Written willen
QJM gebruiken
Miljoenen Femis
nog spoorloos
Beleggingsfondsen zijn geen panacee ar
23
"idóeSouacmt
ves
c]
vi
b m«
ictivitaai
ties,
lent vf
gemei
ECONOMIE
ZATERDAG 19 OKTOBER 1991
iy bezuinigt twee miljard
;YO Het Japanse elektronica-con-
Sony, een van de grootste concurren-
ran Philips, moet door de slechte gang
zaken in Japan en andere afzetmark-
een buikriem aanhalen. Voor het boek-
ining 1992/93 investeert de onderneming
tig tot dertig procent minder, overeen-
ind met maximaal 1,87 miljard gulden,
it huidige boekjaar investeert de elek-
:agigant nog 6,1 miljard. Sony wil in-
ii ringen over een aantal jaren uit sme-
De afzet van de produkten staat onder
''door de recessie in belangrijke afzet-
den als de Verenigde Staten en in ei-
ind. Tot voor kort zorgde juist de bin-
markt voor een groei van omzet
,.inst van het concern. Daarnaast zijn de
ciële omstandigheden verslechterd
een hogere rente en een sterkere yen.
n en Hitachi maakten al eerder be
den, dl de investeringen terug te brengen.
Omvangrijke orders voor
Ballast-Nedam in Verre Oosten
AMSTELVEEN Het bouw- en baggerconcern Bal
last Nedam heeft in hef Verre Oosten enkele om
vangrijke baggerorders verworven. Als grootste gun
ning kwam gisteren het baggerwerk voor de Hong
Kong Container Terminal 8 af. In combinatie met re
cente baggeropdrachten in Maleisië, Singapore en
Australië levert de nieuwe opdracht Ballast Nedam
voor ruim 250 miljoen aan orders op.
De opdrachtgevers van het Hong Kong-project zijn de
gezamenlijke operators Cosco-Hit Terminals en Mo
dern Terminals, die de order na een zeer korte gun
ningsperiode hebben verstrekt aan de combinatie
'Terminal 8 Platform Contractors Joint Venture'. In
deze combinatie zitten behalve Ballast Nedam; Gam
mon Construction uit Hong Kong, de Japanse onder
neming Nishimatsu Construction, China Harbouw
Engineers uit Communistisch-China en Jan de Nul
uit het Belgische Aalst. De totale waarde van het pro
ject bedraagt circa 650 miljoen gulden.
Holec en Stork
in energiebesparing
HENGELO Holec Projects, onderdeel van het Be-
gemann-concern, en Stork Ketels in Hengelo hebben
gisteren de oprichtingsakte ondertekend van Host
Energy Efficiency. Béide bedrijven nemen voor 50
procent deel. Het beginkapitaal bedraagt 1 miljoen
gulden. De nieuwe onderneming richt zich op de
voorbereiding en de uitvoering van energiebespa
ringsprojecten in industriële bedrijven.
De markt waarop Host zich in eerste instantie richt
zijn industriële bedrijven met energierekeningen
tussen een half miljoen en tien miljoen gulden per
jaar. Van deze middelgrote bedrijven zijn er in Ne
derland enkele duizenden. Gisteren sloot Host al het
eerste contract met het energiebedrijf voor Gronin
gen en Drenthe (EGD). De nieuwe onderneming zal
de komende jaren exclusief voor de EGD bij circa
honderd bedrijven het energieverbruik proberen te
rug te dringen.
Apple zie, wins, dalen Qgypg VAN AMSTERDAM
CHICAGO Het Amerikaanse compu
terconcern Apple heeft in het op 27 sep
tember afgelopen boekjaar 1990/91 de
nettowinst zien dalen van 475 miljoen
dollar tot 310 miljoen dollar. De omzet
steeg wel, van 11 miljard gulden tot 12
miljard gulden. De winstdaling is vol
gens bestuursvoorzitter John Sculley
vooral te wijten aan een voorziening in
het derde kwartaal van eenkleine 250
miljoen gulden voor herstructureringen
als gevolg van gedaalde marges. Apple
kondigde toen aan in het kader van de
reorganisatie 1500 mensen te ontslaan en
enkele bedrijfsonderdelen te verkopen.
