VNO-voorzitter: Kabinet moet
verplicht eigen risico invoeren
„Experimenten tonen
aan dat het anders kan"
CcidócÊouocmt
CDA wil duidelijkheid
over ziektekostenstelsel
DEBAT SIMONS-RINNOOY KAN EINDIGT ONBESLIST
BINNENLAND
VRIJDAG 4 OKTOBER 1991
£ci
HILLEGOM Het nieuwe ziektekostenstelsel van staatssecretaris
Simons van WVC mag pas worden ingevoerd als duidelijkheid be
gaat over de inkomsteneffecten, de keuzevrijheden en de kosten
beheersing. Dit stelde CDA-partijvoorzitter Van Velzen gister
avond op een regio-bijeenkomst van zijn partij in Hillegom. Vol
gens Van Velzen is het belangrijk dat „de keuzevrijheid bij de ziek
tekostenverzekering inclusief meer mogelijkheden voor eigen risi
co worden vergroot". Ook zou naar zijn mening „de kwaliteit van
de gezondheidszorg gunstig worden beïnvloed als er meer ruimte
komt voor onderlinge concurrentie".
De Nederlandse Vereniging van Ongevallen- en Ziekteverzeke
raars (NVOZ) zal weer een dringend beroep doen op overheid en
politiek om de geplande stelselwijziging in de gezondheidszorg
..grondig tegen het licht" te houden. Dat is gisteren besloten op een
aan de plannen gewijde bijzondere ledenvergadering. De NVOZ is
voorstander van verbetering van het huidige stelsel op een aantal
knelpunten.
„Emoties beïnvloeden
menselijk afweersysteem'
UTRECHT Het menselijk afweersysteem is gevoelig voor
stemmingen. Bij voorbeeld door stress kan de afweer ver
minderen. Dat is gebleken uit tien jaar onderzoek aan de
Universiteit Utrecht onder leiding van prof. R. Ballieux,
hoogleraar klinische immunologie. Ballieux zal als eerste
plaatsnemen op de nieuwe leerstoel psycho-immunofysiolo-
gie. Vrijdag 11 oktober houdt hij zijn inaugurele rede over
„De kracht in de bovenkamer". De hersenen kunnen vol
gens Ballieux het immuunsysteem laten weten hoe de per
soon zich voelt. Deze informatie wordt via zenuwbanen of
hormonen doorgespeeld naar receptoren op de cellen van
het immuunsysteem. Volgens Ballieux kan stress dus desa
streus zijn als de patiënt aan een ziekte lijdt waarbij een op
timaal functionerend immuunsysteem belangrijk is. Volgens
Ballieux betekent dit niet dat mensen automatisch ziek wor
den als ze gestresst zijn of een zware emotionele klap te ver
werken hebben.
Molukkers en staat eens
over renovatie Lunetten
DEN BOSCH De 37 Molukkers die de re-
novatie-overeenkomst met de staat voor
hun woningen in het woonoord Lunetten in
Vught tot dusverre niet wilden tekenen,
zullen op twee na alsnog hun handtekening
zetten. Die oplossing wist de president van
de rechtbank in Den Bosch, mr. G. André
de la Porte gisteren tijdens een kort geding
te bereiken.
Het geding was door de staat aangespannen
om de Molukkers te dwingen alsnog met de
renovatieplannen akkoord te gaan of anders
hun woningen te ontruimen. De plannen
voor het renovatieproject in Vught dateren
al van enkele jaren geleden, na succesvolle
acties van de Molukse Nederlanders om dit
laatste 'kamp' als emotioneel en historisch
waardevolle plek te behouden.
Nederland niet
betrokken bij
'nucleair' Irak
DEN HAAG Minister Van
den Broek van buitenlandse
zaken zegt geen enkele aan
wijzing te hebben dat er van
uit Nederland technologie is
geleverd aan Irak voor de
nucleaire programma's van
dat land. Ook over dergelijke
leveranties via een omweg,
bijvoorbeeld Pakistan, is de
bewindsman niets bekend.
„Zelfs niet bij geruchte", al
dus Van den Broek gister
avond tijdens overleg met de
kamercommissie voor buiten
landse zaken.
