Skiën boven de
Zwitserse mist
pfltrrvtu*;
Seefeld: magisch,
ook zonder sneeuw
IE
Een tangaslip
in La Plagne
GINA
P-
out
Telemarken' weer terug in Engelberg
194
boor WILLEM UILENBROEK
aankomst in Engel-
perg is 's avonds, dus
van de omgeving valt
niet veel te zien. De vol-
fcende ochtend blijkt het
jimper beter. Een dikke
(level belemmert het
volle daglicht. In een
grauwe sfeer stappen
we in de gondel, die de
skiërs naar boven trekt.
na enkele tientallen meters
irikt de zon voorzichtig door het
[rijs en plotseling duikt de gon-
el boven de nevel uit. De lucht
|s van links tot rechts en van
tot achter blauw, de zon
fechijnt volop.
Het gezicht van de man op het
andere bankje in de gondel be-
int net zo te stralen. Je ziet hem
ïeel opgelucht adem halen. „Ik
voon en werk in Zürich. Daar zit
k al veertien dagen in de mist.
tfü wilde ik toch wel eens die zon
Een van de mooie brede pistes in Engelberg.
zien. Daar had ik het best voor
over om honderd kilometer te rij
den".
neem je maar voor lief. Beneden
is, ook al zijn we reeds om acht uur
uit het hotel vertrokken, al een
groot deel van de vijfduizend par
keerplaatsen bezet. Het moeten
bijna allemaal wel dagjesmensen
zijn, want het is veel simpeler om
van de frequent rijdende, gratis
skibus gebruik te maken.
Het wachten op de aanschaf van
een liftkaart vergt twintig minu
ten, het wachten op de lift nog
eens zo'n zelfde tijd. Eenmaal bo
ven verspreiden de skiërs zich
wat, maar het blijft vol.
Dat is in het weekeinde in Engel
berg niet abnormaal, want als daar
de sneeuw goed is, komen van vrij
dag tot en met zondag heel veel
Duitsers uit het zuiden van hun
land een weekendje over en een
grote stad als Luzern ligt maar op
35 km afstand.
Ruimte
Maandag blijkt dat duidelijk, ineens
is er veel meer ruimte op de berg.
Het is een mooi moment om het Te-
lemark-skiën te beoefenen, de ski-
wijze waarmee het ooit allemaal is
begonnen en die in steeds meer
plaatsen aan de vergetelheid wordt
ontrukt. In de sportzaken in Engel
berg kunnen de schoenen (hoog als
een skischoen, maar zacht) en ski's
(langer, iets breder en een binding
waarmee alleen de voorzijde van de
schoen vastgaat) worden gehuurd.
Het wordt een regelrechte ramp. De
begeleidende skileraar maakt gra
cieus een lange bocht; het ene been
ver naar voren gedrukt en de knie
van het achterste been bijna op de
ski. Het ziet er veel makkelijker uit
dan het blijkt te zijn, vooral doordat
je een 'fout' moet maken in vergelij
king met alpine-skiën. In de bocht
moet namelijk het 'verkeerde' been
voor.
De vele jaren ski-ervaring werken
nu tegen je. De 'alpine-houding' zit
er zo ingebakken, dat het bocht na
bocht mis gaat en een duikeling in
de sneeuw het gevolg is. Telemar
ken vergt duidelijk langer dan even
een uurtje, maar daarvoor heeft de
skischool dan ook een paar keer per
jaar een speciale Telemark-cursus in
het aanbod. Twee dagen les, inclu
sief skipas, materiaal en een geza
menlijk diner, kost ongeveer 305.
Een ander alternatief voor het gewo
ne skiën vormt het skivliegen; met
een parachute een berg afspringen
en beneden keurig op de ski's in de
sneeuw landen.
Extra's
Ook hierin zijn verschillenden cur
sussen mogelijk, waarbij er wel reke
ning »ioet worden gehouden dat het
volgen van een cursus en het huren
van materiaal niet bepaald goed
koop is.