De aangekondigde samenwerking met
IBM zal volgens Sculley leiden tot een
groter marktaandeel waarvan in het eer
ste kwartaal van het nieuwe boekjaar de
vruchten geplukt kunnen worden.
STERDAM British
pys wil, aldus ano-
ne bronnen binnen de
de Nederlandse
"fe "en|tV?artmaatSchaPPÜ
Tr
"S-E opfJgen in de Verenigde
^n. Van een eventuele
zou geen sprake zijn.
moden v
we efch
u koiPe
Britse luchtvaartmaat-
3 rneckpij British Airways (BA)
Wij vèert bij de KLM steun te
pn voor een overname-
moderj van de Amerikaanse
ichappij Northwest Airli-
KLM heeft al een be-
van twintig procent in
jiwest. Het heeft een cru-
rol in deze deal, omdat
iet Britse plan met een
«an torpederen.
chriftelij^ntraie ondernemingsraad
KLM is gisteren van de
len op de hoogte gesteld,
irobeert al jaren om haar
Post!
3 11.
ojectleidep
ien ook a
een van [e
MEEN
positie te versterken. Het ging
enkele jaren een marketing-
verdrag aan met het Ameri
kaanse United Airlines, maar
door fusies in de Verenigde
Staten (vooral de overname
van Pan Am door United)
moet BA hard tegen de Ame
rikanen opboksen.
De Britten proberen nu in de
VS terug te slaan en hebben
nu hun oog laten vallen op
Northwest, in grootte de vier
de maatschappij in de VS.
Northwest op haar beurt liet
deze week weten uit te zijn op
de surséance verkerende
maatschappij Continental Air
lines. Om die te kunnen kopen
is geld nodig dat kan worden
opgebracht door overname
door BA.
De rol die de KLM hier in
speelt is nog onduidelijk, maar steeds grotere bedreiging is ge-
KLM heeft naast het aande-
lenbelang van twintig procent
ook 25 procent stemrecht in de
raad van bestuur van Nort
hwest.
Toch is niet uitgesloten dat de
KLM op één of andere manier
betrokken is bij het overname
bod. De KLM en BA hebben
in de afgelopen twee jaar di
verse keren met elkaar over
legd omdat beide met het Bel-
gischè Sabena de nieuwe
maatschappij Sabena World
Airways (SWA) wilden op
richten. Dit plan liep eind vo
rig jaar stuk, omdat Sabena
door torenhoge schulden niet
langer als een betrouwbare
partner werd gezien.
BA is er nog steeds op uit ste
vige positie op het Europese
vasteland te krijgen, waar Air
France door
Noteringen van vrijdag
18 oktober 1991 (tot 16:30 uur)
dividend over
ho dd
la dd
vk
ok
Ik
90/2.90
40.70 13/9
30.80 15/1
39.30
39.30
39.30
90/91 ƒ4.68
83.00 3/6
74.50 16/1
aabantd
79.60
79.50
79.50
90/7.10
133.90 3/4
101.1016/1
112.40
112.40
112.30
90/1.05
87.30 4/4
60.50 16/1
ahold
83.00
82.90
82.00
90/6.50
122.80 27/8
70.90 16/1
akzo
120.00
120.30
121.20
86/87 5% st.
190.40 18/10
162.50 7/1
alrmta
190.00
190.10
190.10
90 2.85
61.40 9/4
44.30 8/1
47.70
47.70
47.60
90/6.10
44.00 9/9
34.14 16/1
Msc
41.70
41.80
41.30
90/3.60
89.50 4/4
51.00 23/9
bortumij c
60.30
60.10
60.20
90/2.80
64.50 22/3
43.10 19/8
buhrm tot c
43.90
43.80
44.10
89/2.50
28.40 15/4
16.6016/1
dd
20.20
20.20
20.20
91 ƒ8.00
154.50 10/5
116.104/2
dordtsche
145.80
145.00
144.80
90/8-
118.70 4/4
84.50 3/1
101.60
101.60
101.20
90/2.10
92.30 17/10
67.30 16/1
91.30
91.30
90.90
86 1.75
37.60 17/6
24.1014/1
fokker c
29.30
29.00
28.30
90/1.30
37.403/9
25.30 16/1
gist-br c
32.90
32.90
32.50
10.40 1/3
2.2018/10
hes teehn
2.30-
2.30L
2.20
90/3.50
163.60 18/4
129.60 16/1
heineken
154.00
154.50
154.50
90/4.40
65.20 19/6
38.70 16/1
hoogovens e
53.00
52.80
53.10
90/2.-
89.50 11/7
51.0016/1
hunLdoug.
