^Shamir heeft oorlogsmentaliteit"
oBEÊeidóc Soiruvnt
BUITENLAND
DE
gMaffia-kopstuk loopt weg uit ziekenhuis
Russische
hebzucht
kent geen
grenzen
PITEIN ROB
DE SCHAT VAN OPA LARSEN
Hij was woest en bleef maar schieten"
DONDERDAG 17 OKTOBER 1991
talië onderschept
■adioactief materiaal
;OMO Aan de Italiaans-Zwitser-
grens bij Como is gisteren een in-
irnationaal transport van radioac-
ef materiaal onderschept. Bij het
nderzoek zijn onder meer docu-
nenten in cyrillisch schrift gevon-
len. Volgens de Italiaanse krant La
lepubblica gaat het om een lading
'an 30 kilo plutonium en 10 kilo
ranium, ter waarde van 60 miljoen
ollar. De vracht, die door een han-
elaar uit Zürich werd vervoerd, zou
'olgens het dagblad afkomstig zijn
it de Sovjetunie. De onderzoeks-
:chter Romano Dolce stelde zich
ie|aarentegen voorzichtiger op. Vol-
ens hem moet de lading eerst door
xperts worden onderzocht.
PALESTIJNSE HOOGLERAAR SAEB ERAKAT:
krijgt
aal ei
de t
enoen
de^K,
zighoi
genbe
i.
N obelprijs winnaar
naar Nederland
STOCKHOLM De Fransman Pierre-
Gilles de Gennes is gisteren onderschei
den met de Nobelprijs voor natuurkunde.
De Gennes, die verbonden is aan het Col
lége de France, kreeg de prijs voor zijn
fundamenteel onderzoek aan vloeibare
kristallen. Toepassingen van die kristal
len vindt men in horloges en tv's. Vol
gende maand komt De Gennes naar Ne
derland om aan de Technische Universi
teit in Eindhoven de jaarlijkse Holstle-
zing te houden. De Zwitserse scheikundi
ge Richard R. Ernst heeft de Nobelprijs
voor scheikunde gewonnen. Hij krijgt de
prijs voor zijn baanbrekende werk op het
gebied van de kernspinresonantie (NMR)
bij chemisch onderzoek.
Nieuwe leden
in V-raad
NEW YORK De
Algemene Vergade
ring van de Verenigde
Naties heeft gisteren
Kaapverdië, Honga
rije, Japan, Marokko
en Venezuela gekozen
als lid van de Veilig
heidsraad. Zij nemen
de plaats in van Ivoor
kust, Roemenië, Ye
men, Zaïre en Cuba.
De nieuwe niet-per-
manente leden zullen
vanaf 1 januari 1992
voor een periode van
twee jaar plaatsnemen
in de Veiligheidsraad.
Zwitsers naar de stembus
BERN De Zwitsers gaan dit weekeinde een nieuw
parlement kiezen dat voor belangrijke keuzen staat.
De Zwitserse toenadering tot Europa verkeert in een
beslissende fase, maar Zwitserland zal niet graag zijn
typische eigenschappen, zoals directe democratie en
neutraliteit, hiervoor opofferen.
Als lid van de Europese Vrijhandel Associatie (EVA)
is Zwitserland in onderhandeling met de EG over de
vorming van een Europese Economische Ruimte
(EER). Op de lange termijn gaat het om de vraag of
de Helvetische Confederatie klaar is om lid te wor
den van de EG. Voor een eventuele toetreding tot de
EG, waarvan reeds twee partijen zich een voorstan
der hebben verklaard, zullen de Zwitsers echter hun
systeem van directe democratie ter discussie moeten
stellen. Volgens waarnemers zal een meerderheid
van de Zwitsers bij de verkiezingen van dit weekein
de het isolationisme prefereren boven Europese inte
gratie.
