[O, zit dat zo';
ipelprogramma
ionder prijzen
'tsBrussel vier weken in ban van Wagners
11
15
Sala-schilderijen brengen bijna drieënhalf ton op
iQowuvnt
KUNST/RTV
DINSDAG 22 OKTOBER 1991
tudenten docentenopleiding
ansexpressie bezetten gebouw
roblemej
ig van 1
g. „Dat
leende
it dat dj
er dan
ezig hoj
Hen ki
den de
1 de b<
ijf Vai
de onr
edings]
jaar
us Oud
Kunstvervalser Eric Hebborn
schrijft een onthullend boek
ISTERDAM Studenten van de opleiding docent
isexpressie aan de Amsterdamse Keizersgracht
iden sinds zondagavond hun schoolgebouw bezet,
doen dit omdat zij vrezen dat hun opleiding wordt
jeheven. De studenten hebben dit weekeinde een
icept in handen gekregen van interim-studieleider
[rard van Miltenburg, waarin wordt gepleit voor op-
ffing van de opleiding docent dansexpressie. De op
ting, met ongeveer 100 studenten, maakt deel uit
de Theaterschool in Amsterdam. In de notitie
jrijft Van Miltenburg dat de opleiding tot docent
isexpressie geen bestaansrecht meer heeft. De stu
iten zijn van plan de bezetting tot en met morgen
houden. Dan vergaderen de docenten met de in-
-studieleider over het conceptplan. De studenten
iben het aanbod van Van Miltenburg om over het
icept te spreken van de hand gewezen.
LONDEN De Britse kun
stenaar Eric Hebborn zegt dat
hij in de afgelopen dertig jaar
meer dan duizend tekeningen
heeft gemaakt, die door inter
nationale kunstkenners wor
den toegeschreven aan oude
meesters.
Dit schrijft hij in zijn boek 'Drawn
to Trouble', dat binnenkort ver
schijnt. Hebborn, woonachtig in
Italië, vindt zelf dat hij geen ver
valser is. Hij vindt dat de kunst
kenners en handelaren het pro
bleem in de wereld hebben gehol
pen, door zijn werk verkeerd te be
oordelen. Er hangt werk van Heb
born in onder meer het British Mu
seum, de National Gallery in Was
hington en de National Gallery van
Canada. Verder veronderstelt ook
het Institute Néerlandais in Parijs
nog altijd een originele Bernardo
Castelli (1557-1629) in huis te heb
ben, terwijl het heel goed mogelijk
is dat het gaat om werk van Heb
born. De Castelli 'Strijd buiten de
muren van Jeruzalem' werd in
1966 bij Sotheby's geveild en kwam
via doorverkoop in handen van
Hebborn, die er een paar kopieën
van maakte.
Satirisch mediaprogramma
'Medialand' toch op televisie
HILVERSUM Het satirische mediaprogramma 'Medialand'
gaat waarschijnlijk vanaf 7 november op Nederland 1 van start.
Dat heeft de AVRO gisteren na afloop van overleg met produ
cent Jef Rademakers verklaard.
De AVRO besloot afgelopen donderdag onverwacht het nieuwe
programma wegens gebrek aan kwaliteit niet uit te zenden. Met
name het onderdeel met poppen over de laatste roddels op 'de
Gooise matras' kwam naar de mening van de AVRO niet uit de
verf. Ook bestond er bij de omroep kritiek op de presentatie.
Volgens een woordvoerder wordt alles op alles gezet om het pro
gramma binnen enkele weken op het scherm te krijgen. De
AVRO wordt op intensieve wijze betrokken bij de samenstelling
van het programma. Hoofd amusement L de Rooi en producer
E. van Tulder zullen deel uit maken van de eindredactie. Het
presentatieteam met onder meer Marjolijn Uitzinger en Clous
van Mechelen ondergaat geen wijzigingen.
