3aul de Leeuw jlijft zoeken laar de grens li Dit is het programma waarvan ik heb gedroomd Ed Ceidae Qowvant KUNST/RTV 17 Gedreven Sobol met Spinoza9 bi j jubilerende Appel Saai concert yoor een tientje r>r> 3erdenkingsconcert Hiles Davis op opening Jazz Mecca ZATERDAG 26 OKTOBER 1991 ïlm Cobra van Jan 'rijman genomineerd rijs Florence MSTERDAM De film 'Co- ra, een opstand tegen de orde' an de Nederlander Jan Vrij- ian is geselecteerd door het rominente 'Festival dei Popu- in Florence. De film, een D-produktie met Denemar en, België en Groot-Brittan- ié, dingt hierdoor mee naar Grote prijs van de stad Flo- •nce. De produktie is een do- imentaire over de artistieke obra-beweging die in Parijs 1948 is opgericht door onder ideren Karei Appel, Con- ant en Corneille. Airatol WoHorlnnH nrcontonrt- Roai. VOOr Zelfs hVDer-rOmantiSChe De Appel: 'Spinoza' van Joshua So bol. Vertaling: Hans W.Bakx. Regie en liederen: Erik Vos. Vormgeving: Tom Schenk. Met o.a. Ren (e aigue) van Zinnicq Bergmann, Hugo Maerten, Christine Ewert, Ca rol Linssen. Appeltheater, vrijdag 25 oktober, herhalingen aldaar t/m 21 december. Na 'Ghetto' schreef de in Tel Aviv geboren schrijver Joshua Sobol 'Spinoza', in opdracht van De Appel. Hij schetst met dat stuk het bestaan van de Nederlandse, joodse filosoof Baruch Spinoza (1632-1677). Op de twintigste verjaardag van het gezelschap levert Erik Vos weer een spraakmakende regie af. Ogenschijnlijk gaat 'Spinoza' over het reilen en zeilen van een filosoof in de materialistische omgeving van het zeventiende eeuwse Ne derland. De. Verenigde Oostin- dische Compagnie beleefde haar hoogtijdagen, de Tachtig jarige Oorlog was afgelopen, er was tijd voor democratie en vrijheid, maar vooral om geld te verdienen. Sobol schetst Spinoza dan ook als een soort zonderling, die zich niet wenst aan te passen. Hij loochent God, de Joodse leer, de gel dende mores. Hij bevredigt zijn zinnen aan het hoertje Mari en onderhoudt een plato nische relatie met Clara Maria, de dochter van zijn hospita. Aan vrienden ontbreekt het hem, op Juan de Prado na. De laatste wordt voorgesteld als dwaas naast de 'wijze' Spinoza; De Prado is levenslustig en weet zich opportunistisch te gedragen, de ware nar. Op een zandvlakte, met aan de flan ken twee looppaden, vindt de handeling plaats. De muren zijn schoolborden, waarop Spi noza zijn trefwoorden krijt: substantie, natuur. De filosoof verzet zich tegen klakkeloos volgen van de leer, hij beweert dat God in alle wezens is en niet uit de boeken volgt. De angstige Joodse gemeente wil die dissident isoleren, Spinoza zou immers de Joodse zaak in diskrediet kunnen brengen. Met warmbloedige liederen en trefzeker acteren krijgt deze regie gestalte. Vooral Hugo Maerten als tegenwicht voor de ascetische, we zouden nu zeggen calvinistische Spinoza speelt de zeer menselijke De Prado net niet te nadrukke lijk, maar prettig theatraal, een goede rol. Uit de Spinoza van Ren van Zinnicq Bergmann blijkt het worstelen met de gevon den waarheid: de filosoof man keert het politieke inzicht, dat zwijgen en liegen soms goud zijn. Vos zal zich hebben kun nen vereenzelvigen met de eenling, die vecht tegen de bierkaai, hij zal er zijn eigen strijd om het bestaan van De Appel in herkennen. Het le vert een gedreven, zij het toch ietwat theoretisch, historische voorstelling op. Het Neder landse publiek kijkt als het ware terug naar de jonge de mocratie met vreemde ele menten erin, die nog niet ge ïntegreerd waren. Zie ook Finale: Eric Vos: „Spinoza is actueel stuk". Alcatel Nederland prsenteert: Resi dentie Bachkoor en het Residentie Bachorkest