„Mag het soms
ontzettend,
maar dan ook
ont-zet-tend
veel méér zijn?
„Ik zou een gier willen zijn
met mijn menselijk verstand"
KUNST/RTV
15
GOUDEN PENSEEL-WINNAAR PETER VOS:
Russisch mag geen struikelblok zijn
VPRO-documentaire bekroond
met Prijs Kunst en Educatie
14 Ceidóe Qoivumt
DONDERDAG 3 OKTOBER 1991
egis'Va
*eword<
n heet
Tweni
:weg/N-
genoemi
het i
jndheid»
;entekan
lgegeveq
intoor e|
I UTRECHT Het wordt
geen tocht naar het hou
ten buitenhuisje van zijn
vriendin in Lunteren,
I waar eens per uur een
boemel het stationnetje
komt binnenvallen. Teke
naar/illustrator Peter Vos,
I de winnaar van de Gou-
den Penseel 1991, vertoeft
een groot deel van het
jaar in dit optrekje, ver
van de jachtige wereld om
in alle rust te kunnen
werken. Dit keer houdt
hij echter audiëntie in zijn
huis in de stad Utrecht,
waar het een komen en
gaan van journalisten is.
De tekenaar, die 'goud' kreeg
r zijn illustraties in de ge-
dichtenbundel 'Lieve Kinde-
n, hoor mijn lied' van Rudy
Kousbroek, is er eigenlijk de
niet naar om zo op de
I voorgrond te treden. Maar hij
begrijpt dat het winnen van
Gouden Penseel geen in-
ïe aangelegenheid is, daar
horen nu eenmaal interviews
bij.
Vos is vooral bekend als vogel
tekenaar, maar toch heeft hij
veel meer gedaan dan uitslui
tend exemplaren uit het vogel
rijk op papier te vereeuwigen.
Zo heeft hij alle omslagen van
de boeken van Renate Rubin-
i stein, waarmee hij overigens
speciale band had, ge
maakt. Hij tekent nog regel
matig zijn 'leeuw' voor het
weekblad 'Vrij Nederland', il
lustreerde talloze boeken,
waaronder 'Animal Farm' van
Orwell, en maakte een gete
kend Scheppingsverhaal dat in
boekvorm werd uitgegeven.
Zijn echte „klappers" waren
het Beestenkwartet (wie kent
ze niet: luistervink, kloothom-
mel, kamerolifant, sloddersvos
eet.) en de schitterende illus
traties voor 'Sprookjes van de
Lage Landen', een boekwerk
met honderd sprookjes, die
destijds door Eelke de Jong en
Hans Sleutelaar zijn opgegra
ven in de bibliotheken van ons
land.
Versierselen
Peter Vos (nu 55 jaar) be
schouwt de 'Gouden Penseel'
niet als een teken voor de 'ein-
delijke erkenning'. „Maar het
is natuurlijk wel leuk om zo'n
prijs te krijgen. Ik was er aan
genaam door getoucheerd.
Maar ik lijd niet onder mis
kenning. Ik heb me tot nu toe
aardig kunnen redden. Weet je
dat ik ooit nog eens een zil
veren griffel heb gehad? Die
krijg je dan in zo'n mooi grif
feldoosje. Het hoort bij de ver
sierselen van het leven". „Hij
was wel verrast", zegt zijn
vriendin. „Hij was niet thuis
toen de telefonische boodschap
kwam Hij zat in Burgers Die
renpark te tekenen. Bij zijn
thuiskomst zei ik: je hebt de
Gouden Penseel gewonnen.
Hij vroeg: waarvoor dan?".
Vos knikt: „Ja en gek genoeg
heb ik nooit zoveel voor kin
deren getekend. Ik zie ook
geen aanleiding om dat nu
meer te gaan doen".
De tekenaar kreeg zijn 'Gou
den Penseel' deze week uitge
reikt tijdens een feestelijke bij
eenkomst in Slot Zeist. Vos
heeft in dit kasteel tevens een
hele zaal gekregen voor een
overzichtstentoonstelling. „Ik
mocht zo'n beetje zelf ophan
gen wat ik wilde. Zo kan ik
bijvoorbeeld ook boekjes laten
zien in een oplage van één
exemplaar, die ik voor mijn
zoontje heb gemaakt. En waar
ik ook echt mijn best op heb
gedaan. Die kun je niet een
galerie laten zien". Vos hangt
overigens niet alleen in het
slot. In een andere zaal is het
werk te zien van de overige
veertien illustratoren die in de
periode 1973 (toen de prijs
werd ingesteld) en 1990 een
Gouden Penseel kregen. Het
werk van de penseelhouders is
nog tot en 24 november in
Zeist te bezichtigen.