(OS BRENGT WISKUNDIGE FOLKLORE
t dat zo. Spalprogramma met
van Nie en prof. Jan van de
TROS-televiaie. Morgen om
|ANS PIÉT
■VERSUM De ge
delete televisie-kijker
gek op spelletjes. Dat
]kt uit de kijkcijfers, die
ral in de hele wereld
open wanneer de buis-
nt mag meedenken
t wat zich op het
erm afspeelt. Veel van
spelen zijn recht-
eks afkomstig van de
cees VEijj0 en ondergaan nau-
ïlijks een (visuele) face-
t ('Megabrein', 'De
,000 gulden vraag') an-
1 d\ "\e worc*en speciaal voor
Je visie ontworpen en
jeten het vooral van
in aankleding hebben,
zit dat zo', het nieuwe
lei
- /programma van de
TROS, is daar een goed
voorbeeld van.
De door Nada van Nie en pro
fessor Jan van de Craats ge
presenteerde show, die door de
omroep voorlopig zes keer op
het scherm wordt gebracht, is
zelfs zo afhankelijk van de ca
mera, dat het zonder dat oog
niet zou kunnen bestaan. Dat
is dus leuk voor de kijker.
Maar hoe leuk is het echt?
Wie de eerste aflevering be
kijkt en vervolgens hoort dat
het programma-idee is overge
nomen van het Engelse com
merciële station Yorkshire Te
levision, zal waarschijnlijk in
lachen uitbarsten. Hoezo af
komstig uit Engeland? Hadden
ze dat bij de TROS niet kun
nen bedenken? Het program-
ma-concept van 'O, zit dat zo'
is namelijk uiterst simpel. De
show wordt opgebouwd uit
een aantal wiskundige vraag
stukjes, die soms eenvoudig,
dan weer moeilijk zijn. Het
zijn puzzeltjes en raadseltjes
die om een oplossing vragen.
„Noem het maar wiskundige
folklore", laat professor Jan
van de Craats weten, die met
'O, zit dat zo' zijn televisie-de-
buut maakt. „Er zijn heel veel
van die puzzeltjes in velerlei
vorm in omloop. Wat Nada en
ik willen laten zien, is hoe er
in de wiskunde wordt gedacht,
want vaak zijn de gestelde
problemen door verstandig re
deneren heel makkelijk op te
lossen".
Discussie
De TROS hoopt dat de spelle
tjes, die aan een publiek in de
zaal worden voorgelegd, een
discussie losweken onder de
kijkers. Daarom zit er weke
lijks ook een huiskamer-pro
bleem in. Een week later geeft
professor Van de Craats de op
lossing. Prijzen zijn er met 'O,
zit dat zo' met te winnen. Dat
pleit voor de TROS, die na
drukkelijk laat weten dat het
om het spel gaat. „Achterlig
gende gedachte is ook om met
dit programma op een speelse
manier wiskunde onder de
aandacht te brengen, vooral bij
de jeugd. Wat we willen laten
zien, is dat het er vaak moeilij
ker uitziet dan het in werke-
nog
lijkheid is", aldus Tia van
Damme, die verantwoordelijk
is voor de produktie.
In Engeland is de formule een
succes. Daar gaat 'Fun and ga
mes', zoals de oorspronkelijke
titel luidt, al drie seizoenen
mee. Hoelang het programma
het in Nederland uithoudt, is
een vraag. „We willen
de kijkcijfers afwachten
voor we tot een tweede serie
besluiten", aldus de TROS.
In aankleding verschillen de
Nederlandse en Engelse versie
nauwelijks. Zo wordt aan de
andere kant van de Noordzee
ook in een arena-achtige en
tourage door een uitgezocht
publiek met de problemen ge
worsteld en draagt een echte
professor de oplossingen aan.
Als extraatje krijgt de Neder
landse kijker Nada van Nie
voorgeschoteld. Haar rol is in
de eerste aflevering nog wat
onduidelijk. Staat ze er als
klantenbinder voor de jeugd of
dient ze als de rechterhand
van de professor? In haar con
frontatie met het publiek
schiet ze in elk geval tekort.
Humor is haar vreemd en dat
lijkt uiterst belangrijk als te
genwicht voor de door de pro
fessor gestelde problemen.
Toch vindt de TROS dat Nada
speels omgaat met de reacties.
