leperkt aanbod organen deels
wijten aan kennisgebrek
BINNENLAND
tuzieklessen op basisscholen vaak slecht
„Herinneringen aan oorlog
niet uit de weg gaan'
'Geheim' gesprek
Van den Broek wekt
opschudding in Tokyo
Miljarden stadsvernieuwing
worden anders verdeeld
ER 19),
Souoant
DINSDAG 22 OKTOBER 1991
irliezen pomphouders Dales past op overheid Wet
ken veel hoger uit" 0p Ondernemingsraden toe
irkije
I. De
sr Mei
de hi
van
lat de
en. D
Özal
an de
sroere
inden.
hij mj
AAG Het verlies aan omzet van pomp-
door de accijnsverhoging op benzine van
en juli („het kwartje van Kok") zal waar
lik veel hoger uitvallen dan is voorspeld.
F. Jansen, scheidend voorzitter van de af-
e auto van de Bovag, vandaag in Den Haag
Bovag Autodag. Het Nederlands Econo-
Instituut berekende in opdracht van het
rie van financiën dat de circa 750 pomp-
in de grensstreek met België een omzet-
van zo'n 64 miljoen liter zouden lijden. De
cijfers van de Bovag komen echter uit op
lies van 195 miljoen liter, ruim drie maal
De Bovag realiseert zich echter dat de cij-
>t enige voorzichtigheid gehanteerd dienen
ien. De omzetten van dit jaar tot nu toe zijn
niet zonder meer vergelijkbaar met die
ig jaar.
UTRECHT Minister Dales van binnenlandse zaken gaat de
Wet op de Ondernemingsraden (WOR) „met enige aanpassin
gen" in zijn geheel op vrijwel de gehele overheidsorganisatie
van toepassing verklaren. Op haar bureau ligt momenteel een
„concept wetsontwerp" dat dit regelt, zo kondigde ze vandaag
in Utrecht aan tijdens een AbvaKabo-congres over medezeg
genschap. De „aanpassingen" waarvan Dales repte, moeten
voorkomen dat de versterking van de medezeggenschap ertoe
leidt dat de feitelijke beslissing over de vaststelling van taken
van de overheid uit de handen van de politiek wordt getrok
ken. „Het politieke besluitvormingsproces mag door onver
korte toepassing van de Wet op de Ondernemingsraden niet
onmogelijk worden gemaakt." Dales vond echter dat het ook
weer niet zo mag zijn dat alle besluiten waarvoor politieke
verantwoordelijkheid bestaat - „en welke zijn dat niet bin
nen de overheidsorganisatie" - aan medezeggenschap of aan
het oordeel van een rechter worden ontrokken.
Dierenartsen willen
lagere btw-heffing
DEN HAAG De Koninklijke Nederlandse
Maatschappij voor de Diergeneeskunde be
treurt het dat met ingang van 1 januari de die
renartsen in tegenstelling tot huisartsen
voortaan btw moeten gaan betalen. Zij vallen
dan als gevolg van Europese afspraken in het
hoge tarief van 18,5 procent. De gemiddelde
prijs van een consult gaat daardoor omhoog van
23 gulden naar 27,25. Een visite loopt op van
dertig naar 35,55 gulden. Hoewel de commissie
voor btw-harmonisatie niet toestaat dat de die
renartsen onder het lage btw-tarief van zes
procent vallen, blijft de maatschappij toch pro
beren de btw-heffing daartoe beperkt te hou
den. De heffing dient voor alle diensten van
dierenartsen. De medicijnen blijven onder het
lage btw-tarief vallen.
inerinl
i eeuvpntwikkeling van transplantatietechnieken gaat
ar volpak met groeiende tekorten aan organen. In
isch g* werd in Nederland voor het eerst een hart ge-
aal Evjsplanteerd. Inmiddels wachten 19 mensen op
donorhart. Naast de vraag naar vitale organen
ook behoefte aan hoornvliezen, hartkleppen,
ïmerg en huid. Morgen is het Nationale Donor-
Geen reden voor een feestje, zo lijkt het. Naast
yjmde tekorten, ontbreekt het aan de nodige
n luidfis bij het Nederlandse publiek. Mede daardoor
)or het artsen moeilijk om kort na de dood van
patient, nabestaanden te vragen om het afstaan
organen.
