iaker zet Shamir
ïroor het blok
Servië verwerpt EG-plan
voor nieuw Joegoslavië
le
Turkije stemt
over lot van
premier Ozal
lodernisering NAVO-kernwapens lijkt
nvermi jdeli jk ondanks ontspanning
APITEIN ROB
DE SCHAT VAN OPA LARSEN
Economisch verdrag
door acht Sovjet
republieken getekend
1ber {idóQ Soincwit
BUITENLAND
zaterdag 19 oktober 1991
STEJiieke vondst
jtschilderingen
^-v^RSEILLE Een grot met
J ichilderingen, die stam-
uit het stenen tijdperk
;en 20.000 en 8000 jaar
Christus), is ontdekt on-
i-/"kïde zee bij Marseille. Giste-
werd bekend dat een dui-
deze grot al enkele maan-
geleden had gevonden. De
5 ligt 36 meter onder de
jiegel in een baai bij de
euwe 9 van Marseille. In Frank-
de dei wordt de grot vergeleken
lange I de wereldberoemde grot
Lascaux (Zuid-Frankrijk),
rvan de jacht- en dier-
lderingen uit dezelfde tijd
Benoeming van Gates als
CIA-chef is vrijwel zeker
WASHINGTON De Senaatscommissie voor de
geheime dienst heeft gisteren met elf tegen vier in
gestemd met de voordracht van VS-president Bush
van Robert Gates als nieuwe chef van de Ameri
kaanse buitenlandse inlichtingendienst CIA. Het
voorstel moet nu nog worden goedgekeurd door de
voltallige Senaat. Maar het is zo goed als zeker dat
de Senaat de voordracht overneemt. Tegenstanders
van Gates, 47, thans tweede man van de Ameri
kaanse Nationale Veiligheidsraad, betoogden tegen
zijn benoeming vanwege zijn rol in het Iran-Con-
traschandaal. Maar voorstanders verklaarden dat
Gates, die in 1966 bij de CIA kwam en daar op
klom tot plaatsvervangend hoofd, door zijn fouten
heeft geleerd en door zijn ervaring heel geschikt is
om de ingrijpende reorganisatie van de CIA uit te
voeren, die nodig is nu de Sovjetunie uiteen valt.
Benetton mag non door
priester laten zoenen
PARIJS Het Italiaanse kleding
merk Benetton hoeft van de Franse
rechter niet de 1300 'billboards' te
verwijderen, waarop het bedrijf recla
me maakt door middel van een foto
van een priester die een non een zoen
op de mond geeft. Een katholieke
groepering had de rechtbank ge
vraagd de reclame te verbieden, om
dat die „met name beledigend voor
katholieken" zou zijn. De rechtbank
oordeelde gisteren echter dat Benet
ton zich niet aan „anti-christelijk ra
cisme" had schuldig gemaakt. Benet
ton kwam onlangs ook al in opspraak
wegens een advertentie waarin een
foto werd gebruikt van een pasgebo
ren baby met navelstreng en al.
Kerk overweegt straf
tegen Andries Treurnicht
JOHANNESBURG De Nederduitse Gerefor
meerde Kerk (NGK) onderzoekt of er een tucht
maatregel moet worden genomen tegen de leider
van de Conservatieve Party van Zuid-Afrika, dr.
Andries Treurnicht. Dat heeft de vice-voorzitter
van de NGK-synode, prof. Johan Heyns, gezegd.
Treurnicht, oud-predikant in de NGK, heeft zijn
kerk uitgedaagd hem te straffen voor zijn vasthou
den aan het apartheidssysteem. Heyns zei dat de
kerk eerst aan Treurnicht wil duidelijk maken
waarom zijn ideeën verkeerd zijn. Maar als Treur
nicht zijn houding niet wijzigt, is het mogelijk dat
hij uit de kerk wordt gezet. Treurnicht zei er abso
luut van overtuigd te zijn, dat „een beleid van ge
scheiden ontwikkeling, of apartheid, voor volke
ren moreel gerechtvaardigd is en dat het enige in
telligente beleid is voor de bevolkingsgroepen in
Zuid-Afrika".
Echtgenote mag naar
gijzelaar Jesse Turner
BAYRUT De echtgenote en de
dochter van de Amerikaanse gij
zelaar Jesse Turner kunnen hun
man en vader in Libanon bezoe
ken. Dat heeft de organisatie Is
lamitische Jihad voor de Bevrij
ding van Palestina gisteren ge
zegd. De organisatie houdt twee
Amerikanen in gijzeling, onder
wie Turner. De bekendmaking
van de groep is gestuurd naar
een krant in Bayrut en was ver
gezeld van een kopie van een
brief aan Turners vrouw en van
een foto van Turner en Allan
Steen, de tweede gijzelaar die de
groep vasthoudt. Volgens de ver
klaring heeft de VN aangeboden
bij het bezoek te helpen.
