voor de inhoud
van het gebodene. Dat is
geen overbodige luxe, ge
zien de hilarische tafere
len die de kijkers krijgen
voorgeschoteld.
De ecologische partij bijvoor
beeld brengt een in het zwart
gehulde meneer in beeld die
op de maat van New-Age-mu-
ziek tien minuten lang met
zijn armen staat te zwaaien.
Daarbij de camera inkijkend
zonder ook maar een keer met
de ogen te knipperen. Andere
partijen presenteren bibberen
de lijsttrekkers die op onvaste
toon het land te zullen redden
van de ondergang. Met uitzon
dering van de vijf volwassen
politieke partijen, garanderen
alle andere hun kiezers vooral
veel voorspoed en geluk. En
dat in zoveel verschillende
kleuren dat niemand er wijs
uit kan worden.
Voor de 460 zetels in de Sejm
(de Poolse Tweede Kamer)
hebben zich 7021 kandidaten
gemeld. Voor de honderd se
naatszetels 613. In totaal doen
bijna tweehonderd partijen
aan de verkiezingen mee,
waaronder de Partij van Bier
liefhebbers, de Consumenten
bond en de Partij X.
Bedrogen
Het grote assortiment aan poli
tieke partijen en de vele zend
tijd die zij hebben, is geenszins
illustratief voor de politieke
animo van de bevolking. Inte
gendeel, uit alle tot nog toe ge
publiceerde opiniepeilingen
blijkt dat er een wonder moet
geschieden om de opkomst bo
lde vijftig procent
de Polen hun buik vol hebben
van de politiek en er weinig
voor voelen het uitgangspunt
van de parlementaire demo
cratie ('het volk regeert') waar
te maken. Dat heeft alles te
maken met het twijfelachtige
gehalte van veel van de partij
en. „Stem op mij, ik verhoog
de pensioenen met 700 pro
cent", riep Letszek Moczulski,
leider van de Confederatie
voor een Onafhankelijk Polen.
De kiezers voelen zich al te
vaak bedrogen om daar nog in
te kunnen geloven, maar het
alternatief, stemmen op een
van de partijen die toegeeft
dat de levensomstandigheden
voorlopig niet zullen verbete
ren, lokt ook niet iedereen on
middellijk aan. Veel Polen zijn
teleurgesteld, omdat na de val
Politieke bom
i het
de s
HKS
RDE
TOKYO Is het eerste bezoek van een Nederlands
staatshoofd aan Japan een succes geworden? Op deze
vraag is geen eenduidig antwoord te geven. Het is
maar vanuit welke hoek men de zaak bekijkt. Anders
gezegd: Met welk doel waren de verschillende groepen
Nederlanders de afgelopen dagen in het land van de
Rijzende Zon?
aal-economische omstandighe
den dramatisch zijn verslech
terd (inmiddels telt het land al
2 miljoen werklozen) en weten
Het zijn niet zomaar verkie
zingen, die de niet-stemmers
aan zich voorbij laten gaan;
het zijn de eerste vrije verkie
zingen sinds de Tweede We
reldoorlog. Dat Polen daar nu
pas aan toe is, is het gevolg
van de wet op de remmende
voorsprong: de Polen waren
de eersten in het voormalige
oostblok die de communisten
op de knieën wisten te dwin
gen. Het Ronde-Tafelakkoord
van 1989 was een grote over
winning. Terwijl de Muur nog
stond en de heren Husak,
Ceausescu en Honecker er nog
zaten, werden in Polen al
semi-vrije verkiezingen ge
houden. De communisten kre
gen volgens het akkoord gega
randeerd 65 procent van de ze
tels in de Sejm, om de overige
35 procent moest gevochten
worden. Solidariteit won dat
gevecht met glans en vormde
een regering met Tadeusz Ma-
zowiecki als premier. Het was
Solidariteit-voorzitter Lech
Walesa die anderhalf jaar later
een politieke bom tot ontplof
fing bracht door zich met felle
kritiek op Mazowiecki en de
zijnen kandidaat te stellen
voor het presidentschap. Na
lange aarzeling besloot Mazo
wiecki de handschoen op te
nemen, om jammerlijk te ver
liezen. Niet alleen van Walesa,
maar ook van Stanislav Ty-
minski, een Pools-Canadees
zakenman die de Polen beloof
de in no-time net zo rijk te
maken als hijzelf. Mazowiecki
trad na zijn nederlaag af en
maakte plaats voor Jan
Krzysztof Bielecki, wiens re
gering vervolgens danig ge
hinderd werd door een onwil
lig parlement, nog steeds be
staande uit 65 procent commu
nisten die zich inmiddels soci
aal-democraten zijn gaan noe-
Tyminski speelt bij de verkie
zingen van aanstaande zondag
geen rol. Zij Partij X werd be
trapt op het inleveren van val
se handtekeningen en mag
slechts in vier van de 48 dis
tricten meedoen. Tyminski
zelf is na het slaken van de
nodige anti-semitische kreten
(„die jodenbende rond Mazo
wiecki beheerst het hele
land") vertrokken naar Cana
da voor zaken. De voormalige
communisten scoren in de pei
lingen ongeveer tien procent
(geen 65 procent, maar gezien
hun besmette verleden nog
heel wat), de rest van de poli
tieke buit lijkt te zijn wegge
legd voor de Democratische
Unie (Mazowiecki), het Libe
raal Democratisch Congres
(Bielecki), Centrum Alliantie
(supporters van Walesa) en de
Boeren Alliantie.