ntboni
aatst, i
as erg
mense
o]
DE HAAN
en. Vc
ste
eding
echter'ERSUM Al tien
zoek tvachten op een nier
is behflang twee keer per
s aan een dialyse-ap-
zou kt (een soort kunst-
ngen. liggen. Dat gaat je
in de koude kleren
Internist Van der
ait het'
van de dialyse-afde-
van Nj^
k/pjan het Haagse West-
'ntalls< Ziekenhuis haalt
het
wordj
?val aan om te illus-
dat de behoefte aan
3 c aotorganen groot is. De
jen, oi^t Qver w-e hjj jiet
tellen,! js een man van mj(j_
Ire leeftijd. Zijn pro-
a is dat hij een afwij-
^^miweefseltype heeft.
^inge wachten brak de
f ^iënt psychisch op en de
lend arts besloot, on-
^^V%de weinig voorkomende
lstructuur, over te gaan
nsplantatie. De operatie
lEMAfie De nieuwe nier
afgestoten door het li-
Op dit moment staat
in weer op een lange
lijst. Alleen al zijn dialy-
tandeling kost zo'n
gulden per jaar. Een
lige transplantatie is
luur. Op dit moment ho-
179 mensen op een do
ff-.
brtale orgaanverwer-
voor transplantatiedoe-
n vindt al sinds 1954
Succesvolle transplan-
deden de medische we-
|ibelen. Zoals de eerste
ansplantatie door prof.
rd in Kaapstad in 1967.
idere mijlpaal was de in
troductie van Cyclosporine A
in 1983, een middel dat het ri
sico op afstoting van een
'vreemd orgaan' aanzienlijk
verkleint.
Al die tijd ontlenen artsen het
recht voor orgaanverwijdering
aan enkele schamele sectiere-
gels uit de 'wet op de lijkbe
zorging' uit 1896. Het afstaan
van organen en weefsel is
slechts mogelijk als de overle
dene een handgeschreven
wilsbeschikking heeft gete
kend en als de nabestaanden
akkoord gaan. In juli dit jaar
onderging de 19e eeuwse wet
een piepkleine wijziging. De
overledene kan nu ook done
ren met een voorgedrukte ver
klaring.
Staatssecretaris Simons zal
morgen het eerste voorge
drukte codicil, een soort plastic
'donor-card', in ontvangst ne
men. De kaart vervangt het
vergankelijke papiertje dat in
1979 werd geïntroduceerd
door de Stichting Donorwer
ving, die de donórdag organi
seert. Maar het nieuwe kaartje
blijft een schamele pleister op
de wonde. De familie houdt
voorlopig nog het laatste
woord en in 40 procent van
alle gevallen weigeren de na
bestaanden medewerking te
verlenen na het verzoek door
de behandelend arts de orga
nen van de overledene af te
staan. Alarmerende cijfers
wanneer bedacht wordt dat
die vraag ook nog eens te wei
nig wordt gesteld door de neu
rologisch chirurgen. „Bij zowel
dragers als niet-dragers van
het codicil blijken veel vragen
te bestaan. De bekendheid met
transplantatieprocedures is
niet erg groot. Dat is één van
de oorzaken van het nog te be
perkte aanbod van organen",
verklaart mevrouw A. van
Transplantaties worden in de medische wereld bejubeld. Zoals
deze harttransplantatie in 1985 waarbij een 37-jarige Amster
dammer een donorhart krijgt. Hij is één van de weinigen want de
tekorten zijn schrijnend. Dat komt mede doordat veel nabestaan
den toestemming voor het afstaan van een orgaan weigeren.
foto: anp
Netten, de directeur van de
Stichting Donorwerving in
Hilversum.