Eikel
Er was ooit sprake van dat Pe
ter Vos een grote overzichtsex
positie zou krijgen in het
Frans Halsmuseum te Haar
lem. Vos: „Dat is toen afge
ketst omdat het te duur zou
worden. Ze hadden het geld
nodig om een houtworm te be
strijden. De zielepieten". Zijn
vriendin: „Ze moesten een
die tekeningen
inlijsten in een beetje unifor
me lijsten en dat kost een hoop
geld. Ik vind het niet zo erg".
Peter Vos kreeg de gedichten
van Rudy Kousbroek toege
stuurd, zoals hij wel vaker ma
nuscripten in de bus krijgt.
„Met die gedichten van Rudy
had ik absoluut geen moeite.
Als ik zo'n ding las zag ik er
onmiddellijk een tekening bij
en ook de geintjes die ik erin
zou kunnen proppen". Een
van de gedichten van Kous
broek gaat over het jongetje
Willebrord. Een heel braaf
knaapje. Vos, die de gedichten
liet lezen door de toen 16-jari-
ge zoon van zijn vriendin,
kreeg van de jongen te horen
dat hij Willebrord „een eikel"
vond. Vos: „Toen heb ik er
een eikeltje bij getekend. Maar
Rudy was heel tevreden hoor.
Hij zei zoiets van: die tekenin
gen van jou kende ik al uit
mijn dromen. Nou, wat wil je
als illustrator nog meer".
Academie
Vos tekent liever dieren dan
mensen. Niet dat hij een hekel
aan zijn eigen soort heeft.
„Maar ik ben eigenlijk vrij
verlegen. Als je iemand die
model zit, tekent, portretteert,
moet je hem aan een stuk door
aankijken. Dan ontstaat er een
raar soort spanning. Bij dieren
heb ik daar geen last van, die
merken niet eens dat je hen
tekent. ïk heb overigens vroe
ger wel model getekend. Ik
heb in de goede zin van het
woord een strenge opleiding
gehad aan de Rijksacademie
van Amsterdam. Daar moest je
model-tekenen. En dat was
hard werken, dagelijks van
negen tot twaalf, van een tot
vier en 's avonds van zeven
tot negen. Tekenen, tekenen
en nog eens tekenen. En dan
pressiomsme i
leer je. Maar die ouderwetse
methode is afgeschaft. Op de
academie van tegenwoordig
leer je geen tekenen meer. Nu
maken ze environment of ze
smeren gewoon wat op het
doek. Ik vind dat onzin. Dat
doe je eventueel later maar. Je
moet eerst het vak leren".
In de tijd dat Vos op de acade
mie zat, kwam het abstract-ex-
de mode, met
door activiteiten van de
Cobra-groep. Vos: „Maar die
mode heb ik weer voorbij zien
gaan, opgevolgd door een an
dere mode en die weer door
weer een andere. Dan leer je
relativeren. Constant vind ik
nog de beste van de Cobra, be
ter dan Appel. Zijn oude schil
derijen hebben het gehouden
en hij heeft zijn werk mooi
ontwikkeld. Appel ook wel, er
zijn hele mooie Appels. Maar
er liepen een hoop epigonen
omheen. Tegenwoordig is er
overigens geen sprake meer
van een golfbeweging, maar
van een korte golfslag. Het
gaat allemaal zo snel, dat ik
het niet meer kan volgen. Wil
ik eerlijk gezegd ook niet".
Museumdirecteuren hebben
een sterke invloed op die stro
mingen in de kunst. Zij bepa
len immers wie wel en niet in
hun museum mag hangen. On
willekeurig valt de naam
Fuchs, de directeur van het
Haags Gemeentemuseum. Vos
heeft niet veel op met Fuchs.
„Nee, Willem Sandberg was
een interessante man, hij was
in mijn academie-tijd directeur
van het Stedelijk Museum in
Amsterdam. Daar zag ik voor
Peter Vos: „Dat moeiteloze zweven van die gier, zag eruit als het hoogst bereikbare". foto: sp
het eerst een tentoonstelling
van de Cobra-groep. Ik was
wel onder de indruk. Ik dacht:
hé mag dat ook. Het gaf ruim-
Gier
We vliegen terug naar de vo
gels. Vos heeft van jongsaf aan
al iets met dieren gehad, voor
al met vogels. „Heel sterk. Ja,
als je tekenen kunt in een ge
zin en je vader of moeder is ja
rig, maak je een tekening voor
hen. Mijn moeder wilde op
zo'n tekening altijd graag veel
dieren hebben, omdat zij vond
dat ik die het beste kon teke
nen. Dat zat er kennelijk
vroeg in. Ik teken ze nog
steeds graag".
Vos voelt zich het meest ver
want met de gier. Hij zou
graag een gier willen zijn.