ANC blij met besluit
opheffen sancties
JOHANNESBURG Het Afrikaans Nationaal
Congres (ANC) heeft het besluit van het Britse
Gemenebest om geleidelijk de sancties tegen
Zuid-Afrika op te heffen, gisteren verwelkomd.
ANC-woordvoerder Gill Marcus zei dat het be
sluit in overeenstemming is met de aanbevelin
gen die het ANC aan Groot-Brittannië en zijn
vijftig voormalige koloniën heeft gedaan. „We
hopen dat deze beslissing het politieke proces
veilig zal stellen", zei Marcus. „Voor ons is het
belangrijk dat de belangrijkste sancties passen
bij en in overeenstemming zijn met dit politieke
proces". De Zuidafrikaanse president Frederik
de Klerk, wiens hervormingen van het apart
heidssysteem ten grondslag liggen aan de be
slissing van het Gemenebest, heeft nog niet ge
reageerd.
i
ILLY WERKMAN
in velUZALEM Israël is
het blok gezet. Nog
as aan regering-Shamir
'hTzegtr60! besloten heeft
eer de'te nemen aan de vre-
of erfonferentie voor het
wettjden-Oosten, hebben
-t waarheide co-sponsors van
he parli vredesoverleg, de
Talgoepnigcie Staten en de
de jetunie, gistermiddag
Jeruzalem bekendge-
kt, dat de ceremoniële
ling van de conferen-
>p 30 oktober in Ma-
plaatsvindt.
Jdeze totaal onverwachte
ordt Je
bevolki
ijn voor
Ruslari
vlagvej'
de supdeling heeft de Ameri-
m het Bse minister van buiten-
iueustu#e zaken Baker de Israëli's
sn zich Pen situatie gemanoeu-
t het Sfd. waarin zij zich niet
den ver kunnen veroorloven nog
van Fr tegen te sputteren. Het
een nu zeker, dat premier
JelfcPir ziJn regering morgen
zal aanbevelen op de officiële
uitnodiging voor de vredes
conferentie in te gaan.
Onmiddellijk na zijn zenuws
lopende overleg met de Ame
rikaanse vredesbemiddellaar
gisterochtend had de Israëli
sche leider nog gezegd dat Is
raels deelname aan het
vredesoverleg „tijdens een van
de komende kabinetszittin
gen" in Jeruzalem zou worden
besproken. Op de vraag of hij
zijn ministers morgen al zou
laten beslissen, antwoordde
hij: „Daar moet ik nog over
nadenken".
Voor Baker was kennelijk
daarmee de maat vol. Toch al
danig geïrriteerd over de uit
stelmanoeuvre van de Israëli
sche leider liet hij de bom bar
sten, waarmee hij Israël volle
dig met de rug tegen de muur
heeft geplaatst. En Shamir, da
nig uit zijn evenwicht, bleef
niets anders over dan te zeg
gen, dat hij „geen andere keu
ze heeft dan de moeilijke weg
van het vredesoverleg in te
slaan".
Tot op het laatste moment
heeft Israël het onderste uit de
kan willen halen. Gisteren nog
weigerde Shamir zijn langver
wachte ja-woord uit te spre
ken, toen bleek dat Baker de
namenlijst van de Palestijnse
onderhandelingsdelegatie, die
hij vlak daarvoor had ontvan-
ten, stevig in zijn zak hield,
hamir voelde zich daardoor
zwaar beledigd, omdat hij er in
het verleden op had gestaan
niet in een situatie te worden
gedwongen Palestijnse gedele
geerden aan de onderhande
lingstafel te vinden, die voor
hem onaanvaardbaar zijn. „We
zullen nu op een andere ma
nier moeten proberen de na
menlijst te pakken te krijgen",
waarschuwde Shamir tegen
over de wachtende journalis
ten. De implicatie was, dat zijn
regering alsnog een of meer
namen van de Palestijnen zou
kunnen afkeuren.
Verrassingen
Welk effect de bominslag, die
Baker gisteren in Jeruzalem
veroorzaakte, op de interne Is
raëlische politiek zal hebben,
moet nog worden afgewacht.
Hoewel de extreem-rechtse
De Israëlische premier Shamir zet zijn microfoon op de juiste hoogte voordat hij in Jeruzalem be
kend maakt een vredesconferentie over het Midden-Oosten niet meer tegen te houden.