Donor-klimaat
„Het Donorcodicil is helemaal
niet zo belangrijk. Het kweken
van een goed 'donor-klimaat'
wel". Volgens Van Netten rust
er in Nederland een taboe op
het onderwerp. „Praten over
orgaan- en weefseldonatie zou
net zo vanzelfsprekend
moeten worden als praten
over je crematie". De stichting
gaat dan ook actie onderne
men om de maatschappelijke
discussie rond het onderwerp
aan te zwengelen. „Mensen
moeten met elkaar praten. Dat
zijn ze hun naasten veront
schuldigd. Stel dat je plotseling
sterft en je familieleden wordt
om donortoestemming ge
vraagd. Dan moeten zij je laat
ste wil toch kennen. Ook wat
het afstaan van lichaamsdelen
betreft. Dat maakt de moeilij
ke beslissing voor de familie
een stuk gemakkelijker", aldus
Van Netten. De meeste Neder
landers zijn helemaal niet
voorbereid op zo'n situatie. Als
een arts na overlijden de mo
gelijkheid tot explantatie van
een vitaal orgaan (hart, lever,
nipr, longen) wil onderzoeken,
wordt de dode kunstmatig
zuurstof toegediend om de or
gaanfuncties niet te verstoren.
Hoewel de patiënt hersendood
is, lijkt het lichaam door de
beademingsapparatuur nog te
leven. De huid is nog roze en
voelt warm aan. Familileden-
weigeren vaak te geloven dat
de overledene daadwerkelijk
dood is en weigeren de verwij
dering van organen. „Het ver
strekken van informatie om
het publiek voor te bereiden
op dergelijke omstandigheden
zal een primaire plaats in gaan
nemen", aldus de Donorwer
ving. De stichting heeft sinds
januari een 06-informatielijn
in gebruik waar ruim tachtig
telefoontjes per week binnen
komen. Begin volgend jaar zal
een landelijke campagne star
ten, waarin de antwoorden
worden gegeven op vragen die
binnenstromen op het num
mer. Vragen als 'Ik ben dik.
Kan ik wel donor worden?'.
Omstreden wet
Toch blijft werving belangrijk.
Het tekort aan donoren is zo
oud als de transplantatietech
niek zelf. Nu heeft ruim 18
procent van alle Nederlanders
een codicil, terwijl 79 procent
wel in aanmerking wil komen
voor een donororgaan als de
nood aan de man komt. Wel
nemen, niet geven dus. „Zo
vreemd is dat niet. Donor wor
den is nog steeds iets bijzon
ders. Je moet eerst een drem
pel over", zegt Van Netten.
Daarom reageert ze verheugd
op de nieuwe Transplantatie-
wet, waarvan het ontwerp mo
menteel bij de Raad van State
ligt. Krachtens die wet hoeft
een arts niet om toestemming
van nabestaanden te vragen,
mits hij beschikt over het codi
cil van de overledene. Iedere
Nederlander boven de achttien
zal per brief worden gevraagd
een verklaring te tekenen,
waarin ze aangeven of hun or
ganen al dan niet gebruikt mo
gen worden.
Een omstreden wet, want in
de medische wereld en ook bij
de Stichting Donorwerving is
de roep om invoering van het
Belgische 'geen-bezwaarsys
teem' groot. Bij onze zuiderbu
ren moet je juist een verkla
ring tekenen, wanneer je om
principiële redenen je organen
niet af wilt staan. „Bij dat sy
steem is er helemaal geen
drempel meer, maar dat zit er
hier nog niet aan te komen.
Voorlopig zou ik al tevreden
zijn als de helft van de Neder
landse bevolking potentieel
donor zou worden".
