Angst voor kater na het congres
„Mijn vader zou mi
hebben vermoord
BINNENLAND BUITENLAND
Rost van Tonningen te hoog pensioen'
KOK ZAL HET GEVRAAGDE VERTROUWEN WEL KRIJGEN
EEN BLANKE IN SOWETO
D'Ancona voelt niets voor verplichte integrate
CcidócSowuvnt
vrijdag 27 september 199
Burgemeester stopt studie
na kritiek gemeenteraad
BEEK EN DONK Burgemeester mr.Ch. Hus-
tinx van Beek en Donk stopt met zijn cultuur-
en wetenschapsstudie aan de Universiteit van
Maastricht,
Hij heeft hiertoe besloten nadat er vanuit de ge
meenteraad felle kritiek was geuit op zijn on
langs aangevangen studie. Volgens de burge
meester gaat de studie niet ten koste van zijn
functioneren als burgemeester. Het tegendeel is
naar zijn mening eerder waar. De voltallige ge
meenteraad is het daar niet mee eens. De raad
vindt dat de burgemeester al veel langer onvol
doende aandacht besteedt aan maatschappelijke
gebeurtenissen in de gemeente. Door de studie,
waarvan de colleges twee dagen per week du
ren, zou de burgemeester daar helemaal geen
tijd meer voor hebben, aldus de raad.
V)
DEN HAAG Het recht op pen
sioen van de weduwe Rost van Ton
ningen is onregelmatig en de her
ziening van het pensioen in 1956
waarbij diensttijddoortelling mee
ging spelen, is onrechtmatig. Dat
heeft het gerechtshof in Den Haag
gisteren beslist in een civiele proce
dure die de Stichting Herwaarde
ring Pensioenen NSB-Kamerleden,
de Vereniging Anti-fascistische
Oud-Verzetstrijders Nederland en
35 individuele oud-verzetstrijders
tegen de Staat hadden aangespan
nen. In tegenstelling tot de recht
bank, die in 1989 uitspraak deed,
komt het gerechtshof tot het oordeel
dat de pensioentoekenning in 1950
onregelmatig is geweest. De toen
malige wet schreef voor dat de
voordracht voor het pensioen moest
uitgaan van de minister van finan
ciën, terwijl in dit geval de minister
van binnenlandse zaken de voor
dracht heeft verricht.
Het pensioen van de weduwe, en
met name de diensttijddoortelling,
steunt op een onjuiste grondslag,
stelt het gerechtshof. Zij geniet een
te hoog pensioen doordat ten on
rechte een doortelling van ruim 13
jaar werd toegepast. Het hof ver
werpt de stelling van de oudverzets
strijders dat de weduwe geen enkel
recht op pensioen zou hebben, ook
niet over de periode dat haar man
in de Tweede Kamer zat. „De na
oorlogse wetgever had haar dat
pensioen kunnen ontnemen, maar
die heeft „klaarblijkelijk bewust" de
pensioenrechten van „foute" ka
merleden en hun nabestaanden on
aangetast willen laten", aldus het
arrest.
Het hof spreekt zich niet uit over
het wijzigen van het pensioen of
eventueel terugvorderen van het te
veel ontvangen pensioen.
Raadsman mr. N. Steijnen van de
Stichting Herwaardering Pensioe
nen NSB-Kamerleden stelde in re
actie op de uitspraak van het ge
rechtshof in Den Haag dat de eisen
de partij het arrest zeker aan de
Tweede Kamer ?a1 voorleggen, zo
dat de hoogte van het pensioen van
de weduwe weer ter discussie zal
komen te staan.
Landsadvocaat mr. J.L. de Wijkers-
looth kon nog niet mededelen of de
Staat in cassatie zal gaan.
Volgens partijleider Wim Kok is het nog maar de vraag
of hij morgen, tijdens het partijcongres, het vertrouwen
van een meerderheid van de ruim 700 aanwezige afge
vaardigden krijgt.
Ook minister Pronk van ontwikkelingssamenwerking
betwijfelt na een reeks bezoeken aan afdelingsverga
deringen in het land of Kok het congres zal overleven.
Wordt het écht zo spannend?
Volgens de PvdA-gewestvoorzitters sal het zo'n vaart
niet lopen, omdat na weken van bezinning vrijwel
geen enkele afgevaardigde Kok naar huis wil sturen,
laat staan het kabinet.
