Inhoud en vorm vallen naadloos
samen bij Frank van Hemert
m
I
Loeki Stardust Blokfluitkwartet speelt de sterren van de hemel
KUNST/RTV
'Sproken boeiende
kindervoorstelling
van Herman Frank
li
£«idóc Sommit
DONDERDAG 17 OKTOBER 1991
Massaal protest tegen ontslag
Hordijk en Schroder bij NCRV
HILVERSUM De NCRV wordt de laatste dagen
bedolven onder reacties van kijkers. Het vertrek van
de omroepsters Lisette Hordijk en Thari Schröder op
1 januari is bij veel mensen in het verkeerde keelgat
geschoten. Zo erg zelfs dat protestbrieven gepaard
gaan met tientallen opzeggingen.
Om de leiding van de NCRV te bewegen op haar be
sluit terug te komen, ondernamen verontruste leden
een bliksemactie, die een doos aan boze brieven ople
verde, die bij NCRV-voorzitter T. Herstel persoonlijk
werd afgeleverd. Veel mensen vinden dat een frisse
omroep ook frisse omroepsters verdient en Lisette
Hordijk en Thari Schröder voldoen volgens de brie
ven aan die eisen. De NCRV heeft inmiddels toegege
ven verkeerd te hebben ingeschat hoe het ontslag
van de twee omroepsters in het land zou worden op
genomen. De omroep komt echter nog niet terug op weissenbruch
zijn besluit.
Vijf stadsgezichten Den Haag bij Sotheby's
|j
De Benoordenhoutseweg in de vorige eeuw van Hendrik Johannes
AMSTERDAM Bij Sotheby's in Am
sterdam komen op dinsdag 5 november
vijf Haagse stadsgezichten onder de ha
mer tijdens de veiling van 19e-eeuwse
schilderijen. Het zijn de werken van vier
Haagse schilders. Van de hand van J.H.
Weissenbruch, één van de belangrijkste
vertegenwoordigers van de Haagse
School, is 'Gezicht op de Benoordenhout
seweg'. Dit werk werd eerder tentoonge
steld in 1983 op de grote overzichtsten
toonstelling van de Haagse School in het
Gemeentemuseum in Den Haag. De
richtprijs is 80.000 tot 120.000 gulden.
Daarmee is dit schilderij één van de top
pers van deze kunstveiling. Van Floris
Arntzenius worden twee schilderijen ge
veild: een groot olieverf, waarop de Ha
ringkade staat afgebeeld met het Seinpost
op de achtergrond. Dit moet 40.000 tot
60.000 gulden opbrengen. Een aanzienlijk
kleiner doek van Arntzenius toont de
Spuistraat in de regen, een veel gebruikt
motief van deze schilder (12.000 tot 15.000
gulden). Van Willem de Zwart is 'Koets
jes op de Loosduinseweg'. Dit één bij een
halve meter grote doek van 'de Haagse
Breitner' staat in de catalogus voor 30.000
tot 40.000 gulden. Het is ooit verkocht via
de Haagse kunsthandel Pieter Scheen.
Van Louis Apol ten slotte is 'Figuren en
een koets bij de Gevangenpoort'. Dit
sneeuwgezicht laat het Buitenhof zien,
voordat een deel van dit historisch be
langrijk stukje Den Haag moest wijken
voor de verkeersweg langs de Hofvijver.
De raming is 30.000 tot 40.000 gulden.
Oproep directies kunstfestiv;
voor vrede in Joegoslavië
DEN HAAG De directies van de zestig bel
rijkste Europese kunstfestivals hebben gisterei
strijdende partijen in Joegoslavië opgeroepen he
weld te staken en de dreigende vernietiging van
vervangbare cultuurschatten te voorkomen. De
tivaldirecties deden hun oproep tijdens de jaarl
vergadering van de Europese Vereniging van I
vals in Praag. Dit heeft de Nederlandse voors
De Ruiter
geboden
in Den Haag, waar het secretariaat van de Joegi
vische vredesconferentie is gevestigd. De verkla
is ondertekend door onder andere de dii ies
de Bayreuther Festspiele, de Berliner Fesu>piel<
Wiener Festwochen en het Festival van Vlaa
ren. Namens het Holland Festival heeft dire(
Jan van Vlijmen de oproep ondertekend.
