N
Ter Beek legt kritiek IKV'ers zwijgen op
Middeleeuwen en Reformatie hebben veel gemeen
rt* CcidbcSou^ont
GEESTELIJK LEVEN OPINIE
Orthodoxe voorzitter Wereldraad
van Kerken houdt traditie in ere
COMMENTAAR
CeicbcSouoant
MAANDAG 23 SEPTEMBER 1!
idM
„Kerken moeten
in Europa niet
nieuw machtsblok
vormen"
UTRECHT De grote
verleiding voor de kerken
is een alternatief machts
blok te vormen naast het
machtsblok van Euro-
pa'92. De kerken moeten
geen machtsblok vormen
en zich ook niet binden
aan een machtsblok. Dan
zouden de feiten van de_
geschiedenis worden her-"
haald"
Dit stelde dr. Gerrit Manen-
sehijn, hoogleraar ethiek aan
de Kampense universiteit van
de Gereformeerde kerken bij
de herdenking van het vijfent
wintigjarig bestaan van het
IKV te Utrecht in een be
schouwing over Europa en de
kerken. Hij meende dat zowel
bij katholieken als protestan
ten de verleiding bestaat el
kaar te verdringen op de
markt van ideologische waren.
Met name de herkerstening
van Europa, waar de paus
voor pleit zal de zaak van
Christus geen goed doen. om
dat dit in feite uit kan lopen
op een nieuwe clericalisering
in Europa De scheiding van
kerk en staat is een grote ze
gen, niet alleen voor de poli
tiek maar ook voor de kerk
die in vroeger eeuwen door
haar grote macht gecorrum
peerd raakte, aldus Manen-
schijn. Hij zag voor de kerken
en het IKV slechts, kleine mo
gelijkheden. „Zij moeten te
vinden zijn in het centrum
van de waarheid en niet in het
centrum van de macht", aldus
de gereformeerde spreker.
Dr. P. A. van Gennip, secreta
ris van de Katholieke Raad
voor Kerk en Samenleving en
adviserend orgaan van de Ne
derlandse bisschoppen, zei de
vrees van Manenschijn te de
len. Hij vreest dat de komende
bisschoppensynode in Rome
die de paus voor het najaar
over de situatie in Europa
heeft belegd een „reactionai
re" inslag kan krijgen. Hij
vindt het houden van zo'n
conferentie veel te vroeg. Met
name Oosteuropese bisschop
pen zullen, daarin gesteund
door de paus, proberen, verlo
ren gegane rechten en bezit
tingen terug te veroveren. Hij
geloofde dat de Westeuropese
bisschoppen tegen die tendens
zeer weinig weerstand tegen
zullen kunnen bieden
Metropoliet beschuldigd van band met KGB Buitenlanders ontevreden over liturgie
De lengte van de
rijen wachtenden bij
de geldautomaten op
zaterdag kan tot het
misverstand leiden
dat je het daar gratis
krijgt
L. Spruit
GENEVE Metropoliet Kyrill van Smolensk die voor de Rus-
sisch-orthodoxe kerk onder meer de betrekkingen met de We
reldraad verzorgt, is in Genève beschuldigd van connecties met
de KGB. „Er moet een eind aan deze heksenjacht komen," aldus
Kyrill die om bewijzen voor die betrokkenheid vroeg. Het Sov
jettijdschrift „Argumenti i Fakti" heeft de afdeling buitenlandse
betrekkingen ervan beschuldigd nauw met de KGB samen te
werken. Kyrill gaf toe dat in de raad voor religieuze zaken veel
KGB'ers zaten. De raad is vorige week opgeheven. Kyrill had
zeer veel spreektijd nodig om uit te leggen dat de Russisch-Or-
thodoxe Kerk reeds op de dag van de staatsgreep een verklaring
had opgesteld („nog voordat Jeltsin ons erom vroeg"). Hij ont
kende ook dat patriarch Aleksej voor de staatsgreep een verkla
ring had ondertekend waarin werd aangedrongen op herstel
van orde en rust. IKV-secretaris M.J. Faber had dit onder meer
gemeld na een bezoek aan Moskou daags na de coup. Kyrill
vroeg verder aandacht voor de dreigende burgeroorlog in de
Sovjetunie. „De aanwezigheid van kernwapens en kerncentrales
in vier Sovjetrepublieken houdt het gevaar in dat een burger
oorlog in de Sovjetunie tot de ondergang van de hele mensheid
kan leiden", zei Kyrill.
