slro legt schuld crisis
j omwenteling Oostblok
igYkenning onafhankelijke
publieken in verschiet
Bonn wil asielzoekers
snel duidelijkheid geven
NClUcSouacwit
BUITENLAND
PITEIN ROB
Oproep tot
verzet tegen
junta Haïti
DE SCHAT VAN OPA LARSEN
„Hitler heeft ons groot gemaakt'
I
LO
a wil premier
raël worden
VRIJDAG 11 OKTOBER 1991
^EM De leider van de
iugel van de regerende Li-
Israël, de minister van
ig Ariel Sharon, heeft gis-
egd dat hij zich kandidaat
voor het premierschap,
idatuur moet worden aan-
|pr het centraal comité van
De algemene verkiezin-
Iraël zijn niet eerder ge-
üph november 1992. De oud-
|van het Israëlische leger /\rje| Sharon
moeten opnemen tegen B foto: ap
premier en partijleider
Bhamir. Sharon is een fel tegenstander van de
[Israëlische vredesconferentie die door de Vere-
;en wordt voorbereid. Vanuit het kamp van Sha-
I de aankondiging van Sharon afgedaan als „pa-
VW-fonds wegens
oorlogsverleden
BONN Volkswagen, de grootste Duitse
autofabrikant, stelt een fonds van 12 mil
joen mark in voor landen die tijdens de
Tweede Wereldoorlog dwangarbeiders
aan de fabriek hebben geleverd. Tiendui
zenden buitenlandse arbeiders en gevan
genen van concentratiekampen werden
door de nazi's gedwongen bij VW te wer
ken. De fabriek maakte tijdens de oorlog
wapens. Na een onderzoek naar het oor
logsverleden van de fabriek door profes
sor Hans Mommsen van de universiteit
van Bochum heeft VW besloten het fonds
in te stellen. Het geld gaat niet naar oud
dwangarbeiders of hun nazaten, maar is
bedoeld voor internationale bijeenkom
sten en jeugduitwisselingen tussen lan-
VN-kas bijna leeg
NEW YORK Javier Perez
de Cuellar, de secretaris-gene
raal van de Verenigde Naties,
heeft gisteren de noodklok ge
luid over de financiële situatie
van de volkerenorganisatie.
Perez verklaarde voor de bud
getcommissie van de VN dat
de organisatie nog maar net
genoeg geld in kas heeft om de
uitgaven voor de maand no
vember te kunnen bekostigen.
De secretaris-generaal deelde
mee dat aan achterstallige con
tributies nog een bedrag van
528,5 miljoen dollar (ruim 1
miljard gulden) openstaat. Vol
gens VN-documenten staan
met name de Verenigde Staten
bij de VN in het krijt.
Azerbajdzjan wil wapens
Sovjet-leger onteigenen
BAKOE Het parlement van Azer
bajdzjan heeft gisteren besloten alle
wapens, bases en ander militair mate
rieel die het Sovjet-leger in de Kauka-
sische Sovjet-republiek heeft, te ont
eigenen.
De militaire eigendommen moeten in
handen komen van een nieuw republi
keins leger. Radicale parlementsleden
kondigden aan blokkades te organise
ren om te voorkomen dat het Sovjet-
leger haar wapens uit de naar onaf
hankelijkheid strevende republiek zou
terugtrekken. Bovendien deelden af
gevaardigden mee dat alle 140.000
Azerbajdzjaanse dienstplichtigen die
nu nog in het Sovjet-leger dienen,
worden opgeroepen te deserteren.
Vrouw in Biosfeer
verliest vingertop
ORACLE Jayne Poynter, een
van de acht personen die zich vo
rige maand in Arizona lieten in
sluiten voor het Biosfeer-project,
heeft bij een ongeluk met een
rijstdorsmachine een vingertop
verloren. De arts in de Biosfeer-
koepel zette het kootje er weer
aan, maar omdat er bot verloren
is gegaan moet de 28-jarige Britse
mogelijk in een ziekenhuis in de
buitenwereld geopereerd worden.