EXPOSITIES IN GEMEENTEMUSEUM EN GALERIE NOUVELLES IMAGES
Galerie Nouvelles Images, Westein
de 22, Den Haag. Frank van Hemert
(recente schilderijen en werken op
papier). Geopend van dinsdag tot
en met zaterdag van 11.00 uur tot
17.00 uur. Tot en met 17 november
in Haags Gemeentemuseum, Stad
houderslaan 41. 'Reconstructie',
schilderijen en werken op papier
van Frank van Hemert. Geopend van
dinsdag tot en met zondag van 11.00
uur tot 17.00 uur. Tot en met 17 no
vember.
Op twee plaatsen in Den Haag
valt op dit moment werk te
zien van de kunstenaar Frank
van Hemert. Zijn meest recen
te werk hangt in de onlangs
verbouwde galerie Nouvelles
Images aan het Westeinde.
Onder de titel 'Reconstructie'
worden in het Haags Gemeen
temuseum naast schilderijen
uit 1991 ook enkele oudere
werken getoond. De expositie
in het museum werd ingericht
naar aanleiding van de recente
aankoop van het schilderij
'Laatste Slaapkamer' Deze
dubbele expositie is een duide
lijk teken dat de interesse voor
Frank van Hemert ^toeneemt.
Andere exposities zoals die in
Oberhausen en Düsseldorf wij
zen daar eveneens op. Het suc
ces is nu eens volledig aan het
werk te danken en niet aan
manier waarop de kunstenaar
zichzelf manifesteert. Anders
dan menig collega-kunstenaar
mijdt Frank van Hemert de
publiciteit. Hij laat zich niet
graag interviewen; de schilde
rijen moeten voor zich spre
ken. Die gereserveerde hou
ding maakt hem tot een wei
nig eigentijdse kunstenaar. In
deze tijd zijn langzamerhand
het opgewonden gezicht van
de schilder en de ophef waar
mee hij zich presenteert een
onlosmakelijk onderdeel gaan
uitmaken van het kunstenaar
schap. Niet bij Frank van He
mert, hoewel hij toch voort
komt uit de generatie van de
jaren tachtig. Hij werd in 1956
in Kerkrade geboren en woont
en werkt al geruime tijd in IJ-
muiden. De Documenta VII in
Kassei was de eerste belangrij
ke expositie waaraan hij deel
nam (1982).
Expressie
In nog meer opzichten is
Frank van Hemert een kun
stenaar die niet in een eigen
tijdse stroming te plaatsen
valt. Begin jaren tachtig had
hij misschien nog enige ver
wantschap met de toen popu
laire 'wilde' schilderkunst.
Zijn huidige werk heeft niets
meer te maken met de onge
breidelde expressie die daar
aan ten grondslag lag. Hij ont
wikkelde een persoonlijke ma
nier van werken die niet refe
reert aan vroegere of actuele
stromingen. Zijn schilderijen
staan op zichzelf en vormen
persoonlijke en intieme docu
menten. En toch is een werk
van Frank van Hemert niet
meteen als een Frank van He
mert te herkennen. Dat is heel
verrassend, hij heeft niet een
eigen vormentaal of stramien
ontwikkeld waar binnen hij
werkt. Het lijkt wel of elke
nieuwe serie schilderijen zijn
eerste serie is en dat hij alles
wat daaraan voorafging, voor
even vergeet. Het streven is
niet een karakteristiek hand
schrift en herkenbare vorm,
maar voor elk nieuw motief
wordt de juiste vorm gezocht
om die inhoud weer te geven.
Ogenschijnlijk kent het oeuvre
daardoor weinig samenhang.