TERMEER Het
ekonderwijs óp ruim
*sn K°qelft van de Neder-
je basisscholen vol-
s'D DlJ jJiiet aan de gestelde
i Dit stelt de onder-
l8l!ispectie in een rap-
ven dat gisteren naar de
iterse lde Kamer is ge-
i procent van de scholen
l muziekonderwijs „on-
^nde", vindt de onder-
ppectie. Eenenveertig
Ut van de scholen krijgt
Hit onderwijs de kwalifi-
twijfelachtig", nog eens
:ent de kwalificatie
ende tot ruim voldoen-
slechts 3 procent de
iicatie „goed".
ste scholen ontberen
ïlanmatige aanpak" van
jiuziekonderwijs, schrijft
spectie. De muziekles
'raag),
int (Ather
teering (f
(wekelijks vijftig minuten) be
perkt zich vaak tot het leren
zingen van liedjes.' Stemge
bruik, leren luisteren en mu
ziek noteren krijgen te weinig
of bijna geen aandacht. Veel
leerlingen zijn na de basis
school op muzikaal gebied dan
ook nog „analfabeet".
De creativiteit van de leerlin
gen wordt niet stelselmatig
ontwikkeld, aldus de inspectie.
Vooral talentvolle leerlingen
zijn daar de dupe van.
De onderwijsinspectie onder
zocht het muziekonderwijs op
79 basisscholen. Zij vergeleek
de praktijk van dit onderwijs
met de eisen zoals die in de
wet op het basisonderwijs en
de nieuwe, nog in te voeren
zogeheten „kerndoelen" zijn
geformuleerd.
Donderdag komt een commis
sie onder leiding van de com
missaris van de koningin in
Flevoland Lammers met een
Koningin Beatrix wordt begroet door de Japanse keizer Akihito tijdens een officiële welkomstcere
monie in het Akasaka paleis in Tokyo. Op de eerste dag van haar staatsbezoek aan het land van
de rijzende zon, gisteren, hield de koningin een toespraak waarin zij Japan op subtiele wijze te
verstaan gaf zich meer bewust te zijn van het grote leed dat het land vele duizenden Nederlanders
heeft aangedaan in de Tweede Wereldoorlog. FOTO: ap
KONINGIN LEEST JAPAN OP SUBTIELE WUZE DE LES
„Geen cholesterol-
onderzoek
boven de 65 jaar"
UTRECHT Boven de 65
jaar hoeft niemand meer ge
controleerd te worden op een
te hoog cholesterolgehalte. Be
handeling heeft dan toch wei
nig zin meer. Dat stelt het Ne
derlands Huisartsen Genoot
schap in een binnenkort te pu
bliceren richtlijn, zo heeft een
woordvoerder bevestigd. De
richtlijn zegt dat huisartsen
het cholesterolgehalte alleen
moeten bepalen bij spreekuur-
bezoekers van 18 tot 65 jaar
„om redenen van uitvoerbaar
heid en het te verwachten
rendement". Het genootschap
vaardigt jaarlijks tien richtlij
nen voor huisartsen uit. On
langs verscheen er één over
hoge bloeddruk.
TOKYO Japanners
moeten zich meer bewust
zijn van het grote leed dat
hun land vele duizenden
Nederlanders heeft aange
daan in de Tweede We
reldoorlog. Dit heeft ko
ningin Beatrix vandaag,
op de eerste dag van haar
staatsbezoek aan het land
van de rijzende zon, op
subtiele wijze duidelijk
gemaakt.
In haar tafelrede tijdens het
staatsbanket, dat haar door
keizer Akihito in diens schitte
rende paleis werd aangeboden,
zei de Nederlandse vorstin on
der meer het volgende. „Zeer
veel Nederlanders zijn het
slachtoffer geworden van de
oorlog in de Pacific. Sommi
gen raakten hierbij als militair
betrokken, maar ook meer dan
honderdduizend burgers zijn
lange jaren geïnterneerd ge
weest. Het is een hoofdstuk
dat minder bekend is in uw
land. Velen van mijn landge
noten hebben de oorlog niet
overleefd. Zij die wel zijn te
ruggekomen blijven getekend
door de herinnering. Aan hun
lijden is daardoor nog altijd
geen einde gekomen".
De koningin, die zich in haar
rede rechtstreeks tot keizer
Akihito wendde, zei zich be
wust te zijn, dat ook veel Ja
panners zeer te lijden hebben
gehad. „Ook in Japan zelf
heeft de bevolking de vreselij
ke gevolgen van de oorlog
moeten dragen, vooral in de
laatste afschuwelijke dagen".
