'ntwapeningsslap Gorbatsjov
levordert sociale onrust
BUITENLAND
uim honderd doden
j vliegramp Jakarta
L
|ush heeft problemen
ontwapeningsrace
Verdere escalatie geweld in Kroatië
Machteloosheid troef bij
overleg in Haarzuilens
Maak spelenderwijs kennis
met de Holland Casino's.
iQowuvnt
MAANDAG 7 OKTOBER 1991
tl
ARTA Een vliegtuig van de Indonesische luchtmacht
132 inzittenden is zaterdag in Jakarta kort na het opstijgen
een regeringsgebouw en geëxplodeerd. Op één na
inzittenden kwamen bij de ramp om het leven. De enige
evende verkeerde gisteren nog in levensgevaar. Ook een
iker van het gebouw waarop het vliegtuig neerstortte, werd
od. Volgens een reddingswerker stortte het toestel, een
cheed C-130 Hercules, neer nadat kort na het opstijgen een
motoren in brand vloog en een andere motor ermee op-
Een getuigen zei dat het toestel nog had geprobeerd en
Handing te maken voor het neerstortte. Het toestel, dat op
Bandung, had 120 man luchtmachtpersoneel en
jlf bemanningsleden aan boord. De passagiers waren op de
weg van een feest ter gelegenheid van het 46-jarig bestaan
Indonesische leger.
De doodskisten van de 135 militairen die omkwamen tijdens de vliegramp in Indo
nesië zijn opgesteld op de 'begraafplaats van de helden' even buiten Jakarta.
FOTO: AFP
Staking op Curacao
WILLEMSTAD Op Curasao brandt woens
dagmorgen om zes uur een algemene staking los
voor onbepaalde tijd. De vakcentrales op het
eiland willen zo protesteren tegen onlangs door
de Antilliaanse regering ingevoerde accijnsver
hogingen. De ambtenarenbond ABVO is solidair
met de acties maar wil eerst de achterban raad
plegen. Door de staking woensdag te beginnen
krijgen de ambtenaren nog de gelegenheid hun
standpunt te bepalen, aldus Errol Cova van de
Kamara Sindikal (Kamer van Vakbonden). Er
is voor een staking voor onbepaalde duur geko
zen om te bereiken dat bij bijvoorbeeld de Cura-
(jaose raffinaderij de verwerking van de olie
wordt stopgezet. Premier Liberia-Peters van de
Nederlandse Antillen noemde vrijdag de reactie
van de vakbonden op de prijsverhoging „zwaar
overtrokken en niet in verhouding tot het rela
tief geringe effect van die maatregelen op de
doorsnee burger".
VN WIL HERVATTING
VAN IVOORHANDEL
LONDEN De Afrikaanse
olifant, één van de meest be
dreigde diersoorten ter wereld,
loopt opnieuw het gevaar te
worden neergeschoten door ja
gers op zoek naar ivoor. Mi
lieu-deskundigen van de Vere
nigde Naties (VN) willen een
eind maken aan het wereld
wijde handelsverbod op slag
tanden. Ivoor uit Zuid-Afrika
zou vanaf volgend jaar weer
worden geëxporteerd wanneer
een aanbeveling van de VN
wordt goedgekeurd door de
lidstaten. Verwacht wordt dat
de betreffende VN-afdeling
zal adviseren dat nog vijf lan
den in Zuidelijk Afrika toe
stemming gegeven moet wor
den hun ivoorhandel te her
vatten. Wetenschappers gelo
ven dat de kudden olifanten in
Zuid-Afrika nu groot genoeg
zijn om jaarlijkse jachtquota te
doorstaan. Hun rapport, dat
deze week uitkomt, zal naar
verwachting leiden tot een in
ternationale campagne door
milieu-deskundigen om de res
terende 600.000 olifanten te
beschermen.