Poynter drijft de boerderij van
Biosfeer. Als zij Biosfeermoet
verlaten komt het experiment
niet in gevaar, omdat luchtslui-
zen voorkomen dat het beheerste
klimaat in de koepel beïnvloed
Amnesty onderzoekt
ook verzetsgroepen
LONDEN Amnesty International gaat zich
na dertig jaar strijd tegen staatsonderdrukking
ook bezig houden met het onderzoeken van
schendingen van de mensenrechten door ge
wapende verzetsgroepen. „We moeten reke
ning houden met de politieke realiteit van de
jaren negentig", verklaarde Amnesty-woord-
voerster Anita Tiessen gisteren in Londen. Als
eerste worden de Tamil Tijgers uit Sri Lanka
en het Ierse Republikeinse Leger (IRA) onder
werp van de Amnesty-onderzoeken. „Zij ma
ken zich namelijk schuldig aan martelingen,
executies en het houden van krijgsgevange
nen", zei Tiessen. „Maar ook Sendero Lumino-
so (de maoïstische guerrilla's van het Lichtend
Pad in Peru) en de Palestijnse bevrijdingsorga
nisatie PLO manifesteren zich steeds vaker op
gewelddadige wijze".
Met asteren toegegeven
roepei slecht gaat met de
B njie in zijn land. Ca-
rQ. PEF|de de schuld bij
nacle in het socia-
ele vol kamP''
stan tie
die uit|anse leider zei in zijn
gef °P de eerste dag van
fde congres van de
rkgev^stsche Partij dat de
*n de Sovjetunie
vapuropa Cuba „op een
fen,
verschrikkelijke manier"
heeft getroffen.
Tijdens het congres, waarvoor
geen buitenlandse gasten of
verslaggevers zijn uitgenodigd
en dat naar verwachting ten
minste vier dagen duurt, die
nen de 1800 afgevaardigden
een overlevingsstrategie voor
Cuba uit te werken. Niet allen
zijn er problemen doordat de
Sovjetunie de hulp heeft ver
minderd, ook andere landen
oefenen druk uit, opdat Cuba
zijn politieke koers zal verleg
gen. Castro somde een lange
lijst produkten op die de Sov
jetunie dit jaar niet meer of
niet in voldoende mate aan
Cuba heeft geleverd, zoals
rijst, boter, vlees in blik, melk
poeder, kunstmest, schoon
maakmiddelen en autobanden.
Hij verklaarde dat zijn land
een historische verantwoorde
lijkheid heeft zijn socialistische
pad te volgen en dit indien
noodzakelijk alleen zal doen.
Castro liet reeds voor het be
gin van het congres duidelijk
weten zijn revolutionaire prin
cipes niet te zullen laten schie
ten. Waarnemers van buitenaf
geloven niet dat het tijdens het
congres zal komen tot ver
gaande maatregelen om het
land uit de ernstigste economi
sche crisis sinds 32 jaar te ha
len.
Kort voor het congres arres
teerde de politie in Havana ten
minste zes opponenten van de
communistische regering. De
Cubaanse autoriteiten stuur
den gisteren drie buitenlandse
verslaggevers het land uit. Ze
waren Cuba op een toeristen
visum binnengekomen om er
te kunnen werken.
Jige middag in het gebied rond Dubrovnik brengt een Joegoslavische soldaat ertoe met matras en al op zoek te gaan naar
■tige slaapplaats. foto: epa
igs- tv
aten
oduktf'
gene
jlg van de voorpagina).
kunndHAAG Binnen
an denaand moeten de
hde partijen een po-
van S regeling voor het
kinh^^ Joegoslavië
KTODek leggen. Als dat is
fd, zal de Europese
enschap een beslis-
|emen over de er
van de onafhan-
ïeid van de repu-
r Hans van den Broek
met deze mededeling
naar buiten na een bijna vijf
uur durende bespreking met
de Servische president Slobo
dan Milosevic, diens Kroati
sche ambtgenoot Franjo Tudj-
man en de federale minister
van defensie Veljko Kadijevic.
Van den Broek verklaarde na
afloop van de besprekingen,
waarbij ook ambassadeur Hen
ri Wijnaendts aanwezig was,
dat de politiéke wil opnieuw
was bevestigd om te komen tot
opheffing van de blokkades
van kazernes en havens in
Kroatië onder gelijktijdige te
rugtrekking van het federale
leger. Tot deze afspraak waren
Milosecvic, Tudjman, Kadije
vic en Van den Broek in feite
afgelopen vrijdag al gekomen.