Met dat laatste doelde de vor
stin duidelijk op het feit dat de
Amerikanen in 1945 twee
atoombommen hebben afge
worpen op Japanse steden, een
op Hiroshima en een op Naga
saki. Tienduizenden mensen
kwamen daarbij direct om het
leven, later gevolgd door nog
eens tienduizenden als gevolg
van de radio-actieve straling.
Koningin Beatrix vindt dat
men de herinneringen aan
deze oorlogsjaren, hoe afschu
welijk ze ook zijn, niet uit de
weg mag gaan. Volgens alle
westerse historici is dat echter
nu juist wat Japan tientallen
jaren wél heeft gedaan. Pas de
laatste tijd toont de regering in
Tokyo bereidheid na te den
ken over het oorlogsverleden
van het eigen land. Dat ver
heugt koningin Beatrix, zo
bleek tussen de regels door.
Toekomst
„Een eerlijk besef van de be
proevingen die ons verleden
belasten, kan ons helpen ge
voelens van wrok en verbitte
ring te overwinnen". Maar te
gelijk meent de vorstin, dat zo
wel Nederlanders als Japan
ners moeten oppassen, dat zij
niet de gevangenen van de ge
schiedenis worden. „De nieu
we generaties in onze beide
landen moeten zich nu - weer
baarder door de kennis van
het verleden - aan de toe
komst kunnen wijden".
Zelf sprak de koningin ook
over de toekomst. Zij is ervan
overtuigd, dat „het bijna le
gendarische succes" van Japan
op economisch gebied en het
daaruit voortvloeiende ver
keer tussen Japan en Neder
land, tot „een steeds hechter
vlechtwerk van betrekkingen
zal groeien". Maar dan zal er
wel eerst meer bekendheid
moeten komen met eikaars sa
menleving en cultuur, die nu
nog vaak als „onzichtbare hin
dernissen" tussen beide volken
instaan. In dat verband toonde
de koningin bewondering voor
het in Zuid-Japan (bij Nagasa
ki) verrezen Holland Village.
Deze replica van een Neder
lands stadje wordt zeer bin
nenkort uitgebreid met onder
meer een kopie op ware groot
te van paleis Huis ten Bosch in
Den Haag, het woonpaleis van
de koningin.
Waardering toonde het Neder
landse staatshoofd ook voor de
voortrekkersrol die Japan wil
spelen op het gebied van de
milieubescherming. „De plan
nen van uw land voor de
bouw van een satelliet-sy
steem, dat wereldwijd de aan
tasting van ons milieu en kli
maat in kaart moet brengen,
zijn veelbetekenend en veelbe
lovend".
Idoor
RIK IN 'T HOUT
TOKYO Minister Van den
Broek van buitenlandse zaken
heeft gisteren in Tokyo 'in het
geheim' een gesprek gevoerd
met zijn Japanse collega Na-
kayama. Daarin kwam ook het
punt van de zogeheten Japan
se ereschulden aan de orde.
Van den Broek zou hebben ge
zegd dat hij het eens is met de
Japanse regering dat deze
kwestie juridisch gezien afge
daan is door verdragen en pro
tocollen in de jaren vijftig.
Dat er een gesprek was ge
weest tussen beide bewindslie
den lekte uit door berichten in
Japanse kranten. De Rijks
voorlichtingsdienst kon toen
niet anders dan bevestigen.
Maar volgens de RVD was er
geen sprake geweest van een
geheime, maar van een ver
vroegde ontmoeting. Minister
Nakayama moest vandaag
naar Frankrijk en had Van
den Broek gevraagd een dag
eerder met hem de lunch te
gebruiken. De Nederlandse
minister had geen noodzaak
gezien, aldus de RVD, om zijn
geplande ontmoeting met de
Nederlandse pers, die geagen
deerd stond voor vanavond
23.35 uur (Nederlandse tijd
15.35 uur) ook te vervroegen.