Suriname accepteert hul] Qe<
bij drugsbestrijding
PARAMARIBO De door Nederland toegestol
hand moet voldoende gevuld worden om een
structuur te leggen voor effectieve drugsbestrijd
Suriname. De Surinaamse minister van justitie
litie, Soeshiel Girjasing, zei dit tegen de Nederlai
ambassadeur Pieter Koch. Suriname wil graag
verdragen over uitlevering en rechtshulp ir
ken gauw weer in werking treden. Deze verdraj
werden opgeschort na de decembermoorden
in Paramaribo Volgens justitie en politie zullen
derland en Suriname mogelijkheden tot samenwj
king op het gebied van drugsbestrijding bekijken, j
wens hiertoe gaf minister Hans van den Broek \i
buitenlandse zaken vorige week aan president ]j
nald Venetiaan door toen zij elkaar in New Yq
spraken. Nederland is volgens premier Ruud Lubbi
ook bereid op aanvraag van Suriname militaire h
te bieden bij de bestrijding van drugscriminaliteit
ver
TBILI
heeft
levisie
ongevi
echter
de pn
Zviad
had g<
Gamsj
sche 1
putsch
DEN HAAG „Het is
niet mijn doel om staatsse
cretaris Simons van zijn
ongelijk te overtuigen,
want dat hebben velen
voor mij al tevergeefs ge
probeerd". Het ietwat be
kakte stemgeluid van
VNO-voorzitter dr.
Alexander Rinnooy Kan
klinkt helder door de bo
venzaal van de antieke
Haagse sociëteit De Witte.
Hier en daar kijken enke
le toehoorders elkaar aan
en men hoort ze denken:
waar is dit debat dan ei
genlijk nog voor nodig?
Rinnooy Kan, gezeten op een
podium, enkele meters verwij
derd van zijn opponent en uit
dager staatssecretaris Hans Si
mons, geeft even later zelf het
antwoord. Wat hij met de ge-
dachtenwisseling voor ogen
heeft is nogmaals duidelijk te
maken hoe bezorgd hij is over
de nieuwe basisverzekering
voor iedereen waar Simons
vol zelfvertrouwen op af
koerst. En dat doet hij dan
ook, met flair en een onder
toon van spot en zwarte hu
mor. Nee, een poging Simons
op andere gedachten te bren
gen zou zinloos wezen, legt
Rinnooy Kan uit. „De staatsse
cretaris schijnt, zo heb ik van
vele kanten begrepen, een
hele bekwame man te zijn, ge
liefd bij vriend en vijand,
maar niet gezegend met een
grote intellectuele inschikke
lijkheid. Dat bleek ook wel uit
de bezorgde blikken waarmee
ik naar dit debat werd uitge
wuifd, zo ongeveer in de stem
ming waarmee vroeger af
scheid werd genomen van ka
mikaze-piloten".
Tot een kamikaze-actie kwam
het niet, noch van de kant van
Rinnooy Kan, noch van Si
mons. De beide heren, die el
kaar al weken lang via de pers
hadden bestookt met argu
menten tegen en vóór de 'ziek-
tekostenverzekering-nieuwe-
stijl' en ten langen leste maar
hadden besloten tot een lijfelij
ke confrontatie, debatteerden
gisteren keurig langs elkaar
heen zonder ook maar een
splinter van hun eigen stand
punt in te leveren.
Inkomenseffecten
Opvallend was overigens dat
het alom verwachte centrale
strijdpunt, de volgens Rinnooy
Kan desastreuze inkomensef
fecten van het nieuwe sy
steem, nog slechts een figuran
tenrol speelde. De oorzaak
daarvan lag waarschijnlijk bij
de brief van het Centraal
Planbureau die gisteren ten
kantore van Rinnooy Kan was
bezorgd. In dat epistel schrijft
CPB-directeur Zalm dat na
zorgvuldige berekeningen is
gebleken dat de burgers hele
maal niet zo zwaar door het
nieuwe stelsel in de portemon
nee worden getroffen als het
VNO steeds heeft beweerd.
Slechts alleenstaanden en
tweeverdieners met een dik
salaris (60.000 gulden en ho
ger) moeten per jaar aanzien
lijk meer aan premies betalen.