Maar echt van harte zal de steun niet worden gegeven.
„Het risico van een katterig gevoel is levensgroot aan
wezig".
en het kabinet naar huis stu
ren? De conclusie voor de
meesten luidt dat ze dat nu
ook weer niet op hun geweten
willen hebben. Er zal dus wel
voldoende steun voor het be
leid zijn, maar niet van harte.
Het risico van een katterig ge
voel na afloop van het congres
is dan ook levensgroot aanwe-
DEN HAAG Het zijn
dagen van druk telefoon-
1 verkeer. De voorzitter van
de Amsterdamse Rivie-
renbuurt belt de voorzit-
ter van zijn gewest, die op
1 zijn beurt weer het gewest
Zuid-Holland polst. Weet
Zuid-Holland al of Bra
bant-west akkoord gaat
met de voorliggende mo
tie? Nee, maar Zuid-Hol
land wil er nog wel een
telefoontje aan wagen. De
motivatie om aan het
overlegcircuit deel te ne
men is groot. Niets minder
dat de toekomst van de
PvdA, het vertrouwen in
de partijleider en het
voorbestaan van het kabi
net Lubbers-Kok staan
immers op het spel.
Voorzitter Wibo Koole van het
gewest Amsterdam is er een
beetje tureluurs van. Omdat
hij het intitiatief nam tot het
opstellen van een compromis
motie voor het congres, hing
half Nederland bij hem aan de
lijn. Hij inventariseert: „Zoals
het er nu naar uitziet kan onze
motie rekenen op de steun van
een aantal Amsterdamse afge
vaardigden, een club uit Zuid-
Holland, Overijssel en Bra
bant. Maar het wordt nog een
hele hijsa om 'm door het con
gres te slepen. Veel zal afhan
gen van de reactie van het
partijbestuur en natuurlijk
Kok zelf".
Officieel moet het congres zich
morgen in Nijmegen uitspre
ken over een resolutie van het
partijbestuur, waarin de afge
vaardigden gevraagd wordt
hun vertrouwen uit te spreken
in zowel de partijleider als in
diens beleid. Maar omdat de
ingrepen van het kabinet in de
wao- en ziektewetuitkeringen
op heftige kritiek zijn gestuit,
hebben veel afgevaardigden
moeite met die koppeling.
Vertrouwen in Kok is er wel,
dat bestrijdt niemand. Maar in
diens beleid?
Dilemma
Koole: „De meningen over het
beleid zijn zeer verdeeld. In
middels steunt een flink deel
van de afgevaardigden uit
mijn gewest de kabinetsvoor
stellen van harte, maar er is
ook een groot aantal afgevaar
digden dat het oneens blijft
met belangrijke onderdelen
van de wao-maatregelen.
Moeten ze daarvoor nu Kok
zig
Om aan dat dilemma te ont
snappen, heeft Koole in nauwe
samenwerking met voorzitter
Van Driel van het gewest
Zuid-Holland gewerkt aan
voornoemde motie, die Kok en
diens beleid weliswaar steunt,
maar ook ertoe oproept de
harde kantjes van het wao-be-
leid af te slijpen. Om Koks po
sitie niet te ondergraven zijn
woorden van kritiek of afkeu
ring zorgvuldig vermeden.
Koole: „We nemen de steunre-
solutie van het partijbestuur
grotendeels over, maar voegen
er een oproep aan de PvdA-
kamerfractie en de sociale
partners aan toe. Die zullen al
les op alles moeten zetten om
het aantal wao'ers te verklei
nen, zodat bij gebleken succes
de ingrepen in hoogte en duur
van de uitkeringen op termijn
verzacht kunnen worden".
Deze tekst oogt onschuldig,
maar kan toch nog een bom
onder Kok en het kabinet leg
gen, namelijk als Kok en het
partijbestuur de oproep aan de
fractie zouden opvatten als een
blijk van wantrouwen. Koole
wil die mogelijkheid niet ge
heel uitsluiten: „Wat we tot nu
toe horen van het partijbe
stuur is dat men geen jota aan
de eigen resolutie wil laten
wijzigen. Dus ik kan niet voor
zien wat er met onze tekst gaat
gebeuren".