De uitwerking van deze uit
spraken zal vandaag opnieuw
in Zagreb aan de orde komen.
Kort na het verstrijken van de
periode van een maand wil
Van den Broek in Den Haag
de slotbijeenkomst van de Joe-
goslavië-conferentie houden.
Hij onderstreepte dat er met
spoed een regeling moet ko
men voor de bescherming van
de etnische gemeenschappen
en de verschillende republie
ken. Bovendien moeten de
vertegenwoordigers van alle
deelrepublieken het eens wor
den over de vorm van toe
komstige samenwerking. Over
beide onderwerpen wordt deze
relde
in twi
PORT-AU-PRINCE De
deze week afgezette premier
René Preval heeft gisteren de
bevolking van Haïti opgeroe
pen zich passief te verzetten
tegen de coupplegers die vori
ge week president Jean-Ber
nard Aristide verdreven.
Preval is inmiddels onderge
doken. Hij riep de bevolking
op geen belasting meer te
betalen. Ook vroeg hij de Haï-
tianen het werk neer te leg
gen, niet naar school te gaan
en „alles te vermijden wat de
coup een spoor van legaliteit
zou kunnen geven". Het ver
zet moet doorgaan totdat Aris
tide weer in zijn functie is her
steld.
In hoeverre aan de oproep van
Preval gehoor werd gegeven,
is niet duidelijk. Waarnemers
melden een groeiende opposi
tie tegen de militaire junta,
maar in de straten van Port-
au-Prince keerde het normale
leven geleidelijk terug.
Interim-president Nerette is al
bezig met gesprekken over de
vorming van een nieuwe rege
ring. Zakenlieden beginnen
zich ernstig zorgen te maken
over het handelsembargo dat
de Organisatie van Ameri
kaanse Staten (OAS) deze
week afkondigde. Frankrijk
treft inmiddels ook voorberei
dingen voor een handelsem
bargo en heeft de overige lan
den van de Europese Gemeen
schap opgeroepen hun voor
beeld te volgen. Het Europees
Parlement veroordeelde giste
ren de militaire putsch. De
twaalf EG-landen werden op
geroepen de betrekkingen met
Haïti te bevriezen.
Wanneer eindelijk de mist optrekt, is nergens land te
ren, maar Rob roeit gestadig verder. De nacht valt, een
dag breekt aan, ook deze glijdt voorbij, zonder dat aan
zon een schip opdoemt of land in 't zicht komt. Drie da-
urt de tocht, vier, vijf, negen, twaalf dagen... maar wind en
romen drijven Rob verder de Stille Oceaan op in Zuidelij-
ting en hij voelt langzamerhand zijn krachten minder wor-
otaal uitgeput wordt hij eindelijk, na twintig dagen, opge-
500ste Verjaardag van een ontdekking
De Amerikaanse president Bush ondertekent
een proclamatie waarin de landing in 1492 in de
'Nieuwe Wereld' door ontdekkingsreiziger
Christoffer Columbus wordt gememoreerd. De
ondertekening door Bush, in de zogenoemde In
diaanse Verdrags Kamer, is het begin van een
reeks activiteiten die morgen van start gaat ter
ere van de vijfhonderdste verjaardag van Co
lumbus' ontdekking in 1992. Achter president
Bush staat admiraal van de Spaanse marine
Christobal Colon, een directe afstammeling van
de ontdekkingsreiziger. Morgen in deze krant
meer over Columbus en zijn ontdekking.
foto: epa
week in aparte werkgroepen
met vertegenwoordigers van
alle Joegoslavische deelrepu
blieken vergaderd. De politie
ke onderhandelingen gaan
door, aldus Van den Broek, op
basis van het principe dat er
geen eenzijdige wijzigingen
van de grenzen worden aange
bracht en dat in de republie
ken verschillende nationalitei
ten naast elkaar kunnen be
staan.
Het Joegoslavisch presidium
dat nu gehfeel wordt gecontro
leerd door Servië, spreekt
vandaag over de onafhanke-
lijkhiedsverklaringen van Slo
venië en Kroatië.
BONN Mensen die in
Duitsland asiel zoeken,
moeten voortaan binnen
zes weken te horen krij
gen of ze kunnen blijven.
Als dat niet het geval is,
volgt onmiddellijk uitwij
zing.