ROTTERDAM Ons verlangen en onze inspanning om de
christelijke waarden in het dagelijks leven te brengen veroor
zaakt in ons een gevoel van isolatie, onbegrepen worden en
soms ook een gevoel van belachelijk te zijn in de ogen van ande
ren, aldus Carlo Sala, een vertegenwoordiger van de Poolse ka
tholieke immigranten in het bisdom Rotterdam.
Sala was een van de vele vertegenwoordigers van katholieke al
lochtonen die zich zaterdag in de kathedraal van Rotterdam
mochten uitspreken tijdens de zgn. Laurentiusviering. De vie
ring waarmee bisschop R.Ph. Bar het nieuwe werkjaar opende
stond in het teken van sociale bewogenheid en solidariteit. Sala
zei dat de Polen graag hun eigen parochies willen houden omdat
zij zich niet herkennen in de liturgiepraktijken in de Nederland
se parochies. Ook andere vreemdelingen hadden daar grote
moeite mee. Geklaagd werd over het onbegrip van Nederlandse
medegelovigen en onvoldoende steun om discriminatie te be
strijden met name door de Surinamers en Chileens vluchtelin
gen. De bisschop wees de gelovigen op de christelijke plicht van
dienstbaarheid.
Castro:
oecumene
zaak van leven
of dood
GENEVE De eenheid van
de kerken is geen theologisch
onderonsje, maar een zaak van
leven of dood. In Noord-Ier-
land of Joegoslavië zou veel
bloedvergieten zijn voorko
men als de kerken één waren
geweest
Dr. Emilio Castro reageerde
zaterdag geprikkeld op de kri
tiek van de gereformeerde af
gevaardigde drs. Aukje Westra
op zijn pleidooi voor meer na
druk op de eenheid der ker
ken. „Het belang van de oecu
mene is niet in de eerste plaats
gelegen in kerkelijke eenheid,
maar wat de kerk voor de we
reld doet. Het gaat niet om wat
de kerk is, maar voor wie zij
er is," aldus.de Friese theolo
ge, die als oecumenisch consu
lente in de drie noordelijke
provincies werkzaam is.
De eenheid van de kerken is
om twee redenen urgent, zei
Castro. In de eerste plaats zal
deze eenheid de missionaire
opdracht van de kerk ten goe
de komen. In de tweede plaats
is de geloofwaardigheid van de
kerk in het geding. „Wij kun
nen niet de strijdende partijen
tot vrede oproepen zolang we
niet zelf de onderlinge ver
schillen kunnen overbrug
gen."
UTRECHT Het zag er
naar uit dat minister Re-
lus ter Beek (PvdA) van
defensie zaterdag bij de
viering van het vijfen
twintig jarig bestaan van
het IKV in Utrecht spits
roeden moest lopen. Ter
Beek zou aan het begin
van de vredesweek niet
alleen een verhaal houden
maar was ook bereid in
discussie te gaan met de
(sterk uitgedunde) gelede
ren van vredesactivisten.
Meeste punt van kritiek lever
de hem zijn in de defensienota
geuite voornemen op een
luchtmobiele brigade ter be
schikking te stellen van de
NAVO die bij conflicten al dan
niet in Europa kan intervenië
ren. Het zat IKV-voorzitter
Ien van den Heuvel in haar
openingstoespraak niet lekker
dat de NAVO driftig op zoek
was naar nieuwe taken, nu de
oude oost-west-tegenstelling
overwonnen is.