Munitie
Wordt het dan toch nog span
nend op het partijcongres? Een
rondgang langs de PvdA-ge-
westen in het land leert dat de
munitie niet zo hoog ligt opge
stapeld. „De kans dat het con
gres wel het beleid afkeurt en
nochtans een beroep op Kok
doet om door te gaan met het
kabinet, lijkt me zeer klein!',
zegt voorzitter P. Bijl van het
gewest Gelderland. Gewest
voorzitter Wouter Ruifrok
(Flevoland) meent: „Als Kok
erbij blijft dat de resolutie van
het partijbestuur moet worden
aanvaard, dan zal dat wel ge
beuren. Ik heb het idee dat
onze afdelingen zich in dat ge
val in de tekst van het partij
bestuur kunnen vinden".
Noord-Holland-zuid consta
teert bij monde van secretaris
J. Oude Elferink „een vrij
royale meerderheid" onder de
afdelingsleden die Kok steunt.
Voorzitter Sebastiaan Hol van
het gewest Noord-Holland
noord zegt dat er boven het
Noordzeekanaal veel weer
stand tegen het kabinetsbeleid
bestaat, maar hij durft niet te
voorspellen wat er gebeurt als
de afgevaardigden écht voor
het blok worden gezet. „Want
niemand wil een crisis in de
partij". Voor Henk Smeets,
aanvoerder van het gewest
Noord-Brabant-oost, is het
verloop van het congres zelfs
al een uitgemaakte zaak. „Ik
verwacht dat een flinke meer
derheid zich na een stevige
discussie achter de 'steunreso-
lutie' voor Kok zal scharen, al
dan niet met de aantekening
dat fractie en sociale partners
het daarbij niet mogen laten".
Ook in de invloedrijke grote
steden wordt in meerderheid
positief over Kok en diens be
leid geoordeeld. Mevrouw Q.
Reesink (voorzitter van het
gewest Utrecht) meent: „Als ik
kijk in mijn eigen afdeling
Maarssen, dan zie ik drie
kwart voor Kok, en een kwart
tegen. Uit andere afdelingen
binnen het gewest hoor ik on
geveer hetzelfde". Voorzitter
Gerard Schuiling van het van
ouds opstandige gewest Rotter
dam: „Ik denk dat er onder
onze afdelingen een draagvlak
is voor Kok en het kabinetsbe
leid. De meerderheid zal de
resolutie van het partijbestuur
wel steunen, hoewel een fors
aantal afgevaardigden daarbij
strategische overwegingen de
doorslag zal laten geven. Men
vindt het niet verstandig af te
haken en het kabinet naar
huis te sturen". De Haagse
PvdA'er Martin van Rijn
denkt dat de meeste afgevaar
digden van 'zijn' gewest „ge
nuanceerd vóór" de resolutie
van het partijbestuur zullen
stemmen.
Klungelig
Ondanks de steun die zich aan
de vooravond van het congres
aftekent, zal Kok het toch niet
echt gemakkelijk krijgen. Veel
afgevaardigden, zo waarschu
wen gewestvoorzitters her en
der in het land, zullen hun
boosheid en frustratie over het
volgens hen klungelige optre
den van Kok willen spuien. Er
is nog steeds onvrede over de
'slikken of stikken-resolutie'
van het partijbestuur. Ook
prangt de vraag hoe het met
de partij verder moet na het
PvdA-coryfee André van der Louw zag zijn voorstel een crisiscomité op te richten eerder deze
week stranden.
FOTO: ANP
congres. Kok zal, zo laten de
gewestvoorzitters weten, een
aansprekende visie op de toe
komst van de sociaal-democra
tie moeten ontvouwen. En
last-but-not-least tekent zich
niet in ólle gewesten een
meerderheid voor Kok af. Zo
zullen de afgevaardigden uit
de afdelingen in Friesland vol
gens gewestelijk secretaris J.
Eijzenga waarschijnlijk in
meerderheid tegen het be
stuursvoorstel stemmen. In de
gewesten Groningen, Zeeland
en Drenthe lijkt de stemver
houding op fity-fifty te liggen.