Duitsland betaalt
vergoeding Poolse
nazi - slachtoffers
BONN Duitsland gaat vijf
honderd miljoen mark (onge
veer 560 miljoen gulden) scha
devergoeding betalen aan Pool
se nazi-slachtoffers. Voorts
wordt een stichting voor de
Duits-Poolse verzoening in het
leven geroepen. Het bedrag, dat
in drie termijnen zal worden
betaald, moet de kwestie van de
schadeloosstelling van Poolse
slachtoffers van het Hitler-regi-
me definitief regelen. Het be
sluit is het gevolg van de in
1971 begonnen onderhandelin
gen tussen Bonn en Warschau.
ld zij
nkbaa
rechte
ERUZALEM „Wij
ïoeten er ernstig reke-
komei ing mee houden dat pre-
-n datoier Shamir op het laatste
ïioment het vredesproces
al torpederen. Hij is een
lan met een oorlogsmen-
realiteit", zo zei ons giste-
en de Palestijnse hoogle-
aar in de politieke we-
inschappen Saeb Erakat.
We weten niet wat die man
chter zijn ellebogen heeft. Hij
an een dezer dagen Irak la-
•n bombarderen. Hij kan ook
en van onze Palestijnse lei-
ers laten vermoorden. Mis-
hien ben ik het wel. Alles is
ïogelijk".
)e 46-jarige Erakat, die les
leeft aan de Al Najar-univer-
X*teit van Nabloes op de weste-
üjke Jordaanoever, is in de af-
daêen genoemd als
van PalestiJnse a*ge"
jaardigden naar de vredescon-
°erentie voor het Midden-Oos-
vropn- Nij was tijdens de afgelo-
t -fien maanden nauw betrokken
de dol'j k0t Palestijnse overleg met
-j Je Amerikaanse minister van
e .juitenlandse zaken, James Ba-
^e0f.5er, in Jeruzalem.
1/olgens deze zeer gerespec-
w J 'eerde Palestijnse professor
Jeider aan echte vredeswil.
st. at
,,Hij toont dat met al zijn da-
aen", zei hij. „Hij steelt ons
and, blaast onze huizen op.
|Iij laat ons verkommeren on-
fer de harde hand van de be-
[2E7 letting. Hij toont zelfs op geen
«Jnkele manier dat hij terwille
Hl Iran zijn eigen volk^'de histori-
W Ëche vredeskans wil grijpen".
Srakat was, terwille van ons
erbanjeSprek, iangs slinkse wegen
as ait zijn geboortestadje Jericho
i°P'P de westelijke Jordaanoever
x>ekenaar Jeruzalem gekomen. Is-
aa Haël is sinds gistermorgen her-
e mnLgtisch afgesloten voor alle
J ^ewoners van de bezette ge-
;ontm(iecjen Wegversperringen
16 h7?ouc^en auto s met Palestijnse
ecnteLzittenden tegen.
wie L
lar'taaPPrecht
vond het belangrijk u te
La(jyjertellen dat wij oprecht uit
te 'Jn °P een vredesdialoog",
bla<fertelde hij. „Ik haat de Israë-
I's. Ik haat Shamir. Maar ik
wil tegenover mijn vijand zit
ten om een einde te maken
aan dit bloedige conflict. Ik
was twaalf jaar, toen de Israë
lische bezetting begon. Ik heb
niets anders gekend dan ver
nedering, geweld, huiszoekin
gen en wegversperringen. Ik
moet in mijn eigen land met
een pasje rondlopen. Ik wil
mijn respect terug, mijn land,
mijn vrijheid. Is het niet voor
mezelf, dan ten minste voor
mijn kinderen. Wij hebben
dank zij een Amerika nu een
kans. De Israëli's en wij kun
nen samen winnen. Maar als
dit vredesproces niet slaagt,
gaan we samen naar de af
grond".
Hoewel het op het moment
van ons gesprek, in een hotel
in Oost-Jeruzalem, nog niet
officieel bekend was of Erakat
zelf deel zou uitmaken van de
onderhandelingsdelegatie naar
de vredesconferentie, liet deze
Palestijnse leider, die aan de
Bradford-universiteit afstu
deerde op zijn proefschrift
over 'Oplossing van politieke
conflicten', al iets los over zijn
onderhandelingstechniek.
„Wij gaan niet in de kaarten
spelen van Shamir", zei hij.
„Shamir wil weten wie wij
naar de vredesconferentie stu
ren. Hij wil het recht hebben
'nee' te zeggen tegen Pale
stijnse onderhandelaars die
hem niet bevallen. Dat plezier
willen wij hem niet geven.
Laat Shamir maar even wach
ten. En of hij het leuk vindt of
niet, de PLO zal de namen
van onze afgevaardigden be
kendmaken".