(c) Sunday Times, Londen
SKOU De samen-
n zijn iking tussen Gorba-
issie en Bush loopt als een
rogei. Als de ontwape-
en enBsrace doorgestoken
>cussieft was geweest, had
irtijafdt allemaal niet mooier
an wo^en lopen. „Overal
igt geweld, dus ik
it de kernwapens weg-
ïen deSn reëio's- Hoe
gaat Jig ik dat?", vroeg Gor-
weggeljov.„Oh, dan schaf ik
-taris st mijn tactische wa-
weeke s wel even af. Kun jij
daarna doen, bij wijze
tegenzet", antwoord-
ien behulpzame Bush.
partijo
toelic
beweg
n de o r Amerikaanse presi-
direct bij bet initiatief niet over
estuur(nacht ijs is gegaan, wist
In Sovjet-tegenpool na zes
Iieuwsen ai met een antwoord te
'keuzefen- Hij deed er zelfs een
/oorle^PJe bovenop door eenzijdig
lerwerj stoP °P bet testen van
bondei
dHlJ
iaarbij
e uitk(
nSz9nVet
polit
n zegj
n, stop]
ïaefer.oor
AARC DE KONINCK
dat j
kernwapens af te kondigen.
„Verdacht snel", dat zal onge
twijfeld de reactie zijn in con
servatieve Sovjet-kringen,
waar men erg in samenzwe
ringen gelooft. Veel Russen
houden het er nog steeds op
dat Gorbatsjov in augustus niet
zuiver op de graat was en iets
te maken heeft gehad met de
organisatie van de coup Voor
mensen van dit slag is de ver
zonnen dialoog hierboven vol
komen acceptabel.
De Pravda en Sovjetskaja Ros-
sia, twee voormalige partij
kranten die zich nu onafhan
kelijk noemen, maar nog
steeds de spreekbuis zijn van
apparattsjiki met heimwee
naar het ondemocratische ver
leden, waarschuwden al dat
Washington heus niet ontwa
pent om de Sovjet-economie te
helpen, want dan zouden de
Verenigde Staten wel wat roy
aler met voedselhulp over de
brug komen. De Amerikanen
zijn bang dat verschillene de
len van het uiteenvallende
Sovjet-rijk de beschikking
houden over kernwapens en
dat het gebied een soort nu
cleair Joegoslavië wordt.
In het conservatieve kamp,
waar we mensen aantreffen
als ex-Politburolid Ligatsjov,
de voormalige Leningradse
partijchef Gidaspov, de uit zijn
functie geheven generaal Ma-
kasjov, de zwarte kolonel
Alksnis en de ultra-conserva
tieve 'liberaal-democraat' Zji-
rinovski, weten ze precies hoe
ze het Joegoslavische gevaar
buiten de deur kunnen hou
den: het leger in ere herstel
len, en de rebellerende delen
van het rijk met harde hand
tot de orde roepen, om vervol
gens terug te keren naar het
oude commandosysteem.
Verschrompelen
Voor de oude garde i:
gekozen oplossing van ontwa
penen een doorn in het vlees.
Met lede ogen zien zij aan hoe
de Sovjet-defensie verschrom
pelt. Met lede ogen, want zij
begrijpen maar al te goed dat
de supermacht-status van hun
land rustte op het leger als een
van de hoofdpijlers.
Gezien de resultaten van zes
jaar perestrojka is het maar
zeer de vraag of de door Gor
batsjov aangekonigde ontwa-
de i
peningsplannen, naast grotere
veiligheid, op economisch ge
bied nog iets gaat opleveren
Ook in de Sovjetunie zegt men
dat het veilig transporteren,
opslaan en ontmantelen van
kernraketten zo'n dure aan-
gelgenheid is, dat het
initiatief in een
geld gaat kosten.
Bovendien heeft Moskou de
afgelopen jaren duidelijk laten
zien wel oude structuren te
kunnen afbreken, maar daar
geen nieuwe tegenover te
kunnen stellen.
Een goed voorbeeld is de Co
mecon, de organisatie die de
handel tussen de landen van
het voormalige oostblok regel
de. Na de vrijwording
Oost-Europa wilden de Come
con-landen allemaal harde de
viezen hebben voor hun pro
dukten. Met die dollars,
ken en andere harde nu
kochten zij echter liever bete
re waren in het Westen.
