Burgeroorlog bedreigt
monumenten Dubrovnik
Mercedes-ster
en mark zijn de
symbolen van
nieuw tijdperk
4 CcidócSoutatlt BUITENLAND-DONDERDAG 3 OKTOBER 1991
Mariniers VS naar Caribisch gebied
De duivel
in Toscane
Walesa wil YN-macht Installatie premier CVSE verlaat beginsel Amerikaans Congres schort
in Centraal-Europa Zaïre weer uitgesteld van non-interventie bankgarantie Israël op
Haïtianen in Washington demonstreren voor het gebouw van de OAS. foto: ap
WASHINGTON De Vere
nigde Staten hebben een con
tingent mariniers naar het Ca
ribisch gebied gestuurd om
klaar te staan voor een moge
lijke evacuatie van Ameri
kaanse burgers op het eiland
Haïti.
Eerder zei de Amerikaanse
president George Bush dat „hij
er niet toe neigde om Ameri
kaanse macht' te gebruiken
om een eind te maken aan de
militaire machtsovername op
het eiland.
Een zegsman van het Penta
gon zei dat een eenheid van
minder dan 500 man van het
marinierskamp Camp LeJeu-
ne, in de staat Noord-Carolina,
naar de Amerikaanse marine
basis Guantanamo, op het
eiland Cuba, gestuurd is. De
eenheid zal alleen gebruikt
worden voor de evacuatie van
de ongeveer 7000 Amerikanen
op het eiland indien „dat no
dig wordt en het verstandig is
om dat te doen", aldus de zegs-
President Jean-Bernard Aris-
tide heeft trouw gebleven mi
litairen en het volk opgeroe
pen zich te verzetten tegen de
junta van generaal Raoul Ce-
dras. Aristide, die gisteren in
Washington arriveerde, zei:
„Het is slechts een kwestie van
dagen dat ik terugkeer. Cedras
en zijn misdadigersbende zul
len niet lang aan de macht
blijven. De hele wereld steunt
ons", zei Aristide. De ex-pries-
ter verklaarde eveneens dat
hij nog steeds president is en
aan het hoofd staat van het le
ger. Eerder had de juntaleider
verklaard dat Aristide niet
was afgezet, maar „ontslag had
genomen".
President Bush zei dat Was
hington zich achter de OAS
zal opstellen. De Organisatie
van Amerikaanse Staten
(OAS) (OAS) stemde unaniem
in met het voorstel de junta in
Haïti geheel te isoleren in eco
nomisch, politiek en financieel
opzicht. De EG schortte giste
ren alle samenwerking met
Haïti op, waaronder een hulp
pakket van 277 miljoen gul
den.
YS willen met
Sovjetunie
raketafweer
ontwikkelen
WASHINGTON De Ameri
kaanse regering wil met de
Sovjetunie aan een systeem
werken waarbij vanuit de
ruimte beperkte raketaanval-
len kunnen worden gesigna
leerd. Dat heeft Henry Cooper,
directeur van de Strategic De
fense Initiative Organization
(SDIO), gezegd. De SDIO
voert het Pentagon-project uit
dat het de VS op den duur mo
gelijk zou moeten maken van
uit de ruimte ballistische ra
ketten neer te halen. Cooper
zei dat de VS-regering bereid
is een nieuwe weg in te slaan
in- de discussie met Moskou
over de raketafweer. De sa
menwerking zou een systeem
op moeten leveren dat waar
schuwt bij lanceringen die niet
op het hoogste niveau zijn
goedgekeurd of bij raketaan-
vallen door terroristen of
kwaadwillige regimes.
Stukje België
wordt Nederlands
BRUSSEL De Belgische
stad Gent heeft gisteren 470
vierkante meter grond, gele
gen in Nederland, verkocht
aan Sas van Gent. Het stuk
grond maakt deel uit van een
openbare weg in Sas van Gent.