Als we de peilingen mogen ge
loven, staat de Democratische
Unie er het beste voor en Ma
zowiecki heeft al laten weten
wel weer premier te willen
worden. Hij stelt voor een coa
litie te vormen van alle uit So
lidariteit afkomstige partijen
en de kans is groot dat dat er
ook van zal komen. Dat bete
kent dat het huidige hervor
mingsbeleid voortgezet zal
worden, dit maal mèt de steun
van het parlement, maar on
veranderd met de afkeuring
van een groot deel van de be
volking, dat snakt naar betere
tijden.
Beginnen we met Sjoerd La-
pré, die aanvullende financiële
compensatie wil hebben voor
de voormalige geïnterneerden
in „jappenkampen" of de na
bestaanden van deze mensen.
De dappere 71-jarige Ermeloër
zette gisteren in Tokyo een
vrolijk gezicht. Hij schermde
met maar liefst vier parle
mentsleden die hem steun
hadden toegezegd. Maar helaas
voor Lapré waren dat alle vier
leden van de oppositie. En dat
betekent in Japan dat zij vol
strekt machteloos zijn.
Wie iets wil bereiken in dit
land heeft de steun nodig van
de Liberaal Democratische
Partij, die al bijna 40 jaar onaf
gebroken aan de macht is. Hoe
die LDP over de zaak-Lapré
denkt is deze week duidelijk
gezegd door de woordvoerder
van het ministerie van buiten
landse zaken in Tokyo. Met
een voor Japanners ongebrui
kelijke directheid verklaarde
deze meneer Watanabe dat er
nog geen schaduw van een
kans is op een financiële geste
van zijn regering. Volgens
Watanabe is de kwestie van de
zogeheten Japanse ereschul
den voor eens en voor altijd
geregeld in de officiële over
eenkomsten die minister Stik
ker in de jaren vijftig met zijn
toenmalige Japanse ambtsge
noot sloot.
De Japanse regering voelt zich
in die houding gesterkt door
minister Van den Broek, die
de zaak van de ereschulden
eveneens als afgedaan be
schouwt. De enige kans die de
Stichting Ereschulden Japan
nu nog heeft is een eventueel
positief advies van een com
missie van deskundigen in het
volkenrecht, die op verzoek
van minister Van den Broek
aan het bestuderen is of Stik
ker wel het recht had de fi
nanciële claims van particulie
re Indische Nederlanders af te
doen kopen voor een luttele 20
miljoen dollar. Zo neen, dan
kunnen Lapré en de zijnen de
Staat der Nederlanden voor de
rechter slepen en schadever
goeding van haar eisen. De
minister van buitenlandse za
ken moet dan maar zien of hij
op zijn beurt verhaal kan ha
len in Tokyo.
Zo bezien hadden Lapré en
zijn twee medebestuurders net
de kans op extra geld i
slachtoffers van de kampen
niet vergroot.
Trammelant
Het was ook in Nederland dat
de basis werd gelegd voor de
uitzonderlijke tafelspeech die
koningin Beatrix dinsdag
avond in het paleis van keizer
Akihito afstak. Door alle tram
melant van Lapré en zijn
stichting was de publieke opi
nie en vervolgens de Tweede
Kamer zo zeer gemobiliseerd,
dat de regering zich gedwon
gen voelde tot het maken van
een gebaar in Japan.