Dat kan wel oplopen tot zo'n
f 1200 extra bij een inkomen
van een ton. Maar dat heeft
Simons ook nooit ontkend. De
overige categorieën burgers
echter zijn met het nieuwe sy
steem een stuk beter af óf zij
merken niets van de verande
ringen. Kennelijk heeft Rin
nooy Kan na deze conclusie
van het ook door hem hoog
geachte CPB het hoofd dee
moedig gebogen.
En zo draaide het in het debat
uiteindelijk om twee geheel
ander aspecten van het plan-
Simons: is die stelselwijziging
wel zo nodig en worden de to
tale kosten van de gezond
heidszorg (momenteel 50 mil
jard gulden per jaar) er nu
echt door gedrukt of niet?
„Ja", antwoordde de
op beide vragen.
„Nee", beweerde de werkge
versvoorzitter. Het huidige
stelsel met z'n ziekenfondsen
en particuliere verzekeringen
is volgens hem zo slecht nog
niet. Er zijn best mogelijkhe
den te vinden om binnen dit
systeem de mensen te prikke
len meer op de centen te letten
en dus wat minder vaak naar
de dokter te hollen. Waarom
zou je dan, zo vroeg hij zich af,
de hele boel omver gaan gooi
en terwijl we niet eens de ab
solute garantie hebben dat de
kosten van de gezondheidszorg
straks beter in de hand kun
nen worden gehouden?
Concurrentie
Simons schudde het hoofd. Die
garantie is er inderdaad niet,
erkende hij, maar het nieuwe
systeem biedt in elk geval
meer mogelijkheden om de
kosten te beheersen dan het
huidige. „Met de situatie van
nu kunnen we niet langer
doorgaan. De burgers doen
steeds vaker een beroep op de
gezondheidszorg en de premies
blijven daardoor almaar stij
gen. Van de wao hebben we
geleerd we zoiets niet op z'n
beloop mogen laten, want op
den duur groeien de kosten ie
dereen boven het hoofd. Bo
vendien moeten we af van het
idee dat de overheid de hele
zorg wel regelt. De c
ten en ook de aanbieders v
de zorg, dus de doktoren
ziekenhuizen en noem m£
op, moeten veel meer zélf v<
antwoordelijkheid gaan di
gen. Daartoe biedt het i
stelsel diverse mogelijkheden.
De aanbieders van de zorg mo
gen met elkaar gaan concurre
ren zodat de tarieven kunnen
dalen. Bovendien kunnen de
verzekerden kiezen voor een
eigen risico, waardoor men
meer kostenbewust wordt".
De laatste zinnen brachten bij
Rinnooy Kan een schamper
lachje teweeg. „Die concurren
tie waar u op doelt is een illu
sie. In de zorgsector valt haast
omdat het pakket van de ba
sisverzekering vrijwel alle
vormen van zorg bevat en ten
tweede omdat de vraag naar
zorg véél groter is dan het
aanbod. Dat levert dus geen
kostenbeheersing op. De kos
ten kunnen wél worden be
perkt als de verzekerden een
eigen risico nemen. Maar dan
moet u dat niet op vrijwillige
basis invoeren, maar verplicht.
Desnoods naar draagkracht,
maar in elk geval verplicht. In
België kent men dat ook. Daar
noemt men een eigen risico
'remgeld'. Dat geeft precies
aan wat men ermee bedoelt:
de kosten worden ermee afge
remd. Premier Lubbers heeft
Staatssecretaris Simons (rechts) en VNO-voorzitter Rinnooy Kan (links) kwamen gisteren niet nad
tot elkaar.
FOTO: A(|
het onlangs ook voorgesteld,
maar dat is helaas door de
PvdA tegengehouden". „In
derdaad", erkende Simons. „U
moet goed begrijpen: ik ben
voluit voorstander van een ei
gen risico. Maar als je op weg
wilt naar een meer geëmanci
peerde samenleving, hoort een
verplichting daar niet bij. Dan
moet je de burgers een zekere
vrijheid laten".
OV-jaarkaart
En zo verzandde het debat ge
leidelijk in een beheerst heen-
en-weer-gekef over de voor-
en nadelen van een verplicht
eigen risico. „Mijn conclusie
is", aldus Rinnooy Kan, „dat
de nieuwe verzekering een
soort OV-jaarkaart wordt
waarmee heel wat extra reisjes
naar dokter en ziekenhuis zul
len worden gemaakt. Maar ik
ben ervan overtuigd dat de
staatssecretaris nog steeds niet
overtuigd is en ook nooit over
tuigd zal worden. Dat spijt mij.