Lijst
Op het moment dat hij dat zei,
was minister Baker niet grote
vertraging onderweg van de
Syrische hoofdstad naar Jeru
zalem. Volgens goed geïnfor
meerde Palestijnse bronnen
had hij een lijst -bij zich van
veertien Palestijnse gedele
geerden die aan de vredescon
ferentie zullen deelnemen. Ze
ven van hen zullen samen met
de Jordaanse afgevaardigden
aan de onderhandelingstafel
zitten. De zeven anderen zul
len optreden als adviseurs.
Volgens de Palestijnse bron
nen zijn niet alle veertien na
men acceptabel voor de Israë
lische regering. Nu Baker al
heeft laten weten dat Israël
niet het vetorecht kan hebben
over de namen van de Pale-
Joodse kolonisten demonstreren in Jeruzalem tegen de voorgestelde vredesconferentie en tegen
het bezoek van de Amerikaanse minister Baker.
FOTO: EPA
stijnse gedelegeerden, wacht
hem vandaag een uitermate
moeilijk overleg in Jeruzalem.
Gezien de ernst van de proble
men die Baker nog moet glad
strijken, is het niet uitgesloten
dat Baker genoodzaakt zal zijn
in de komende dagen nog een
keer naar Jeruzalem te gaan.
In afwachting van de komst
van de Amerikaanse minister
pleegde Israels premier Sha
mir gisteren koortsachtig
overleg met zijn ministers en
agij
a 'iseurs. Volgens zijn naaste
me, werkers was de Israëli
sche der zeer gespannen en
pessimu -ch. Shamir, zo zei
den ze, w t dat er geen weg
meer terug Israël zou mee
moeten doen an de vredes
conferentie. Maar het kan best
zijn dat hij ook nu nog zo zal
tegenstribbelen dat de opening
van de vredesconferentie zal
moeten worden uitgesteld.
In Jeruzalem heerste gisteren
een zeer gespannen sfeer. In
het oostelijke Arabische deel
van de stad waren de straten
bijna leeg. Auto's van de tot
het Israëlische leger behoren
de grenspolitie stonden op
straathoeken klaar om in te
grijpen als de spanning zich in
incidenten zou ontladen. Met
dikke knuppels uitgeruste sol
daten maanden voetgangers
tot doorlopen.
Ook in het westelijk deel van
de stad patrouilleerden opval
lend veel politie-agenten en
soldaten. Vele duizenden jood
se demonstranten waren met
bussen naar de hoofdstad ge
trokken om tegen de komst
van James Baker te demon
streren. Voor het gebouw van
het Amerikaanse consulaat,
waar Baker een Palestijnse de
legatie onder leiding van Fai
sal Hoesseini zou ontmoeten,
werd een grote demonstratie
gehouden van aanhangers van
de extreme Goesh Iemoeniem-
beweging. Sprekers onder wie
de in Hebron wonende rabbi
Avraham Levinger schreeuw
den onder luid applaus: „Ba
ker, ga naar huis, wij willen'
niets van je vredesplan weten.
Niet alleen Jeruzalem maar
heel Eretz Israël, het Land
Israël, is van ons".
Ook voor het sjieke King Da
vid-hotel waar James Baker
verblijft, demonstreerden al
uren voor de komst van de
Amerikaanse vredesbemidde-
laar honderden Israëli's tegen
wat zij een 'zekere knieval'
noemden.
In het hotel zelf was een groot
deel van de gasten geëva
cueerd om plaats te maken
voor de grote Amerikaanse de
legatie en voor de Russische
minister van buitenlandse za
ken Boris Pankin, die vandaag
in Jeruzalem zou arriveren.
Volgens de directeur van het
hotel, Josef Hakesh, zullen Ba
ker en Pankin 'om een diplo
matiek incident te vermijden'
een gelijke behandeling krij
gen. „We zullen een grote
theepot met Russische thee en
Russische koekjes klaar zetten
in de suite van Pankin", zo zei
hij, „en coca cola en popcorn
in de kamer van Baker".
door ROB VUNDERINK
MOSKOU Het was klaarlichte dag. Op de
Tverskajastraat, voorheen Gorkistraat, zag Allison
Mitchell plotseling vijf of zes zigeunermeisjes op
zich af komen. Eentje van hen legde een hand
boven Allisons knie en onmiddellijk voelde de
Amerikaanse journaliste overal kinderhanden. De
meisjes waren even snel weg als ze waren
gekomen. Allison keek naar haar tas. Die was
open. Haar portemonnee met 1000 dollar,
creditcards en rijbewijs ontbrak.
