ak blijft reven naar n eigen oombom 1 BINNENLAND Soldaten Zaïre openen vuur op demonstranten Een dag in september Strijd in zuiden van Kroatië duurt voort Jeltsin laat parlement crisis uitvechten MócSoivtant VRIJDAG 27 SEPTEMBER 1991 uitenlandse steun Parlement Palestijnen vóór Britse premier tegen Boeing Lauda Air 'iname onontbeerlijk" meedoen aan vredesconferentie Nederlandse verdragstekst maakt noodlanding YORK De nieuwe Surinaamse rege- lerwacht van Nederland volledige steun let verwezenlijken van haar doelstellin- |o heeft president Ronald Venetiaan gis- lin de Algemene Veregadering van de de Naties in New York verklaard. gezonde economie die onmisbaar is [de democratie, is buitenlandse steun itbeerlijk". p ambtsaanvaarding eerder deze maand [president Venetiaan verklaard, dat hij Jondwettelijk vastgelegde politieke rol strijdkrachten wil terugdringen. ,Ech- len democratische samenleving moet beschermd en behoeft een hechte tische basis en steun van andere demo- the landen". ALGIERS De Palestijnse Nationale Raad (PNR) is er voor dat de Palestijnen meedoen aan de dit jaar te houden vredesconfe rentie in het Midden-Oosten. Nadat de VS „nieuwe waarbor gen" hadden afgegeven, heeft het parlement in ballingschap van de Palestijnen gisteren gestemd voor deelname aan een Jor- daans-Palestijnse delegatie, aldus de Franse radio. Twee promi nente Palestijnen uit door Israël bezet gebied hebben verslag ge daan van besprekingen die zij kort geleden gevoerd hebben met de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, James Baker. De twee Palestijnen, Faisal al-Husseini en Hanan Ashrawi, zijn inmiddels naar Washington vertrokken om met Baker te praten over de voorbereidingen voor de vredesconferentie. Het feit dat Husseini en Ashrawi in Algiers gesproken hebben, duidt er op dat zij wel degelijk als bemiddelaars tussen de VS en de PLO zijn opgetreden. Eerder had Jeruzalem aangekondigd dat elke bewoner van de bezette gebieden die het congres bijwoont, na terugkeer op gevangenisstraf moet rekenen. LONDEN De Britse premier John Major heeft 'zeer grote bedenkingen' tegen de ver dragstekst die Nederland momenteel in zijn hoedanigheid van EG-voorzitter voor de Euro pese Politieke Unie (EPU) aan het ontwerpen is. In dat verdragsontwerp wordt een grotere politieke rol toebedeeld aan het Europees Par lement, dat straks meerderheidsbesluiten van de regeringsleiders zou moeten kunnen tegen houden. Daarnaast beoogt het ontwerp de Eu ropese Commissie en het parlement grotere in vloed te geven op beleidsterreinen als buiten landse zaken, defensie, justitie en nationale veiligheid. De Britten zien deze voorstellen in de richting gaan van een Europese federatie, waarin zij een stuk van hun soevereiniteit moeten inleveren. MIAMI Een Boeing 767 van de Oostenrijkse luchtvaartmaat schappij Lauda Air met 252 mensen aan boord heeft giste ren kort na het vertrek vanaf de internationale luchthaven van Miami een noodlanding moeten maken, omdat één van de twee motoren oververhit was geraakt. Het toestel keerde terug naar Miami en maakte een vlekkeloze landing. Geen van de 241 passagiers en 11 be manningsleden raakte gewond. Op 26 mei stortte een Boeing 767 van Lauda Air neer in Thailand. Alle 223 inzittenden kwamen toen om het leven. IAEL EVANS HDAD Diep in van zijn versterkte identeners in Baghdad kan stakendm Husayn van één keker zijn: zo lang hij ijft als leider van ——zal het land het doel n nastreven een lbom te bouwen, iroor stappen er ook kn genomen door de :tieteams van de K||figde Naties en de L X Xlationale gemeen- het is te laat om ^.^(Ucleaire programma je 2 zetten, h beslag nemen van |rukken en het wegha- apparatuur voor de ;s nrt- it paar jaar achterstand €glJ}en. Hij zal echter het Kippen <|en wetenschappelij- een Kr0?astructuur en het net- Sehouden voor de im- n nucleaire technologie. de VN-inspecteurs be te onderdelen wegha- ederlandenkt Saddam al hoe hij narchist vervangen. ^vfn fatalistische beschouwing j heeft s\ks nucleaire potentieel e cultui|jet tot joel huidige en avontn om Saddams gehei- d vergramma bloot te leggen maar ie;atelliseren, maar om dat,.