Daarom rond ik mijn bijdrage
aan dit debat maar af door
hem, in het jargon van ons on
derwerp van harte beterschap
Simons had het laatste wi
Geen cynische grappen,
woordspelingen. Zoals Maa'
ten Luther 470 jaar geledé
zijn stellingen tegen de lej
van de rooms-katholieke kei
verdedigde met de woordi
„Hier sta ik, ik kan niet aj
ders", nam de staatssecretal
nog eenmaal in vogelvlué
alle argumenten door om zi-
plan uit te voeren. Inderdaa
hij was niet overtuigd. Simo|
kon niet anders. Maar „dj
stelsel met z'n dolgedraaiq
bureaucratie en z'n kostenst»
gingen" móét anders en kq
ook anders".
de Deutsche Reichsbahn, de snelste stoomlocomotief ter wereld, maakte
Grote manifestatie stoomlocomotieven
AMSTERDAM In Amster
dam vindt morgen en over
morgen de grootste stoomloco-
motievenmanifestatie plaats
die Nederland ooit heeft ge
zien. Volgens de organiserende
Nederlandse Vereniging van
Belangstellenden in het Spoor-
en Tramwezen (NVBS) is in
de dagen rond de manifestatie
een gestage stroom van stoom
treinen van en naar Amster
dam te zien. Ze komen uit bin
nen- en buitenland. Eén van
de hoogtepunten was vandaag:
een rit van de snelste stoomlo
comotief ter wereld. De rond
rit met de snelste stoomloco
motief, afkomstig van de
Deutsche Reichsbahn uit de
voormalige DDR, ging van
Amsterdam via Utrecht, Gel-
dermalsen, Arnhem, Deventer
en Apeldoorn weer naar Am
sterdam. Stoom '91 vindt
plaats in het Westelijk Haven
gebied, bij de Basisweg en het
Station Sloterdijk.
SUSKEENWISKE
"TAZUUR EN TAZIJN"
Hu hebben ooh de ónderen ome pionnen en die H
uilen wel welen wol ome bedothnfen zun,
zeker na die aanslag op de "STEUR" 7ft vraag
me óf welke organisatie hier óihter steekt
XRflDAT l an bik WR10P6EKMRFT
n BESiunin onze menDen zo
VIU6 n06El jk MEI Dl EXPEDITIE
TE STARTIM MR ElM ORG VAM
mrensi rrbeid is de "steur
VERTREKKEMSML RRR
V0LGEMDE ORG
De PvdA is overstag. Kok en dus de
wao- en ziektewetplannen mogen blij
ven, zo lijkt het. Het was een klap in het
gezicht van de vakbeweging, maar de
protesten houden aan. Stakingen en
werkonderbrekingen worden aan de lo
pende band uitgeroepen. Pompen of
verzuipen, luidt het devies. Morgen is
de dag van de grote manifestatie op het
Malieveld in Den Haag, pleisterplaats
voor actievoerend Nederland. In de
aanloop het woord aan drie van de be
trokken organisaties. Gisteren het 'art-
senkomitee voorkomen is beter'; van
daag: de Gehandicaptenraad.
UTRECHT Nee, een
verloren zaak is het niet.
De PvdA heeft weliswaar
het hoofd van Wim Kok
uit de strop gehaald, maar
daarmee zijn de wao-plan-
nen nog niet aangenomen.
En volgens voorzitter Ab
Vriethoff van de Gehan
dicaptenraad is de wens
niet eens de vader van de
gedachte. Het staat voor
hem vast: „De partij zal
iets moeten doen". Te-
leurgestelden zijn er te
veel onder de kiezers.
De voorzitter zal de laatste zijn
om te ontkennen dat er een le
vensgroot arbeidsongeschikt
heidsprobleem bestaat Tijdens
het PvdA-congres werd er nog
op gehamerd: de volumemaat
regelen (herplaatsing arbeids
ongeschikten, minder wao'ers)
moeten worden aangescherpt.