Toch zit er wel degelijk consis
tentie in. De rode draad ont
staat door de houding waaruit
de kunstenaar werkt en de
persoonlijke bron waaruit hij
put. Hoe verschillend wat be-
Laatste slaapkamer
Frank van Hemert maakt se
ries schilderijen en tekeningen
rond hetzelfde thema. De wer
ken dragen allemaal dezelfde
titel en vertonen uiterlijk
overeenkomsten. 'Laatste
Slaapkamer' is de titel van
zo'n reeks waarvan in het
Haags Gemeentemuseum en
Nouvelles Images voorbeelden
te zien zijn. Op al deze werken
zien we een onopgemaakt bed
of matras waarop duidelijk ie
mand heeft geslapen. De af
druk van het lichaam is zicht
baar. Vaak schijnen er stralen
vanuit de hemel op het bed
neer. Soms is het mogelijk in
het matras de schim van een
mens te ontwaren en soms valt
er een voorwerp te onder
scheiden (een stoel). Op een
van de doeken lijkt het matras
tussen de wolken te zweven
terwijl het door zonnestralen
wordt beschenen. Frank van
Hemert heeft op zijn minst
twintig schilderijen met de ti
tel 'Laatste Slaapkamer' ge
maakt. Het zijn intieme wer
ken, de beschouwer voelt zich
voyeur van een ruimte waar
hij niets te zoeken heeft. In
deze slaapkamer is iets onheil
spellends voorgevallen of er is
in ieder geval iets verstoord.
De manier waarop de werken
zijn geschilderd is telkens
'weer anders. Soms werd de
verf heel dik aangebracht en
soms uiterst dun. Een van de
schilderijen heeft de kunste-
123A5Ó
Een schilderij (olieverf op jute) uit de serie 'Afscheidsbrief'.
fRTUn
N3 NOS
irland Nei
tij het bec
gisteren c
RTL4 M;
fan Loen,
Stefan
an Hans\
eeds onb
'Het BeV
RSEls
N1 AVRC
verpen: I
:he Matrs
inden He
ELFILI
BBC2WI
WEST3
BRTN2T
RTL+ RB
SUPER
RTL+ DJ
naar voor de helft met plan
ken dichtgetimmerd waardoor
op een heel expliciete manier
de titel van het doek wordt be
vestigd.
Vader
Frank van Hemert is aan deze
serie begonnen na het plotse
linge overlijden van zijn va
der. De werken vormen een
reactie op een persoonlijk ver
lies, maar op zodanige wijze
gestalte gegeven dat ze alge
mene geldingskracht krijgen.
Het lege, onopgemaakte bed is
een sterk symbolisch geladen
beeld en nodigt uit tot associë
ren. Het bed is de plaats waar
dood en leven dicht bij elkaar
liggen. Mensen komen er ter
wereld en sterven in veel ge
vallen ook in bed. Het slapen
is al een voorafspiegeling van
de dood. De directe aanleiding
voor het maken van deze serie
schilderijen is voor de be
schouwer niet meer van be
lang. Het persoonlijke beeld
van Frank van Hemert heeft
een universele betekenis ge
kregen. De schilderijen kun
nen alleen maar deze lading
krijgen, omdat ze bijzonder
goed zijn geschilderd. Het ver
rassende en tegelijk boeiende
is dat Frank van Hemert put
uit een breed scala aan beeld
middelen en technieken die
hij goed weet te hanteren. In
houd en vorm; denken en
schilderen vallen hier naad
loos samen. Zeer ontroerend
en intiem is ook de serie schil
derijen met de titel 'Afscheids
brief'. Ze zijn onvergelijkbaar
met het andere werk. De kun
stenaar maakt hier gebruik
van de fotografie. De werken
foto's
zijn gemaakt op ruwe jute.)IO V)
zien steeds een hand in coi|iwesti€
natie met de foto van bij vpof iederec
beeld een roos, een doell704Wes
glasscherven. Een gedich(
een van de doeken ver^) rijnmc
naar een ongewild afsclpen met Si
Ook deze werken mo|,ele,oon1
haast wel zijn gemaakt «ueosxi
aanleiding van een gebeqig 40-19.E
nis in het leven van de ivoor wie r
stenaar. Maar toch is het oog op n
nodig die geschiedenis te )02-°700(
nen om de gevoelswereld n 15 04
ervaren waaruit de beejjram 16.4;
zijn ontstaan. Ook hier kfdse hits 1
het persoonlijke een uni ve07 00 Zie F
le reikwijdte En is dat
niet de kracht van een kurae na(|0nai
naar? Dingen in het levenjspits 19.0-
moeilijk te bevatten en te show 23 c
woorden zijn een vorm gé
die door anderen wordt ')f
>00 Het p
kend. BOODegrc
20 C
Het Loeki Stardust Blokfluitkwartet
speelt Engelse muziek uit de 14e tot
en met de 18e eeuw. Gehoord op 16
oktober in de Taffehzaal van het
Rijksmuseum van Oudheden.