Secretaris Jan ter Laak van
Pax Christi had er vrede mee
als die luchtmobiele brigade
opereert onder de vlag van de
Verenigde Naties maar niet
onder de NAVO en hij bood de
minister bloemen en een blau
we (VN-)helm aan om dat on
der zijn aandacht te brengen.
In een van de lokalen van het
Utrechtse Catharijne College
waar het IKV was neergestre
ken inventariseerde IKV-se
cretaris Mient-Jan Faber de
punten van zijn mensen voor
de minister. De economische
belangen bij het inzetten van
de nieuwe vredesmacht, het
vreemde verschil in benade
ring tussen Koerden en Kroa-
ten, wapenexport naar andere
landen, het gebruik van de
nieuwe luchtmobiele
enzovoort.
Minister Relus ter Beek
Een stortvloed van vragen re
gende over Ter Beek neer,
maar deze wist het hoofd koel
te houden. Het werd een leer
zame confrontatie waarbij de
minister zelfs op een moment
de handen van de IKV'ers op
elkaar kreeg.
Ter Laaks kritiek dat een Ne
derlandse bijdrage alleen on
der VN-vlag mag pareerde Ter
Beek met drie tegenvoorbeel
den. „Nederland heeft meege
daan aan de mijnenjagersactie
in de Perzische Golf. Dat was
niet onder VN-vlag, maar
daarmee leverden we wel een
bijdrage aan de internationale
rechtsorde. Tweede voorbeeld.
In de Sinaï-woestijn leveren
FOTO: PATRICK VAN BERKEL
we in het kader van het Camp
David-akkoord troepen om Is
raëliërs en Egyptenaren uit el
kaar te houden. Dat gebeurt
niet onder VN-vlag, maar het
is ons wel door de partijen in
het conflict gevraagd. Derde
voorbeeld. Joegoslavië is nog
steeds een souvereine staat en
daarom kan de VN daar moei
lijk partij in kiezen. Voor de
landen van de EG of de CVSE
(Conferentie veiligheid en sa
menwerking in Europa) ligt
hier wel een taak, maar we
plegen natuurlijk geen onge
vraagde interventie". Ter
Beek concluderend: „Alleen
werken onder de vlag van de
VN vind ik te kort door de
bocht, gewoon kortzichtig".
Andere vragen uit de zaal gin
gen onder meer over de Golf
oorlog. Economische motieven
hadden daarin volgens Ter
Beek uiteraard een rol ge
speeld, maar die kon je vol
gens hem niet scheiden van
het beschermen van de inter
nationale rechtsorde. Of alle
middelen wel waren uitgeput,
zo wilde iemand weten, want
de CIA had toch vlak voor de
oorlog gerapporteerd dat de
sancties werkten? Ter Beek:
„Dat de sancties werkten was
duidelijk, maar of dat ook in
politiek opzicht zo was, was
zeer de vraag". Om te beslui
ten in de vorm van een ver
ontschuldiging: „Ik was per
soonlijk van mening dat het
moment daar was om in te
grijpen, maar dat blijft een
persoonlijke afweging".
Wapenproduktie en wapenex
port of conversie was een an
der punt dat de gemoederen
beheerste. Ter Beek: „Toen ik
aantrad vielen we voor wat
het wapenexportbeleid steeds
terug op een nota uit 1975
waarin op een half velletje
vermeld stond dat we niet
moesten exporteren naar span
ningshaarden. Dat was zo'n
beetje alles. Nu, sadder and
wiser, hebben we voor de ex
portvergunningen een nieuw
criterium ontwikkeld, dat van
de „redelijke toereikendheid".
Dat houdt in dat export verbo
den kan worden als blijkt dat
het betrokken land zich over
matig aan het bewapenen is.