o.l.v. Gerard Akkerhuis, solisten met werken van Schubert en Mozart. Grote Kerk Den Haag, gisteren. BESTE MAATJES' VANAVOND OP TELEVISIE aul de Leeuw met 'Beste Maatjes', ARA-televisie, vanavond Neder- 2, 23.34 uur). rH.C IILVERSUM Het chijnt voor een carrière de showbusiness reuze helpen als je om te be- innen van streng-christe- jke huize bent en later ok nog eens afgewezen 'ordt bij het toelatings- xamen van de toneel- hooi. Er zijn legio voor- eelden van artiesten die oor een of beide van eze respectieve verschij- igsvormen van de hel jn gegaan, en toch nog eel aardig terecht zijn Leiderjekomen. Dat geldt dus ook voor Paul de leeuw, die we nog niet zo lang jeleden samen met zijn klas genoten van de christelijke mavo in Lekkerkerk zagen optreden in 'Klasgenoten' i er zijn immers nauwe- overtuigender bewijzen landelijke glorie dan te )gen opdraven bij meester maatjes', waarmee hij de Sche- veningse Cabaretprijs '89/'90 won. De jury omschreef de voorstelling als 'het beste pro gramma van dit seizoen'. Bo vendien was dit programma volgens de jury 'pas écht caba- Eervolle vermelding Aanstaande maandag krijgt De Leeuw in Bussum een ander eerbetoon, namelijk een eer volle vermelding van de jury voor de Nipkow-schijf, de jaar prijs van de Nederlandse tele visiekritiek. Televisie-amusement is in de kring van televisiecritici niet echt een 'hot item'. Ze laten zich ook wel amuseren, in die zin zijn het bijna net gewone mensen. Maar het gebeurt niet zo vaak dat iets dat als amuse ment wordt gepresenteerd de criticus op de rand van de fau teuil brengt. De enkele keer dat zoiets wel voorvalt is er dan ook sprake van tv-amuse- ment van een andere dan de gevestigde orde. Bij Paul de Leeuw is daar sprake van, niet zozeer om zijn onbedaarlijke optredens in 'Sterrenslag' of zijn al genoem de verschijning in de klas van Postema, maar om zijn door de VARA met terechte graagte geprogrammeerde serie 'De Schreeuw van De Leeuw' (la ter ook weer op de beeldbuis, op 30 november en 7 december met compilaties van hoogte punten van vorig seizoen, in Paul de Leeuw (midden) met zijn medespe lers Hans Breetveld (rechts) en Joep Onderlin den uit 'Beste Maatjes'. FOTO: CLEMENS RIKKEN het voorjaar met nieuwe afle veringen). Bij 'De Schreeuw' gaat het niet om zaalregistraties van thea tervoorstellingen door een niet onverdienstelijke kleinkunste naar, die laten meestal een lichtelijk brakke smaak na omdat je zaalcabaret nu een maal niet ongestraft op de beeldbuis kunt inkaderen. Nee: De Leeuw maakt in die shows Televisie (met een hoofdletter). Hij stelt zijn veelzijdig talent en zijn uitbundige persoonlijk heid in het teken van het elektronisch medium en zet dat dan met onnavolgbare flair en brutaliteit naar zijn hand. Hij speelt óp en mèt de camera, die hem en zijn gasten moet volgen door dik en dun. Vorstenhuis Hij kent daarnaast niet of nau welijks remmingen waar het Doordat de Nederlandse afde ling van een telecommunica- tie-bedrijf als sponsor optrad, was het mogelijk om voor een tientje de Mis in Bes van Schu bert en Mozarts Requiem on der leiding van Gerard Ak kerhuis te beluisteren. Zo krijg je zonder moeite de Haagse Grote Kerk gevuld: ook delen van de grond moesten worden ingeruimd als zitplaats. De combinatie Residentie Bach koor, Residentie Bachorkest en dirigent Akkerhuis staat al jaren garant voor goede uit voeringen van religieuze mu ziek uit de Barok of de Klas sieke periode. Ook gisteravond werd heel zorgvuldig gemusi ceerd, alles secuur in de maat en prima in balans. En toch kun je, ondanks dit alles, over de uitvoering van het Requi em van Mozart niet