„Het is een raa
Ik heb ooit een:
vliegen tijdens t
Spanje. We waren met een
stelletje ornithologen op zoek
naar roofvogels. Dat moeitelo
ze zweven van die gier, zag er
uit als het hoogst bereikbare.
Dat maakte op mij een enorme
indruk. Maar ik zou dan wel
een gier willen zijn met mijn
menselijk verstand".
TELEAC-CURSUS 'RUSSISCH TAAL EN VOLK'
'Russisch, taal en volk', Teleac we-
0*5: v.a. 8 oktober 21.30-22.00,
DEN HAAG „Rusland
is aantrekkelijk geworden
voor zowel de toerist als
de zakenman. Alleen, de
taal vormt nog een strui
kelblok", zo constateert
Teleac in de wervende
folder, die meteen ook de
oplossing aandraagt: een
cursus 'Russische taal en
volk', dat spreekt. Vanaf
maandag 8 oktober begint
Teleac met een serie we
kelijkse radio en tv-uit-
zendingen, „bedoeld om
het Russisch te kunnen
verstaan en begrijpen".
serie is pittig en Teleac
_t zich maar al te goed te re
aliseren dat de cursist zichzelf
geen makkelijke opdracht
heeft gegeven Russisch te wil
len leren. Een perfecte be
heersing van de taal wordt tij
dens de cursus dan ook niet
nagestreefd: verstaan en be
grijpen is de eerste stap, spre-
t komt in beperkte mate la-
aan de orde en is boven
dien facultatief.
Het is geen vakantiecursus. Na
afloop is het wel de bedoeling
dat de cursist meer van de taal
begrijpt dan „ik heb honger",
„ik heb dorst" en „ik ben ver
dwaald". Het is ook niet iets
dat men er even bij doet. Het
studiepakket is dik en duur.
Het zogenoemde taalboek
'Russisch, een taalcursus voor
beginners' met bijbéhorende
cassettes kost 195 gulden Bij
de tweeëntwintig lessen horen
evenveel radio-uitzendingen
van een half uur, die al vanaf
8 oktober te beluisteren zijn
(van 21.30 tot 22.00 op Radio
5). Teleac heeft gekozen voor
een weinig schoolse benade
ring. Geen rijtjes voor de cur
sist, maar meer aan de hand
van eenvoudige zinnetjes en
uitdrukkingen aan de taal ge
wend zien te raken. En, dat
moet gezegd worden, dat
wordt in de cursus op een leu
ke manier gedaan. Een Teleac-
ploeg maakte opnamen in
Moskou en belicht situaties uit
het gewone Russische leven
die, afgezien van hun gram
maticale waarde, een beeld ge
ven van hoe de Russische bur
ger leeft.
Verdere achtergrondinforma
tie geeft het boek 'Rusland,
land en volk', dat voor de som
van 75 gulden van de hand
gaat. Een beetje aardrijkskun
de, geschiedenis, politiek en
dagelijks leven van Rusland,
met veel plaatjes. Dit wordt
verder aangevuld door twaalf
televisie-uitzendingen, té be
ginnen op 14 oktober (Neder
land 3 van 19.00-19.45). Vijfen
twintig minuten beelden uit
het dagelijks leven en twintig
minuten les, waarin de cursist
de lotgevallen van een Russi
sche familie moet zien te vol
gen, hierbij geholpen door een
presentatrice, die bij moeilijke
passages af en toe de beelden
stopzet en herhaalt.
Voor de liefhebbers organi
seert Teleac in maart nog een
aantal culturele evenementen,
zoals een driedaags Festival
Russische literatuur waar le
zingen, voordrachten, films,
tentoonstellingen en work
shops een overzicht van toon
aangevende Russische schrij
vers en hun werk moeten bie
den. In de maand daarop komt
Russische muziek aan bod en
voor de filmfanaten draait er
vanaf begin oktober een ze
vental speelfilms in diverse
filmhuizen door het land. Een
gedeelte hiervan kan op
videoband worden besteld.
Dit en de levendige presenta
tie van de stof zal zeker moti
verend werken
moed de cursist
de schoenen is gezakt. Daar
naast kan het telefonisch
spreekuur, dat gedurende de
gehele uitzendperiode wordt
gehouden enig soelaas bieden.
Maar, hoe aardig ook, de cur
sus biedt niets meer of minder
dan een aanzet.
Als men echt in Rusland za
ken wil gaan doen, is een aan
vullende cursus een aan te be
velen, het tweedaags seminar
zaken doen met de Sovjetu
nie dat Teleac organiseert
ten spijt.