73.70
73.70
73.70
90 2% stock F
86.30 15/5
65.00 19/8
intenunul
67.00
66.00
65.50
54.10 15/4
45.90 10/10
kim
47.90
47.70
47.80
89/90 1.80
39.80 18/10
19.30 30/1
37.10
38.50
38.00
90/2.50
56.40 17/4
33.80 14/1
45.10
44.80
44.80
90 7.85
165.1010/5
122.90 24/1
k"Por
157.00
156.30
156.30
89/3.30
61.3014/8
33.80 7/1
56.30
56.70
56.90
90 ƒ2.00
59.50 15/10
33.502/1
océ
59.00
59.00
59.30
90 8.60 d
50.75 2/5
40.87 7/2
pakhoed c
44.70
44.50
44.20
89/2.00
37.705/9
19.70 16/1
philips
polygram
33.90
33.40
33.20
90/0.50
42.60 17/10
26.6016/1
42.50
42.40
42.20
90/3.48
104.20 18/4
84.30 16/1
101.70
101.70
101.80
90/91 ƒ3.40
57.606/6
51.60 23/1
55.90
56.00
56.90
89/90 1.84
102.80 2/7
78.30 16/1
101.40
101.50
101.70
78 4.40+5% st.
69.90 17/10
60.102/1
69.80
69.70
69.80
90/1.50
53.704/4
39.00 14/1
stork
42.20
42.20
41.90
90/5.27
167.503/6
141.20 6/2
unilever c
162.00
162.20
163.00
•90/3.60
99,70 27/3
68.20 19/8
77.20
77.00
76.40
90 1.95
46,90 23/7
38.1016/1
40.40
40.30
40.50
90 2.40
33.104/4
16.20 19/8
22.60
22.40
22.30
90/2.52
86.70 1/8
61.008/1
82.50
82.50
81.70
90/1.00
59.40 18/9
44.80 16/1
woit-kluw c
57.70
56.00
57.80
lijkt vooralsnog beperkt tot het
geven van haar goedkeuring
aan het overnameplan. De
worden en was onlangs nog in
het nieuws omdat het Sabena
wil opkopen.
Skiën is show. Als je tenminste, net als deze skileraren uit Salzburg, de fase van het glibberen
voorbij bent. Bezoekers van de Ski Happ, de nationale wintersportbeurs, kunnen in Ahoy sinds
donderdag van hun fratsen genieten.
FOTO ANP
D vindt
jrkgarantie
ibetaalbaar
I r\ jRDAM Een garantie te-
\|y gedwongen ontslagen van
lU middenkader bij de
D-warenhuizen is onbe-
aar. Het verlies zou vol-
jaar dan 40 in plaats van
[joen gulden belopen. Het
haven van de mogelijk-
|tot ontslag is „de drijfveer
jeen actieve uitplaatsing",
directievoorzitter P.
ping, gisteren. Bestuur-
L. Voormeulen van de
istenbond FNV betitelt de
Ixering van Hamming als
n". Van de 450 arbeids-
Isen die moeten vervallen,
pn er na herplaatsing mis-
n twintig of dertig over.