Hoezo speels? Ze heeft voor
uitzending de goede oplossing
van de wiskundige probleemp
jes zo zeer in haar hoofd ge
stampt, dat ze vergeet om met
publiek en camera te spelen.
Logisch nadenken
Nada: „Het valt niet mee om
net te doen alsof je van niets
weet. Ik mag natuurlijk niet te
veel weggeven".
„Wat ik er vooral van heb ge
leerd, is logisch nadenken",
laat ze even later weten „En
wat mij is opgevallen tijdens
de opnamen is, dat de slimste
thuis ook in de zaal om het
hardst roepen. Soms liepen
mensen rood aan".
Professor Jan van de Craats
onderscheidt zich vooral door
zijn heldere uitleg. Hij is hoog
leraar bij de Vakgroep Wis
kunde en Operations van de
KMA in Breda en zit als hob
byist onder meer in de organi
satie van de Wiskundige
Olympiade. Hij werd, tijdens
de screentest, uit zeven profes
soren gekozen. „Ik hou van
creatieve wiskunde. Vaak is
het een kwestie van de moge
lijkheden systematisch aftas
ten om de oplossing te vinden.
Dat wil ik de kijker graag dui
delijk maken".
rwaarde
:al binnepi
twerp-1
ocedure
Dit plar
vorden
)u het vi
lus b
ischovenr
mber.
?t buurt
loor
r [RIK BESIER
r5e
praken
begrotii
g jaar.
emeente
La 's
s Suzi-'
n Deyl
naast
ierder
r V
n. Ook
t de kom
voermidi
;senheim
zullen
de zich
le aanlejU
pen.
kennen
bouw v
ïheim zi
jleek de
>r toekon
te delen
m die tri
al de gep
de hi
de Mem
rijgen
rlast bij
USSEL In de Brus-
Muntschouwburg
i ;mt Gerard Mortier
:e herfst afscheid als di-
teur van de Nationale
era van België om zijn
rière te gaan bekronen
het prestigieuze Salz-
:g. Als laatste grote ar-
^ieke daad heeft hij een
en produktie van Wag-
tetralogie 'Der Ring
Niebelungen' tot stand
jracht onder leiding
de eigen dirigent Syl-
n Cambreling en met
rbert Wernicke als re-
$eur.
achtereenvolgende we-
n oktober ontrolde en
olt zich in de Munt Wag-
grote vierluik over de
om de gouden ring van
ijndochters die zijn bezit-
onbeperkte macht ver-
Maar aan die macht
n die bezitters achtereen-
»ens ten onder en met hen
i wereld die, zo luidt de
dschap, alleen met liefde
kunnen worden gered.
Ierland heeft zich sinds de
ijeede Wereldoorlog nog niet
een eigen Ring gewaagd,
al gaan er geruchten dat
n 1995-1996 nu toch zou
len gaan gebeuren. Toege-
Janis Martin als Brünhilde in 'Der Ring des Niebelungen'
cig-
-productie uit Kassei
:erdam en in de ser
matinees werden de vl
inderhanjra's de afgelopen jaren
:ertante vorm gebracht oi
gebied
ordt dai
door he
Maar
der leiding van Edo de Waart.
Toch moeten Wagner-liefheb-
bers het vooral van de ons om
ringende landen hebben: mo
menteel Haitink in Covent
Garden of dus Cambreling in
Brussel.
Intendant Mortier heeft intus
sen zijn 6 miljoen gulden kos
tende project aan Frankfurt en
Barcelona weten te verkopen
en zo de hoge kosten enigszins
weten te drukken. In 1995
komt de produktie nog een
tweede maal naar Brussel.
Strakke regie
Deze Brusselse Ring zit gevan
gen binnen een strak regiecon
cept van Wernicke. Daarbin
nen kan zich de onthutsende
lavastroom van beelden, emo
tie en klank nauwelijks ont
wikkelen, zeker niet zoals lief
hebbers zich wellicht nog van
de veelvuldig op de televisie
getoonde versie van Patrick
Shereau herinneren. Er is bij
Wernicke sprake van een sta
tisch geheel, waarin een tijdlo
ze ondergangsfilosofie wordt
beleden. Het hele verhaal
speelt zich af binnen één en
dezelfde afbladderende kamer
met aan de achterzijde een
enorm raam met uitzicht op
een groots open landschap, be
kroond met een mini-parthe-
non, het Walhalla. In die
ruimte een paar rekwisieten in
wisselende formatie, grote
vleugel waarachter onbeweeg
lijk onder een zwarte sluier de
oermoeder Erda. Archaïsche
elementen als Wotans ooglap,
gevleugelde helmen zorgen
voor een Wagneriaans tintje.