I UTRECHT De VPRO heeft
;ren in het Gebouw voor
ïsten en Wetenschappen in
I Utrecht uit handen van minis
ter Hedy d'Ancona van WVC
de Prijs Kunst en Educatie
1991 ontvangen voor de televi-
I siedocumentaire 'De weelde
i de soberheid', over het le-
i van Gerrit Rietveld. Aan
I de prijs zijn een trofee en een
kunstopdracht verbonden, in
dit geval een opdracht door de
winnende televisieomroep aan
vormgever voor een be-
g van 40.000 gulden.
De Prijs Kunst en Educatie
wordt jaarlijks toegekend door
de Stichting Fonds Kunst en
I Educatie in 's-Hertogenbosch.
I Behalve het winnende pro-
I gamma van de VPRO waren
ook de programma's 'Museum
schatten' van de VARA en de
aflevering 'De Trust repeteert
'1000 Rozen' uit de NOS-serie
'Bij de repetities van...', geno-
mineerd
'De weelde van van de sober-
heid' werd gemaakt door re
gisseur Hank Onrust. De jury,
waarin zitting hadden Wiel
I Kusters, Jan Vrijman, Sietze
van de Hoek, Jan-Paul Bresser
en Ton Hartsuiker, waardeer
de het bekroonde programma
„een voorbeeldige docu
mentaire over kunst, in zijn
soort een mesterwerk". De do
cumentaire bewerkt „een opti
male overdracht van opval
lend veel aspecten, gesitueerd
in een alledaagse relativerende
context", aldus de jury.
De jury had ook kritische be
merkingen. „Gezien de alge
mene doelstelling van de Prijs
Kunst en Educatie komen
voor deze prijs behalve ver
nieuwende initiatieven ook
initiatieven in aanmerking die
door politieke of economische
omstandigheden in hun be
staan bedreigd worden. Dit
laatste geldt zeker, en in bij
zondere mate, voor televisie
programma's over kunst".
Doorgeefluik
Minister d'Ancona waar
schuwde ervoor de begrippen
cultuur en kunst op televisie
niet al te zeer te beperken. „In
Talkshows komen vaak cultu
rele onderwerpen aan de orde,
en dat zijn toch programma's
waar door veel mensen naar
wordt gekeken, zo'n 500.000
tot een miljoen kijkers per
talkshow", aldus de bewinds
vrouw. „Televisie is dus een
belangrijk doorgeefluik voor
cultuur. En dan zijn er de spe
cifieke kunstprogramma's met
een educatieve waarde".
Tenslotte liet de minister we
ten: „Ik vind het goed de dis
cussie over kwaliteitsbesef te
stimuleren. Elke prikkel tot
kwaliteit is welkom".
daarmee naar een
openbare discussie die aan de
prijsuitreiking vooraf was ge
gaan. Jan Vrijman, cineast en
colomnist, Jan-Paul Bresser,
chef-kunst van het weekblad
'Elsevier' en Sietze van de
Hoek, de voormalige televisie
recensent van 'de Volkskrant',
gingen in debat met de regis
seurs en producers van de drie
genomineerde kunstprogram
ma's. Ook hier concentreerde
de discussie zich op de vraag
hoe makers van kunstpro
gramma's in een marktbestel
van hoge kijkcijfers hun werk
naar behoren kunnen blijven
doen. Conclusie: betrokken
programmamakers moeten
olijven streven naar topkwali
teit en niet vermoeid voldoen
aan een voorgeschreven aantal
kunstprogramma's. „Er zijn
tenslotte nog altijd meer kip
Wat
VAT een gratis extra's zitten er op die Uno Elegant. Getint glas. Bumpers en spiegels in dezelfde
kleur als de auto. Halogeen koplampen. Speciale wieldoppen. Een elegante striping. Speciale bekleding.
Handig afsluitbaar dashboardkastje plus een fraaie middenconsole. Uw voordeel? Liefst f 1.750,-. Maar dat kan nog meer zijn,als u uw huidige
auto inruilt. Maakt niet uit of u nou in de Uno Elegant of 'n andere Uno stapt, de inruilprijs is geweldig. Zelfs tot f 3.000,- hoger dan de
ANWB/BOVAG-koerslijst. Dus snel naar de Fiat dealer. Want een Love-machine met zoveel extra's, daar moet je heel snel bij zijn!
De Uno Elegant, nu met héél veel extra's zonder dat het iets extra kost! BUBO
o Elegant 1,0 f19.500.-; Uno Elegant 1,4 f21.S
KATWIJK AAN ZEE: AUTOMOBIEL- EN GARAGEBEDRIJF SEINPOST B.V„ DRIEPLASSENWEG 7, TEL 01718 - 7 16 44 NOORDWIJK: AUTOBEDRIJF BEUK B.V., VAN
BERCKELWEG 34, TEL 01719 - 1 92 13 LEIDEN: AUTOBEDRIJF DE WIT, ZIJLSINGEL 36, TEL 071 -22 36 35