^el een breder kader te uwelijksv ie^rir I internationale maat- ;n. Ik zei en technologische re ran I Noord-Korea, Pakis- ^Fe*e ve^andere vermeende nu- njzonderLgfgjj er njet van kun_ en door ^rhouden atoomwapens in eigerijkkejen zaj jrak er Qp en zijr^ jn siagen een atoom- n erg (bouwen; hoeveel Ame- len geha bommen er ook ge- ïn Sow<Zyn hoeveel VN-in- iboden afrs er ook naar het land in hun ly worden om geheime ?n - eenen 0p te sporen, arblijkeli I voor |as Hurd 7irh niet' Hurd< de Britse minis- haar ij buitenlandse zaken, maak scle dinsda« aanudat da t ze lk®genng "eeft besloten me'" 0/niddellijke inêang de nengen"^3" -belangrijk nieuw 7P voor i materiaal" te verbie- ;a! r landen „waar zich £uderlijltr°leerde nuclaire in- >en blarf bevinden De druf slult d'1 «n paar d doen o maar de geheime VN akkoord met Iraaks voorstel NEW YORK De Verenigde Naties hebben zich neergelegd bij een Iraaks voorstel ter op lossing van het conflict rond de 44 VN-inspecteurs die al drie dagen in Baghdad worden vastgehouden. Irak heeft be loofd de inspecteurs met al het verzamelde materiaal te laten gaan, als zij een lijst tekenen waarop alle documenten en films die zij meenemen staan vermeld. De Amerikaanse VN-ambassadeur Thomas Pic kering zei dat de inspecteurs dat zullen doen. Pickering verklaarde dat de voorzitter van de Veiligheidsraad een brief heeft geschreven aan de Iraakse regering waarin wordt toegestemd in registratie van de documenten, op voorwaar de dat deze gedurende de re gistratie in bezit blijven van de VN-inspecteurs. diensten weten dat Saddam en anderen een zodanig netwerk van contacten hebben opge bouwd in Europa en elders, dat ze altijd wel iemand kun nen vinden die hun kan ver kopen wat ze willen. Mits er genoeg dollars worden gebo den. In de documenten die in beslag zijn genomen door de VN-inspecteurs in Baghdad komen de namen voor van buitenlandse bedrijven die ap paratuur hebben geleverd aan Irak voor het atoomwapenpro gramma. Bij de huidige speurtocht naar Iraks massale vernietingings- wapens was het meest huive ringwekkende incident de ont dekking van een gascentrifu- gefabriek voor de verrijking van uranium in een industrie gebied in de buitenwijken van Baghdad. Niemand in het Westen wist van het bestaan van de fabriek. Mogelijk be staat er een tweede fabriek die nog niet is ontdekt. Centrifu- geapparatuur kan in kleine lo- katies worden opgesteld. Zelfs de val van Saddam Hu sayn vormt geen garantie dat zijn nucleaire programma tot stilstand komt, tenzij het hele Ba'ath-regime met hem zou vallen. In dat geval is het mo gelijk dat de politieke steun voor een atoomwapenpro gramma afneemt. (c) The Times at Elmira ?n. „Ze b- De echtgenote van de voormalige leider van de even- rust nodjirmalige DDR, Margot Honecker, heeft in Moskou een dat er iaspoort gekregen. Volgens een woordvoerder van het eel meer hinisterie van buitenlandse zaken is er niet over haar wonen. Hch Honecker gesproken toen zij het paspoort overhan- en". ïeg op de Duitse ambassade. De woordvoerder zei ook he Sundèen enkele reden was om het paspoort aan Margot Ho- :e weigeren. Honecker vroeg deze week om contact met e regering om over zijn terugkeer naar zijn vaderland te ■Hij wordt in Duitsland gezocht wegens het geven van T* O ïkbevel aan de grens tussen Oost- en West-Duitsland. Bionauten op weg naar de toekomst Als kosmonauten verkleed zijn acht mensen gisteren aan een reis naar de toekomst begonnen. Ze sloten zichzelf op in een grote broeikas in Arizona (VS), waarvan ze hopen dat die een model wordt voor de kolonisering van de maan en de planeet Mars. Twee jaar