zeggen dat die bijzondere kwaliteiten had. De tempi lagen meestal net een fractie te laag, zodat een soort zwaarte ontstond waar voor zelfs hyper-romantische componisten met de opmer king „nicht schleppen" ge waarschuwd zouden hebben. Gisteren „schlepte" het vaak wel. Bovendien verwacht je naast technische afgerondheid ook muzikaliteit. Het 'dies irae' mag gewoon niet flauw en alledaags klinken. Dit tur bulente deel vol chromatiek en onheil moet angst aanjagen; gisteren ging het voorbij zon der enige beklemming. Het koor miste de continue con centratie op de inhoud van de tekst. Voortdurend weten wat je zingt is in deze muziek van levensbelang. De solisten ga ven wat dat betreft het goede voorbeeld door het geheel dra matiek te geven, met de bas Philippe Huttenlocher als uit blinker. Tenor Ludwig van Gijsegem heeft een mooie, krachtige stem, maar hij neigt tot overdrijving. Bij hem is de overstap van Mozarts Requiem naar dat van Verdi maar klein. Voor de pauze werd de Mis in Bes van Schubert ge speeld. Een jeugdwerk (bijna alles van Schubert is overigens jeugdwerk) dat de krachtproef met de zwaargewichten uit de muziekgeschiedenis eigenlijk niet aankan. Zeker niet in de RachmaninoVf/net de wind in de rug gaat om de bejegening van medemensen of verschijnse len. Er zijn al heel wat taboes doorbroken op en via de Ne derlandse televisie, maar er zijn er toch altijd nog wel een paar, zoals het vorstenhuis. De Leeuw erkent zelfs dat niet, wat onder meer resul teert in dat onvergetelijke ta fereel waarin hij met een aan wijsstokje rotklappen uitdeelt op een groepsfoto van de Oranjes, klappen die je haast fysiek voelt aankomen in de lezerskring van 'Ons Vorsten huis', en dan prins Piet aan duidt als Tony Eijk. Harde en zelfs wrede grappen, het schofferen van mensen die hij toch zelf heeft uitgenodigd, ongegeneerd gooien en smijten (al dan niet in de onsmakelijke gedaante van Bob de Rooij), het hoort allemaal in De Schreeuw, en levert regelma tig wrokkige ingezonden brie ven op in de VARA-gids. Maar ook: perfect gedoseerd senti ment (zoals met het bezoek van zijn mongoloïde nichtje), dat is óók Paul de Leeuw, die naadloos van het ene uiterste in het andere overstapt en je zodoende daadwerkelijk op het randje van de kijkstoel houdt. Amusement, zeker. Grof soms, hilarisch meestal. Maar ook van een aantrekkelijke en boeiende tegendraadsheid, en gepresenteerd door en rond een jonge man (De Leeuw moet nog dertig worden) die nog steeds doende is zijn eigen grenzen en die van de media te verkennen. En als het even kan: te verleggen. Beste maatjes Het prijswinnende theaterpro gramma 'Beste maatjes', dat vanavond te zien is, is een on stuimige opeenvolging van liedjes, monologen en samen spel (met Hans Breetveld en Joep Onderdelinden). Het gaat over vriendschap en over cal vinistisch Nederland. Als rode draad door het ander half uur durende programma loopt het verhaal van de over leden vriend John Zwart- kamp, wiens grootouders fout waren in de Tweede Wereld oorlog. Zijn kist neemt een prominente plaats in op het to neel. De Leeuw zelf omschrijft 'Beste maatjes' als „een show met een duidelijk verhaal waar ontzettend veel zijspron gen in voorkomen." De theaterregie was in handen van Fred Florusse, terwijl Geert Tomlow de televisiere gistratie deed. Coot van Does- burgh, Fred Florusse en De Leeuw schreven de teksten. De muziek is van Cor Bakker, Coen van Vrijberghe, Arie van der Wulp, Joop van Dijk en (weer) Paul de Leeuw. Nikolai Luganski (piano) en het Re sidentie Orkest o.l.v. Jonas Alexa. Rachmaninov: Tweede Pianocon cert; Dvorak: Ouverture Othello en