Afgezien van die rotsblokken
schijnt dit interieur en het Al
penuitzicht een kopie te zijn
van Hitiers kamer in Ber-
chtesgaden en dus als zodanig
de idee te belichamen van een
onafwendbare wereldonder
gang. Aangezien nauwelijks
andere elementen worden toe
gelaten binnen het strakke
concept, moet alles daarbinnen
worden opgelost met behulp
van veel fantasie. Bij gebrek
aan de wereldes steekt Wotans
zwaard (onder de bank) in de
I FOTO: PR
houten vloer en dient de vleu
gel als de rots waarop Brünhil
de ligt te slapen. Niettemin is
er voor enkele scènes met
name in 'Siegfried' een aan
sprekende vorm gevonden,
met name het moeilijk te ver
beelden gevecht van de held
met de draak en ook de spec
taculaire ondergang van het
Walhalla in het slotdeel. Dat
neemt niet weg dat het veel
gevraagd is om bijna zeventien
uur tegen eenzelfde decor aan
te kijken. Nu er voor het oog,
afgezien van de schitterende
belichting van het Alpenland
schap met op de voorgrond 300
echte dennen, niet veel te ge
nieten viel, moest men het
eens te meer van de muziek
hebben. En juist daar bleek in
Cambreling en zijn orkest be
gonnen in de door mij bijge
woonde tweede cyclus langza
merhand greep te krijgen op
de muziek. Ook al bleef de ko
persectie onzeker en zonder
glans, toch was er in het laat
ste deel, de Götterdammerung,
een duidelijke verbetering te
bespeuren. Bij de vele zangers,
van wie sommigen in dubbel
en anderen zelfs in drievoudi
ge rollen, was het gemiddeld
niveau middelmatig tot goed.
De sluwe broeders Alberich en
Mime respectievelijk Franz-
Joseph Kapellmann en Uwe
Schönbeck, behoorden tot de
top. Ook Janis Martin vervul
de de veeleisende rol van
Brünhilde adequaat. Haar
bleek haar krachten te sparen
om in Götterdammerung tot
slot tot een indringende pres
tatie te kunnen komen. Een
goede indruk maakten o.m.
zangers als Ellen Shade (Sie-
glinde), Luvia Budai (Fricka),
de Nederlander Hubert De-
lamboye (Loge) en Gary Bach-
lund (Siegmund). Middelmatig
waren de maar liefst drie ver
schillende Wotans en de ge
routineerde Siegfried van een
vaak te onbehouwen William
Cochran.
Het was tenslotte de Götter
dammerung met een goed spe
lend orkest en een meerder
heid van uitstekende solisten,
die voor mij de balans toch
naar de positieve kant deed
doorslaan. Twee tentoonstel
lingen, lezingen en films bege
leiden dit Brusselse project.
Het zieq van Fritz Langs film
'Die Niebelungen' uit 1922/24,
onder begeleiding van de
Brandenburgse Philharmonie,
bleek een even fraaie als ont
hutsende confrontatie met de
oude Germaanse bloed- en bo
demtheorieën en hun fatale
ondergangsfilosofie.
ELKE DONDERDAG DE
BIJLAGE BI] UW KRANT MET
INFORMATIE OVER FILMS, MUZIEK
THEATER, RECREATIE, EXPOSITIES
EN EEN COMPLETE AGENDA
DEN HAAG Op de vei
ling van 19e-eeuwse schil
derijen, gisteren bij het
Haagse veilinghuis Gle-
rum, heeft een deel van
de privé-collectie van de
concertzangeres en mu
ziekpedagoge Henriëtte
Sala bijna drie en een hal
ve ton opgebracht (349.265
gulden om precies te zijn).