Telemarken en skivliegen zijn na
tuurlijk een paar extra's, want ge
woon skiën is rond Engelberg volop
mogelijk; aan de zonzijde - in het
seizoen minder lang sneeuwzeker -
in een klein gebied op de Schönegg
(tot 2040 m) en aan de andere kant op
de Titlis (tot 3020 m). In totaal biedt
Engelberg zo'n vijftig kilometer ski
piste, veel mooie lange routes en
vooral boven in het Titlis-gebied een
paar stroken voor de cracks, die al
hun techniek zullen moeten aan
wenden om op de steile, ijzig gladde
en vaak ook nog van bulten voorzie
ne piste overeind te blijven. De afda
ling van de top naar het dorp meet
maar liefst twaalf kilometer.
Voor de langlaufers biedt Engelberg
ook een paar mooie rondjes. Niet al
leen beneden, maar ook op 1800 me
ter, middenin het skigebied, zodat
de langlaufer er echt helemaal 'bij-
hoort'. Tegen vergoeding kan ge
bruik worden gemaakt van douche-
en kleedgelegenheid.
Het vertier na het skiën kan aller
eerst bestaan uit een wandeling door
de oude kern van Engelberg, een ge
zellig autovrij straatje met veel win
keltjes. Wie de 'benenwagen' rust wil
geven, kan de arreslee pakken.
De grootste bezienswaardigheid is
het uit 1120 stammende Benedic
tijnerklooster, waar nog veertig
monniken wonen. Hier blijkt de
roeping om het klooster in te gaan
toch nog steeds voor te komen,
want dertig procent van de monni
ken valt in de leeftijdsgroep 25 a
40 jaar, de abt is 50. In het klooster
bevindt zich het grootste orgel van
Zwitserland met 9800 pijpen.
Overdag zijn er rondleidingen.
Eten
Een andere plaats, die een bezoek
waard is. is de Alpenclub in het
hartje van de stad. Daar kan ui
terst smakelijk worden gegeten,
op de begane grond worden grill
specialiteiten geserveerd, op de
eerste verdieping fondue. In de
kelder is een zeer populaire disco
theek. waar tot ver in de kleine
uurtjes kan worden gedanst om de
tijd naar een nieuwe skidag te
overbruggen.
Wie meer over Engelberg wil we
ten kan schrijven of bellen naar
het Nationaal Zwitsers Verkeers
bureau, Koningsplein 11.1017 BB
Amsterdam, tel. (020) 6222033.
GELE
tsen
'.en.
tikel
Tiroler attractie zonder hoogbouw
toor JOS TIMMERS
r moet toch iets grondig mis zijn,
•anneer je als olympische winter
sportplaats je wintergasten in een
folder oproept vooral positief te
denken over een onverhoopt ge-
[,_||^prek aan sneeuw? Maar het staat
Br echt: „Weinig sneeuw betekent
immers veel zon. Slaap ook eens
lekker uit, ontbijt eens goed en
kies uit al die andere activiteiten
Öie wij in Seefeld hebben".
Toch heeft Walter Frenes, met zijn
tflltfT-jarig dienstverband in Seefeld
»»'«4e keizer onder de Oostenrijkse
■^W-directeuren, geen moment
iijt dat hij de passage in zijn fol-
heeft laten opnemen. Want
iok als er wèl sneeuw ligt, zoals in
le vorige winter, is het voor bezoe-
van de Oostenrijkse winter-
jortplaats de moeite waard wat
'erder te kijken dan hun ski's lang
jschap lijn. Hij somt de mogelijkheden in
}9 partnjioog tempo op; drie ijsbanen, fit-
;dewerk$ess-centra, indoor-golf, kegelba
nen, maneges, zwembaden, sau-
070-39^a'S' een gokje in het casino, in-
1720- ^oortennis, squash-banen en vele
015- 6Jilometers goed onderhouden
071- 2Vandelpaden.