Slavische Dansen; Smetana: polka 'Venkovanka' en de Galop van de Bajadères Gehoord: Stadsgehoor zaal Leiden, gisteravond. Herhaling: vanavond en morgenavond in de Dr. Anton Philipszaal in Den Haag 'Gründerzeit' noemen de Duit sers het, de tweede helft van de negentiende eeuw waarin de bourgeoisie definitief het maatschappelijk en cultureel initiatief overnam van de adelstand. Een van haar be langrijkste wapens daarbij: de piano. Geen componist kon, zeker nu ook in de muziek de wetten van vraag en aanbod bikkelhard golden, nog om de piano heen Veel componisten waren overigens zelf pianist, of meer nog. klaviervirtuoos. Radde loopjes, doorleefde pas sages en soms suikerzoete me lodieën, het hoorde allemaal bij de herfst van de romantiek. Gisteravond heerste ook in de Leidse Stadsgehoorzaal de herfst. Maar het was niet het veelkleurige seizoen van een eeuw geleden. Het stormde. Met zijn fiets in de hoogste versnelling en de wind in de rug stoof Nikolai Liganski door Rachmaninovs Tweede Pianoconcert. Na een tergend traag opstapje gingen in het eerste deel (moderato!) meteen alle registers open, om drie de len lang niet meer getemperd te worden. Terwijl pianist Ser- gej Rachmaninov met dit con cert de solist ruimschoots de gelegenheid geeft al zijn eigen kunnen én de bijna ongelimi teerde rijkdom van het instru ment tot uitdrukking te bren gen was de boodschap gister avond vooral: op een vleugel kun je heel snel en vooral ook heel hard spelen. Dirigent Jo nas Alexa ging in deze orkaan samen met het orkest redde loos ten onder. In het Adagio sostenuto bleek dat ook Lu ganski zelf het door hem los gelaten beest niet meer de baas kon. Harde klanken en: knoepers van trillers schoten regelmatig door het fragiele patroon heen. Pas bij aanvang van het derde deel was er sprake van enige beheersing in het spel van Luganski. en van evenwicht tussen het or kest en de solist. Het stuk kwam er echter niet door tot Het was niet alleen de piano die zo kenmerkend was voor die negentiende eeuwse Grün derzeit. De burgers werden zich niet alleen van het waar devolle en eigen karakter van hun stand bewust, maar ook van dat van hun land. Ook in de muziek klonk dit nationa lisme op. De Tsjechen Antonin Dvorak en Bedrich Smetana bijvoorbeeld maakten rijkelijk gebruik van muzikale bronnen uit eigen land. In de handen van Jonas Alexa geraakten hun composities echter vooral in Weense sferen. Als een nieuwe Willy Boskovski pol kade en schmierde hij erop los, en van de nationale en zeker bij Dvorak aanwezige bitsige elementen bleef weinig over. MILOU VAN SPRANG VOERT PERSOONLIJKE GESPREKKEN VOOR DE KRO-TELEVISIE en it Gil Evans Orchestra opende gisteravond het Jazz Mecca in aastricht met het concert 'Emotions for Miles". FOTO: ANP ag 10.0 Geboi JK. Don ASTRICHT Het ie-daagse Jazz Mecca in astricht is gisteravond vingend van start ge- aan. Het herdenkings- ancert 'Emotions for Mi 's' dat door het Gil Evans 'rchestra en vele solisten an de onlangs overleden liles Davis werd opge- ragen in het nieuwe Mu- c Pavilion, zette de toon oor het tweede Jazz Mec- oor het equivalent van het orth Sea Jazz festival haalde ganisator Paul Acket drie- onderd artiesten naar de imburgse hoofdstad die gedu- inde 60 optredens op acht po- ia zullen staan. Daarmee mag et festival volgens de organi se „een volwaardig maar nger broertje van het North ea Jazz Festival" worden ge- oemd. cket startte vorig jaar het leuwe festival in Maastricht n een „verzorgingsgebied" in vijftig miljoen mensen nnen een straal van 200 kilo eter met jazz-muziek te be ien. Het festival trok de :te keer ongeveer 20.000 