Welnu, vanuit die hoek beke
ken is het staatsbezoek uitste
kend geslaagd. Alle Japanners
weten nu dat Nederland 46
jaar na dato nog heel erg boos,
althans nog heel erg verdrietig
is over het optreden van het
keizerlijk Japanse leger in de
Tweede Wereldoorlog.
De Nederlandse ambassade in
Tokyo is aanzienlijk minder in
haar sas. Daar moet men nu
naarstig op zoek naar een an
der antwoord op de veel ge
stelde vraag van Japanse be
drijven, of er in Holland in
derdaad nog sterke anti-Ja
panse sentimenten bestaan.
Tot nu toe luidde het ant
woord van ons gezantschap
Welnee, in Holland
IEN/BA
iranter
hoofds
Koningin Beatrix en kroonprins Willem-Alexander luisteren in een plaatselijke muziekschool in Minami Ashigara naar een uitvet
wan pon klas kindarfin De koninain en de kroonprins keren dit weekend terua in ons land. l"ukt die
FOTqnerikaa
zijn de mensen alleen maar
boos op de eigen regering, om
dat die de rechten van de In-
disch-gasten heeft verkwan
seld. Daarbij kon dan ook al
tijd verwezen worden naar de
vriendelijke woorden die de
en andere hoogwaardigheids
bekleders uit „Oranda" bij be
zoeken aan Japan bezigden.
Dat verhaal van de ambassade
gaat echter niet meer op, nu
de regering notabene via de
koningin heeft laten weten dat
ook zij boos, althans verdrietig
is over de onverschillige hou
ding van de Japanners tegen
over hun eigen oorlogsverle
den. De gevolgen liegen er
niet om. Er zijn nu al Neder
landers in Tokyo die zeggen
liever niet meer terug naar
huis te willen. Hun Japanse
echtgenotes zijn bang gewor
den voor negatieve discrimi
natie in ons land.
Bedrijfsleven
Dat brengt ons op de laatste
partij die belang had bij het
goed verlopen van het staats
bezoek: Het Nederlandse
bedrijfsleven. Twintig topma
nagers waren onder leiding
van minister Andriessen (eco
nomische zaken) en VNO-
voorzitter Rinnooy Kan naar
Japan gereisd om profijt te
trekken van het koninklijk
bezoek. Dit om tweeërlei 're
den: Veel bedrijven zouden
dolgraag een graantje meepik
ken op de uiterst lucratieve
Japanse markt; andere bedrij
ven zouden, net als Volvo in
Born door Mitsubishi, graag
door een Japanse gigant onder
de arm genomen worden.
Heeft het vorstelijk bezoek
hun kansen vergroot? Zowel
Andriessen als Rinnooy Kan
lieten zich op een persconfe
rentie optimistisch uit. Vooral
de voorman van de werkge
vers was een en al lof over de
vorstin. Daarbij doelde hij ech
ter alleen op het galaconcert
en de receptie die de koningin
op de tweede dag had aange
boden. Het feit dat zo'n dui
zend Japanse managers op die
manier in staat waren geweest
hun eigen keizer en keizerin
te ontmoeten, en misschien
zelfs heel eventjes met Hunne
Hoogheden te spreken, had
een fantastische indruk ge
maakt, meende Rinnooy Kan.
Daarin had hij volstrekt gelijk.
De Rose Room van het Okura-
hotel in Tokyo deed zijn naam
woensdagavond eer aan. Tal
van Japanners, en niet te ver
geten hun vrouwen, dreven
woensdagavond als op roze
wolkjes door de zaal. Maar
binnenskamers weten ook
Rinnooy Kan en de twintig
door hem aangevoerde Neder
landse captains of industry,
dat dit wellicht tóch niet vol
doende was om de schok van
de daags tevoren uitgesproken
koninklijke tafelrede te com
penseren. Zij vrezen het erg
ste, erkenden ze binnenska
mers in Tokyo. Terecht, want
ook de Japanners houden er
niet van een klap in het gelaat
te krijgen en vervolgens ook
nog te horen, dat dit alleen
maar voor hun eigen bestwil
gezegd zijn, dat de kon) Anders
alleen maar over de Holl heeft
koopvaarder „De Liefdejtlopend
drie eeuwen geleden s verjaa
breuk leed op de kust vaLc„uar,
pan en daarmee het 7^
contact legde met dit laij
over de Hollandsche Fa
op Deshima had moeten |den felici
ken. Natuurlijk, de Inqijzelaar J
Nederlanders mochten ormalige
wachten dat de vorstin via een
hun zaak ter sprake zou t. McCart
gen. Maar minister Var* zijn dat
Broek, die de staatsrechticort vrijl
verantwoordelijkheid djgelaten j
voor de tafelrede, hadpworden
kunnen zorgen dat de fangenen
wat minder direct en com mogen
terend was geweest. Enjio kuni
schien had er ook iejhy liet
moeten staan over het forld Ser
optreden in de Indische Aijzelaars.