'740- 2/iaar de grootste attractie is eigen-
079* 3fjk Seefeld zelf, prachtig gelegen
)p een plateau (1200 meter) langs
ie oude weg van Zuid-Duitsland
ria Innsbruck en de Brenner naar
uro 50 tyenetië. Met zijn 2600 inwoners ei-
5.27 Jenlijk een groot dorp, maar als de
1.37 ïotels en appartementen eenmaal
n volgestroomd, met bijna
ialfduizend inwoners een heu-
stad. Dat de aanblik deson-
inks die van een fors Tiroler
lorp blijft, is te danken aan stren-
'e bouwverordeningen: schuine
reet niet ||aken, geen hoogbouw. Hoe be-
>ver de Pangrijk de Tiroler architectuur
Intrel. DeVel is, blijkt uit reacties op recente
eschrevererbouwingen aan Hotel Post en
chikking^afé Tenne, waarbij verweerd
j |Jss0| Wout en eerlijke steen plaats heb-
len moeten maken voor glas, mar-
tier en glimmend koper.
Seen expositie
fW-directeur Frenes: „Het hotel
s in andere handen overgegaan.
•Npe nieuwe eigenaar wilde natuur-
ii DE Ml)k wat veranderen en heeft daar-
ig: FDC Soor een jonge architect in de arm
U betaaljenomen. Die kreeg toestemming
prijs zon^H (je gevej een waj moderner ui-
ebrulktV^ijk te geven, maar nu het klaar
PZH zijn de meningen zeer verdeeld.
35. )nder de bevolking van Seefeld
>ekt SPBind je voor- en tegenstanders,
lilen tegejiaar de reacties van onze gasten
29-5728.kjn bijna zonder uitzondering ne-
jatief. Zij komen naar Seefeld cm-
la* zij een Tiroler dorp verwach-
Jen, geen expositie van heden-
I tnAUaagse architectuur".
I lehalve behoudzucht en een ze-
jrlijk het ffere gezapigheid ademt Seefeld
Bden van looral luxe en rijkdom. Een wan-
srvice varjeiing door de autovrije straten
jan het centrum is een rondgang
me een een (jecor van bontjassen, tren-
mmer 41 y "sk*kleding en luxe hotels. Kij-
die beta1en en gezien worden, is het mot-
p. Als rond vier uur 's middags de
ea-rooms en restaurants volstro
men, er wordt gegeten (vooral
maart) en gedronken en de live-
tand een vrolijk deuntje speelt, is
iet er ronduit gezellig, ondanks de
aak hoge prijzen.
Keliswaar staan er niet uitslui-
end vier- en vijfsterren-hotels en
een lengte van tweehonderd kilometer door
valt er buiten het dorpscentrum best
redelijk geprijsd onderdak te vin
den. Maar goedkoop is Seefeld zeker
niet en zal het, als het aan Walter
Frenes ligt, ook nooit worden.
Slechte
Hij heeft daar zo zijn redenen voor.
„De winter van 1989-1990 was een
hele slechte", aldus-de VW-direc-
teur. „In totaal hebben we toen zo'n
tien procent minder overnachtingen
geboekt op ons totaal van 1,2 miljoen
per jaar, dat vrij eerlijk verdeeld zit
over de zomer en de winter. De Ne
derlanders nemen daarvan in de
winter bijna tien procent voor hun
rekening. De Duitsers zorgen voor
bijna zestig procent van onze winte-
romzet en de rest komt uit andere
landen. Oostenrijkers zie je hier
nauwelijks, wat onder meer te ma
ken heeft met onze toch wat beperk
te mogelijkheden voor alpine
skiën".
Dat slechte jaar heeft een inkomens
derving opgeleverd van zo'n hon
derd miljoen schilling (vijftien mil
joen gulden). Maar van enige paniek
is volgens Frenes geen sprake ge
weest. „Als je goed zaken doet, moet
je zo'n tegenslag kunnen verwerken.
En dat kunnen we. Andere dorpen
zouden in de verleiding kunnen ko
men de prijzen te verlagen, in de
hoop meer gasten aan te trekken.