Hoe het ooit in bezit is geraakt
van Gent valt niet meer te
achterhalen. Omdat de grond
in Nederland meer lasten dan
lusten opleverde besloot de ge
meenteraad van Gent vorig
jaar al het perceel over te dra-
grn aan de gemeente Sas van
ent. De verkoopprijs werd
vastgesteld op 1 Belgische
frank. Dat het na dat besluit
nog een jaar duurde voordat
de akte getekend werd ligt aan
het feit dat er nog al wat juri
dische haken en ogen aan de
transactie vastzaten.
WARSCHAU De Poolse president
Lech Walesa heeft gisteren opgeroepen
een VN-vredesmacht on Centraal-Europa
te stationeren. Hij waarschuwde dat oplos
sing van problemen in de regio van meer
afhankelijk is dan van „verklaringen over
Westerse politieke steun". De oproep valt
samen met een steeds sterker wordende
samenwerking tussen Polen, Tsjechoslo-
wakije en Hongarije, de drie noordelijke
Centraaleuropese landen die nauwere
banden met de NAVO willen aangaan. De
mislukte coup in Moskou en het uitbreken
van een burgeroorlog in Joegoslavië zou
den het belang van een nauwe samenwer
king op veiligheidsgebied tussen de voor
malige leden van het Warschaupact heb
ben benadrukt.
KINSHASA De Zaïrese oppositieleider Etienne
Tshisekedi heeft president Mobutu Sese Seko er
van beschuldigd de vorming van een nieuwe rege
ring te willen tegenhouden. De conferentie die
Tshisekedi als premier moet installeren werd gis
teren opnieuw uitgesteld. Tshisekedi dreigt op ei
gen gezag een kabinet samen te stellen. Tshiseke
di, leider van de Unie voor Democratie en Sociale
Vooruitgang, werd maandag door president Mobu
tu als premier aangewezen. Om meer politieke
armslag te hebben en internationaal erkend te
worden wil Tshisekedi formeel door de oppositie
worden aangesteld. Eerder diende hij onaer Mo
butu als minister van binnenlandse zaken. De pre
mier in spe zei dat Mobutu de nationale conferen
tie wil saboteren en dat de oppositie daarom had
besloten niet naar de plenaire zitting te gaan.
MOSKOU In de slotverklaring die .morgen
op de CVSE-conferentie in Moskou zal worden
aangenomen wordt het principe van non-in
terventie in de binnenlandse aangeleden van
een lidstaat verlaten. De overgrote meerder
heid van de 38 CVSE-landen is het erover eens
dat ingrijpen van buitenaf mogelijk moet wor
den bij grove schending van mensenrechten en
repressie van minderheden. In de slotverkla
ring wordt een mechanisme ontworpen om
CVSE-inspecteurs naar een lidstaat te kunnen
sturen, ook als de betrokken staat het daar zelf
niet mee eens is. Een kleine maand geleden
werd nog uitsluitend gedacht aan controleme
chanismen op basis van vrijwilligheid. De
stroomversnelling in de discussie over strenge
re controlemiddelen is grotendeels veroorzaakt
door de ontwikkelingen in Joegoslavië.
WASHINGTON De democraten in het Ameri
kaanse Congres hebben gisteren ten langen leste
ingestemd met het voorstel van president George
Bush de bankgarantie van 10 miljard dollar aan
Israël voor huisvesting vier maanden op te schor
ten. De aankondiging van de democratische lei
ders kwam na heftige debatten tussen Bush en
sympathisanten van de joodse staat.
Bush dreigde hierbij zijn veto uit te spreken als hij
niet de steun zou krijgen van het Congres. De
kwestie heeft de betrekkingen tussen Jeruzalem
en Washington sterk onder druk gezet. Bush wei
gert garanties te geven, omdat hij vreest dat het
geld gebruikt wordt voor woningbouw in de door
Israël bezette gebieden, waardoor de te houden
het Midden-Oosten in ge-
BAGNI Dl LU CC A Ik zit op de juiste plek. Dit
pleintje heet Piazza dei Malcontenti - het Plein
van de Ontevredenen. Het ziet er nors en hoekig
uit. Een stukje verderop begint de Via del
Crocifisso. Ik bevind me dus, met een bar slechte
bui. op de schoot van Satan, in de schaduw van het
Heilig Kruis.