pel. De Japanse journal berichtt
die uit kwaadheid ovejere gijz<
speech van koningin Bieden he
hun ministerie van bihen wat
landse zaken ter veranttjben als
ding riepen, hadden we) komen,
béétje gelijk toen zij erofeeraakt h
zen dat de Hollanders de (hier ber
nesiërs eeuwenlang hddus Mc(
uitgebuit en mishandeld.Say, de 2
jireef blij
b hebben
DESKUNDIGEN OP CONGRES KRITISEREN GELDGEBREK
APELDOORN De be
handeling van autisten
schiet nog altijd te kort.
Een situatie die eenvoudig
te vermijden is, want er is
voldoende kennis om au
tisten 'fatsoenlijk' te bege
leiden. Ook is de wil in
instellingen aanwezig om
ook aan autisten 'zorg op
maat' te bieden. Maar ge
brek aan geld staat niet
toe dat dit meer dan
mondjesmaat gebeurt, zo
bleek gisteren tijdens het
Nationaal Congres Autis
me in Apeldoorn.
„Moeten wij nu echt blijverf
dulden dat zovele vormen van
agressie en andere gedragspro
blemen en emotioneel lijden
blijven bestaan, terwijl de ken
nis tot het voorkomen
vele problemen aanwezig is?"
vroeg T. Peeters zich gisteren
af. Peeters is directeur van het
opleidingscentrum voor autis
me in Berchem bij Antwerpen.
Zijn instituut verzorgt ook
cursussen voor Nederlanders
die werken in de geestelijke
gezondheidszorg.
Peeters schetste de situatie van
Annick, een 34-jarige volwas
sen autistische vrouw. Ze heeft
nooit van een gespecialiseerde
aanpak kunnen genieten. Ze
lijdt aan een handicap die au
tisme heet, maar werd jaren-
'geestes-
1 het huis voor de
I FOTO: CHRIS STEIN
lang behandeld
ziekte'. Ze woont 1
stelling voor verstandelijk ge
handicapte volwassenen met
goede reputatie. In haar pavil
joen is zij de enige die autis
tisch is.
Ondanks de brede erkenning
dat de communicatie van men
sen met autisme 'anders' is,
wordt zij voornamelijk verbaal
benaderd. En ondanks de bre
de erkenning dat sociaal be
grip erg moeilijk is voor men
sen met autisme, blijft het ac
cent liggen op groepsactivitei
ten. „Hierdoor zit Annick
vaak in situaties die veel te
moeilijk zijn voor haar. Ze kan
niet aan de verwachtingen
voldoen. Maar ze kan niet zeg
gen: 'Het is te moeilijk voor
mij'. Haar manier om te zeg
gen: 'Help mij' zijn gedrags
problemen. Ze schreeuwt, gilt,
krabt, bijt, scheurt het behang
van muur. Zo zijn er vele An-
nicks. De niet speciaal in autis
me opgeleide opvoeders hou
den enkele moeilijke jaren vol
en dan gaat het niet meer. Wat
dan nog wel gaat zijn kalme
ringsmiddelen die een aan au
tisme aangepaste omgeving
moeten vervangen".
Beleefdheid
Peeters vergeleek de leefsitua
tie van autisten met de Griek
se mythe van Procustus. „U
weet wel: Procustus had een
bed van een bepaald formaat
dat hij niet aanpaste aan zijn
gasten, maar andersom. Ie
mand met te lange benen?
Geen probleem: die werden
afgehakt tot de gast proper in
het bedje paste. Te korte be
nen? Die werden uitgerekt".
Peeters meent dat het een
kwestie van elementaire be
leefdheid is dat het 'bed' aan
de autist wordt aangepast. De
kennis die daarvoor vereist is,
is beschikbaar. „Wij kunnen
heel wat informatie die men
sen met autisme niet op gewo
ne manieren begrijpen, visueel
voor hen vertalen, zodat ze
weten wat van hen verwacht
wordt, en waar, wanneer en
ook hóe zij die taken moeten
vervullen".