Over die praktische aanpak
zijn de Duitse regering en de
politieke partijen het eens ge
worden om zodoende te trach
ten de onophoudelijke stroom
asielzoekers en economische
vluchtelingen in te dammen.
De partijen toonden zich te
vreden dat een deel van het
emotionele debat over het mis
bruik van het asielrecht weer
een zakelijke wending heeft
gekregen.
Om de nieuwe regel uit te voe
ren komen er centrale verblij
ven voor aanvragers. Uitgaan
de van 500 mensen per cen
trum zouden in heel de Bonds
republiek 90 onderkomens no
dig zijn. In plaats van de deel
staten zou de federale over
heid voortaan moeten beslis
sen over asielaanvragen.
Tussen de christen-democrati
sche unie (CDU/CSU) ener
zijds en de sociaal-democraten
(SPD) en de liberalen (FDP)
anderzijds, blijven de princi
piële meningsverschillen over
een grondwetswijziging be
staan. SPD-voorzitter Eng-
holm verklaarde gisteren nog
eens dat zijn partij daar abso
luut niet voor te vinden is.
Daarmee wordt de twee derde
meerderheid in de Bondsdag
die voor een wijziging van de
grondwet nodig is, onbereik
baar.
De praktijk zal nu binnenkort
moeten uitwijzen of het inder
daad mogelijk is alle asielaan
vragen binnen zes weken te
onderzoeken en met een ge
rechtelijke uitspraak af te ron
den. De Bondsdag heeft giste
ren in een gemeenschappelijke
verklaring het aanhoudende
geweld tegen asielzoekers
scherp veroordeeld. Voor het
geweld is volgens de Bonds
dagverklaring 'geen recht
vaardiging en geen veront
schuldiging' aan te voeren.
Volgens de Duitse tv vonden
sinds medio september rond
500 van deze aanslagen plaats.
Het ministerie van binnen
landse zaken in Bonn regis
treerde in de afgelopen week
72 brandbomaanslagen.
Bonn verwacht voor 1991 in
totaal 220.000 nieuwe asielzoe
kers. Tot eind september wa
ren volgens officiële cijfers al
bijna 170.000 aanvragers ge
teld. Bovendien verwachten
deskundigen 100.000 illegale
immigranten, meest Polen en
Roemenen.
KRACHT EXTREEM-RECHTS ONDERSCHAT
pikt door een Chileense visser. De Chilenen verzorgen Rob en
Skip goed en wanneer Rob na enkele dagen uit zijn verdoving
ontwaakt, vertellen zij hem, dat hun schip op weg is naar Aladio,
een klein kustplaatsje. „Maakt u zich geen zorgen, kapitein",
zegt de matroos, die hem verzorgt, „wij zullen u wel verplegen en
we hebben in Chili goede dokters." Nou, die zullen Rob wel hele
maal moeten onderzoeken, want de lange, barre tocht heeft hem
lelijk geknauwd.
HOYERSWERDA
Heinrich Jareckis is ne
gentien en vol nostalgie
over de dagen van Hitier.
,,Hij heeft ons groot ge
maakt. Als ik toen had ge
leefd, zouden we de oor
log nooit hebben verlo
ren", zegt hij, uitdagend
zijn gebalde vuist schud
dend.
Hij heeft vanaf zijn jeugd inge
prent gekregen dat het fascis-
het
niging geniet hij echter met
volle overgave van de verbo
den vrucht: naziverhalen. De
heroïek van die dagen bete
kent voor hem een vorm van
ontsnapping.
Heinrich, het moet gezegd
worden, is niet kenmerkend
voor de onverstoorbare Saksi
sche inwoners van Hoyerswer-
da in het voormalige Oost-
Duitsland. Hij en zijn skinhe
advriendjes hebben de stad
echter een beschamende repu
tatie gegeven: Hoyerswerda is
de brandhaard van de huidige
golf van aanvallen op buiten
landers door heel verenigd
Duitsland.
Nadat een opvangtehuis voor
Mogambiquanen en Vietname-
zen bijna een week lang was
belegerd, besloot de politie in
te grijpen en de 250 buitenlan
ders te evacueren om verdere
escalatie te vermijden. Toen de
buitenlanders weggehaald
werden, begonnen de aanval
len op etnische minderheden
in volle ernst.