Gisteren was het nog mooi. Op die dag heb ik mijn
39-jarig ambtsjubileum gevierd in Bagni di Lucca,
een leuk plaatsje in blauwe Toscaanse heuvelen,
waar beroemde termen zijn ontsprongen uit de
warme schoot der aarde. Figuren van aanzien
kwamen hier hun botten warmen in hete
modderbaden of aan de boezem van zorgvuldig
opgeleide courtisanen. De plaats heeft nog steeds
een gastvrije allure. Op een mooi kerkhofje rusten
veelal uit Engeland afkomstige negentiende-
eeuwse zielen. Een generaal die. volgens op zijn
zerk gebeitelde mededelingen, zijn ganse leven
heeft onderworpen aan zijn streven een volmaakte
gentleman te worden. Hier sluimert ook de zuster
van de Amerikaanse president Grover Cleveland,
die in 1918 haar leven gaf in de strijd tegen de
Spaanse griep. En ik zie - tot mijn troost - aan het
grafschrift van een langvergeten Engelse
dichteres, dat alles vergankelijk is en aardse roem
snel kan verbleken. In het restaurant 'Circolo dei
Forestieri' was een bruiloft aan de gang en de
obers waren zo vriendelijk ons buiten, in een
pilarengaanderij, te voorzien van alcoholische
geschenken om het wachten te veraangenamen.
Italië hoeft echt niet duur te zijn, zo bleek aldaar.
Er gebeuren de laatste weken kleine wonderen,
die duiden op de constante aanwezigheid van de
Angelo Custode, de engelbewaarder. Maar in
Lucca, met zijn 99 voornamelijk Pisano-Romaanse
kerken, blijkt ook de duivel een winkeltje te
hebben geopend, om argeloze toeristen te pesten en
ze. aldus, te dwingen tot het uiten van vreselijke
godslasteringen. In dit lieve, prachtig ommuurde
stadje, waarin eeuwen kunstgeschiedenis naadloos
in elkaar overgaan, heerst een vuile en smerige
dictatuur. De duivel heeft er knorrende blikken
beesten toegelaten, vunzige satansknechten, die
het leven van de wandelaar vergallen. Je moet ze
met groteske danspassen proberen te ontwijken en
een schichtige blik op een heilige facade kan een
aandoenlijk en bitter lijden tot gevolg hebben bij
de zusters van Liefde in het ziekenhuis bij het
Bastion van Santa Croce, nabij Piazza
SantAgostino.
Hier zit ik nu. op het pleintje der malcontenti, en
ik denk aan de duivel, die ervoor heeft gezorgd dat
de Italianen alleen maar voor zichzelf kunnen
zorgen. Ze praten over het handwerk van de
duivel (de maffia, onrecht, armoede, autoleed en
andere droeve zaken) totdat ze erbij neervallen,
maar ze doen er niets aan. Ik krijg schuim op de
lippen bij de gedachte aan de onzichtbare
misdadige hand, die een duivelse onderwereld
manipuleert. Gaat Italië in een adembenemend
aroma van rozen, kamperfoelie en knoflook ten
onderIeder voor zich en God voor ons allen, zo
luidt de lijfspreuk van de Italianen. Maar God lijkt
zich weinig van het geheel aan te trekken. Maar ze
komen er op den duur wel uit. Die pestbui op het
pleintje der malcontenten was ontstaan door een
zwarte omelet, mij aangeboden door een
boosaardige ober, die zei dat het zo hoorde, toen ik
beleefd verklaarde dat de omelet geen capolavoro,
geen meesterwerk, was, maar uit het achterste van
een gorilla leek te zijn gebeiteld. De man deed
lelijk, alsof hij die dag alleen maar Duitsers had
gezien, of deerlijk was mishandeld door zijn
vrouw. Een zoon van Satan, dienaar van de
'cuisine criminelle'. Wat later, bij het reserveren
van een tafeltje in een trattoria van signor Santis,
vroeg een vrouw, die daar in het zweet des
aanschijns achter de geuren in de keuken stond,
wat ik wilde eten. Ik mocht kiezen. De duivel
spreekt Italiaans, dat is een onmiskenbaar feit,
maar er zijn ook engelen in Lucca. Binnen een
half uur loop je hier van het Piazza dei
Malcontenti naar Piazza dei Miracoli.