De Comecon-markt verdween
De oude ruilhandel, die
mand in de weg zat en i
nadagen van de bevel-e(
mie een nuttige rol had kun
nen spelen, is dood en begra
ven. Het gevolg is dat de voor
malige Comecon-landen met
hun produkten blijven zitten,
die immers veelal van infe
rieure kwaliteit zijn en dus
niet tegen dollars af te zetten.
Nu breken de Sovjetleiders het
leger af, maar net als bij de
Comecon is er geen enkele ga
rantie dat hier iets voor in de
plaats zal komen. Moskou gaat
700.000 militairen onder de
wapens vandaan roepen. Dit
komt ongeveer overeen met
het aantal soldaten die de Sov
jetunie uit de onafhankelijk
geworden republieken Est
land, Letland en Litouwen
moet terugtrekken. Hoe deze
mannen aan werk moeten ko
men is, gezien het schrikba
rende tekort aan werkgelegen
heid in het land, een raadsel.
De sociale onrust in het leger
en elders in de maatschappij
kan er alleen maar groter op
worden en op de loer liggende
conservatieven in de kaart
spelen.
De ironie wil dat Gorbatsjovs
antwoord op Bush de veilig
heid tegelijkertijd bevordert
en schaadt.
K°k HsHINGTON Het aan-
•Lok.ha van Sovjet-president Gor-
$jov om nog verdergaande
parti^eajre wapenvermindering
?r wiéde USSR door te voeren
K.ok president Bush vorige
srden aan Amerikaanse kant
(kondigde, zorgt in Was-
—igton voor gemengde gevoe-
s. De Amerikaanse regering
0 q J niet in een 'ontwapenings-
Ctdae' worden getrokken, die
wS nucleair loskoppelt van
fst-Europa en die in de
perikaanse binnenlandse
jitiek tot polarisatie rond het
Voedicdesdividend' kan leiden,
ie loop
nt, om
prijsco
tgevall
PH lof van president Bush
'N\fhj>r het plan van zijn Sovjet-
v"%tgenoot - „Positief; ik
k dat dit goed nieuws is
de hele wereld" - klonk
ook nogal plichtmatig,
merkender voor het poli
ongemak dat het 'con-
erende' Sovjetvoornemen
'de Amerikaanse hoofdstad
,c°mpVeeg brengt, was de verze-
^vam ling van de VS-president
'itpftelhet nog lang geen is
T>r een 'nucleaire ontwape-
'"«Mes-top' tussen Bush en Gor
ustrie^jov zoais de laatste heeft
,Ce"trifgesteld.
ÏQQ9O0khington is vooral bang dat
"huidige sfeer waarin beide
'cer~ fomgrootmachten tegen el-
P 1 kr opbieden in vredelie-
mPenjidheid, zal leiden tot ver-
r?veJ|dering van alle Amerikaan-
1 ernq tactische kernwapens uit
-, -opa. Verbreking van die
tracn .jeaire band zou kunnen
Iragen tot een Amerikaans
daarmee ook com-
cieel isolement met be-
:king tot Europa. De Ame-
spanningen
Engeland en Frankrijk,
onder extra druk zouden
75 (bc|
'muleq,'
ubbi
■rdag. I
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB".
komen hun zelfstandige kern
machten ingrijpend in te per
ken, indien de VS tactisch-nu-
cleair uit Europa verdwijnen.
Schok
Voorts wil de Amerikaanse re
gering een geleidelijke afrem
ming van de intercontinentale
strategische (lange afstands-)
kernbewapening. Het plan-
Bush zorgt reeds voor grote fi
nanciële schokken in de om
vangrijke defensie-industrie in
de VS.
Gedetailleerde onderhandelin
gen, zoals tientallen jaren ge
voerd voor de START-1 en -2
verdragen, zouden voor zo'n
afremming van het ontwape
ningstempo kunnen zorgen.