ïekers onder wie veel uitsers. Dit jaar verwacht de k ganisatie een hoger bezoe- ersaantal. Onder de artiesten zijn er ve len die eerder dit jaar op het North Sea Jazz festival te zien waren. De saxofonist Art Por ter, die dit jaar furore maakte tijdens zijn eerste Europese op tredens in Den Haag, maakte ook in Maastricht grote indruk met zijn fabuleuze creatieve spel. Verder waren de eerste avond tal van stijlen vertegen woordigd in het Nat Adderley quintet, de kolossale zangeres Marva Wright, het Max Roach Quartet, Candy Dulfer en vier bigbands van de diverse Lim burgse muziekscholen. Voor vanavond staan onder anderen Herbie Hancock, Astrud Gilberto, Dan (zoon van Dave) Brubeck en Mathil- de Santing op het programma. Santing, die vooral bekend heid geniet door haar solo-op tredens met een repertoire dat bestaat uit eigen interpretaties van bestaande jazz-nummers, zal voor de gelegenheid optre den met de zeventien man sterke Philip Morris (hoofd sponsor) Superband. Om zich op het optreden voor te berei den vloog ze naar New York om een keer met de band te kunnen repeteren. Morgen speelt de Amerikaanse band met BB King en Dianne Ree ves. Het festival sluit af met het Monty Alexander Quartet, de Cubaanse groep Irakere en de fusion-groep Spyro Gyra. A titre Personnel. Praatprogramma met Milou van Sprang. KRO-telavi- sie. Nederland 1 om 22.50 uur. Zon- HILVERSUM Vorig jaar verdween Milou van Sprang voortijdig van het scherm. Haar praatpro gramma duurde precies negen afleveringen en toen moesten Milou en de KRO vaststellen dat de bedachte formule niet werkte. In een directe vorm omgaan met de actualiteit is namelijk niet Milous sterkste kant. „Als ik dinsdag niet weet, wat ik woensdag ga doen, dan sla ik dicht, dan weet ik niet wat ik moet vragen", zegt Milou van Sprang (34) aan de vooravond van 'A titre personnel', een nieuw praatprogramma met documentaire-trekjes waarin ze zelf voor de actualiteit zorgt. Wie Milou van Sprang lekker in haar vel wil zien zitten, moet morgen even kijken. Ze praat in de eerste van negen afleveringen met drie mensen over een thema (de formule van het programma). Die gas ten (een buitenlander en twee Nederlanders) haalt Milou niet naar de studio, maar zoekt ze op met de camera. Gerard Hulshof (adjunct-directeur en hoofd televisie KRO): „Hier door kan Milou weer mooie, relevante portretten maken. Die reputatie heeft ze in de loop der jaren bij de kijker op gebouwd. In de actualiteit kwamen die kwaliteiten min der tot hun recht en dat is schadelijk voor de KRO, maar vooral voor Milou". Na die mislukkig vorig jaar, werd Milou niet aan de dijk gezet door haar omroep. Lo gisch natuurlijk want een kip met gouden eieren slacht je niet zomaar. Gerard: „Twee dagen na de laatste aflevering zijn we gaan brainstormen over een nieuwe opzet. We wilden een afwijkend praat programma waarin kwaliteit Milou van Sprang praat onder anderen met Egon Krenz, de ex-leider van de DDR over het verlies van iets dierbaars. I FOTO: KRO een centrale rol zou spelen". Milou: „Met het groeiende aantal televisie-uren wordt de slag om bekende mensen in praatprogramma's steeds gro ter. Óp een gegeven moment dachten we: wat zijn we eigen lijk aan het doen. Het is toch te gek, dat je op je knieën gaal liggen en in stilte bidt of de uitgekozen gast alsjeblieft wil. In de nieuwe opzet hebben we dus gekozen voor interessante mensen die niet direct in de actualiteit staan. Belangrijk is dat ze passen in het door ons gekozen thema, hoewel ze soms (onbewust) zelf het on derwerp aandragen. Zo praat ik in de eerste aflevering met drie gasten die iets dierbaars