Op 25 november wordt de r
van haar schilderijencollectie
geveild, waarvoor ook een
hoge opbrengst wordt ver
wacht. En dan te bedenken
dat de totale inhoud van haar
kapitale huis aan het Noord
einde op een bepaald moment
was verzekerd voor de somma
van 50.000 gulden.
Uitschieters onder de Sala-
schilderijen waren vier wer
ken van Johannes Evert Ak-
keringa, die prijzen noteerden
van 17.000 tot 47.000 gulden.
Tegenvallende opbrengsten
waren voor twee aquarellen
van George Hendrik Breitner,
die allebei voor 13.000 weggin
gen, ver onder de richtprijzen
van 20.000 tot 30.000 gulden.
De gemiddelde opbrengst van
de Sala-collectie werd gedrukt
door zeven werken van de in
1966 overleden Jan Cossaar.
Alleen een aquarel, voorstel
lende 'Koetsen in Edgware
Road te Londen' uit 1908
bracht het tienvoudige van de
richtprijs op. In plaats van 800
gulden werd 8000 gulden ge
boden.
Behalve de nalatenschap van
de ex-echtgenote van de be
kende kunsthandelaar Simon
J. Sala kwamen nog zo'n 190'
andere schilderijen en aqua
rellen onder de hamer. Daar
van bracht 'Mademoiselle
Maxa' van Isaac Israels 210.000
gulden op. Het was overigens
een verwachte opbrengst, ge
zien de animo die momenteel
op de kunstmarkt voor het
werk van deze Haagse impres
sionist bestaat. Aardig detail:
dit doek heeft ooit toebehoord
Omgangs vorm en
in het Gooi laten
te wensen over
door RENE DE COCQ
Het land in opschudding: de NCRV zet twee
omroepsters aan de dijk. Een regen van boze en
teleurgestelde reacties aan de desbetreffende
omroep, inclusief tientallen opzeggingen. Een
briefschrijver in Trouw vroeg zich zelfs af waar de
'C' in NCRV nog voor staat als deze zuil Lisette
Hordijk van het scherm haalt.
Ik bedoel maar: de wereld staat te schudden, maar
wij maken ons druk over de vraag of de korte
inhoud van het volgende programma ons door een
daartoe aangestelde goedgekapte juffrouw-in-beeld
wordt verteld of buiten beeld wordt voorgelezen.
Een media-rel van de eerste orde, je gelooft je ogen
en oren niet. Al geef ik toe: erg elegant is de zaak
nou bepaald niet verlopen, gezien vanuit het
gezichtspunt van 'hoe ga je met je mensen om'.
Maar van die vraag liggen ze in Hilversum toch al
niet echt woelend wakker. Het omroepbestel is
immers niet alleen een ondoorzichtige puinhoop,
maar ook een onvervalste jungle. Het moet een
vruchtbaar werkveld zijn voor studenten in
richtingen als menswetenschappen en
communicatietechnieken: in maar weinig
bedrijfstakken wordt zo slecht gecommuniceerd als
uitgerekend in de omroep, en in geen enkele
bedrijfstak springen ze zo r
'hun
En met hun afspraken, zo leert die andere media-
rel van afgelopen week. Een media-rel in dubbele
betekenis: die rond het mediaprogramma
Medialanddat de AVRO donderdag had moeten
beginnen maar op de ochtend van diezelfde dag
'afblies' via een telefoontje aan producent Jef
Rademakers. A VRO-bons Lex de Rooij wilde,
vertelde de ziedende Rademakers diezelfde avond
bij de concurrentie aan Tom Egbers, de reden
toeschrijven aan 'technische mankementen', maar
Jef wenste dit leugentje niet te onderschrijven.
Vandaar zijn bezoekje aan 'Stop de Persenwaar
hij ook nog vertelde dat er nota bene een
proefprogramma was gemaakt waarover men
behoorlijk tevreden was geweest, behoudens
enkele kritische kanttekeningen in de marge (de
poppen moesten nog wat beter synchroon spreken,
dat soort dingen.