Je moet er natuurlijk naar toe
werken dat die criteria inter
nationaal worden geaccep
teerd. Het zou al mooi zijn als
we de export in de EG konden
harmoniseren of wanneer de
VN een transferlijst van de
wapenverkoop bijhield. Maar
er zal nog heel wat water door
de Rijn moeten vloeien om dat
te regelen. Ik ben voorstander
van conversie van de wapen
industrie, maar moeten we als
overheid bedrijven dan gaan
voorschrijven wat ze moeten
produceren? Daar heb ik mijn
aarzelingen over".
Vanuit de zaal werd in strijd
met andere pleidooien aange
drongen op een actievere, des
noods militaire bemoeienis bij
Joegoslavië Ter Beek: „Onze
militaire rol zal er slechts uit
kunnen bestaan een crisisbe-
heersende, vrede bewarende
te spelen, dat wil de grote
meerderheid in Nederland
toch in feite? Jullie brachten
tien jaar geleden een miljoen
demonstranten op de been teT
gen de kruisraketten. Nu zou
er in Belgrado zo'n demonstra
tie gehouden moeten worden,
want dat die Joegoslavische
leiders zich verzoenen hoef je
niet verwachten. Het IKV zou
die roep om redelijkheid tot
stand moeten brengen. Die
vredeskaravaan door Joegosla
vië, dat vind ik een goed initi
atief. Maar dat klinkt van mij
nu weer zo commentator
achtig. Ik bedoel, dat moet ge
woon gebeuren". Dat leverde
hem applaus op. De animo om
vanuit Nederland aan de kara
vaan mee te doen blijkt overi
gens bijzonder klein. Slechts
enkele mensen willen met de
tocht meedoen.
Ter Beek eindigde zijn bijdra
ge met een soort geloogfsbelij-
denis. „Ik ben niet lid van een
kerk - ik ben lid van het Hu
manistisch Verbond, maar ik
heb wel een geloof. Een veilig
heidsbeleid kan niet zonder
steun van de bevolking. Die
dialoog moet goed gevoerd
worden, daar hebben we ook
het IKV bij nodig". Ter Beek
mocht tot slot de dank incasse
ren van secretaris Mient-Jan
Faber, die hem een videoband
over het IKV-werk aanbood.
Hij was niet schielijk weggelo
pen zoals zo vele andere bobo's
en wat Faber niet vermeldde',
sommigen hadden er ook nog
wat van opgestoken. Grapje
van Ter Beek: „Misschien kan
ik die band per ongeluk in de
Defensieraad laten afdraaien
in plaats van die van CNN die
op het programmma staat".
Idoor
DIRK VISSER
GENÈVE De eerste ortho
doxe voorzitter van de We
reldraad van Kerken, de ar-
meens-apostolische aartsbis
schop Aram Keshishian heeft
aan het begin van de bijeen
komst van het Centraal Comi
té (het bestuur van 150 leden)
een traditioneel beeld ge
schetst van de rol van de oecu
menische beweging. De We
reldraad is niet een raad van
groepen, semi-kerkelelijke or
ganisaties of bewegingen,
maar een raad van kerkge
nootschappen, zei hij.
„De Wereldraad kan geen toe-
vluchtshaven zijn voor dege
nen die voor hun eigen belan
gen en doelstellingen vechten,
maar wier visie op de oecume
nische beweging niet die van
de Wereldraad is." Alleen met
vernieuwingsbewegingen en
basisgroepen die binnen de
kerken streven naar kerkelij
ke vernieuwing en openheid,
kan een kritische dialoog wor
den gevoerd.
De 44-jarige Keshishian ver
tolkte het standpunt van de
orthodoxe kerken dat mannen
en vrouwen een verschillende
rol in de kerk hebben. Op ba
sis van gelijkwaardigheid en
volledige participatie moeten
de talenten van een ieder wor
den gerespecteerd. „Maar on
derscheid moet behouden blij
ven," zo voegde hij eraan toe.