FOTO: AFP
coalitiepartners van Shamirs
Likoedpartij gisteren lieten
weten niet onmiddellijk uit de
regering te zullen stappen, zijn
verrassingen op dat gebied
vlak voor de vredesconferen
tie of zelfs tijdens de ceremo
niële opening niet uitgesloten.
De Israëlische politiek staat
erom bekend in moeilijke on
derhandelingssituaties aan de
hand van torpedo-dreigemen
ten concessies van de tegen
partij af te dwingen. Dat dit
niet altijd succes heeft moest
Israël in 1974 ervaren toen de
toenmalige vredesconferentie
voor het Midden-Oosten in
Genève al na een dag opbrak.
Of Israël zich voldoende be
wust is van zijn sindsdien
sterk verzwakte politieke posi
tie, zal in Madrid duidelijk
moeten worden.
familie in het oosten van Kroatië brengt een wasmachine in veiligheid na hevige beschietingen
Serviërs en het federale leger. B FOTO: AP
DEN HAAG Het voor
naamste bezwaar van de
republiek Servië tegen het
EG-plan is dat het de hui
dige Joegoslavische staats
vorm verlaat en er een
losse associatie van soeve
reine of onafhankelijke
republieken voor in de
plaats stelt.
Het Servische blok in het
staatspresidium verliet de con
ferentie in Den Haag volgens
radio Belgrado demonstratief
nadat Lord Carrington vice-
president Branko Kostic het
woord ontnam. Kostic zei te
genover journalisten dat het
EG-plan „eenvoudig neerkomt
op ontbinding van Joegosla-
Maar volgens Carrington kun
nen de Servische bezwaren
wellicht de komende dagen
ondervangen worden door in
schakeling van een arbitrage
commissie onder leiding van
de Fransman Robert Badinter.
De EG-voorstellen die zijn
voorgelegd aan het voltallige
Joegoslavische staatspresidi
um, alle presidenten en alle
ministers van buitenlandse za
ken, voorzien onder meer in
het toekennen van een „auto
nome status" aan de Servische
gebieden in Kroatië, Krajina
en Oost-Slavonië. Tevens zou
er toezicht komen op de nale
ving van de mensenrechten.
Verder worden op het terrein
van de economische, politieke
en veiligheidssamenwerking
nieuwe raden voorgesteld
waarin ministers van de repu
blieken vertegenwoordigd zijn.
De conferentie ging anderhalf
uur later van start dan ge
pland. Minister Van den
Broek weigerde aan de verga
dering te beginnen zolang het
vechten in Joegoslavië door
ging. Hij zette het Joegoslavi
sche staatspresidium en de
Kroatische president Tudjman
en de Servische president Mi
losevic onder druk om hun
respectievelijke troepen op
dracht te geven tot een onmid
dellijk staakt-het-vuren.
Milosevic, die altijd ontkend
heeft dat Servische troepen
gevechtshandelingen plegen,
schaarde zich achter de ver
klaring die de aanwezigen on
dertekenden maar gaf zelf
geen enkele opdracht.
De EG-voorstellen worden
vanaf woensdag in de drie
werkgroepen nader uitge
werkt in de vorm van een ver
drag. Carrington zei te hopen
dat de plenaire zitting van de
conferentie de vrijdag daarop
kan plaatsvinden.
I)RMINA De
^O-ministers van de-
lie, verenigd in de zo-
aamde Nucleaire Plan-
P®.R| Groep, hebben deze
J^ltsir êrote schoonmaak
puden in de goeddeels
DiJKSiuderde kernarsenalen
het bondgenootschap.
NAVO-kringen werd
gisteren gezegd dat de mi
nistersconferentie in de
Siciliaanse stad Taormina
wel eens de laatste in zijn
soort geweest zou kunnen
zijn, nadat besloten was de
kernvoorraden met tach
tig procent te verminde-
Toch lijkt het op zijn minst
wat overdreven te zeggen dat
de planners de komende jaren
niets meer omhanden hebben.
Weliswaar verdwijnen tal van
kernwapens uit Europa, maar
er moeten nog veel vragen
worden beantwoord over die
ene kerntaak die Europa over
blijft, namelijk de paar hon
derd zogenaamde vrije-val-
kernbommen.
Dat zijn in feite verouderde
wapens die als het ware om
een snelle modernisering vra
gen. Verwacht wordt daarom
dat over éen aantal jaren een
lucht-grond-kernraket zal
-»rden ontwikkeld die vanaf
een vliegtuig kan worden af
gevuurd.