leven ze in het reusachtige bouwsel van glas en staal dat ze Biosfeer-2 gedoopt hebben. Ze voorzien volledig in hun eigen levensonderhoud, waarbij ze groenten en fruit eten die ze in de broeikas kweken en dieren die ze er fokken. De mannen en vrouwen, die de bijnaam 'bionauten' hebben gekregen, na men afscheid van de buitenwereld voordat ze zich voor lange tijd opsloten. Alle acht beschreven ze hun experiment als een reis, ook al zal de biosfeer zich niet verplaatsen. Het experiment heeft tot doel diepgaand studie te maken van het mini-milieu van de acht, en te bekijken hoe de mens de ecologie verandert van de aarde, die de bionauten als Biosfeer-1 aanduiden. Met het expe riment wil men ook bewijzen dat de mens in staat is een zich zelf in stand houdende kolonie op de maan of Mars te bouwen. De acht wetenschappers zullen bestuderen hoe alles, van voed- selresten tot excrementen, nuttig kan worden hergebruikt. Er zijn geen vuilniszakken in de biosfeer, en ook is er geen papier of Brittannië. De jongste is 27, de oudste 67. Bij ernstige ziekten of andere calamiteiten gaan de deuren open. De 150 miljoen dollar die het project kost komt uit de zak van de excentrieke miljardair Edward Bass. Hij verwacht jaarlijks een half miljoen bezoekers, die buiten een kijkje mogen nemen en in het speciaal aangelegde bezoekerscentrum video-beelden van binnen mogen zien a raison van tien dollar per persoon. FOTO'S: AP KINSHASA Zaïrese mili tairen hebben gisteren talrijke betogers verwond die in het centrum van Kinshasa demon streerden tegen het bewind van president Mobutu Sese Seko. De Luxemburgse televi siezender RTL meldde dat daarbij ook doden zijn geval len. De schutters zouden leden van de presidentiële garde zijn. Belgische militairen meldden dat de demonstranten riepen om het vertrek van president Mobutu en de terugkeer van de politieke balling Antoine Gizenga, leider van de com munistisch gezinde Lumumba Verenigde Partij. Daarop openden de Zaïrese militairen het vuur op de menigte. Ondertussen is de evacuatie van buitenlanders uit Kinsha sa en andere plaatsen in Zaïre in hoog tempo voortgezet. On geveer 60 Nederlanders, die naar Congo zijn gevlucht, zul len volgens een woordvoerder van het ministerie van buiten landse zaken in Den Haag naar verwachting vanavond in Brazzaville worden opgehaald. Op het ogenblik verblijven naar schatting nog 500 Neder landers in de voormalige Bel gische kolonie. Een woordvoerder van Artsen zonder Grenzen meldde don derdag in Brussel dat er tot en met woensdag ruim honderd mensen om het leven zijn ge komen bij het geweld in Zaïre, terwijl er zeker 1500 gewon den zijn gevallen. door JO WIJNEN BRUSSEL Zomaar een dag in september. Ukkel heeft regen en grijs weer voorspeld. In het Nauw van Calais en het Kanaal staat een stijve tot matige bries. En rond Brussel en Antwerpen staan files. Er zijn Belgische parachutisten (para's worden ze hier genoemd) geland in Brazzaville. Een DC-10 van Sabena staat op een eindeloze landingsbaan, de deuren wijd open. Rond het toestel lopen de mannen die later de Kongorivier overgezet moeten worden want daar - in Zaïre dus - is het leger aan het muiten en het plunderen geslagen. Zaïre is die dag niet meer dan een wazig beeld op de televisie. De modderkleurige Kongorivier vloeit aan uit het diepst van Afrika. Aan de overkant zijn enige gebouwen, een halfhoge wolkenkrabber, een radiomast en een rookpluim te onderscheiden: Kinshasa. Daar heeft iedereen alles leeggeroofd. Ik zie (op de buis natuurlijk) hoe een man zich uit de voeten maakt met vier rollen superzacht toiletpapier van een bekend merk. Men kan zich voorstellen hoe de sfeer in zo'n stad is. Niets werkt meer, alles is weg. Omdat de winkels zijn opengebroken, zijn ze in feite gesloten. Dus stopt het sociaal en economisch verkeer en maakt plaats voor een enorme kater en een vreemde