Ook na het verschijnen van de
berichten in de Japanse pers
hield Van den Broek vast aan
dit late tijdstip en was hij niet
bereid een toelichting te geven
op de aan hem toegeschreven
uitspraken. De Stichting Ja
panse Ereschulden die met
drie man in Japan is, toonde
zich geschokt door de berich
ten. Voorzitter Lapré vroeg
zich af hoe de bewindsman zo
iets had kunnen zeggen, nu hij
zelf een commissie aan het
werk heeft gezet om te zien of
er wellicht toch een juridische
basis is voor een aanvullende
financiële schadevergoeding
voor de slachtoffers van de
„Jappenkampen" en hun na
bestaanden.
Muziekles op een basisschool.
advies over het muziekonder
wijs op de basischolen. De
commissie zal dit advies aan-
foto: cees verkerk
bieden aan staatssecretaris
Wallage van onderwijs en mi
nister d'Ancona van WVC.
>PER EN HOBBES
,|RGfN Mof TfN WÊ
ÊfN ACTUfff
WffflvfKP IN Vi
tl-AS 0fsPRfK?Nj_
DOOR BILL WATERSON
WE A4OETEN AW^/VlAAk
ÉÉN KKANTEARTIKÉP
UITKNIPPEN, HET IN
PE KPAS Voo^EZEN
En uitvEggEn
DEN HAAG Er komt een
nieuwe sleutel voor de verde
ling van de circa 1 miljard gul
den die het kabinet jaarlijks
uittrekt voor stadsvernieuwing.
Hiertoe zullen de feitelijke ach
terstanden in de middelgrote
en kleinere stadsvernieuwings
gemeenten nog eens kritisch
tegen het licht worden gehou
den. De nieuwe verdeelsleutel
zal in 1994 in werking treden.
Dit heeft het ministerie van
volkshuisvesting vandaag aan
gekondigd. Staatssecretaris
Heerma van Volkshuisvesting
maakte bekend dat het kabinet
vasthoudt aan een totaalbedrag
van 11 miljard gulden voor de
stadsvernieuwing. Daaruit
moet ook de stadsvernieuwing
in Rotterdam, Den Haag, Am
sterdam en Utrecht gefinan
cierd worden. De 23 middelgro
te gemeenten, waaronder Apel
doorn, Deventer, Zwolle, Hen
gelo, Groningen, Leiden en
Gouda lieten vorige week nog
blijken dat alleen zij al „tiental
len miljarden guldens" nodig
hebben voor afronding van het
karwei. Blijkens de nota Stads
vernieuwing van het ministerie
zijn de achterstanden in de
kleine en middelgrote gemeen
ten minder groot dan in de vier
grote gemeenten. Daaruit
wordt de voorlopige conclusie
getrokken dat de gelden anders
over de stadsvernieuwingsge
meenten verdeeld moeten wor
den. In de nota geeft Heerma
zichzelf een pluim voor het feit
dat Nederland internationaal
gezien vooroploopt bij de reno
vatie van oude wijken. In het
buitenl&nd, zo wordt geconsta
teerd, dient stadsvernieuwing
vooral economische belangen
en niet de volkshuisvesting.
„Het Nederlandse beleid wordt
bewonderd om het goede even
wicht tussen gemeentelijke au
tonomie en nationaal beleid".
Groen Links wil
Ecologische Vernieuwing
DEN HAAG Groen Links
heeft vandaag tijdens de ka
merbehandeling van de mi
lieubegroting voor volgend
jaar een voorstel ingediend tot
net instellen van een project
groep Ecologische Vernieu
wing. De projectgroep zou met
name kleine particuliere initi
atieven moeten ondersteunen
en deelname aan die initiatie
ven moeten bevorderen. Vol
gens Groen Links komen
kleinschalige milieuplannen
vaak niet van de grond door
bureaucratische en financiële
beperkingen. Als voorbeelden
noemt de fractie plannen van
een groep boeren die het ge
bruik van bestrijdingsmidde
len wil halveren en een kinde
ropvangcentrum dat van weg-
werpluiers overschakelt op ka
toenen luiers.