Maar als het dan nog een keer tegen
valt, zijn de problemen nauwelijks
meer te overzien. Is er geen geld
meer om de hotels op te knappen en
de accommodaties te onderhouden.
Neen, op langere termijn is de keuze
voor kwaliteit de enig juiste".
Die keuze vertaalt zich bij voorbeeld
in een stop op de uitbreiding van het
aantal bedden voor gasten. Evenmin
worden er nieuwe skihellingen ont
sloten. „Seefeld is vol", aldus Walter
Frenes. „Behoud van de Tiroler
sfeer en bescherming van de omge
ving staan voorop. Het doorgaande
verkeer moet uit het dorp worden
Toeristen komen naar Seefeld omdat zij een Tiroler dorp verwachten,
geen expositie van hedendaagse architectuur.
Foto's VW Seefeld.
geweerd, er moet een transport
systeem komen zodat de gasten
tijdens hun verblijf geen gebruik
van hun auto's hoeven te maken
en bij het begin van de langlauf
pistes bouwen we een onder
grondse parkeergarage. Al die au
to's langs de weg is geen gezicht".
Magische klank
Veel van die auto's zijn overigens
afkomstig van langlaufers, voor
wie de naam Seefeld nu eenmaal
een magische klank heeft. Twee
keer zijn hier de Nordische num
mers van de Winterspelen gehou
den, zowel in 1964 als in 1976, toen
Innsbruck behalve Tiroler ook
olympische hoofdstad was. Sinds
dien geldt Seefeld als langlauf-pa-
radijs.
Over een lengte van meer dan
tweehonderd kilometer slingeren
de loipen zich door de bosrijke om
geving. De aantrekkingskracht er
van is zo groot, dat de eigen gasten
van Seefeld en omliggende ge
meenten in het gedrang dreigden
te komen. Het resultaat is dat dag
jes-langlaufers voortaan moeten
betalen. Voor een handvol schil
lingen per dag (350 per seizoen)
krijgen ze een sticker of een vlag
getje dat ze om hun skistok
moeten doen, op straffe van ver
wijdering van de loipe en een boe
te.
Frenes: „Alleen in Seefeld zelf zijn
er al zeven controleposten. Hoe
veel daarbuiten zeg ik niet, maar
wie zonder betalen de loipen be
treedt, kan er op rekenen dat hij
wordt aangehouden".
Niet minder dan veertig procent
van de wintergasten komt naar
Seefeld om te langlaufen, een
even groot percentage houdt het
bij wandelen, schaatsen, zwem
men en gewoon lekker luieren. De
overige twintig procent onge
kend weinig voor een wintersport
plaats - komt voor het alpine
skiën.
Deze minderheid heeft in Seefeld
zelf de keuze uit slechts twee ge
bieden. Wie langer dan twee dagen
blijft is daarom ook beter uit met
de grensoverschrijdende Happy
Ski Card waarmee je in elf omlig
gende plaatsen terecht kunt.
Van de twee skigebieden in See
feld is de veertienhonderd meter
hoge Gschwandtkopf (drie stoel
tjes- en negen sleepliften) het do
mein van de beginners en de beza-
digden. Wat verder buiten het
dorp ligt de tandradbaan naar de
achttienhonderd meter hoge
Rosshütte, waarvandaan twee ka
belbanen naar toppen zo'n twee
honderd meter hoger gaan. Alles
bij elkaar zeven liften voor ruim
twintig kilometer skipiste, waar
van ruim vijf kilometer voorzien
van sneeuwkanonnen.
Juist! Voor die dagen dat er weinig
sneeuw ligt en het volgens de
VW-directeur erg verstandig is
om eens lekker uit te slapen, goed
te ontbijten en te genieten van de
overige bekoringen van Seefeld.
Frenes: „Of je met een goed boek
te installeren op je balkon of op
een zonnig terras. Echt, in Seefeld
is niets te dol".
Wie meer informatie wil, kan bel
len of schrijven naar het Oosten
rijks Toeristenbureau, Stadhou
derskade 2, 1054 ES Amsterdam,
tel.(020)6129682.