Ivoor heeft V D al
eringen getroffen, aldus
leulen.
beraadt zich op juridi-
stappen tegen de FNV
e de stakingsoproep
komende woensdag.
jdagwordt daarover een
s direct sjjt genomen. De schade als
van stakingsacties kan
Ins Hamming oplopen tot
tiires. |5 miljoen gulden per dag
ille 58 vestigingen dicht
op zattn gaan.
iber tusj conflict ondergraaft de
iele positie van V D
uur; fer. De oproep tot staking
wij als een onverantwoor-
II Meerdjaad en een regelrechte
Den HafS °P onze onderneming
as ook op de werkgelegen-
Po|, aldus Hamming. Hij
fe dat'„herstel van het re-
j, 5:511 noodzakelijk is om te
(öpen tien jaar 500 miljoen
sn verlies geleden, waar-
oon: (0|o miijoen in 1990.
Pramen
z(i.ii])i^arnbtenaar EZ
1st Taiwanezen
Dr
UL KOOPMAN
HAAG De Nederland-
erheid is bezig de han-
ïlaties met Taiwan aan te
F. Engering, directeur
inlandse economische be-
;ingen van het ministerie
economische zaken,
daartoe momenteel een
ik aan het land.
ndelsreis van Engering
int, gezien de Taiwanese
[stelling voor de levering
is onderzeeboten en het
e verzet daartegen.
de Tweede Kamer
een meerderheid van
VVD en D66 er
imin onlangs op aange
ven de eventuele onder-
Dot-order serieus te over-
n. Volgens een woord
der is het niet onwaar-
ïlijk dat de topambtenaar
n gesprekken met de Tai-
se overheid ook de kwes-
in de onderzeeboot-leve-
ïs aan de orde stelt. Het
jterie zélf overweeg of het
landpunt ten aanzien van
anties aan Taiwan moet
'erwegen, gezien de 'dui-
:e signalen' uit de Kamer.
BAARLE NASSAU De
bewindvoerders van de
Femis-bank in Baarle
Nassau weten na acht
maanden studie nog niet
waar de verdwenen mil
joenen van deze bank zijn
en wie de eigenaren zijn.
Dat blijkt uit hun tweede
kwartaalverslag. Van de
160 miljoen gulden van
Femis-bank is zeker de
helft weg.
deringen aan toonder ook de
namen van de toonder geveri
fieerd worden, schrijven zij
met een verwijzing naar de
Wet Toezicht Kredietwezen.
Zij willen overigens eerst
overleg met De Nederlandsche
Bank, het Openbaar Ministe
rie, de rechter-commissaris en
de FIOD voor zij een definitief
standpunt innemen over de
identificatieplicht. De mel
dingstermijn voor schuldeisers
is met het oog hierop verlengd.
Bij justitie vindt men dat de
schuldeisers alleen kunnen
meedingen als zij zich bekend
maken. Dat heeft officier van
justitie mr. H. Smid in Breda
1272.00 1265.00
opr 166500. 165500.
c op 16650.0 16550.0
17700.0 17550.0
71.00 71.00
320.50 320.00
61.00 61.00
24.40 23.90
117.70 118.00
156.00 156.00
44.00 43.80
32.20 32.20
64.50 64.50
40.20 41.50
14.80 14.70
1585.00 1585.00
51.40 51.40
52.00L 52.00L
48.90 49.00
17.00 17.10
38.30 38.50
82.70 82.80
89.00L 89.001
22.30 22.50
112.50 112.50
76.50 76.20
160.60
850.00X
87.50 87.50
74.20 74.20
48.50 48,50
69.30 69.50
4.50 4.50
430.00 427.00
16.50 16.50
600.00L
37.00 37.00
62.50 62.50
13.80 13.70
48.50 48.50
242.00 241.50
22.50 22.40
80.50 84.00B
Huurauto
Het staren naar de bagageband op Schiphol tot de eigen tassen en koffers opduiken, is sinds kort
op een commerciële manier verlevendigd. Tussen de langsschuivende koffers 'rijdt' regelmatig een
huurauto voorbij.