Maar frustratie over het tijdro
vende aspect daarvan, plus de
verdwijning van ideologische
tegenstelling tussen de super-
mogendheden, hebben nu juist
zowel Bush als Gorbatsjov er
toe gebracht het onderhande
lingstijdperk te vervangen
door het tijdperk van de een
zijdige stappen - die meer op
binnenlandse dan op buiten
landse vereisten zijn toegesne-
Wat voor Amerika die binnen
landse vereisten precies zijn, is
voorwerp van een snel hefti
ger wordend politiek dispuut
tussen Bush' Republikeinse
Partij en de Democratische
(oppositie-) Partij. De enorme
kapitalen die op defensie be
zuinigd kunnen gaan worden
('vredesdividend') moeten vol
gens de Republikeinen aange
wend worden voor belasting
verlichting en voor afbetaling
van Amerika's reuschatige
overheidsschuld.
De Democraten vinden dat
grote bedragen uit de defensie
begroting rechtstreeks kunnen
worden overgeheveld naar on
der meer uitbreiding van soci
ale voorzieningen.
Duizenden inwoners van Belgrado juichen de Joegoslavische kroonporins Alexander toe tijdens
diens eerste bezoek aan Servië.
FOTO: EPA
BELGRADO Het is in
vrijwel alle omstreden de
len van de Joegoslavische
republiek Kroatië tot he
vige gevechten gekomen.
Volgens de Kroatische lei
ders probeert Servië de
opstandige republiek op
de knieën te dwingen
voor vanavond, wanneer
het drie maanden oude
uitstel van de Kroatische
onafhankelijkheidsverkla
ring afloopt.
President Franjo Tudjman van
Kroatië kondigde zaterdag
nacht een algehele mobilisatie
af nadat nieuwe gevechten
duidelijk hadden gemaakt dat
het onder EG-bemiddeling tot
standgekomen bestand niet
werd gerespecteerd. Gisteren
voerde de federale luchtmacht
verschillende bombardemen
ten uit op Kroatische steden,
waaronder Dubrovnik, Vuko-
var, Vinkovci, Novska en Kar-
lovac. Volgens waarnemers
aan beide zijden van het front
krijgen de Kroatische troepen
het steeds moeilijker. Militai
ren van het federale leger en
Servische guerrillastrijders
zijn erin geslaagd door te drin
gen tot het centrum van Vu-
kovar, een stad die al maan
den onder Servisch vuur ligt.
Dat de federale militairen in
de stad in het oosten van
Kroatië op het punt van een
overwinning staan, viel ook op
te maken uit een dramatische
radio-oproep voor hulp uit an
dere delen van Kroatië: „Vu-
kovar verdedigt Kroatië. Nu
moet de republiek ook ons hel
pen."
JAN VAN RIEBEECK IN ZUID-AFRIKA
Minister Van den Broek kan nog lachen voor aanvang van het overleg in Haarzuilens.
FOTO: A
bij e
conflict dat uitzichtloos
HAARZUILENS Ter
wijl de ministers van bui
tenlandse zaken van de
twaalF EG-landen dit
weekeinde in het impo
sante kasteel van Haarzui
lens voor informeel over
leg rond het haardvuur
zaten, werden ze voortdu
rend geplaagd door be
richten over de verslech
tering van de situatie in
Joegoslavië. Het toene
mend geweld en het
bloedvergieten in dat land
confronteerde de be
windslieden opnieuw ge
nadeloos met hun eigen
machteloosheid.
Niet voor niets verzuchtte mi
nister Van den Broek later:
„De EG heeft de grenzen be
reikt van wat ze in Joegoslavië
kan doen". Vijf onder, supervi
sie van de EG tot stand geko
men regelingen voor een
staakt-het-vuren zijn vooral
door het federale leger met de
voeten getreden.
De EG heeft er tot dusver alles
aan gedaan de crisis in het
verscheurde land te bezweren.
Geen enkel diplomatiek mid
del is onbenut gelaten. Wat de
Gemeenschap overigens ach
terwege liet was het sturen
van een vredesmacht, wellicht
uit angst betrokken te raken
In Haarzuilens hebben de mi
nisters niettemin een laatste
poging gedaan de crisis in de
hand te krijgen. Wat economi
sche sancties - en mogelijk een
compleet EG-embargo in een
latere fase - betekenen voor
een land waar de strijdende
partijen ieder gevoel voor ver
houdingen hebben verloren, is
moeilijk voor te stellen.