Ook psychiater C. de Jong van
het observatiecentrum De
Hondsberg in Oisterwijk
maakte gisteren duidelijk dat
geen enkele autist binnen één
behandelsjabloon past. „Ieder
kind, iedere volwassene met
autisme en verwante contact
stoornissen heeft een eigen
profiel".
Dat profiel wordt bepaald door
combinaties van stoornissen op
het gebied van communicatie,
taal, bewegingsapparaat, het
verwerken van zintuiglijke in
formatie. Naast deze stoornis
sen is zo'n driekwart van alle
autisten ook nog verstandelijk
gehandicapt. Verder gaat au
tisme vaak vergezeld van
ziektes als het syndroom van
Gilles de la Tourette. Velen
hebben bovendien symptomen
als zelfverwonding, eet- en
dagritmestoornissen en stem
mingswisselingen. „Geen twee
autisten zijn hetzelfde. Dat be
tekent dat er evenzovele be
handelingsstrategieën ontwik
keld moeten worden, die maar
voor een deel met elkaar over
eenkomen".
De beste omgeving voor een
autist, zo zegt De Jong, is het
gezin. „Maar we realiseren ons
dat dit in een aantal gevallen
niet haalbaar is. Autistische
kinderen met bovendien nog
een verstandelijke handicap
de s
kunnen een boveni^" °^u^,
beroep doen op de draagki krijgen'
van hun ouders". ion £ee|
Belasting
Als het toch tot een uikjarige di
plaatsing komt is het vdnog nooi
De Jong wenselijk dat de 1
pen waarin de autisten 1
niet groter zijn dan vier ti 1
personen. Een 'op maat gllilCl
den' begeleiding van aul
stelt hoge eisen aan persoj-
organisatie en woonomge*'
Bij de inrichting van de \j
omgeving moet rekening eve
houden worden
dat
he|
tegen veranderingen, aldJ
Jong. Het is noodzakelijk
overzichtelijke leefwerel
creëren, die geen onverwjN D
situaties oplevert. Tegelfcederlan«
tijd moet er de mogelijk Blake,
zijn tot contact binnen der de So
groep en het contact mjen 25 ja
buitenwereld open te hojse gevan
Dit leidt tot kleine leefweer rt
pen. De bewoners dient Londen
beschikken over zowel e&hte ver
gen domein, waarin zij zicBlake ni
kunnen terugtrekken, agister va
ontmoetingsmogelijkheid n Baker
één of meer groepsgeih Moskoi
„De inrichting dient sobfen, zoda
overzichtelijk te zijn, en tangeniss
riëren per persoon en sitLren va)
Het gebruikte materiaal hden hel
stevig zijn. Niet alleen o^SVerdraj
stand te zijn tegen eveijverplich
agressie, maar ook omda aldus
schadigingen op zich wee^ ex-dip
verandering in de omgi 196I ve
betekenen en onzekerhe|na tien
onrust uitlokken". Om cLkou.
te voorkomen is het vd
De Jong ook nodig dat hel
ten rustig is. De nabijheil
een snelweg of een sper
kan tot veel ongewenste ïf)X&i
kels leiden.
SUSKE EN WISKE
"TAZUUR EN TAZIJN"
Weinig kans op
heffing kerosine
DEN HAAG Er is volgens
minister Maij-Weggen (ver
keer en waterstaat) weinig
kans dat het vliegen via een
heffing op kerosine voor de
consument binnenkort duur
der zal worden gemaakt. Voor
zo'n heffing bestaat onder de
transportministers van de EG-
lidstaten nauwelijks steun.
Ook een wereldwijde accijns
heffing op vliegtuigbrandstof
is nog ver weg, zo schrijft de
bewindsvrouwe in antwoord
op vragen uit de Tweede Ka
mer. Met deze opmerkingen
corrigeert Maij-Weggen haar
collega Alders van Milieu, die
vorige week nog aankondigde
dat er een kerosine-heffing in
het vat zat. Binnen de EG zou
volgens Alders het besef door
breken dat ook het vliegen
vanwege het milieubederf
duurder moet worden ge
maakt. Maij zegt de kwestie
van de accijns „recent" met
haar Europese collega's te heb
ben besproken.
Stadhil
ontplo
Het 33 jaar I
stadhuis vary
Orlando ii
Amerikaans!
staat Florida1;
stortte giste)
compleet ii
een enorme^
explosie. I
ineenstorting
geen ongelul De reis
maar doelbd wind e
op touw gezi
voor de opnlorbij Qu
van de actielr komer
Lethal Weapiwe in d
Ion. Maa
FOI