hulpeloosheid. Mijnheer Mobutu, de president, toont zich aan het volk en roept: 'Lang leven Zaïre!' Terwijl hij dat roept en de eerste tonen van het Zaïrese volkslied hoorbaar zijn, vraag ik me af waarom die man zo 'n vreemd, hooggesloten jasje draagt, terwijl hij toch in een warm land woont. Mijn vader, die zelf zijn spreekwoorden bedacht, zei altijd: 'Waar de zon het hardste schijnt, slapen de mensen onder de dikste dekens'. De parachutisten roken over de long. Ze hebben een soort camouflagepakken aan zoals sommige alternatieve jongelui in Amsterdam die ook wel dragen. Grote kinderen zijn het die in de tropen mogen scouten. Padvinders met groene petten op en automatische geweren in de hand. Thuis, in Brussel, vindt de zoveelste demonstratie plaats. Mannen met gegroefde gezichten rukken op naar de Wetstraat. Ze zijn voornamelijk afkomstig van twee Waalse wapenfabrieken die hun magazijnen vol hebben liggen met oorlogstuig. De regering wil daar geen exportvergunningen voor afgeven en dus zijn de arbeiders boos. Een leidend politicus steekt een lang verhaal af met behulp van een megafoon en probeert zo grimmig mogelijk te kijken. Later hebben de demonstranten een ontmoeting met een politicus die alleen maar Vlaams wil spreken. Dus lopen ze woedend weg. Het is op dat moment dat de buitenstaander de greep op de gebeurtenissen begint te verliezen, dat zijn verbazing plaats maakt voor verbijstering. Nog diezelfde avond blijkt er zoiets als een kabinetscrisis te zijn. Want dat gedoe met die wapens verdeelt de regering. Verdeelt de vakbonden. Verdeelt de socialisten. Een van de dingen die de buitenstaander niet kan begrijpen is dat socialisten die van huis uit Frans spreken (en die in de regering zitten) de wapens tegen elke prijs - zelfs die van een kabinetscrisis - aan een land in de Golf willen verkopen. Socialisten die Nederlands spreken (en die ook in de regering zitten) willen dat nu juist niet. Het Belgisch socialisme heeft dus weinig reden om de Internationale aan te heffen. En premier Wil fried Martens danDie verschuilt zich achter de barricaden van Zaïre. Dat is een echt belangrijke crisis, roept hij, en daarom moet op het conflict over de wapens maar iets worden gevonden. De premier blikt manghaftig in de camera's, zoals dat een Vader des Vaderlands betaamt. Hij weet natuurlijk dat de Zaïrese crisis een staatsman van hem kan maken, maar dat hij in de crisis rond de wapen verkopen niet meer dan een dorpspoliticus is die in een caféruzie terecht is gekomen. De stijve tot matige bries is gaan liggen. Er valt een plensbuis. De meeste files zijn opgelost. „Dus een hapje eten en naar bed", zou Samuel Pepys zeggen. Inderdaad, zomaar een dag in september. BELGRADO Ondanks de lichte verbetering aan het po- - litieke front zijn de gevechten in Kroatië nog lang niet ge luwd. Met name in het zuiden van Kroatië wordt nog fel ge vochten. Bij zware strijd aan de grens tussen Kroatië 'en Bosnie-Herzegovina werd gis teravond een brug over de Sava verwoest. De Servische televisie stelde Kroatische gar disten verantwoordelijk voor de bestandsschending. Ook in verschillende andere delen van Kroatië gingen de gevech ten donderdag door. Daarbij kwamen zeker weer negen mensen om het leven. Het fe derale leger is vanmorgen be gonnen aan de aftocht uit Vin- kovci en Osijek. In deze steden in de oostelijke regio Slavonië is de afgelopen weken hevig gevochten. Volgens militaire zegslieden in Belgrado trekken de troepen zich echter alleen uit de steden terug om elders in het oosten van Kroatië nieuwe posities in te nemen. Ondanks de voortgaande strijd blijft de algemene indruk ech ter dat het laatste staakt-het- vuren, dat zondag zonder be moeienis van de EG werd overeengekomen toch redelijk stand houdt. Vertegenwoordi gers van de zes Joegoslavische republieken en de federale re gering kwamen gisteren op de EG-vredesconferentie