Overigens hebben de vele
spreekbeurten van PvdA-ka-
merleden en bewindslieden de
afgelopen weken wel enig ef
fect gehad. Vooral Kok blijkt
tijdens zijn vurige pleidooien
kans te hebben gezien zelfs de
meest verklaarde tegenstan
ders op andere gedachten te
brengen. Van Rijn (gewest
Den Haag): „Met zijn optreden
in Scheveningen heeft Kok
hier veel krediet teruggewon
nen. Vóór die spreekbeurt
concentreerde men zich op de
negatieve punten, nu heerst er
meer een stemming van: we
moeten verder met elkaar".
Schuiling constateert eveneens
een 'omslag' sedert Koks' rede
afgelopen maandag in Rotter
dam. Bert Klaver (Overijssel)
heeft de indruk dat Kok het tij
mee heeft gekregen. „Afdelin
gen die begin september heb
ben vergaderd zijn negatiever
dan afdelingen die dezer da
gen vergaderen. Dat zegt wel
Van der Louw
Veel minder waardering be
staat er bij de gewestvoorzit
ters voor de interventies van
PvdA-coryfee André van der
Louw, die zijn voorstel om een
crisiscomité op te richten
eerder deze week zag stran
den. Koole (Amsterdam): „Dat
plan is hier niet goed gevallen.
Een crisiscomité! Dat klinkt
ook zo jongensboekachtig!". De
Friese secretaris Eijzenga zegt
op smalende toon: „Daar voe
len we helemaal niets voor.
Van der Louw zal volgens ons
nog eerder een crisis veroorza
ken dan Kok. Laat Van der
Louw zich alsjeblieft bij z'n
Mediaraad houden!".
De mening van Van der Louw
dat een voor Kok positief ver
loop van het congres nog geen
einde maakt aan de crisis in de
PvdA wordt niettemin door
velen wel degelijk onderschre
ven. Secretaris J. Oude Elfe
rink (Noord-Holland-zuid):
„Hoe dan ook zal een groot
aantal mensen teleurgesteld
zijn over de uitkomst van het
congres. Het vertrouwen tus
sen de achterban, de fractie en
de bewindslieden moet dan
nog hersteld worden".
Eijzenga zegt te vrezen dat
veel actieve Friese PvdA'ers
uit teleurstelling hun lidmaat
schap zullen opzeggen als het
congres de wao-plannen intact
laat. Koole taxeert: „Met steun
voor Kok en het beleid zijn we
er nog niet. Als de partij niet
voortvarend vernieuwd wordt,
ligt de volgende crisis in het
verschiet".
(Dit verhaal kwam tot stand
met medewerking van Hilde-
brand Bijleveld, Dick Hofland,
Rik in 't Hout, Dick van Riet
schoten en Koos van Wees)
Vlam in de pijp
Professor John Cartwright van de universiteit in
Kaapstad (Zuid-Afrika) rent weg met de vlam in
zijn pijpen, nadat hij geprobeerd heeft een
brandende barricade uit te trappen. De barrica-
hda:
van
de was daar neergelegd door studentenbrs ii
solidariteit wilden betuigen met staken<^m jj
siteitspersoneel. ieker
ift i
kal h<
ïi r
bom
(Vervolg van de voorpagina)
SOWETO Du Plessis, gebo
ren en getogen op een boerde
rij in een uiterst conservatief
blank deel van Zuid-Afrika,
geeft toe dat „mijn vader me
waarschijnlijk had vermoord"
als hij had geweten dat zijn
zoon in Soweto zou gaan wo
nen. Meer blanken zijn hem
gevolgd naar de woonoorden.
Zij zijn het levend bewijs van
een langzame sociale revolutie
in Zuid-Afrika nu de scheids
lijnen van de apartheid verva
gen.
Zijn baas Tsatsimpe, een
spraakzame zakenman met
een voorliefde voor cowboy
hoeden en snelle trucks met
vierwielaandrijving - hij
wordt door de inwoners J.R.
of Dallas genoemd - liet zich
er niet van weerhouden een
blanke naar Soweto te halen.
„Ik zei tegen deze mensen dat
ik tien zwarte voormannen ge
had had en dat geen van hen
goed genoeg was. En deze man
was dat wel".
Doop
Tegenwoordig staat Doop, zo
als Du Plessis genoemd wordt
door zijn zwarte collega's, be
kend als de blanke man van
Dobsonville, het deel van So
weto waar hij woont in een
huis van Tsatsimpe met drie
slaapkamers. Hij verdient
maar 200 gulden per week,
maar hoeft geen huur te beta
len en heeft het relatief goed.