Het opzeggen van het samen-
werkings- en handelsakkoord
dat de EG met Joegoslavië
heeft gesloten, zal ginds wei
nig indruk maken. Bovendien
was het akkoord eerder al tij
delijk buiten werking gesteld.
Een handelsembargo op veel
grotere schaal is vrijwel onmo
gelijk, omdat het slagen ervan
niet alleen afhangt van de Ge
meenschap, maar van tal van
andere landen. Of de VN-Vei-
ligheidsraad zich ooit aan zo'n
embargo zal zetten is zeer de
vraag zolang Joegoslavië niet
de veroorzaker is van een
groot internationaal conflict.
Blijft de vraag wat de interna
tionale gemeenschap nog kan
doen om de elkaar naar het le
ven staande partijen in Joego
slavië tot het beëindigen van
hun strijd te bewegen. Er is,
zeker voor wat de EG betreft,
nog slechts een alternatief
voorhanden. Dat is erkenning
van de twee afgescheiden re
publieken Kroatië en Slove
nië. Maar ook dat is een ha
chelijke zaak, zeker zolang het
probleem van de Servische
minderheden in Kroatië niet is
zolang een groot
deel van die republiek wordt
bezet door het federale leger.
Erkenning van de afgeschei
den republieken betekent bo
vendien dat de EG-relaties
met vooral Servië buitenge
woon ingewikkeld worden.
Alleen al de consequenties
voor de doorvoer van goede
ren van en naar EG-lidstaat
Griekenland zijn niet of nau
welijks te overzien. Bovendien
kan de EG zich op langere ter
mijn geen verziekte relatie
veroorloven met een land of
een deel van een land waar
mee ze in geografisch en poli-
tiek-economische zin een soort
familierelatie heeft.
Aan de beantwoording van al
die vragen is het informeel
ministersoverleg in Haarzui
lens dan ook niet toegekomen.
Waarschijnlijk zijn enkele zeer
dringende vragen zelfs opzet
telijk onbeantwoord gelaten.
Zo hielden de ministers zich
zorgvuldig op de vlakte over
het al of niet afblazen van het
Haags vredesoverleg. Boven
dien werden er geen beslissin
gen genomen over het al of
niet handhaven van de EG-
waarnemers in Joegoslavië.
Wat dat laatste betreft hebben
de ministers zich wellicht la
ten leiden door de gedachte
dat, als ze de waarnemers te
rugtrekken, ze daarmee het al
te zichtbare bewijs voor hun
totale machteloosheid leveren.
In de Joegoslavische crisis lijkt
de Europese Gemeenschap
dan ook een van de eerste ech
te verliezers te zijn.
N883 In het museum te Batavia bewaart men nog altijd een
i Van Riebeecks grafsteen, de „eerste stichter der Colo-
Cabo de Boa Esperance en oud-president van Malacca".
tavori j
(apitein Rob kijkt op zijn horloge. Is het al zo laat geworden?
'r moet er gauw vandoor en trouwens, de kinderen moeten ook
naar bed. „Ja maar," zeggen ze, „nu hebben we nog helemaal
niet gehoord, hoe u er zelf in bent geslaagd om van de Zuidame-
rikaanse kust zonder schip terug te komen." „Ach ja," zegt Rob,
„ik zou zowaar mijn eigen avontuur een beetje vergeten. Maar
dat verhaal moet ik toch bewaren voor een volgende keer!" Kroatië
Het leger haalde i
omsingeling van de havenstad
Dubrovnik verder aan. Zater
dag beschoot een marineboot
de wijk Ploce, waar twee lu
xueuze hotels zwaar zijn be
schadigd. Volgens onbevestig
de berichten is de burgemees
ter van Dubrovnik, Petar Pol-
janic, door extremistische
Kroaten vermoord omdat hij
President Tudjman kondigde
voor de televisie de algehele
mobilisatie af. Degenen die
voor het leger zijn opgeroepen
moeten zich volgens Tudjaman
direct melden en de rest van
de bevolking moet zich organi
seren voor „de verdediging
van het vaderland". Een leider
van het federale leger stelde
dat de Kroatische oproep neer
komt op een totale oorlogsver
klaring. Generaal Andrija Ra-
sete, vice-commandant van
het Vijfde Militaire District
waartoe Kroatië behoort, zei
dat het federale leger zal door
vechten totdat de blokkades
van haar kazernes zijn opge
heven.