Intercommunie, het gezamen
lijk vieren van avondmaal/eu
charistie, wordt door „sommi
ge" kerken bij speciale gele
genheden gevierd om de oecu
menische samenwerking te be
vorderen. „Maar voor veel
kerken moet er eerst eenheid
in het geloof zijn voordat er
sprake van intercommunie
kan zijn," zo zei Keshishian.
Recente ontwikkelingen in
vele werelddelen bieden nieu
we kansen voor de zending:
Oost-Europa waar een gewel
dige honger naar het evangelie
is, veel Derde Wereldlanden
waar een democratiseringspro
ces op gang komt en het Wes
ten waar secularisatie en ma
terialisme het evangelie be
dreigen.
Dialoog met andere godsdien
sten is niet langer een activi
teit van een klein groepje spe
cialisten, maar dagelijkse wer
kelijkheid voor veel mensen
geworden. Maar ook hier
geldt, zei Keshishian, dat dit
niet ten koste van de missio
naire opdracht van de kerk
mag gaan. „We moeten de dia
loog aangaan op basis van een
bijbelse theologie die geen
ruimte aan syncretistische (al
les met elkaar vermengende)
tendenzen geeft."
De oecumenische beweging
bevindt zich in een overgang
stijd. De klassieke oecumeni
sche prioriteiten, opvattingen
en methoden staan steeds
meer ter discussie, zoals begin
dit jaar in Canberra bleek. De
beweging dreigt zelfvoldaan
en in hel defensief te geraken.
Stagnatie, berusting en polari
satie doen zich in vele delen
van de wereld voor. Er moet
een nieuwe oecumenische vi
sie komen.
De taak van de Wereldraad
van Kerken is de tekenen
hiervan op te pikken en die in
„liturgie, spiritualiteit en pro
gramma's" gestalte moet krij
gen. Ook uit deze volgorde
blijkt dat de Wereldraad een
orthodoxe bisschop als voorzit
ter heeft.
UTRECHT De Refor
matie van 1517 is niet zo
zeer een actie van Luther
'alleen, maar moet veeleer
worden gezien in een ont
wikkeling van vele tien
tallen jaren. In de late
middeleeuwen werd na
melijk door theologen/fi
losofen druk gediscus
sieerd over thema's die la
ter bij Luther een belang
rijke rol zouden spelen:
rechtvaardiging, vrije wil
en uitverkiezing, bijvoor
beeld.
Dit betoogde de vrijgemaakt-
gereformeerde hoogleraar
kerkgeschiedenis prof. dr. F.
van der Pol (Kampen) zater
dag in Utrecht. Hij sprak als
voorzitter van het Instituut
voor Onderzoek van de Refor
matie (IVOR) op de jaarverga
dering van de Vereniging van
Christen-Historici.
Het IVOR werdafgelopen
voorjaar opgericht en heeft
werkruimte gekregen aan de
Rijksuniversiteit van Utrecht.
Naast het bestuur zijn er een
directeur en een wetenschap
pelijk medewerker aan het in
stituut verbonden. Voor bei
den is het werk vooralsnog
'pro deo' en part-time.
Het was wel nodig dat er in
Nederland een dergelijk insti
tuut kwam, vond Van der Pol.
Niet alleen om allerlei onder
zoek te stimuleren en bestaand
werk te coördineren, maar ook
om te helpen voorkomen dat
er in ons land een te eenzijdig
(rooms-katholiek) beeld van
de Reformatie en dan van met
name Luther ontstaat. Van
rooms-katholieke zijde wordt
Luther tegenwoordiger wel
eens voorgesteld als iemand
die op één lijn staat met Tho
mas van Aquino Luther
wordt dan belicht vanuit het
rooms-katholieke gedachten-
goed en daarmee verliest hij
'zijn gezicht', vond Van der
Pol. Hij doelde daarmee met
name op het confessionele ka
rakter van Luthers werk.