Al zijn vrienden zijn zwart, hij
heeft Sotho geleerd en zijn
kinderen zijn, zegt hij trots,
een levende reclame voor het
nieuwe Zuid-Afrika: ze spre
ken drie Afrikaanse talen, En
gels en Zuidafrikaans. Ze heb
ben geen raciale complexen en
noemen zich bij hun Afrikaan
se namen. „Ze praten zelfs on
der elkaar Sotho", aldus Doop.
Het is echter niet altijd gemak
kelijk geweest. Blanke gezich
ten in Soweto zijn normaliter
die van politiemannen of sol
daten. Op een keer werd de
vijfendertigjarige Doop toen
hij naar zijn werk ging beko
geld met stenen. Vorig jaar
kerstmis werd zijn auto gesto
len terwijl hij met een mes
werd bedreigd. Toen hij na
derhand naar huis liep, de
pressief en verbitterd, boden
veel mensen hem een lift aan,
iets waardoor hij weer wat
werd opgevrolijkt. „De men
sen hier zijn over het alge
meen erg aardig", vertelt hij.
„Afgezien van die twee inci
denten zijn er geen problemen
geweest".
Sociale revolutie
Sommige van de blanken in
de woonoorden hebben een re
latie met zwarten, maar ande
ren, zoals Doop, zijn economi
sche migranten die een goed
kopere manier van leven zoe
ken in een steeds duurder
Zuid-Afrika, waar de banen
van blanken niet langer auto
matisch beschermd zijn.
Zes maanden geleden vertrok
Hendrik Wegewarth met zijn
gezin naar een illegaal kamp
bij Kaapstad, waar hij met
lichte cementblokken en golf
plaat zijn eigen huis bouwde.
„Nu de levenskosten de hele
tijd omhoog gaan kom je er
achter dat je niet kunt blij
ven", vertelt hij. „Als je je
baan verliest, verlies je alles".
Sommigen hebben een andere
motivatie voor hun verhuizing
naar de woonoorden. Wouter
Lanz, een vijfendertigjarige
verzekeringsagent uit Johan
nesburg, verhuisde iets meer
dan een jaar geleden naar So
weto. Zijn slaapplaats: de bank
in de huiskamer van zwarte
vrienden. Hij verdient ruim
6000 gulden per maand, meer
dan sommige zwarten in een
jaar, en heeft de kinderen van
n bes
rukk«
n apj
het gezin waar hij loge<
dopteerd'. Hij is van p
eigen bedrijf te begir
Soweto, een kippenfs
een 'shebeen', een kroe'
[en, d<
astruc
'Anarchist' de v
Lanz, een Nederlan|gn^n<
zichzelf een 'anarchistjverva'
zegt dat het leven in ltaliSti
hem bevalt. Hij heeft sKs nL
moeite met de cultujjjet t0
schillen. „Op een avon^n om
bijna getrouwd", veiiramr]
„Ik zei alleen maar i^&telliS
een vrouw en dat weij een
vat als een huwelijksv
Ik werd kennelijk gal' jn^e
haar te trouwen. Ik ze en t(
Geen sprake van". nqo
Sommige culturele vender
kunnen als bijzonder jtaten
worden ervaren door krhou,
die slechts hun eigenhekelt
kennen. Doop en zijn jn s]
Elmira waren erg |,0UW|
toen ze hadden gehcj, bon.
een tovenaar in SowL-
gulden had geboden afrs ei!
ne die een van hun ly W0I
zou kidnappen - eerten 0r
kind kan klaarblijkelj
den geofferd voor (gg L
zwarte kunst.