Een donderend applaus viel
het Loekie Stardust Kwartet
ten deel na zijn rondleiding
door vier eeuwen Engelse mu
ziek, en daar was helemaal
niets op af te dingen. Zelden
zal twee uur blokfluitmuziek
zo overtuigend en inspirerend
geklonken hebben als gister
avond in de Taffeh-zaal van
oudheden.
Het kwartet speelt muziek die
meestal niet expliciet voor
blokfluit geschreven is. Vóór
de zeventiende eeuw vinden
we trouwens maar zelden aan
wijzingen voor de uitvoeren
den; men neemt aan dat de
muziek overwegend vocaal
was. Maar Daniël Bruggen,
Bertho Driever, Paul Leen-
houte en Karei Van Steenho
ven spelen zo ongeveer alles
op blokfluit, ook muziek voor
bijvoorbeeld clavecimbel of
violen, en ze doen dat met
verve. De blokfluit heeft toch
z'n beperkingen (dynamiek,
timbre), maar bij dit kwartet
merk je daar maar heel weinig
van.
De vier worden op het podium
vergezeld door een klein ba
taljon blokfluiten in alle soor
ten en maten, waaruit al met
een een flinke greep werd ge
daan in de eerste vier anonie
me motetten uit de veertiende
eeuw. Mooie, ritmisch inge
wikkelde muziek die foutloos
gespeeld werd, hoogstens een
beetje braaf. In het allereerste
motet trilde iets op het podium
hinderlijk mee, maar dat was
zo ongeveer de laatste onregel
matigheid van de avond.
Het kwartet was inmiddels
warmgeblazen en dat was goed
te merken in een Agnus Dei
van Robert Carver (1487-1547).
Rondom het mooi gedragen
gespeelde 'l'Homme Armée-
thema' in de tenor trokken de
musici een schitterend bouw
werk op, waaruit hele wolken
boventonen kwamen dwarre
len. Subliem stuk, subliem ge
speeld. Voor twee pavanes in
lage ligging werden de groot
ste fluiten in stelling gebracht;
de laagste bas liet hier en daar
een steekje vallen en dat leid
de tot wat oneffenheden. Ook
in 'Report upon When shall
my sorrowfull sighing slack'
van John Black traden dezelf
de probleempjes op.
In die eeuwen was de blokfluit
bij de Engelsen mateloos popu
lair en koning Hendrik de
Achtste vormde daarop geen
uitzondering. Bij zijn dood in
1547 liet hij een verzameling
van bijna honderdvijftig flui
ten na, en niet alleen floot hij
wel aardig, componeren deed
hij ook. En dus speelde het
kwartet ook werk van Hen
drik, al is van 'En vray amour'
waarschijnlijk alleen de alt
Nationale Vereniging voor
de Kunsthandel opgericht hS!