De rooms-katholieken hebben
nationaal en internationaal
meerdere plaatsen waar syste
matisch onderzoek wordt ge
daan naar de periode voor en
rond de Reformatie. Van der
Pol wees op het Titus Brands-
ma-instituut en op het nog niet
zo lang geleden opgerichte
Thomas van Aquino-instituut.
Nederland loopt wat betreft
het Reformatie-onderzoek
(vanuit de late middeleeuwen)
duidelijk achter bij landen als
Duitsland en Zwitserland, al
dus de hoogleraar.
Er dreigt een tweede eenzij
digheid ten aanzien van de
Reformatie, aldus de Kamper
hoogleraar. Van protestantse
zijde wordt weieens gedaan
alsof de Middeleeuwen een
'zwarte' periode van duizend
jaar is geweest waarin de
Geest van God afwezig is ge
weest en pas weer via het op
treden van Luther zichtbaar
werd. Dat is een ongepast
beeld, vond hij. Niet alleen
vanuit theologisch oogpunt,
maar ook met het oog op de
historische werkelijkheid. Lu
ther kan pas goed worden be
grepen tegen de achtergrond
van de late Middeleeuwen.
Het is niet voor niets dat hij
maar ook Calvijn voortdurend
discussieert met thema's die
ook in de (late) middeleeuwen
werden besproken. Bovendien
zijn er goede gronden om van
een herleving te spreken van
het scholastieke denken na de
eerste generatie van de Refor
matie. Er is dus wel degelijk
sprake van gemeenschappe
lijkheid tussen de (rooms-ka
tholieke) Middeleeuwen en de
Reformatie.
Speerpunten
Het bestuur van het IVOR be
raadt zich op 'speerpunten'
van onderzoek. Er is een breed
scala aan onderwerpen naast
de boven genoemde thema's
die samenhangen met de be
schouwing van Luther vanuit
de Middeleeuwen.
Van der Pol noemde onder
meer het thema van de stads-
reformatie. Er is veel studie
gedaan naar de 'grote Refor
matie' vanuit Wittenberg (Lu
ther) en Genève (Calviin),
maar nog maar betrekkelijk
weinig naar de 'kleine refor
matie', die gaat over de over
gang van stad of dorp naar 'de
Stap vooruit
De invoering van één munt in de eg is het aff
weekeinde in Apeldoorn weer wat dichterbij gekomei
vankelijk bestond er nogal wat twijfel over of de door
ter van financiën Kok uitgestippelde lijn door zijn
ministers zou worden gesteund. Het was uiteindeli e
compromis van de Belgische minister van financiën
tadt, dat voor een doorbraak heeft gezorgd in de
rond de Economische en Monetaire Unie (EMU),
overigens moet worden opgemerkt dat de totstandl
van de EMU een kwestie van jaren is. De eerste gezai11
ke Europese munt afgezien van de Ecu woi
voor 1997 geslagen.
Die lange termijn is niet verwondelijk. Naarmate d
pese eenwording steeds concreter wordt en niet lanj
perkt blijft tot vage internationale akkoorden, wordt
lijk hoe ingrijpend EG-besluiten de gebruikelijke lev
tronen in de landen gaan veranderen. Het opengooii
nationale grenzen en het afschaffen van eigen conti
voegdheden was tot nog toe al een revolutionair pr<
hele Europese handelswereld kwam erdoor in beweg
dwong er ook de sociale partners toe zich aan te p;
de internationale schaalverhoudingen.