hebben verloren. Egon Krenz, die nu een makelaarscurus volgt, zijn geliefde DDR, vio liste Emmy Verhey haar man en de gevluchte joods-Iraanse Siamak zijn vaderland en fa milie. Waar ik in de gesprek ken op uit ben, is hun persoon lijke verhaal". „Wat ik heb gemerkt is, dat het een heel arbeidsintensief programma is. Voor het vin den van de juiste gasten vergt veel tijd. Tenslotte moeten ze passen in de invalshoeken die je voor het thema hebt geko zen. En als je er dan drie denkt te hebben gevonden, is de kans aanwezig dat er een afzegt. Het is net een puzzel. Om de gesprekken in een interessant jasje te steken, werd de studio gemeden. Mi lou gaat naar haar gasten toe. Dit betekent dat ze dit seizoen in elk geval negen buitenland se reizen maakt naar onder meer Engeland, Frankrijk en België Gerard: „De gesprek ken zijn zo geconcentreerd dat het lijkt alsof het om een rechtstreekse uitzending gaat. Om die reden maken we ook gebruik van twee camera's". Milou: „Elk interview duurt in principe vijftien minuten. De rest van de informatie die ik krijg toegespeeld door de uit vier man bestaande redactie of de hoofdpersoon, gebruik ik in mijn introductie. Hierdoor ont staan hopelijk drie interessan te portretten". Voor Milou is het een andere vorm van televisie-maken. „Ik ben altijd een studio-dier ge weest. Nu ik buiten kom, zie ik de voor- en nadelen van deze televisie-vorm. Voordeel is dat er rond het interview al lerlei dingen gebeuren. In de studio is dat nooit het geval. Neem in de eerste aflevering bij voorbeeld het gesprek met Emmy Verhey. Zij begint zon der dat ik het haar vraag uit een boek voor te lezen. Of de gevluchte mode-ontwerper Si amak, die in de synagoge voor zijn in Teheran achtergeble ven vader bidt. Ik vraag niet of hij voor de camera even wil bidden. Maar als we er dan toch zijn, nemen we het even op. Dat is een toegevoegde waarde, die de kijker hopelijk waardeert. Het nadeel is dat je de mensen lang nodig hebt. Je vraagt toch een hele dag van hun tijd". Milou kiest haar mensen dan misschien niet op de actuali teit, het wil niet zeggen, dat het daarom niet om een actu eel interview gaat. Dat hangt namelijk van het gesprek af. Het kenmerk is wel dat het omeen persoonlijk verhaal gaat, vandaar de titel 'A titre personnel'. Milou: „Ik heb het idee met een complete vorm van televisie bezig te zijn. Dit is echt wat ik wilde, waarvan ik heb gedroomd, zonder te weten dat ik ervan droomde. Ik beleef heel veel vreugde aan de voorbereidingen en voel mij lekker bij deze vorm van televisie". Bewuste keuze 'A titre personnel' wordt laat in de avond op het scherm ge bracht. Gerard Hulshof: „Dat is een bewuste keuze. We heb ben gemerkt dat er vrij laat op de avond nog een markt is voor dit soort programma's. Tot twaalf uur kent de zon dagavond nog een miljoen kij kers. Maar het is wel zaak de actualiteiten goed over de avond te verdelen. Als Milou direct na 'Brandpunt' zou ko men. verliezen we ons publiek. Onze handicap in dit seizoen is dat we behalve de zondag ook de woensdagavond vullen. Op die avond is het voetbal onze grootste concurrent. Toen heb ben we gezegd: tegenover die sport-uitzendingen zetten we een speelfilm. Dat betekende wel dat we een scheve actuali teiten-verhouding kregen in de programmering. Maar we kunnen Milous programma nu eenmaal niet op de woensdag kwijt. Om de kijker vast te houden, brengen we na 'Brandpunt' politie-series als 'Morse' en later in het seizoen 'Dalglish'. Als we daarna nog een half miljoen kijkers voor Milou overhouden, zijn we dik tevreden".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 17