v O kchop 17.:
pne 17.55
AMSTERDAM Tijdens de Nationale Kunst- en Antiekbfersbencht
in de Amsterdamse RAI is gisteren de Nationale Verenii'OS J)in|
voor de Kunsthandel (NVK) opgericht. De nieuwe verend
heeft tot doel de binnenlandse en buitenlandse belangen ta)^
hartigen van Nederlandse kunsthandelaren, antiquairs en füalïteitèn
riehouders. Directe aanleiding voor de oprichting van de Nteleac i
is de toenemende behoefte van handelaren aan een vereni Geheugi
die alle disciplines omvat. Gebleken is dat veel kunsthandel!^®®'®^,
zich niet aangesproken voelen door de bestaande verenigii)v r 91
die vaak in een of meerdere disciplines zijn gespecialiseerd 1 (brtn;
51 19 20 G
■4 intermez:
advertentie
Herman Frank als de boze stiefmoeder van Sneeuwwitje.
partij van hem. Goed gespeeld,
dat zeker, en Bertho Driever
leek de diepste bas hier volle
dig in de hand te hebben. Vlak
voor de pauze volgde nog een
kunststukje van Robert Par
sons - 1570): een telkens
herhaald thema van zes
opeenvolgende tonen in de
sopraan wordt door de andere
drie partijen schitterend uitge
werkt. Jammer dat deze Par
sons op zijn veertigste al in de
rivier de Trent verdronken is,
anders was van hem waar
schijnlijk nog veel meer moois
bewaard gebleven.
Verticaal
Na de onafhankelijke, hori
zontale lijnen van voor de
pauze was nu de tijd gekomen
voor meer verticale harmo
nieën. De fantasie in d kl.t.
van Byrd (1543-1623) passeer
de tamelijk onopgemerkt de
revue, maar de lage fluit met
kleppen die hier werd ingezet
bleek formidabel te klinken.
Ook in de suite nr 1 in a kl.t.
van Matthew Locke (1621-
1671) kwam deze fluit terug,
en het kwartet wist een prach
tig orgelende klank te berei
ken. En toen moest het hoog
tepunt nog komen, want wat
het kwartet hierna deed met
FOTO: PAN SOK
drie stukken van Purcell
(1659-1695) was pure magie.
Gedurende een kwartier zaten
alle aanwezigen gevangen in
een draaikolk van muziek die
door ultiem samenspel in gang
werd gehouden. Met twee fu
ga's van Handel keerden we
tenslotte weer zachtjes terug
op aarde. Maar dat moet aan
Handel gelegen hebben, want
de musici waren inmiddels bo
ven elke twijfel verheven.
Het voltallige 16-koppige
GIL EVANS ORCHESTRA
en de originele
MILES DAVIS BAND
zullen op vrijdag 25 oktober 1991 in een
extra en uniek concert als onderdeel van het
JAZZ MECCA, Maastricht
hun hommage betuigen in een bundeling
van ons aller respect en gevoelens
naar aanleiding van het recente overlijden
van MILES DAVIS.
Het optreden, deze avond van Candy Dulfer
Robben Ford Band komen te vervallen. Robben
Ford zal echter wel als solist met de Miles Davis
Band optreden. De aangekondigde overige
ten op deze avond gaan op de normale tijden door. i
re/7
Herman Frank, kindervoorstelling
'Sproken', Het Paradijs (Koninklijke
Schouwburg) Den Haag. Gezien gis
termiddag. Ook morgen-, vrijdag-,
zaterdag- en zondagmiddag,
aanvang half drie. Verder iedere
woensdagmiddag.
Als kinderen bijna twee uur
lang aan de lippen hangen van
de man op het toneel, meele
ven met de verhalen die hij
vertelt en uitspeelt, wat moet
je daar dan nog als volwassene
aan toevoegen? Want zijn kin
deren niet het meest kritische
publiek dat je je denken kunt.
Misschien niet in de intellec
tuele zin, maar een kind geeft
wel onmiddellijk aan als een
voorstelling hem niet bevalt.