Vriethoff zint alleen op andere
maatregelen dan het kabinet
voor ogen staan. Het tover
woord heet quotering: bedrij
ven moeten een bepaald per
centage gehandicapten in
dienst nemen. Maar dan een
quotering die ook daadwerke
lijk wordt uitgevoerd en waar
niet, zoals nu, de hand mee
wordt gelicht.
Onderwijl krijgt de voorzitter
van de Gehandicaptenraad er
een punthoofd van. Sinds '86
is de wet arbeid gehandicapte
werknemers (WAGW) van
kracht, maar tot concrete re
sultaten heeft die niet geleid.
„Bindende regels worden niet
of nauwelijks uitgevoerd. Eén
ding is duidelijk, tot nu toe
heeft het volumebeleid ge
faald. Ook maatregelen als
her- en bijscholing hebben
sinds de invoering van de wao
niets uitgehaald. Het kabinet
denkt dat als het bedrijfsleven
verplichtingen worden opge
legd een averechts effect
wordt bereikt. Dat is complete
waanzin. Wij willen niet dat
bedrijven boetes krijgen als ze
nalaten het quotum te halen.
Dat is ook niet nodig. Als ze
eindelijk een doelgericht be-
Vriethoff: „Bedrijven moeten dezelfde creativiteit aan de dag leg
gen die ze in huis hebben om orders binnen te halen".
FOTO: STEPHEN EVENHUIS
leid maken, dan is er niets aan
de hand. De bedrijven moeten
bereid zijn te kijken naar de
mogelijkheden die er voor
werknemers zijn; part-time
werken, de juiste voorzienin
gen creëren, maatwerk kort
om. Daar is enige creativiteit
voor nodig. Dezelfde creativi
teit die werkgevers in huis
hebben om orders binnen te
halen".
Treffend
Vanaf het moment dat de ver
strekkende plannen bekend
werden, zijn bij de Gehandi
captenraad vele emotionele te
lefoontjes binnengekomen.
Vriethoff vindt dat het kabi
net met de handen van de
wao'ers moet afblijven zolang
er niets terecht komt van de
uitvoering van de maatregelen
om meer arbeidsongeschikten
aan het werk te krijgen. Want
daar wringt volgens hem de
schoen. Zaterdag, tijdens de
grote wao-manifestatie zal hij
het de tienduizenden demon
stranten ook haarfijn uitleg
gen. Als het aan het kabinet
ligt, worden de uitkeringen
van de huidige wao'ers tot
vijftig jaar bevroren. Als over
twee jaar het aantal wao'ers
met 125.000 is afgenomen, kan
eventueel de ontdooiing begin
nen. „Maar als de uitvoering
niet deugt, hebben die wao'ers
geen schijn van kans. Het zal
niet helpen. Tot nu toe is dui
delijk geworden dat maatrege
len van de WAGW niet, maar
de maatregelen die de positie
van de wao'er aantasten, wel
zijn uitgevoerd".
Vriethoff neemt zichzelf als
voorbeeld. „Ik ben slechtziend.
Ik heb een computer nodig
met een extra grote letter.
Veertien maanden heb ik erop
wachten. En ik ken de
dat
mij
Over uitvoering gesproken".
Treffend vindt hij ook de ex
perimenten die in de loop der
tijd zijn uitgevoerd. Het GAK
bijvoorbeeld heeft bij 180 be
drijven actief begeleid. De
verzekeringsdeskundigen lie
pen rond op de werkvloer en
dachten mee over problemen.
Het gevolg was dat het ziekte
verzuim met twee procent af
nam en er tien procent minde
toestroom tot de wao was
„,Het zou goed kunnen, beste
overheid, dat je moet investe
ren, maar je wint het dubbel
en dwars terug en je kunt van
de wao-uitkeringen afblijven.
Ik ben zelf tien jaar wao'er ge
weest. Niemand zit er voor de
lol in".
Tegenspoed bindmiddel
en bi
voor Oosteuropese lander
KRAKAU Het einde
van de communistische
dictatuur betekende voor
Polen, Tsjechoslowakije
en Hongarije ook het ein
de van van de afgedwon
gen onderlinge broeder
schap. Daar hebben deze
landen dankbaar gebruik
van gemaakt door elkaar
'een tijdje wat minder
vaak te zien'.