Die stelende meisjes zijn niet de enigen in Moskou
die je van je af moet slaan. Hun meest geduchte
concurrent is de Sovjet-overheid, die op een
andere manier ook op geld aast en bovendien op
veel grotere bedragen uit is. „Mag ik een video-
opname van de Kremlinmuur achter het Lenin
Mausoleum maken", vroeg Frank Burgholtzer, een
Amerikaanse televisie-journalist. Hij wou een
plaatje schieten van het graf van Stalin en andere
voormalige Sovjet-leiders. Het mocht. Voor 25.000
dollar. Jawel, dollar. Amerikaans geld heeft de
roebel bijna helemaal verdrongen en is
tegenwoordig de voornaamste munt in de
Sovjetunie. Van ellende schoot Burgholtzer, die
freelancer is, de muur maar met een
amateurcamera. Dat kostte niets.
Anders dan in Nederland en andere ontwikkelde
landen kun je vanuit Rusland niet naar het
buitenland bellen. Daarvoor moet je een speciale
lijn hebben. Gunnar Johansson, een Zweedse
correspondent, vroeg zo'n lijn aan. Of de man voor
de aansluiting maar even 20.000 dollar wilde
neertellen. Toen Johansson weigerde, kon hij de
directe lijn plotseling voor 3000 dollar krijgen.
Grimmig is ook het verhaal van KLM-chef Henk
Evers, die in de Mezj woont en kantoor houdt. Hij
is een van de huurders die eerder dit jaar
onverwachts een brief kregen van de exploitant,
waarin deze een huurverhoging aankondigde. Niet
van 3, 6, of 10 procent, zoals dat in het Westen
gaat. De Sovjets houden niet van half werk en
gooiden er in één klap 100 procent boven op. Evers
en andere huurders vormden een vuist, waarna de
huurverhoging werd teruggebracht tot 20 procent.
Het is met Russen echter moeilijk zaken doen,
want ondanks de toegezegde huurverlaging kreeg
de KLM-chef onlangs een brief waarin de Mezj er
toch maar weer 20 procent bovenop gooide. Een
zeer recente opiniepeiling onder buitenlanders
wees dan ook uit dat zij zich in Moskou een
melkkoe voelen.
Onlangs stelde het journaal van de staatstelevisie
een staaltje van hebzucht aan de kaak waar zelfs
de Russische honden geen brood van lusten. Via
datzelfde journaal had de landelijke invalidenbond
een tijdje daarvoor om hulp gevraagd voor
invaliden, ouden van dagen, armen en andere
hulpbehoevenden. De kijker kreeg onder meer
beelden van bejaarde zwervers in Moskouse
parken voorgeschoteld. Een Hongaars-
Amerikaanse joint-venture in Budapest reageerde.
Deze vroeg de invalidenbond in Moskou om welke
goederen de invaliden en armen van Rusland het
meest zaten te springen en kregen prompt een
enorme lijst toegezonden. De bond vroeg om...
videorecorders, televisietoestellen, een draagbare
telefoon, een koelkast en nog veel meer zaken
waarvan duidelijk is dat zwervers in parken daar
enorme behoefte aan hebben.
Die schaamteloze hebzucht vind je in de Sovjetunie
tot op het hoogste niveau. De Pravda, ooit de
belangrijkste partijkrant, verweet Gorbatsjov
onlangs dat hij het Westen geen geld heeft
gevraagd in ruil voor Sovjet-ontwapening. Maar
Gorbatsjov vraagt genoeg. Zelfs zoveel, dat de EG
onlangs een commissaris stuurde om uit te zoeken
hoe Moskou op een hulpbedrag van 14,7 miljard
dollar was gekomen. De Sovjet-president kon dat
kennelijk niet voorrekenen en reageerde met een
laconiek: „Geef dan maar 10,2 miljard dollar". Hoe
hij aan dit nieuwe bedrag kwam, was ook een
raadsel en zo gaf hij nieuw voedsel aan de
gedachte van kwaaddenkers in het Westen, die
geloven dat Moskou geld voor voedselhulp wil
aanwenden om schulden mee af te lossen.