Italië verbiedt
omstreden reclame
MILAAN Italië heeft een
reclameposter van kledingfir-
ma Benetton verboden waarop
een non en een priester elkaar
zoenen. De desbetreffende
overheidsinstantie vindt dat
de campagne kwetsend is voor
religieuze groeperingen. De af
beelding heeft de kritiek opge
roepen van rooms-katholieke
priesters en groeperingen. De
onderdirecteur van de Vati
caanse perszaal noemde de re
clame enkele maanden gele
den „smakeloos".
Cocaïnevangst
MEXICO-STAD Mexicaan
se drugsagenten hebben giste
ren in de noordelijke staat
Chihuahua een uit Colombia
afkomstig vliegtuig in beslag
genomen. Aan boord bevond
zich 3,5 ton cocaïne met een
straatwaarde van honderden
miljoenen guldens. Het is de
grootste cocaïnevangst ooit ge
daan in Mexico.
DUBROVNIK De monu
mentale stad Dubrovnik, één
van de allergrootste toeristi
sche trekpleisters van Joego
slavië, is in groot gevaar. De
zwaar ommuurde vesting, die
zelfs onbeschadigd uit de
Tweede Wereldoorlog kwam,
dreigt nu vernield te worden
in het geweld tussen Servïers
en Kroaten.
vele monumenten, die tot nu
toe alleen maar te lijden had
den van natuurgeweld; met
name een zware aardbeving in
1669 richtte grote verwoestin
gen aan. Dubrovnik is altijd
een vreemde eend geweest in
de bijt van de vele Joegoslavi
sche staatjes die voortdurend
werden belaagd door steeds
weer andere vijanden. De stad
had tot 1918 de Italiaanse
naam Ragusa. Ze werd rond
615 gesticht door vluchtelin
gen uit Epidaurum (nu Cav-
tat), 15 km zuidelijker, dat in
is verwoest.
Achtereenvolgens deelden By
zantium, Venetië en Hongarije
er de lakens uit. Maar toen de
Turken in 1526 de Balkan be
zetten, was Raguza een onaf
hankelijke handelsrepubliek,
die zijn zelfstandigheid be
waarde door de Turken een
forse belasting te betalen.
In de 16e en 17e eeuw stond
Dubrovnik, met zijn bloeiende
kunst bekend als het 'Slavisch
Athene'. De aardbeving van
1669 maakte, samen met de
verplaatsing van de wereld
handel naar andere gebieden,
een einde aan de bloeiperiode.
In 1806 werd Raguza door de
Fransen bezet en van 1814 tot
1918 behoorde de stad bij het
koninkrijk Dalmatië, een on
derdeel van Oostenrijk-Hon-
garije. Toen in 1918 het 'Ko
ninkrijk der Serviërs, Slove-
nen en Kroaten' werd gesticht,
behoorde Dubrovnik tot het
banaat Zeta. In de Tweede
Wereldoorlog werd de stad
eerst door Italië geannexeerd
en daarna bij het 'Koninkrijk
Kroatië' gevoegd, een Duitse
vazalstaat. In het in 1945 door
Tito weer verenigde Joegosla
vië bleef Dubrovnik bij de fe
derale republiek Kroatië beho-
BONN Zou het toeval
zijn, dat bondskanselier
Helmut Kohl zich op de
Dag van de Duitse Een
heid via een satellietver
binding met Moskou live
laat feliciteren door Sov
jet-president Michail Gor-
batsjov? Er wordt al ge
sproken over een nieuw
tijdperk. Het tijdperk
waarin de mark en de
Mercedes-ster de meest in
het oog springende sym
bolen worden, van de
Franse Riviera tot aan
Vladivostok.