FOTO: PR
In februari deed justitie huis
zoeking in de kantoren van
Femis. Op verzoek van De Ne- desgevraagd laten weten,
derlandsche Bank liet de Bre
dase rechtbank daarna de Fe
mis-bank onder toezicht stel
len. De bewindvoerders schrij
ven dat rekeninghouders van
Femis zich, wat hen betreft,
niet hoeven te identificeren
als zij willen proberen hun in
gelegde geld of een deel daar
van terug te krijgen. Bekend is
dat bij de Femis-bank veel
zwart geld is ingelegd. Iedere
klant had er een eigen num
mer. Volgens de bewindvoer
ders kunnen door schuldvor-
Uit het kwartaalrapport blijkt
verder dat de bewindvoerders
geen andere relatie tussen de
Femis-bank en de omstreden
Britse bank BCCI hebben ge
vonden dan normaal is tussen
twee banken. Eerder dit jaar
liet De Nederlandsche Bank
weten dat er wel sprake was
van een bijzondere relatie tus
sen beide banken. De bewind
voerders hebben hiervoor een
onderzoek ingesteld bij Femis
en bij de Amerikaanse justitie.
GOUD Nieuw Vorige ZILVER
onbewerkt 21820 - 22420 21660 - 22260 onbewerkt 215 - 285 215 - 285
23860 bewerkt 330 330
Wat waren dat prachtige tij
den, toen de kleine en mid
delgrote beleggers hun spaar
geld nog blindelings in beleg
gingsfondsen konden steken.
Geen beleggingsproblemen,
geën extreme koersdalingen
(maar ook nooit lekkere
koersstijgingen) en leuke divi
denden.
Dit zonnige beeld kreeg wazi
ger contouren toen de banken
grote categorieën beleggers
begonnen te bewegen hun
aandelen en obligaties om te
zetten in liefst eigen beleg
gingsfondsen. De beleggers
krijgen jaarlijks weliswaar
wat minder onkosten; de ban
ken op hun beurt kunnen
hun administratiekosten flink
verlagen.
De beleggers die dachten een
goed advies van hun bank te
krijgen, zullen zich langza
merhand wel eens afvragen
of zij aan die soms aangeprate
overstap naar beleggingsfond
sen, welke ook, verstandig
hebben gedaan.
Het gros van de beleggings
fondsen draait namelijk hele
maal niet lekker. Uiteraard is
het bijzonder slechte beurskli-
maat daarbij een factor van
betekenis. Niet uit het oog
mag echter worden verloren
dat de kwaliteit en de slag
vaardigheid van de fondsbe
heerders van groot belang
zijn. Dezer dagen kreeg ik een
overzicht onder ogen van een
beleggingsportefeuille, waar
uit bleek dat in 40 dagen 5,2
procent van de waarde van
alleen de Nederlandse aande
len verloren gegaan was. De
koersontwikkeling van de
Amerikaanse en Japanse aan
delen in de portefeuille heb ik
niet kunnen volgen, maar zal
niet veel beter zijn geweest.
Bezorgdheid
Tegen deze achtergrond
wordt het begrijpelijk dat
weinigof niets voorstellen.
Het lijkt een zekerheid dat
Londen, Parijs en Frankfurt
tezamen een EG-kapitaal-
markt zullen vormen en dat
de „kleintjes" daaraan na 1992
zullen mogen meedoen. Hoe
slecht de Amsterdamse beurs
loopt, kunt u afmeten aan de
uittredende en faillerende
beursleden.
GELD GOED
steeds meer beleggers hun
geld op deposito uitzetten of
op spaarrekeningen laten bij
schrijven. Grotere beleggers
draaien de Amsterdamse ef
fectenbeurs de rug toe en wij
ken uit naar het buitenland,
waar zij op aantrekkelijke
voorwaarden dank zij de
geliberaliseerde Europese ka
pitaalmarkt ook op de
Amsterdamse beurs genoteer
de adndelen kunnen kopen en
verkopen. De bezorgdheid
over de toekomst van de Am
sterdamse effectenbeurs is al
gemeen, mede omdat ondanks
alle inspanningen steeds meer
handel wordt weggezogen
door vooral Londen, dat in de
lijst der Europese effecten
beurzen na Frankfurt op de
tweede plaats komt. Op grote
afstand volgt Parijs als derde,
terwijl de overige beurzen
van West-Europa qua omzet
Zijn beleggingsfondsen nu
werkelijk zo matig van kwali
teit? De ABN Amro Bank
maakt daar jaarlijks een diep
gaande studie van en verge
lijkt de prestaties van 150
fondsen: 64 aandelenfondsen,
37 obligatiefondsen, 12 vast
goedfondsen, 3 liquiditeiten
fondsen, 20 mengfondsen, 5
venture capitalfondsen en 9
'overige fondsen'.