Maar nu gebleken is dat ze al
ledrie ten opzichte van de
Sovjetunie dezelfde angsten en
ten opzichte van de Europese
Gemeenschap dezelfde frus
traties hebben, groeien ze
langzaam maar zeker toe naar
een nieuwe, een werkelijke
vorm van broederschap. Be
langrijk moment in deze ont
wikkeling is de conferentie die
de leiders van de drie landen
dit weekeinde zullen houden
in het Poolse Krakau.
De ontmoeting in Krakau is de
derde in zijn soort; eerder al
troffen de heren Walesa, Ha-
vel en Antall elkaar in Bratis
lava (Tsjechoslowakije, begin
1990) en Visegrad (Hongarije,
begin 1991). Was er toen nog
sprake van afwachtendheid en
zoveel veranderd dat de lan
den van Centraal-Europa be
seffen echt niet zonder elkaar
te kunnen.
Dat is in de eerste plaats te
danken aan de mislukte coup
in de Sovjetunie. Op dat mo
ment beseften de voormalige
vazalstaten van Moskou eens
te meer hoezeer ze tussen wal
(Oost) en schip (West) terecht
dreigden te komen. En zonder
dat ze daar lang over hoefden
te denken, wendden ze zich tot
elkaar om raad en bijstand.
Zich wel bewust van het feit
dat het weinig effectief zou
zijn elk op eigen gelegenheid
te zoeken naar een of andere
vorm van permanente militai
re bescherming, hebben de
drie landen de afgelopen we
ken druk overlegd over een
gezamenlijk diplomatiek of
fensief, waarvoor in Krakau
het startsein moet worden ge
geven.
Vacuüm
Is het veiligheidsvacuüm
waarin ze verkeren de ene re
den voor de Centraaleuropese
landen om elkaar in de armen
te vallen, het economische \J
cuüm is de andere. Alledr
karr\pen ze met enorme pr
blemen als gevolg van h
wegvallen van de markten
de Sovjetunie, alledrie staan
te springen om toegang tot i
markten van de Europese G
meenschap. Aanvankeli
dacht elk voor zich daar
beste kaarten voor te hebbe
maar inmiddels beseffen
dat het verstandiger is het g
zamenlijke doel met gezamei
lijke middelen te bevechte
In Krakau zullen ze daarov
verdere afspraken maken.
Ze zijn het er in elk geval ov
eens dat het plan-Dienstbi
(laat de westerse hulp aan
Sovjetunie via Oost-Europa
pen) nu eindelijk eens een
sitief antwoord van het We
ten verdient. Maar onder ge<
beding, zo voegen ze daara;
toe, mag dit plan v
worden met de entree
EG-markten. Die is v<
het meest noodzakelijk
zo wordt in Warschau, Pra
en Budapest met enige hoi
benadrukt. Na het bezoek vi
Havel aan Parijs koestert
de voorzichtige verwachtii
dat Frankrijk zijn
de komst van (agrarische) pr
dukten uit Oost-Europa
staken.
Dat er het gevaar uit het Oo
ten en de weigerachtighe
van het Westen voor nodig
geweest om Polen, Tsjechosl
wakije en Hongarije nader
elkaar te brengen, mag op h
eerste gezicht vreemd lijke
maar is dat vanwege de
lijk grote onderlinge conflict!
Er bestaat het nodige histi
risch zeer: de stichting
staat Tsjechoslowakije
ging in het noorden gepaai
met een inlijving van eei
deelte van Polen, in het
den met een gedeelte
Hongarije. Daarnaast, of
schien wel mede als gevo
daarvan, is ook de
vandaag niet vrij van wrijvii
gen. Het heeft bijvoorbeeld
afgelopen mei moeten dun
voordat de Tsjechen hun grei
zen openstelden voor hi
Poolse buren (tot die tijd ble
de visumplicht gehandhaafd!
En tussen Tsjechoslowakije
Hongarije bestaat een leven
groot conflict over een dam
de Donau (het Gabcikovo-N
gymaros-project). De wij
waarop de drie landen m
dergelijke meningsverschil^
omgaan, zal bepalend zijn v»
pre
ree
vai
STO
Bild
eers
miei
Doo
vers
lijk
leid'
reet
part
ven.
sche
Bildi
cam]
le sp
als p
Bild
juli
stad
DE
het s
king.
hun samenwe