De federale politie zegt de ge
organiseerde kracht van ex
treem-rechts ernstig onder
schat te hebben. Men gelooft
dat er veel meer extremisten
zijn dan de 2000 die men
eerder verdacht. Er worden
meer hulpmiddelen ingezet
om de aanstichters van het ge
weld op te pakken.
De gemoederen zijn hoog op
gelopen in Hoyerswerda. De
neo-nazi's ontmoeten veel te
genstand. Overal rond het gro
te plein dat het centrum van
de nieuwe stad vormt, zijn de
muren beklad met leuzen te
gen de extremisten. Linkse
onruststokers hebben heftige
tegendemonstraties gehouden.
De buren van het opvangte
huis voor buitenlanders, die
applaudisseerden en de skin
heads toejuichten toen zij het
huis aanvielen, willen er niet
langer over praten. Zij hebben,
meer nog dan de skinheads, de
toorn van de politici en de
pers over zich heen gekregen.
De angst is groot dat gewone
mensen het extremisme ver
der zullen aanmoedigen.
„We hebben ze hier verjaagd,
en dat was hoog tijd ook", al
dus Heinrich. „Wij Duitsers
hebben genoeg te doen zonder
ook nog eens voor deze men
sen te moeten zorgen". Hein
rich zelf heeft niets te doen.
Hij zit zonder werk en heeft
zich nog niet ingeschreven
voor een opleiding die hem
een kans op een baan zou bie
den.
„Mijn vriendep en ik trainen
ons", zegt hij. „We hebben nog
veel werk te doen". Wat die
training precies inhoudt wil
hij niet vertellen. Ziin twee
kornuiten vinden dat hij al te
Zuiden Sudan
krijgt hulp
uit noorden
KHARTUM De Sudanese
militaire regering heeft giste
ren verklaard dat het 1000 ton
voedsel zal sturen naar de
hongerende bevolking in het
zuiden van het land, waar de
rebellen de macht in handen
hebben. Er werd niet gezegd
wanneer het voedsel naar de
tienduizenden vluchtelingen
in de zuidelijke regio, aan de
grens met Etiopië, gestuurd
wordt. Het is de eerste keer
dat de regering van Omar
Hassan el-Bashir voedselhulp
aanbiedt aan mensen die in de
gebieden wonen die in handen
zijn van de rebellen. De rege
ring belemmert vaak de inter
nationale voedselhulp omdat
men vreest dat de rebellen
hier gebruik van maken of dat
de transporten gebruikt wor
den om wapens te smokkelen.
Tegelijkertijd maakte el-Bas-
hir bekend dat er een nationa
le campagne komt waarin het
noorden geld inzamelt om de
Sudanezen die in de streken
leven waar de rebellen het
voor het zeggen hebben te hel
pen. Sinds de Etiopische presi
dent Mengistu eerder dit jaar
werd verdreven, zagen tien
duizenden Sudanese vluchte
lingen in Etiopië zich genood
zaakt terug te keren naar hun
woonplaatsen in het zuidoos
ten van Sudan, waar de voed
seltekorten zeer nijpend zijn.
„Noord-Korea
kan binnen
vier jaar
kernbom maken"
SEOUL Zuid-Korea heeft
vandaag gewaarschuwd dat
Noord-Korea binnen vier jaar
in staat zal zijn om kernbom
men te maken. Niet eerder
heeft Zuid-Korea zo'n nauw
keurige schatting naar buiten
gebracht van de vorderingen
die Noord-Korea heeft ge
maakt met de ontwikkeling
van kernwapens. De Verenig
de Staten en Zuid-Korea oefe
nen al geruime tijd druk uit op
Noord-Korea om zijn pogingen
om een kernbom te maken op
te geven. Zuid-Korea heeft dit
iaar zelfs gedreigd met een mi
litaire invasie, wanneer
Noord-Korea zijn nucleaire fa
ciliteiten niet openstelt voor
internationale inspectie.
Noord-Korea weigert echter
akkoord te gaan met dergelij
ke inspecties zolang de VS nog
kernwapens in het kapitalisti
sche Zuid-Korea hebben staan.
De VS hebben 43.000 soldaten
in Zuid-Korea, maar weigeren
te zeggen of ze er ook- kernwa
pens hebben gestationeerd.