De Amerikaanse minister van
defensie Cheney zei gisteren
in Taormina dat de VS op dit
ogenblik niet aan de ontwik
keling van een dergelijke ra
ket werken. Maar men gaat er
toch van uit dat modernisering
van de Europese kerntaak op
den duur onvermijdelijk is.
Ook minister Ter Beek zei dat
„een modernisering van de
Europese kerntaak niet expli
ciet uitgesloten is"
Maar Rob wacht een nieuwe teleurstelling. Wanneer hij
het huis staat, waar de heer Duin, getrouwd met Cornelia
jv, moet wonen, ziet hij op het naambordje staan: G.J. Bijloo,
iepsmakelaar. Dat klopt niet! Toch belt hij aan, want mis-
ön kan die meneer Bijloo hem weer verder helpen. De
tte?epsmakelaar staat hem vriendelijk te woord. Ja, hier heeft
'ic)ger een familie Duin gewoond, maar die is verhuisd. En liefst
r Zuid-Amerika. Al lang gelden. O ja, al in 1946 of zo... Rob
krabt zich wanhopig achter zijn oor. „Bent u soms familie?"
vraagt meneer Bijloo. Rob vertelt wie hij is en dan gaan de wenk
brauwen van mijnheer Bijloo opeens omhoog. „Wat?" zegt hij,
„bent u die bekende kapitein Rob van de Vrijheid? Ik heb veel
over u gehoord. Wilt u niet even binnenkomen? U hebt een ver
moeiende reis achter de rug en als u mij het doel van uw speur
tocht wilt vertellen, kan ik u misschien toch nog helpen".
ISTANBUL Hoe de
Turkse parlementsverkie
zingen morgen ook verlo
pen, een ding lijkt duide
lijk: het is gedaan met de
alleenheerschappij van
conservatief-liberale Moe
derland Partij, die sinds
1983 onafgebroken de
dienst uitmaakt. Het is
zelfs twijfelachtig of presi
dent Özal de zeven jaar
van zijn presidentschap
volmaakt.
De opiniepeilingen zeggen dat
de conservatieve Partij van
het Juiste Pad (DYP) van oud
premier Demirel deze eerste,
echte vrije stembusslag sinds
de militaire staatsgreep in
1980, gaat winnen. Op de voet
gevolgd door de Sociaal-De
mocratische Volkspartij (SHP)
van Inönü. De Moederland
Partij, aangevoerd door pre
mier Yilmaz, zal volgens een
onderzoek van het dagblad
Hürriyet slechts 20,6 procent
van de stemmen halen. Een
percentage dat mager afsteekt
bij de 36,3 procent van 1987 en
de 45 procent in 1983. Uitsla
gen die doordat het Turkse
kiesstelsel de winnende partij
extra bevoordeelt de partij
een meerderheid in het 450 ze
tels tellende parlement bezorg
de.
In tegenstelling tot vier jaar
geleden zouden deze keer de
Democratisch Linkse Partij
(DSP) van Bülent Ecevit en de
Religieuze Welvaartspartij van
Erbakan de kiesdrempel van
10 procent procent overschei-
den. De fundamentalisten zelfs
ruim, ondanks dat ze een ver
bond hebben gesloten met de
beruchte leider van de ultra
nationalisten, Alparslan Sür-
kes. Een stap waartegen met
name de religieuze aanhangers
in het Kurdische zuidoosten
van Turkije fel hebben gepro
testeerd.
De dramatische val van de
Moederland Partij wordt voor
al geweten aan de maar niet te
beteugelen inflatie (67 procent)
in Turkije. Jaar in jaar uit be
loofde de regering beterschap,
maar de verwachting is dat de
inflatie volgend jaar zelfs tot
honderd procent stijgt. Iedere
Turk weet dat als maandag
morgen de euforie rond de
verkiezingen voorbij is, de ene
prijsverhoging zich weer op de
andere zal stapelen.
Sultan
Bovendien kan de Turkse be
volking maar niet wennen aan
de eigenzinnige manier waar
op Özal inhoud geeft aan het
presidentschap. Als een bur
gerlijke sultan, omringd door
familieleden die mede met
hem de regerende Moederland
Partij controleren. Zo is zijn
vrouw Semra hoofd van de
Moederland Partij in Istanbul,
een distrikt dat maar liefst
vijftig zetels in het parlement
vult.
Wat de Moederland Partij ook
zwaar wordt aangerekend, is
dat men er niet in is geslaagd
om aan de corruptie binnen
het gigantische overheidsappa
raat een einde te maken.