Die eerste fase van de Europese eenwording is nol
niet voltooid, maar inmiddels dient zich in de vorm
EMU een nieuwe, nog grotere uitdaging aan. De EG-
dienen hun monetaire en financiële zelfstandigheid O]
ven. In de Economische en Monetaire Unie zullen de
le banken hun bevoegdheden voor een groot deel moei
geven ten voordele van een Europese centrale bank
zelfsprekend heeft deze uitbouw van de EMU enorme
quenties: uiteindelijk zal ook de begrotingspolitiek va
lidstaat in grote mate vanuit 'Brussel' worden bepaald,
al Groot-Brittannië heeft zich, met name onder
Thatcher, altijd sterk verzet tegen de uitbouw van de
omdat Londen de zeggenschap over het pond niet uit
wil geven.
A.LS gevolg van het feit dat de economieën van de n
EG-landen grote onderlinge verschillen vertoonden,
het idee ontstaan van het begrip 'twee snelheden'. I
landen met een sterke economie zouden sneller tot d
toetreden dan de zwakkere broeders. Het belang
Belgische compromisvoorstel ligt vooral in het feit
begrip 'twee snelheden' formeel van tafel is, maar
praktijk wel degelijk zal ontstaan. Het is de bedoeli
alle twaalf lidstaten op de EG-top in Maastricht, aan
van het jaar het EMU-verdrag ondertekenen. In dat
worden de criteria genoemd waaraan landen moeten
als zij zich bij de EMU wilen aansluiten. Deze voorw
hebben betreking op de hoogte van de inflatie, het
tingstekort en de waarde van de munteenheid. Het is
op grond van deze critaria dat een land kan worden
ten van de EMU. Er is voor de overige lidtstaten geen
andere grond om een veto uit te spreken over de to<
van een land. Evenmin kan een land gedwongen
zich aan te sluiten een voorwaarde die speciaal bed
voor de Britten, die nog steeds weinig heil verwachte
uit het EG-hoofdkwartier.
(ECHT
taker
:h l
d en i
moe
Fis
ingrijp
Meerj;
Minde
l1 nis
nt
4ht<
A
(VAN F
HA/
var
is he
het i
ting
e in i
de
het
zal n
Het resultaat van de vergadering van de EG-minist
financiën overziend dringt de conclusie zich op dat
derlandse voorzitterschap, mede dank zij de Belgischi
tieven, nu eens een goed resultaat heeft geboekt,
over een jaar of vijf de zeven sterkste economieën van
de EMU gestalte geven, is dat voor de overige lidstal
aansporing hun beleid versneld aan te passen. Het is
zeker dat de Britten dan alsnog tot inkeer komen en
se eieren voor hun steeds minder waard wordende
zen. De lange tocht naar de volledige Europese int
mag er dan vooral een zijn van vallen en opstaan,
doorn is dit maal zelfs een stap vooruit gezet.
ite als
les r
Nee
v iialisti'
n inh
mer e
ordelij
'dA-fi
volli
v de k£
Ov<
de Cl
ifracti
:t mei
wijzij
aan
remier
beken
wee
et kab
besh
mg tu
iel d;
Honderden militante moslims die verontwaardigd waren over ge
ruchten dat een mede-fundamentalist door een christen was ge
dood, hebben in Cairo twee kerken en bezittingen van christenen
in brand gestoken. Omstanders kijken in het zwaar gehavende
gebouw.
FOTO: AP
nieuwe leer'. Er komen daarbij
allerlei interessante vragen op.
Bijvoorbeeld die naar de ver
houding kerk en stedelijke
overheid. Ging de magistra
tuur mee 'om' of werkte ze
juist tegen? Wat was de rol
van de stedelijke clerus?
Speelden vooral theologische
motieven een rol bij de over
gang of waren er wellicht of
economische factoren die van
invloed waren?
Onderwerpen voldoende dus,
concludeerde Van der Pol en
enthousiasme genoeg, maar
helaas: gebrek aan geld. De
rijksoverheid, kerken, fondsen
en bedrijven zijn aangeschre
ven om middelen te verschaf
fen om het instituut professio
neel te laten werken. Met de
theologische faculteit Utrecht
worden gesprekken gevoerd
om het werk van het instituut
te laten meelopen in het pro
gramma van de faculteit.
an Sijthoff Pers bv)
Uitgave
Kantoor
Telefoon 071 - 122 244
Telefax 071 - 134 941
Postadres Postbus 112300 AA Leiden.