er
een
een
'ij PhdALERMO Pietro Vernen-
tweemaal tot levenslang
eroordeeld wegens moord en
erdacht van 98 andere moor-
en," is vrij. Zonder enig pro-
benejleem is hij het gemeentelijke
hoofdjiekenhuis van Palermo uitge-
?t schtopen, het 'Grand Hotel van de
misgilaffia', waar nog geen twee
veken geleden Francesco Ma-
lonia, een ander kopstuk van
ie maffia, ongehinderd door
^ewaking zijn hofhouding
leek te hebben geïnstalleerd,
e skinL
d, zijjVernengo, die carrière maakte
~~Hs 'directeur' van de grootste
i-raffinaderij van Pa-
irmo, werd in 1986 gearres-
iatsve1eerc*> maar heeft ondanks zijn
omatepkbele veroordeling maar
het 1
maal
of 13
hen f
en gel
n ookl
is datl
aijepoi
>oek
bil
twee jaar in de gevangenis
doorgebracht. Daarna begon
ook voor hem een reeks van
opnames in ziekenhuizen en
particuliere klinieken. Een
groep artsen uit Noord-Italië
verklaarde hem al in maart
1989 voor genezen, maar de Si-
ciliaanse ziekenhuisautoritei
ten hebben hem nooit terugge
stuurd naar de gevangenis.
■Vernengo die op geen enkele
wijze werd bewaakt, is 'ge
vlucht' vlak na een nieuwe
veroordeling tot zes jaar cel,
waartegen geen beroep meer
mogelijk was. Hij bleek door
een onbekende eerder van die
beslissing op de hoogte te zijn
gebracht dan de politie, die
een leeg bed aantrof toen zij
de mafioso kwam arresteren.
Een woedende minister van
justitie, Martelli, heeft gisteren
aangekondigd dat hij de zaak
tot op de bodem zal uitzoeken.
Maar de autoriteiten in Paler
mo hebben elke verantwoor
delijkheid van de hand gewe
zen.
Overigens is al wel gebleken
dat in hetzelfde Palermitaanse
hospitaal nog 21 andere tot
zware straffewn veroordeelde
gangsters vrij rondlopen. In
tussen is ook het 'oorlogsbulle
tin' van de maffia over de pe
riode van januari 1990 tot juni
1991 bekendgemaakt. In die
achttien maanden maakte de
georganiseerde misdaad in
heel Italië 1640 dodelijke
slachtoffers, van wie 595 in Si
cilië, 427 in Calabrië en 419 in
Campanië: 88 procent in drie
regio's waar amper een kwart
van de Italiaanse bevolking
woont.
Vredesmacht mag
naar Kampuchea
NEW YORK De Veilig-
heidsraad van de Verenigde
Naties heeft gisteravond inge
stemd met het sturen van de
eerste eenheden van een vre
desmacht naar Kampuchea.
De VN-vredesmacht moet
daar gaan toezien op de nale
ving van het bestand tussen de
regering en de guerrilla-fac
ties. Gisteren waarschuwde de
secretaris-generaal van de VN,
Javier Perez de Cuellar, de
Rode Khmer ervoor geen
Kampucheaanse vluchtelingen
terug te laten keren naar het
gebied dat de guerrilla-groepe
ring onder controle heeft. De
eerste eenheden zullen binnen
10 dagen na ondertekening
van het vredesakkoord in
Kampuchea aankomen. Ver
wacht wordt dat het vredesak
koord tussen de regering en de
drie guerrilla-bewegingen op
23 oktober in Parijs getekend
zal worden.
De
is d(
klassil
Drie vrouwen in Killeen (Texas) zoeken troost bij elkaar, nadat de 35-jarige oorlogsveteraan Hen-
nard dood en verderf heeft gezaaid in Luby's restaurant.
FOTO: AP
'N970 - Tijdens de lange reis naar Holland heeft Rob tijd ge-
loeg om na te denken over het merkwaardige souvenir, dat opa
.arsen hem heeft nagelaten. Taaie Toon gelooft nog niet direct
i het verhaal van die schat. „Heeft hij je helemaal niet verteld,
laar die andere helft van de sleutel zo ongeveer te vinden is?"