Elmira voelt zich niet1'
in Soweto als haar nj
blijf binnen, maak scr
kook", vertelt ze. „Ike&*V\ir
niet van om me 0Pldde
zwarten te mengen".an
week keerde ze voor i mat€
blijf van 'een paar wfr jar
rug naar haar ouderlijitr°lee
de nabijgelegen blatf t)evi,
Randfontein. De druf slu'
de emmer had doen o] ma£
was, zo vertelt ze, een j
brief" van een zwarte
Doop heeft er het vo^HC
trouwen in dat Elmira
zal terugkeren. „Ze Ij- De
woon even rust nodprmal:
hij. „Ik denk dat er iijispooi
komst nog veel meerpinisfc
hier komen wonen. Hjch H<
goed te betalen". ?eg op
(c) The Sundien ei
Hurd
Ibui:
e din
SUSKE EN WISKE
"TAZUUR EN TAZIJN"
UltgeverlJ/Wavery Productions
Minister D'Ancona 'van
WVC voelt niets voor een
verplichting tot integratie
voor allochtonen, zo heeft
zij gisteren bekendge
maakt tijdens een bijeen
komst van wethouders uit
het hele land. De bijeen
komst stond in het teken
van de opvang van nieuw
komers. „Vang de nieuw
komers direct op en laat
ze niet een keer stuite
ren", was het motto.
De redenen die D'Ancona aan
voerde voor het niet verplich
ten tot integratie zijn enerzijds
dat er nog volstrekt onvol
doende opvangcapaciteit is, en
anderzijds dat de meeste
nieuwkomers al uit zichzelf
voldoende gemotiveerd zijn.
De minister sprak de ver
wachting uit dat in de komen
de jaren slechts tien procent
van de nieuwkomers voor een
opvangplaats in aanmerking
komt.
D'Ancona verzocht de ge
meenten eigen projecten op te
zetten voor de opvang van
nieuw het land instromende
allochtonen. „Dit als onderdeel
van de sociale vernieuwing",
aldus de minister. Het ministe
rie van WVC levert financiële
startbijdragen aan negentien
gemeentelijke en regionale
projecten.
Aanklacht
Tot voor kort werd er zowel
landelijk als gemeentelijk van
uit gegaan dat de immigratie
bijna gestopt was. In het beleid
werd met de nieuwkomers
geen rekening gehouden.
Nieuwe cijfers tonen echter
aan dat vooral in het kader
van de gezinshereniging en
gezinsvorming uit met name
Turkije, Marokko, Suriname
en de Antillen jaarlijks meer
dan 36.000 personen naar Ne
derland komen.
Aanklacht
Vanwege de zeer beperkte op
vangcapaciteit stelde D'Anco
na dat „snel toereikende maat
regelen op het gebied van de
opvang nodig zijn". Ook
maakte zij van de gelegenheid
gebruik om een aanklacht in
te dienen tegen het beleid uit
het verleden. „De buitenland
se werknemers die in de jaren
zestig en zeventig naar Neder
land gekomen zijn, hebben
geen goede, op integratie ge
richte opvang gehad. Dit heeft
bij hen, en wat wellicht nog
belangrijker is, bij hun kinde
ren, geleid tot aanzienlijke
achterstanden op met name
het gebied van onderwijs en
arbeid. Preventie heeft tot nu
toe onvoldoende aandacht ge
kregen binnen het minderhe
denbeleid. In de praktijk blijkt
dat eenmaal ontstane achter
standen buitengewoon moei
lijk in te halen zijn".
Financiering
Het standpunt van de regering
is, dat gemeenten verantwoor
delijk zijn voor de financiering
van de opvang. De financiële
middelen op het welzijnster
rein met de bijbehorende ver
antwoordelijkheden zijn hier
toe gedecentraliseerd. „In deze
tijd zullen gemeenten grondig
moeten afwegen welke sociale
problemen in de huidige tijd
minder van belang zijn en
welke acute nieuwe sociale
problemen een hogere priori
teit hebben", aldus D'Ancona,
hierbij doelend op de nieuw
komers.
Veel wethouders wezen de mi
nister erop dat de /ON
absoluut onvoldoende
voor voldoende opv^rn^™,
sen te zorgen. Ook
aantal van mening d^w^
degelijk sprake moet
Ondanks het feit dati*.
D'Ancona zich geen
der toonde van dit s^'
is zij wel van mef
„nieuwe migranten zi|
ge dienen te oriënter#Aw
voor hun belangrijke^,"!^
van het dagelijks levagL
derland". Op de vra^J
er voldoende opvangT^
heid voor allochtone
mers zou zijn, er wé&
zou moeten zijn van
plichting tot integraf- In
zij niet ingaan. „Dar^n vai
dan wel weer. Nu is liNoort
prematuur om daaJzag li
spreken. Eerst is het fegen.
ervoor te zorgen dat Van
aansluit op het aanbcie Ho
Jur hi<