Over 1990 kwam een kwart
van het totale bruto nationale
produkt van de Europese Ge
meenschap uit de toenmalige
Bondsrepubliek. Voor het her
enigde Duitsland zijn nog geen
cijfers beschikbaar, maar aan
genomen wordt dat het kwart
overtroffen wordt. Ondanks
de economische shocktherapie
die de hereniging met zich
meebracht is Duitsland nog
steeds het rijkste land in Euro
pa.
Toch brachten de hervormin
gen in de nieuwe deelstaten
vaak traumatische ervaringen
teweeg en de weg naar het ka
pitalisme is voor de Oostduit
sers pijnlijker dan Kohl hun
voorhield en velen geloofden
in de roes van de hereniging.
In het begin ging het ene na
het andere onrendabele bedrijf
failliet en bereikte de werk
loosheid steeds opnieuw
schrikbarende hoogtepunten.
Meer dan een miljoen Oost
duitsers zijn nu werkloos.
„Zelfs mijn zesjarig dochtertje
weet dat het anders is", zegt
Uta Loskarn. In haar woon
plaats Ludwigsfelde raakte zij
haar baan bij de gemeente
kwijt. Tijdelijk werkt ze nu bij
de plaatselijke VVV. „Daar
heb ik geen opleiding voor ge
had, maar er komen toch geen
toeristen naar Ludwigsfelde",
zegt ze. Tienduizenden ande
ren in de voormalige DDR
kunnen soortgelijke verhalen
vertellen.
De politieke en economische
hereniging heeft de beloften
van harde tijden, neergang en
de strijd om te overleven
ruimschoots ingelost. Maar de
hoop op betere tijden is met
rasse schreden aan het toene
men. Kohl blijft van mening
dat het steeds beter gaat. Hii
haalde dinsdag in het dagblad
Bild aan dat sinds drie oktober
vorig jaar twee miljoen men
sen in de nieuwe deelstaten
een nieuwe arbeidsplaats heb
ben gevonden en 470.000 nieu
we bedrijven zijn opgericht.
„Ik weet echter ook dat veel
mensen zich zorgen maken om
hun baan. Economische, socia
le en milieukwesties zijn niet
de enige problemen die we ge
zamenlijk moeten oplossen. Er
zijn grote problemen, maar ik
beleef het elke dag: de mensen
zijn vlijtig, bereid de handen
uit de mouwen te steken en
willen in de verworven vrij
heid hun kansen benutten.
Daarom zullen we ons doel be
reiken", aldus Kohl.
Laagtepunt
Deskundigen zeggen dat het
erop lijkt alsof de economische
moeilijkheden het laagtepunt
hebben bereikt. Maar de rege
ring stort zich wel in diepe
schulden om de levensomstan
digheden in het oosten te ver
hogen.
Het nieuwe Duitse zelfver
trouwen wordt met argusogen
door het buitenland bekeken.
Historisch gezien begrijpelijk.
De opleving van het rechts-ex-
tremisme, hoewel geen typisch
Duits probleem, baart zorgen.
Ook de rol die Duitsland in
Oost-Europa overneemt van
de Sovjetunie als économische
motor wordt nauwlettend in
De hereniging van Oost- en West-Duitsland, vandaag precies een jaar geleden, wordt stevig gevierd.
de gaten gehouden.
Bondspresident Richard von
Weizsöcker zei onlangs nog
dat de buren van Duitsland
bezorgd zijn over „een nieuwe
Duitse macht en een alleen
gang van Duitsland". Hij voeg
de hier onmiddellijk aan toe
dat zijn land zichzelf heeft toe
gewijd aan de eenwording van
Europa en niet aan overheer
sing van Europa.