Herman Frank was gistermid
dag die man op het toneel in
'Het Paradijs' het zolderthea
tertje boven de Koninklijk
Schouwburg, waar hij voor de
zoveelste keer zijn 'Sproken'
voor het voetlicht bracht.
Solo-toneel en poppenspel, zo
wel voor als in de ouderwetse
kast, waren de basisingrediën
ten waarmee Frank de kinde
ren zijn 'Sproken' vertelde,
een breiwerk van vertelsels
waarin bij voorbeeld de man
nelijke heks uit het verhaalde
over de Japanse prinses en ae
houthakker waarin de laatste
het hoofd van zijn adellijke ge
liefde afhakt, zomaar wordt
ingeruild voor de stiefmoeder
uit Sneeuwwitje, die Frank
voor het gemak ook maar als
heks aanduidt. De kinderen
accepteren het alsof het om de
gewoonste zaak van de wereld
gaat. Al maken zij zich wel be
zorgd om de giftige appel, die
de stiefmoeder op het toneel
achterlaat. Temeer daar later
een schattig aapje het op de
appel heeft voorzien. Een be
zorgd jongetje geeft het beestje
dan ook spontaan de raad om
mee te doen aan het spel in de
poppenkast. Dat lijkt hem al
tijd nog beter dan van de appel
te eten en dood te gaan. De
kinderen hebben allemaal een
pop, beer of ander speelgoed
beest bij zich. Dat is zo de ge
woonte bij de voorstelling van
'Sproken'. En dan kiest Frank
als poppenspeler, een lapjespop
en een speelgoedhondje uit,
die de hoofdrol mogen spelen
in het korte sprookje van de
Chinese keizer. Als een magiër
verandert Frank een zo op het
oog gewone blauwe plastic
vuilniszak in de vervaarlijke
draak. Als een van de toe-
schouwertjes spontaan uit
roept, dat een draak groen
hoort te ziin, kinderen zijn wat
dat betreft zeer conservatief,
antwoordt de poppenspeler
zonder blikken of blozen, dat
een dergelijk monster in Chi
na blauw is. Deze verklaring
blijkt voldoende. Frank
schroomt er ook niet voor om
even Sinterklaas ten tonele te
voeren. De kinderen vinden
het heel normaal dat hij ver
volgens de goedheiligman, we
zien overigens alleen het bo
venste gedeelte van zijn staf
boven het decor uitsteken,
veijaagt met de mededeling
dat hij veel te vroeg is. Het
jongetje naast mij dat even de
neiging heeft om spontaan een
Sinterklaasliedje aan te hef
fen, slikt deze opwelling vlie
gensvlug weer in. Het lijkt
misschien allemaal erg inge
wikkeld, maar voor de kinde
ren is het glashelder. Het
sprookjesbreiwerk wordt om
lijst door een 'werelds' ver
haal, waarin een excentrieke
baardige toneelspeler de kof
fer met de poppen van de pop
penspeler heeft ontvreemd. De
chefbelichter een zekere heer
Koffermans, gaat op zoek naar
de koffer. Intussen probeert de
poppenspeler de kinderen in
de zaal bezig te houden. Frank
heeft als poppenspeler een wit
clownsgezicht, die hij naar be
lieve aankleedt met een snor
of baard om de heer Koffer
mans en de toneelspeler tot le
ven te wekken. Deze ingrepen
gebeuren vliegensvlug achter
»r diep»
li langza;
kee na.
bepaalt 1
tins wee;
onstabie
'Noordzt
zelf de heks en de stiefmo
En zo wordt het toneel bei|
door vele figuren belichab
door een man, die ook|ï6nfl
eens de poppen bezielt, jen:
knappe prestatie van de \>p
malige artistiek leider vair
toneelgroep Pssst in rh op
k
Kortom, 'Sproken' een if
stelling met ook nog eens
zeer verrassend einde, is a-
zins de moeite waard ooCOITie
gaan zien, ook voor de va
en moeders en opa's en c
En het is nog herfstvakai