Vriendendiensten, omkoperij
en machtswellust zijn nog
steeds wijdverbreide uitwas
sen. Het ministerie van bin
nenlandse zaken zou zelfs ten
prooi zijn gevallen aan reli
gieus-fundamentalisten, die el
kaar de baantjes toeschuiven,
zo ook in het politiekorps. Een
van de redenen waarom het
met de terreurbestrijding in de
grote steden maar niet wil
vlotten.
Met name de Partij van het
Juiste Pad profiteert van de
verzwakte positie van de Moe
derland Partij. Demirel, in
1971 en 1980 door de militai
ren als premier aan de kant
gezet, gokt evenwel op meer
dan een slecht verkiezingsre
sultaat voor de regeringspartij.
Zijn uiteindelijke doel is Özal
uit het presidentiele paleis te
verjagen en de Moederland
Partij door onderlinge rivali
teit op de klippen te laten lo
pen. Want deze smeltkroes
van conservatieven, nationa
listen, liberalen en religieuze
fundamentalisten valt nauwe
lijks bijeen te houden als oppo
sitiepartij: regeringsmacht is
de bindende factor.
Jeltsin last plaatselijke
verkiezingen in Rusland af
MOSKOU De plaatselijke verkiezingen van 8 december in
Rusland gaan niet door. President Boris Jeltsin heeft gisteren de
verkiezingen waartoe het parlement had besloten, afgelast. Jelt
sin maakte daarvoor gebruik van zijn vetorecht. Het Russische
parlement besloot al in het voorjaar tot de verkiezingen en wei
gerde donderdag te voldoen aan een verzoek van Jeltsin om de
verkiezingen tot volgend jaar uit te stellen.
Karl Lagerfeld kiest voor lang
PARIJS Karl Lagerfelds winkelcollectie voor de lente/zomer
1992 liet gisteren de favoriete, nieuwe lengte van de ontwerper
zien lang dus. Op wat voor manier dan ook. Veel transparan
te lange blouses en andere kledingstukken over korte rokjes en
leggings. „Lengte doet er eigenlijk niet meer toe", zei Lagerfeld
al zo vaak. Niet verwonderlijk dat hij nogal eens voor een dua
listische oplossing kiest, zo bleek gisteren.
Een andere leuke vondst vormen de met bloemen bedrukte
zwempakken/bodysuits, die aan de bovenkant blousen en pof
mouwen hebben. Gecombineerd met een pareo-rok kun je zo
van het strand even boodschappen in de stad gaan doen.
Hubert de Givenchy's show en kleren zijn gebaseerd op zonnige
thema's. De kleuren exploderen als het ware van de stof. De
ontwerper viert overmorgen zijn veertigjarig jubileum in het
vak.
MOSKOU Sovjet-presi
dent Gorbatsjov en de
presidenten van acht re
publieken hebben giste
ren in Moskou het econo
misch unieverdrag onder
tekend. Op het allerlaatste
moment besloot Azerbajd-
zjan af te zien van onder
tekening.
Aanvankelijk liet ook de Oe
kraïne, in navolging van Ge
orgië en Moldavië, weten niet
mee te willen doen. Maar de
vice-voorzitter van het Oek-
raïnse parlement, Ivan
Pljoetsj, liet gisteren weten dat
zijn republiek toch van plan is
het verdrag te ondertekenen,
maar dat het in eerste instan
tie economische samenwer
kingsverdragen met de afzon
derlijke deelrepublieken wil
sluiten.
De Russische president Jeltsin
vond dat er een belangrijke
gebeurtenis had plaatsgevon
den. „Soevereine staten heb
ben een economisch verdrag
getekend waarin geen sprake
meer is van een stug centrum
en waarin alles geregeerd
wordt door inter-republikeinse
organen", aldus Jeltsin.
Kort voordat het document ge
tekend werd zei Gorbatsjov
dat „het ijs gebroken" was.
Aansluitend tekenden de lei
ders van de republieken op al
fabetische volgorde het ver
drag.
De economische gemeenschap
waarvan de acht Sovjet-repu
blieken nu deel gaan uitma
ken zal een munteenheid, een
centrale bank, gecoördineerde
douaneregels en -tarieven
kennen. Ook gaan de republie
ken samenwerken op het ge
bied van energie, transport en
communicatie. De centrale re
gering bepaalt bovendien de
buitenlandse politiek en de de
fensie. De republieken krijgen
zeggenschap over hun natuur
lijke hulpbronnen.
Het parlement van Azerbajd-
zjan besloot gisteren overigens
ook tot onafhankelijkheid van
de republiek. Volgens rege
ringsbronnen kwam het be
sluit tot stand onder druk van
de oppositie.