Pikzwarte afdaiingen in Franse Alpen
Een blik op Plagne Centre.
door WILLEM UILENBROEK
Chalet Pichol. Het klinkt heel
mooi, maar het blijkt alleen een
klein houten hutje te zijn met
slechts een toonbank waaraan ver
snaperingen kunnen worden afge
haald.
De kaart is beperkt en het is er niet
echt goedkoop; een hot dog of
sandwich kost 25 francs (circa
8,50), een worstje of hamburger
met frites 45 (ruim ƒ15).
Maar je zit buiten op het terras dan
ook wel heel hoog (3000 meter) en
bij mooi weer heel lekker. Het is
het topje van La Plagne, een van
die super-skigebieden in de Fran
se Alpen. Voor het grootste deel
'reageerbuisdorp' en een klein
beetje nog een origineel Savoy-
aards boerengehuchtje.
Het is al half april en de zon hangt
stralend aan de helblauwe lucht.
De meeste bezoekers van het ter
ras houden de skikleren aan, maar
een enkele waaghals vindt het al
de hoogste tijd zich letterlijk aan
de zonnestralen bloot te stellen.
Een man heeft niet meer dan zijn
tangaslipje aan! Maar hij legt wel
een servetje over zijn hoofd tegen
het verbranden.
Pikzwart
In het gletsjergebied liggen de
zwaarste pistes van La Plagne:
pikzwarte afdalingen, steil en
smal, maar in dit jaargetijde ook
hard en glad, zodat een grondige
skitechniek is vereist. Maar er zijn
zo hoog- ook een paar mooie lange
rode routes en zelfs een blauw tra
ject.
Op de terugweg blijkt hoe een pis
te in de loop van de dag van kleur
kan 'verschieten'. Op enkele rode
routes was het 's ochtends niet zo
druk en de sneeuw goed geprepa
reerd. Als 's middags veel skiërs
de piste zijn afgegleden zijn op de
steilere stukken stevige bulten
ontstaan en prikken hier en daar
stenen door de sneeuw heen. Dan
wordt het ineens een opgave voor
gevorderden.
Minder ervaren skiërs, die dit
soort passages geen pleziertje vin
den, kunnen beter met de gondel
teruggaan. Of ze ontwijken het
hoogste deel van La Plagnes ski
gebied maar helemaal. Zelfs dan
hoeven ze niet bang te zijn voor
een eentonige vakantie, want zo
als zoveel van die Franse ski-oor
den zijn de mogelijkheden in La
Plagne enorm.
Het skigebied heeft maar liefst
105 liften en 112 pistes, die samen
opgeteld ruim tweehonderd kilo
meter lang zijn. De middelzware
pistes zijn veruit in de meerderheid
want naast vijftien groene voor de
beginners en zes zwarte voor de
cracks zijn er 54 blauwe en 37 rode.
Met zoveel aanbod is het uiteraard
wel een vereiste een pisteplan op zak
te hebben. Aan de hand van de num
mers van de skiliften kan altijd wor
den opgezocht waar men zich be
vindt. Op cruciale punten staan ook
nog grote borden met de plattegrond
of richtingaanwijzers, zodat verdwa
len eigenlijk een hele kunst is.
Gespleten
La Plagne is eigenlijk in dubbel op
zicht gespleten. Het skigebied is ver
deeld in zeven sectoren, de over
nachtingsaccommodaties bevinden
zich in tien over het gehele gebied
verspreide afzonderlijke 'dorpjes'
Deze hebben elk hun geheel eigen
karakter, variërend van in de dalen
Montchavin (een traditioneel boe
rendorp), Les Coches (nieuwbouw,
maar in de oude stijl gemaakte cha
lets) en Champagny-en-Vanoise (on
vervalst Savoy aards bergdorpje) tot
het hoger gelegen Aime la Plagne
(een enorm groot appartementenge
bouw), Plagne Bellecote (apparte
mentengebouwen in een boog om de
uitlopers van de pistes met aan de
rand winkels en terrassen) en Belle
Plagne (chaletachtige gebouwen en
winkelpassages).