in Den Haag permanente onderhan delingen overeen om hun ge schillen op te lossen. Huilend laten Kroatische vrouwen zich naar een vluchtelin genkamp brengen. FOTO: EPA da. de /0NTÜREN VAN KAPITEIN ROB". •oldoende JAN VAN RIEBEECK IN ZUID-AFRIKA 3 VUNDERINK it integrat- In gezelschap van het Hottentottenhoofd Kokosoa aan. „DarAn van Riebeeck spoedig daarna een verkenningstocht er. Nu is ÜNoorden. Hij is goed bevriend met de Hottentotten, die om daatzag hebben voor de snelheid waarmee de paarden zich rst is het zegen. Zelf rijden zij op Kaapse buffels, logge, zware argen dat Van Riebeeck geeft zijn paard de sporen en spoedig het aanbcfe Hollanders de Hottentotten uit het oog verloren. Wat jur hier prachtig! „Maar kijk goed uit!", waarschuwt Van Riebeeck zijn metgezellen; hier zouden wij wel eens op leeuwen kunnen stuiten". Hij heeft dit nog niet gezegd of twee grimmige leeuwen springen te voorschijn uit het struikgewas. De mannen trekken hun degens en de roofdieren deinzen terug. Maar on middellijk daarna ondernemen zij een nieuwe aanval. Het ziet er hachelijk uit voor de ruiters. Dan echter hoort Van Riebeeck een schril gefluit in de verte MOSKOU President Jeltsin van de republiek Rusland is handig een lastige politieke stoelendans ontsprongen. Zijn parlement wilde hem onlangs het vuur aan de schenen leg gen wegens vermeende machtswellust, maar eerst meldde hij zich ziek, toen ging hij vrede stichten in de Kau- kasus en nu is hij twee weken met vakantie. Vandaag is het parlement van Rusland opnieuw in zitting bij eengekomen om over de ver ergerde politieke crisis te pra ten. De discussie zal vooral gaan over premier Silajev en de schade die zijn politieke dubbelrol de republiek heeft berokkend. De problemen zijn allemaal ontstaan toen Silajev, nadat hij ongeveer een jaar lang Jeltsins premier was geweest, plotse ling van Gorbatsjov de post van interim-premier van de Sovjetunie kreeg aangeboden. Het land was na de mislukte coup in een diepe crisis ge dompeld, dus wat doe je dan? Silajev nam Gorbatsjovs aan bod aan, maar bleef twijfelen. Als Russische premier had hij Jeltsin gesteund bij het over hevelen van eigendommen van de Sovjetunie naar Rus land. Inmiddels is hij als premier van de Sovjetunie aan het pro beren Jeltsin bij die eigendom soverdrachten af te remmen. Zijn brief daarover aan Jeltsin leidde eerder deze week tot een rel in de Russische minis terraad. Hoe absurd de ontsta ne situatie is, blijkt uit de con statering in het gezaghebbende dagblad Izvestia: president Jeltsin moet nu de brief van de Sovjet-premier doorspelen aan de Russische premier, dus van Silajev aan Silajev. Bij zijn beslissing om chef te worden van het inter-republi- keins Economisch Comité, zo als de nieuwe Sovjet-regering voorlopig heet, had Silajev niet nagelaten Jeltsin te raad plegen. De Russische president ziet natuurlijk liever zijn ei gen, hervormingsgezinde eer ste minister op de stoel van Sovjet-premier zitten, dan een of andere oude apparattsjik, die bij het doorvoeren van de economische hervormingen weer keihard op de rem gaat trappen. De Russische democraten wil len voor hun eigen republiek echter een premier die hun belangen verdedigt Het zit het Russische parle ment niet lekker, dat alle an dere Sovjet-republieken bezig zijn hun rechtmatige eigen dommen in bezit te nemen, terwijl Rusland de erfgenaam van de oude Sovjetunie dreigt te worden met alleen maar ab stracte en absoluut geen con crete bezittingen. Dat gevecht mogen het parle ment en de ministerraad van Rusland nu zonder Jeltsin uit gaan vechten. De witte reus uit de Oeral is moe. Als hij straks uitgerust terug komt, zal hij, steunend op zijn enor me autoriteit, de uitkomsten van de discussie in één klap goedkeuren of van tafel ve gen. Zo groot is momenteel zijn gezag.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1991 | | pagina 5