Daaruit blijkt dat Franse par
ticulieren en institutionele be
leggers per hoofd van de be
volking het meeste geld stop
pen in beleggingsfondsen:
Frankrijk 10.060 gulden
Zwitserland 7.510 gulden
Verenigde Staten 7.080 gulden
Japan 6.380 gulden
Australië 3.610 gulden
Ver. Koninkrijk3.130 gulden
Nederland 3.010 gulden
Duitsland 2.250 gulden
Canada 1.500 gulden
België 990 gulden
Vonnis
Het vonnis van de ABN Amro
Bank is lang niet mals. De
prestaties worden gemeten en
vergeleken aan de hand van
de zogenaamde Sharpe-maat-
staf, waarmede rendement en
risico gekoppeld en in één en
kel getal uitgedrukt worden.
Ik zal proberen het eenvoudig
te houden en alleen opmer
ken dat daarbij gebruik wordt
gemaakt van de risicovrije
rentevoet van 8 procent (van
één-maands guldensdeposi
to's). Hoe hoger Sharpe, hoe
beter de beheerders van een
beleggingsfonds erin zijn ge
slaagd om een extra opbrengst
boven de risicovrije rentevoet
te genereren in ruil voor het
gekozen risico.
De beste prestatie levert de
Nederlandse Participatie
Maatschappij (NPM), die is
opgenomen in de categorie
venture capitalfondsen en die
een Sharpe-maatstaf van 1,1
positief bereikt. De grootste
beleggingsfondsen van Neder
land behoren tot de Robeco-
groep Robeco, Rodamco,
Rolinco en Rorento. Hun
Sharpe-maatstaf is steeds ne
gatief, oplopend van 0,1 voor
Robeco en Rolinco, tot 0,5
voor Rorento en 0,7 voor Ro
damco.
Het behoeft overigens geen
verbazing te wekken dat de
vastgoedfonsen slecht preste
ren. Zij kampen met een zwa
re tegenwind en hebben in
1990 noodgedwongen moeten
besluiten hun aandelen, waar
voor op de beurs geen kopers
konden worden gevonden,
niet langer in te kopen. Met
andere woorden: zij verander
den de open-end constructie
in een closed-end constructie.
Als gevolg van de slechte re
sultaten van vooral 1990, fu
sieperikelen van een aantal
financiële instellingen en de
relatief hoge kosten en stren
gere eisen voor de aanvraag
van een vergunning op grond
van de nieuwe wet toezicht
beleggingsinstellingen hebben
dit jaar een aantal beleggings
fondsen de handdoek in de
ring gegooid, schrijft de ABN
Amro Bank in de studie. „Het
aantal in Nederland verkrijg
bare instellingen, het bedrag
dat per hoofd van de bevol
king in beleggingsinstellingen
belegt, zal de komende jaren,
zeker gezien de ontwikkelin
gen in het buitenland, nog
verder kunnen stijgen en als
zodanig zien wij Nederland
nog steeds als groeimarkt en
zal de economische betekenis
van beleggingsinstellingen op
de Nederlandse kapitaalmarkt
verder kunnen stijgen". Niet
te ontkennen valt dat de ge
wone belegger door een der
gelijke ontwikkeling in toene
mende mate afhankelijk
wordt van de kwaliteit en de
slagvaardigheid van de fonds
beheerders. Of dat een gunsti
ge ontwikkeling is, waag ik te
betwijfelen.
(ADVERTENTIE)
Miele maakt de mooiste
en de beste keukens
Daarvan overtuigen wij u graag
Miele-Keuken-Centrum Ruud Philipsen.
Denneweg/hoek Hooistraat 2, tel. 070-3646154.
IMI.UiB
Miele-Keuken-Centrum "Leiden".
Korevaarstraat 11tel. 071-149859.