Tegenstanders van de vaak toch wel
sfeerloze 'reageerbuis-plaatsen'
kunnen dan gewoon een knusser La
Plagne opzoeken. Overal zijn hotels
en appartementen te vinden. In to
taal staan er 45.000 bedden op de
gasten te wachten.
De appartementengebouwen zijn zo
als al die andere in dergelijke Franse
skiplaatsen: smalle donkere gangen,
deuren met nummer en bel. Ze ge
ven toegang tot optrekjes waar met
de ruimte is gewoekerd, een kleine
keuken (wel met afwasmachine!),
een kamer waarin de banken ook he\
bed zijn, een badkamer met wc. Je
kunt er amper uit de voeten
Door het late bezoek moet een aantal
afdalingen worden geschrapt. De
laag gelegen plaatsen zijn onbereik
baar: jammer, want dan mis jè net
die heel lange trajecten die deesl
door de bossen gaan. Maar er blijft
voldoende over voor veel gevarieer
de skipret.
Sledehonden
Trouwens, een wintersportvakantie
in La Plagne hoeft niet alleen te be
staan uit skiën of (nogal beperkt)
langlaufen. Het snowboarden is ook
hier heel populair en zelfs zijn er nog
veel mensen te zien op de monoski
Verder kan een cursus parapente of
bobsleeën worden gevolgd en is het
ook mogelijk zich te bekwamen in
een tocht met sledehonden.
Dank zij de Olympische Spelen,
die van 8 tot en met 23 februari in 1
tien Franse wintersportplaatsen
worden gehouden, zijn eindelijk
eens de verkeersproblemen in de
Franse Alpen aangepakt. Op de
zaterdag de wisseldag voor de
toeristen - was het vrijwel altijd
één grote ellende.
Al sinds 1985 wordt aan de wegen
gewerkt. De Fransen hebben er I
bijna anderhalf miljard gulden
voor uitgetrokken. Als het goed
gaat moet het allemaal net op tijd I
voor de Spelen gereed zijn. zodat
vanaf Chambery een vierbaans
snelweg om Albertville heen
rechtstreeks naar Moutiers leidt.
Dit betekent een enorme verbete
ring in de doorstroming naar het
dal waar de skigebieden liggen.
Vóór al die werkzaamheden kon
den de wegen elfhonderd auto's
per uur verwerken, straks moeten
dat er drieduizend zij n.
Tijdens de wedstrijden moet wel
op vertraging worden gerekend.
Van drie uur voor tot drie uur na
een OS-wedstrijd wordt het ver
keer bij de betreffende plaats stil
gelegd. Voor La Plagne is dat op 15
en 22 februari, omdat daar dan de
deelnemers aan het bobsleeën en
rodeln in actie komen.
Volgens José Schouten, manager
van Frankrijk-specialist Touralp, j
is door de Spelen de hotelaccom- j
modatie inmiddels vrijwel volge- j
boekt. Appartementen zijn er ech-
ter nog wel te vinden. Deelnemers
aan de Olympische Spelen, offici
als en honderden journalisten en
technici van radio en tv hebben al
onderdak geboekt. Dus is het druk
in de Alpen, maar volgens José
Schouten juist niet op de skipis
tes: „Want toeristen skiën nu een
maal overdag en dan moeten al die
mensen die voor de Spelen zijn ge
komen werken!"
Nog beter is het om van de goed
kope perioden in La Plagne ge
bruik te maken. Dat kan een aardi
ge bom duiten schelen, want de
verschillen van de huurtarieven
tussen laag- en hoogseizoen zijn
Een voorbeeld: er is een tweeka- i
merappartement voor zes perso
nen dat de derde week van decem
ber 940 kost, maar de eerste
week van maart 2463
Meer inlichtingen zijn verkrijg
baar bij het Frans Verkeersbu
reau, Prinsengracht 670, 1017 KX
Amsterdam.