En de opname van de eerste editie, vorige week
dinsdag, was bijgewoond door allerlei mensen
(onder wie Rademakers'gabber Koos Postema) die
het ook allemaal reuze leuk hadden gevonden.
Rademakers: „Ik heb jou ook keihard zien lachen
Egbers zuinigjes: „Er zaten leuke momenten in".
Ik kan mij Rademakers' ergernis wel voorstellen.
Het lijkt me om uit je vel te springen als je met een
omroep de afspraak maakt een satirisch
programma te maken, je bent daar maanden mee
bezig, je houdt de omroepbaasjes netjes op de
hoogte van elke stap die je zet en elke bedenksel
dat je erin stopt, en dan wordt op de dag van
uitzending de hele zaak afgeblazen, omdat het 'niet
leuk genoeg' is.
Of iemand iets leuk moet vinden, daar kun je over
discussiëren, zei Rademakers in 'Stop de Persen'.
En inderdaad: bij het gevoel voor humor dat Jef
Rademakers heeft, vallen heel wat vraagtekens te
zetten. Maar de A VRO. die hem inhuurde voor
deze klus kon weten met wie ze in zee ging: de
man is immers al vele jaren doende in het
Nederlandse televisielandschap.
Het kan zijn dat de AVRO dacht, in navolging van
het verrassende succes van 'Glamourland', met
'Medialand' iets vergelijkbaars te gaan scoren. En
zich te pletter schrok toen bleek dat de
Rademakers-humor mijlenver verwijderd lag van
de subtiele ironie van Gert-Jan Droge. Ik hoorde
het woord 'onderbroekenlol' vallen in het
gesprekje in 'Stop de Persenen dat zal het ook
wel zijn. Rademakers kennende.
Toch heeft de A VRO gisteren alsnog besloten om
Medialand op het scherm te brengen.
Kunstwerk
Beeldend
kunstenaar Nik
Jonk toont met
trots zijn beeld
'Pomona', een
van de
kunstwerken die
maandag zal
worden geveild
tijdens een gala
avond van het
Rode Kruis in
Amsterdam. Tien
Nederlandse
kunstenaars
hebben
belangeloos een
'werkstuk aan het
Rode Kruis ter
beschikking
gesteld.
FOTO. ANP
Een ander hoogtepunt was
'Twee kinderen op het strand'
van Jacob Maris. In de catalo
gus stond dit paneeltje van
krap 25 bij 25 centimeter geno
teerd voor het toch al niet ge
ringe bedrag van 40.000 tot
50.000 gulden. De animo voor
dit lieflijke tafereeltje bleek
echter zo groot, dat links en
rechts werd geboden totdat de
hamer viel bij het bedrag
van... 98.000 gulden.
Jeltsin wil gestolen kunst
teruggeven aan Duitsland
BERLIJN De Russische
president Boris Jeltsin is
van plan 363 kunstwerken
aan Duitsland terug te ge
ven die aan het eind van
de Tweede Wereldoorlog
door Sovjet-troepen waren
meegevoerd. Dit heeft het
vroegere Oostduitse pers
bureau ADN gisteren ge
meld.
Jeltsin zou de in 1945 als oor
logsbuit weggevoerde kunst
werken, tekeningen en aqua
rellen, als „gebaar van goede
wil" mee terug naar Duitsland
nemen tijdens zijn officiële be
doek in november. ADN gaf
geen bron voor het bericht uit
Moskou, waar Sovjet-functio-
ït direct beschik
baar waren voor commentaar.
De collectie, waaronder wer
ken van Rembrandt, Raphael,
Rubens. Goya. Dürer en Van
Gogh, werd door het Rode le
ger meegevoerd in de nadagen
van de oorlog. De stad Bre
men, waar het stedelijk mu
seum eigenaar van de kunst
werken was, heeft Jeltsin op
geroepen er bij een museum in
Moskou, waar ze zich nu be
vinden, op aan te dringen ze
terug te geven. De val van het
communisme en het einde van
de 'Koude Oorlog' hebben de
hoop doen toenemen dat
kunstwerken die tijdens de
oorlog verspreid raakten over
heel Europa eindelijk bij hun
rechtmatige eigenaren zullen
kunnen terugkeren.