'raagt hij. „Ja, ergens in Holland. Opa Larsen had het over een
tekere Kees Touw, met wie hij vroeger had gevaren. Maar of die
ig in leven is...". Ze nemén er de kaart maar eens bij. Het be
ste eiland ligt in de Carolinen-archipel in de Stille Oceaan;
vroeger was het Duits bezit en na de Eerste Wereldoorlog is het
in Japanse handen overgegaan. „Laat je toch niet op sleeptouw
nemen door dat rare verhaal", zegt Taaie Toon spottend, „als je
alles wilt geloven, wat er wordt verteld over verborgen schatten
en zo... nou, dan liggen er op alle eilanden kapitalen begraven". -
Ten slotte komt ook aan deze lange reis een eind en eindelijk zijn
ze voor de Hollandse kust. Spoedig liggen ze voor de Waterweg
en komt de loods aan boord.
(Vervolg
van dé voorpagina)
KILLEEN Het jongste
Amerikaanse bloedbad begon
om 40 minuten over twaalf 's
middags, een tijdstip waarop
het restaurant Luby's in Kil
leen vol zit met lunchklanten.
Er zaten naar schatting 100
mensen in de eetgelegenheid.
De moordenaar, afkomstig uit
het plaatsje Belton op 20 kilo
meter afstand van Killeen,
ramde met een bestelwagen de
voorgevel van het pand.
„Hij was woest, hij had een
kwade uitdrukkking op zijn
gezicht en bleef maar schie
ten", zei een vrouwelijk perso
neelslid. „Hij richtte overal op
en schoot overal naar. Ik had
geen tijd om weg te duiken, ik
had het te druk met naar bui
ten komen". Een ander perso
neelslid zei dat de man nadat
hij was binnengereden
schreeuwde: „Dit is wat Bell-
county mij heeft aangedaan.
Ik hoop dat het het allemaal
waard is geweest, Texas". Wat
hij daarmee bedoelde is nog
niet duidelijk. Midden tijdens
de schietpartij, aldus een oog
getuige, keek Hennard naar
een vrouw die samen met haar
kind op de grond lag. „Pak je
kind op en maak dat je weg
komt", zei hij tegen haar.
Volgens een politiewoordvoer
der was Hennard in het bezit
van een semi-automatische
Glock 9 mm van Oostenrijkse
makelij, dat 17 kogels kan af
vuren voordat het opnieuw ge
laden moet worden. De moor
denaar zou ongeveer tien mi
nuten aan een stuk hebben ge
schoten. „Zo snel als hij de
trekker kon overhalen schoot
hij op mensen. Hij schoot in
het wilde weg", zo zei een an
dere overlevende.
In Killeen wonen ongeveer
50.000 mensen. Het is een
plaats omgeven door veehou
derijen ongeveer 100 kilometer
ten noorden van Austin, de
hoofdstad van Texas.
Servië kraakt
opzet vredes
conferentie
DEN HAAG/MOSKOU -
Het door Servië overheer
ste staatspresidium var
Joegoslavië heeft gisterer
felle kritiek geleverd oj
de opzet van de vredes
conferentie over Joegosla
vië, die morgen in Der
Haag door de EG wordi
georganiseerd.
De waarschuwing van het Joe
goslavische staatspresidiun
aan de EG verscheen in eei
brief die in Belgrado werd uit
gegeven: „Een succesvol ver
loop van de conferentie kaï
alleen door de deelneming vai
vooral het presidium wordei
gewaarborgd". Daarmee rea
geerde het presidium in Bel
grado op de weigering van d>
EG een lid van het presidiun
uit te nodigen voor de confe
rentie van morgen.
In Moskou reageerde de Kroa
tische president, Franjo Tudj
man, in tegenstelling tot d<
Servische president, Slobodai
Milosevic, gisteren sceptiscl
op het mogelijke effect vai
het dinsdag in Moskou to
stand gekomen „memorandun
van Moskou", dat Tudjman ei
Milosevic verplicht tot eei
nieuw bestandsakkoord en he
begin van vredesonderhande
lingen binnen vier weken.
Den Haag zei gisteren het me
morandum toe te juichen, zoal
elk ander initiatief dat erop i
gericht om een einde te makei
aan de burgeroorlog in Joego
slavië.