Kroonprins Alexander II Ka-
radjoijevic van Joegoslavië
bracht gistèren voor het eerst
een bezoek aan Servië. Een
juichende menigte van naar
schatting 80.000 mensen vroeg
hem te blijven én riep leuzen
als „lang leve de koning" en
„weg met de rode maffia". Za
terdag zette de 46-jarige prins
voor het eerst voet op Joego
slavische bodem, 50 jaar nadat
zijn vader, koning Peter, het
land ontvluchtte vanwege de
binnentrekkende nazi-troepen.
De in Groot-Brittannië gebo
ren prins riep op tot een einde
de oorlog tussen Servië en
Regeringspartij
PSD wint
Portugese
verkiezingen
LISSABON Tijdens de gis
teren gehouden parlements
verkiezingen in Portugal heeft
de regeringspartij PSD van
premier Anibal Cavaco Silva
een duidelijke overwinning
behaald.
Nadat driekwart van de stem
men was geteld, bleken de so
ciaal-democraten van de PSD
51,6 procent van de stemmen
gehaald te hebben. Tijdens de
laatste verkiezingen in 1987
behaalde de PSD 50,2 procent.
De socialisten bleven op 28,1
procent steken nadat de tellin
gen in 3263 van de 4208
kiesdistricten afgerond waren.
De socialistische partij, de
grootste oppositiepartij in Por
tugal, gaf de nederlaag toe en
feliciteerde Cavaco Silva.
De overwinning van Cavaco
Silva wordt toegeschreven aan
de economische opleving on
der zijn regering en het ver
langen van veel Portugezen
naar politieke stabiliteit. Cava
co Silva kan nu de komende
vier jaar zijn economische her
vormingen blijven doorvoeren
en de staatsindustrie en finan
ciële instellingen privatiseren.
In tegenstelling tot de meeste
naamgenoten in Europa is de
PSD een partij die rechts van
het midden staat.
De communisten in Portugal
zakten van 12,1 procent naar
8,9 procent. Ze bleven wel de
op twee na grootste partij in
het parlement.
Vijftien jaar geleden werd het
eerste Holland Casino geopend Reden
genoeg voor een feestje. Dus kunt u dins
dag gratis kennismaken met alle acht
Holland Casino's.
Na het welkomstdrankje
kunt u alles te weten komen
over de verschillende spel-
soorten. Want vanaf ii.oo
uur wordt een minicursus
casinospelen gegeven. Waar
mee u nu 'ns geen geld i
een certificaat kunt verdienen.
U ziet. studeren kan best plezierig
zijn. De kans dat u met een aardige prijs n
niet gering Want de dagkaart, die elke bezoeker deze dag krijgt,
kan u een leuke herinnering opleveren
Een bezoekje aan het restaurant is ook zeker de moeite
waard. Want voor de eerste Holland Casino-dag is er 'n speciale
Hollandse lunch- en menukaart samengesteld Voor wie iang is.
wordt het helemaal een feest. Want dan gaat u in ieder geval
met een Holland Casino Cadeaubon naar huis
Al vanaf ii.oo uur kunt u uw geluk beproeven in de
Jackpotclub. De speeltafels gaan zoals gewoonlijk om 14.00 uur
open. U kunt dan ook gratis meespelen met de speciale geluks-
ronde aan de Franse Roulettetafel. Bovendien krijgt iedereen
bij de uitgang 'n leuke herinnering aan deze dag. Kortom, de
eerste Holland Casino-dag mag u niet missen
Dinsdag 8 oktober, vanaf 11.00 uur
-Holland
Casino's
r huis g
l is ook al