Hoofdkantoor Koopmansstraat 9. 2288 BC Rijswijk
Telefoon 070-3190 933
Telefax 070-3906 717
Postadres Postbus 9. 2501 CA Den Haag
Directeur/hoofdredacteur. J Leune
Adjunct-hoofdredacteur: J Timmers.
Chef-redacteur G - J Onvlee
Secretariaat directie/hoofdredactie (tel. 070 - 3190 808) L. van Koot
4 046 of 071 -144 047) R. Kleijn (chef),
van Herpen (chef), F Buurman,
Sport Leiden e.o. (tel. 071 - 144 049): K. van Kesteren.
Binnen- en buitenland, financien en economie (tel: 070 - 3190 815):
A van Rijn (chef), W Bunschoten, drs. C van Haersma Buma, A van Holsti
E Huisman, H Jansen, drs J. van Leeuwen - Voorbij, R. de Roo, drs K
Kunst/rtv (tel 070 - 3190 834) G. Ansems (coordinator), B Jansma, H Pi
Geestelijk leven (tel. 070 - 3190 835): L. Kooistra, drs P van Velthoven
Foto (tel. 070 - 3190 838): M. Konvalinka (chef), S. Evenhuis, S. Pieterse.
Redactie-secretaresse (tel. 070 - 3190 819): T Kors.
De Leidse Courant maakt verder gebruik van de diensten van
- freelance-medewerkers en -correspondenten in zijn verspreidingsgebied,
- de parlementaire redactie en de nieuwsdienst van de Stichting Pers Unie,
dactioneel samenwerkingsverband van negen regionale kranten in Nedeii
Belgie De algemene verslaggevers van Pers Unie zijn drs K Swiers en M
Ven De parlementaire redactie bestaat uit R. in 't Hout (chef). H. Bijleveli
land, P Koopman, D van Rietschoten en K van Wees
- het Algemeen Nederlands Persbureau en buitenlandse persbureaus,
- de volgende correspondenten in het buitenland S Akkerman (Praag),
drs D J van den Bergh (Peking), drs H Botje (Tunis), A Courant (Athi
R Hasselerharm (Johannesburg). T Heard (Kaapstad), drs A Heering(f
B van Huet (Parijs), M de Koninck (Washington). H Kuitert (Nieuw Delh
F Lindenkamp (Sao Paulo), R Simons (Londen), drs R Vunderink (Mot
W Werkman (Jeruzalem). E. Winkels (Barcelona), G. van Wijland (Belgrë
F Wijnands (Bonn), J Wijnen (Brussel)
De Leidse Courant heeft als lid van de Stichting Pers Unie de exclusieve v#
publicatierechten van The Times en The Sunday Times of London VertaalS
M de Cocq
n 18 00 tot 19.00 u
Abonnementsprijzen (inclusief 6% btw)
Bij automatische betaling
per maand j
per kwartaal j
per jaar
Bij betaling per acceptgirokaart:
per kwartaal j
per jaar
25,70
76,60
294,30
Het abonnementsgeld dient v
e worden voldaan
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk 070 - 3902
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
ha
leeft g,
functi
toen
zei hi;
radio
of ik
m var
ten.
ook
loofd:
'JKol
;n bei
leling
ld Grc
van
probei
aan
ming
te al]
„Re,
door
noeter
van
iecreta
il dat
opnieu
de t<
aten c
wetpla
odra 1
de tr
olitieki
anleid
ta ove:
irokeri
gehou
T. Tei
tie dit
•radio
eld he
gd dat
m ond
ik gel
De be
j de a
ld, nisatie
nenset
Ie wao
5PEI
Moslims verwoesten kerk