De pogingen van de Duitse
minister van buitenlandse za
ken, Hans-Dietrich Genscher,
om Europa krachtig in de Joe
goslavische crisis te laten in
grijpen, strandden op argwaan
van de Europese partners.
Bonn is voorstander van er
kenning van Slovenië en
Kroatië. Waarnemers zeggen
dat de andere EG-landen de
Duitse benadering afwijzen,
wie Duitse - hierdoor geïnspi
reerd worden ook naar onaf
hankelijkheid te streven. Er
leven miljoenen etnische Duit
sers in het oosten van Europa
en velen van hen voelen zich
nog steeds nauw verwant met
Duitsland.
Duitsland is echter nog op
zoek naar zijn juiste plaats bin
nen de internationale politiek.
Het hoofd van het federale in
stituut voor oostelijke en inter
nationale studies in Keulen,
Heinrich Vogel, zegt dat zijn
land weliswaar zelfbewuster
optreedt, maar nog steeds geen
duidelijke visie heeft
rol
i Duitsland binnen Eu-
Jarenlang waren de Sovjets
de dominante macht in Oost-
Europa. Dat worden nu de
Duitsers", verklaart Andrei
Markovits, Duitsland-deskun-
dige aan de universiteit van
Harvard in de VS. „De Oost
europeanen leren nu allemaal
Duits, niet om Goethe of
Schiller te kunnen lezen, maar
om te kunnen onderhandelen
met de managers van Siemens
en Volkswagen", aldus Marko-
vitz. Volgens opgaven van het
Duitse ministerie van buiten
landse zaken blokken op het
ogenblik 12 miljoen mensen
uit het voormalige Oostblok op
de Duitse taal.
Nummertjes
Regeringsfunctionarissen uit
de Sovjetunie, Polen, Honga
rije, Tsjechoslowakije, Bulga
rije en de drie Baltische staten
trekken nummertjes in de
wachtkamer van Helmut Kohl
om over economische hulp te
kunnen praten. En Bonn lijkt
bereid zelfs de belastingen te
verhogen - politiek een le
vensgevaarlijke zet - om aan
foto: sp
de verlangens en verwachtin
gen van deze landen tegemoet
te komen. Kohl heeft Oost-Eu
ropa hulp beloofd en blijft
druk uitoefenen op de Vere
nigde Staten, Japan en andere
rijke landen om hun hulp aan
Oost-Europa te verhogen.
Een adviseur van Genscher,
Helmut Schafer, liet weten dat
een dominante rol van Duits
land in het voormalige Oost
blok deels komt doordat som
mige westerse landen blijven
aarzelen daar te helpen.
Veel mensen geloven dat
Duitslands leidende rol in Eu
ropa gezien zijn rijkdom en
ligging alleen maar vanzelf
sprekend is. „Persoonlijk ben
ik niet bezorgd over Duitsland,
onder het voorbehoud dat het
niet op een opdringerige ma
nier te werk gaat en zich be
wust blijft van de Duitse ge
schiedenis", besluit Markovitz.
DE AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB". JAN VAN RIEBEECK IN ZUID-AFRIKA
QN880 Enkele jaren later zijn de eerste boerderijen gereed,
gebouwd door 'vrijlieden' in het gebied, waar zij op bescherming
van het fort kunnen rekenen bij eventuele moeilijkheden met de
inlandse bevolking. Voor eigen rekening laat Jan van Riebeeck
een prachtige wijngaard aanleggen en de teelt van druiven gelukt
schitterend. Toch heeft hij zorgen en 's avonds heeft hij vaak lan
ge gesprekken met zijn vrouw over de opvoeding van hun beide
zoontjes. Lambertus is nu al negen jaar en Abraham zeven. Hier
kunnen de kinderen niet naar school gaan. Wordt het geen tijd
de jongens terug te sturen naar Holland, waar zij een behoorlijke
opvoeding kunnen krijgen? Of moeten zij trachten de kinderen
zelf het nodige bij te brengen? De scheiding zal vooral Maria
zwaar vallen.
